Το βραβείο θεμελιώδους φυσικής
Το βραβείο θεμελιώδους φυσικής 2025 αξίας 3 εκατομμυρίων δολαρίων απονεμήθηκε σε 13508 φυσικούς (!) από 70 και πλέον χώρες που ανήκουν στις 4 πειραματικές ομάδες στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN: ATLAS, CMS, ALICE και LHCb. Συγκεκριμένα βραβεύθηκαν 5.345 ερευνητές του ATLAS (1 εκατομμύριο δολάρια), 4.550 ερευνητές του CMS (1 εκατομμύριο δολάρια), 1.869 ερευνητές του ALICE (500.000 δολάρια) και 1.744 ερευνητές του LHCb (500.000 δολάρια), για τις δημοσιεύσεις τους που βασίζονται στα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν από το 2015 έως και τις 15 Ιουλίου 2024.
Το χρηματικό έπαθλο θα χρησιμοποιηθεί από τις ερευνητικές ομάδες των πειραμάτων για την παροχή υποτροφιών σε μεταπτυχιακούς φοιτητές για έρευνα στο CERN. Τα τέσσερα πειράματα βραβεύθηκαν για την προσφορά τους στον έλεγχο της σύγχρονης θεωρίας της σωματιδιακής φυσικής – του Καθιερωμένου Προτύπου – και άλλων πιθανών θεωριών πέρα από αυτό. Μέτρησαν με ακρίβεια τις ιδιότητες του μποζονίου Higgs και αποσαφήνισαν τον μηχανισμό με τον οποίο το πεδίο Higgs δίνει μάζα σε στοιχειώδη σωματίδια, διερεύνησαν εξαιρετικά σπάνιες αλληλεπιδράσεις σωματιδίων και εξωτικών καταστάσεων ύλης που υπήρχαν στις πρώτες στιγμές του σύμπαντος. Ανακάλυψαν περισσότερα από 72 νέα αδρόνια, μέτρησαν τις λεπτές διαφορές μεταξύ σωματιδίων ύλης και αντιύλης και έθεσαν αυστηρά όρια στις δυνατότητες για νέα φυσική πέρα από το Καθιερωμένο Πρότυπο, την ύπαρξη της σκοτεινής ύλης, της υπερσυμμετρίας και των κρυμμένων επιπλέον διαστάσεων.
Τα πειράματα ATLAS και το CMS ακολουθούν το πλήρες πρόγραμμα έρευνας που είναι δυνατή εξαιτίας των υψηλών ενεργειών και υψηλών εντάσεων δέσμες πρωτονίων και ιόντων του LHC. Ανακοίνωσαν συγχρόνως την ανακάλυψη του μποζονίου Higgs το 2012 και συνεχίζουν να ερευνούν τις ιδιότητές του. Το πείραμα ALICE μελετά το πλάσμα κουάρκ-γλοιονίων, μια κατάσταση εξαιρετικά θερμής και πυκνής ύλης που υπήρχε τα πρώτα μικροδευτερόλεπτα μετά την Μεγάλη Έκρηξη. Και το πείραμα LHCb διερευνά μικρές διαφορές μεταξύ ύλης και αντιύλης, παραβίαση των θεμελιωδών συμμετριών και τα πολύπλοκα φάσματα των σύνθετων σωματιδίων («αδρόνια») που συνίστανται από βαριά και ελαφριά κουάρκ. Εκτελώντας αυτούς τους εξαιρετικά ακριβείς και λεπτούς ελέγχους, τα πειράματα του LHC ωθούν την θεμελιώδη φυσική στα όριά της.
Το ειδικό βραβείο Breakthrough στην θεμελιώδη φυσική
Με το ειδικό βραβείο Breakthrough στην θεμελιώδη φυσική, τιμήθηκε ο Gerard ‘t Hooft, ένας από τους πιο σημαντικότερους θεωρητικούς φυσικούς στον κόσμο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 συνέβαλε καθοριστικά στην διατύπωση του Καθιερωμένου Προτύπου των στοιχειωδών σωματιδίων. Απέδειξε ότι οι θεωρίες Yang-Mills (το μαθηματικό πλαίσιο που διέπει τις θεωρίες τόσο των ασθενών όσο και των ισχυρών πυρηνικών δυνάμεων) αποκτούν νόημα όταν αντιμετωπίζονται κβαντομηχανικά – ότι μπορούν να δώσουν πεπερασμένα, υπολογίσιμα αποτελέσματα απαλλαγμένα από τους χωρίς νόημα απειρισμούς – επιβεβαιώνοντας έτσι θεωρίες που έγιναν κεντρικές στο Καθιερωμένο Μοντέλο. Έκανε αρκετές κρίσιμες συνεισφορές στην κατανόηση της θεωρίας της ισχυρής δύναμης, συμπεριλαμβανομένης της επίλυσης ενός δύσκολου προβλήματος που αφορούσε τις μάζες των σωματιδίων μέσω ειδικών διαμορφώσεων πεδίου που ονομάζονται instanton. Ανέπτυξε νέα μαθηματικά εργαλεία για την μελέτη των αλληλεπιδράσεων των κουάρκ και την προσέγγιση της της ισχυρής δύναμης. Αυτές και άλλες συνεισφορές βοήθησαν να καθιερωθεί το Καθιερωμένο Πρότυπο ως εφικτή θεωρία με ισχυρά εργαλεία για τον υπολογισμό των προβλέψεών του. Ο Gerard ‘t Hooft μελέτησε τα κβαντικά φαινόμενα που μπορούν να εξηγήσουν τον τρόπο επεξεργασίας των πληροφοριών στις μαύρες τρύπες, γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη της ολογραφικής αρχής στην κοσμολογία και πιθανώς σε νέους εναλλακτικούς τρόπους ερμηνείας της κβαντικής μηχανικής.
Τα βραβεία New Horizons στην Φυσική
Τα βραβεία New Horizons in Physics τιμούν νέους ερευνητές σε ένα ευρύ φάσμα τομέων. Στην ατομική φυσική, βραβεύθηκε ο Waseem Bakr που δημιούργησε μικροσκόπια κβαντικών αερίων που μπορούν να απεικονίσουν μεμονωμένα άτομα περιορισμένα σε ένα οπτικό πλέγμα, προάγοντας την μελέτη ισχυρά αλληλεπιδρώντων κβαντικών συστημάτων.
Στην κβαντική πληροφορία, ένα πεδίο στο οποίο διασταυρώνονται η φυσική, τα μαθηματικά και η επιστήμη των υπολογιστών, βραβεύθηκε ο Jeongwan Haah που έχει αναπτύξει μοντέλα αναδυόμενων κβαντικών συστημάτων –μακροσκοπικά συστήματα που παρουσιάζουν κβαντική συμπεριφορά, των οποίων οι πιθανές εφαρμογές περιλαμβάνουν τον κβαντικό υπολογισμό. Αυτά τα μοντέλα περιλαμβάνουν τον «κώδικα του Haah», ο οποίος έχει ανοίξει το πεδίο μιας κατηγορίας οιονεί σωματιδίων που ονομάζονται fractons.
Και στην αστρονομία, βραβεύθηκαν οι Sebastiaan Haffert, Rebecca Jensen-Clem και Maaike van Kooten που έχουν σχεδιάσει και ενεργοποιήσει νέες τεχνικές για συστήματα που αντισταθμίζουν τις επιπτώσεις της ατμόσφαιρας της Γης στο φως που φτάνει στα επίγεια τηλεσκόπια. Η εργασία τους υπόσχεται να επιτρέψει την άμεση ανίχνευση των μικρότερων εξωπλανητών.
Τα βραβεία Breakthrough δημιουργήθηκαν το 2012 με βασικό χρηματοδότη τον ρώσο δισεκατομμυριούχο και πρώην θεωρητικό φυσικό Γιούρι Μίλνερ, αλλά και άλλους επιχειρηματίες, όπως ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ του Facebook.
πηγή: https://breakthroughprize.org/News/91
tinanantsou.blogspot.gr
