2017-07-09 08:39:37
ΥΠΑΡΧΕΙ ΘΕΟΣ;
Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου
Δὲν ὑπάρχει κόλασι, δὲν ὑπάρχει Θεός!… Ποιός τὰ λέει αὐτά, ἀγαπητοί μου; Οἱ ἄπιστοι καὶ ἄθεοι. Γι᾽ αὐτοὺς ἁρμόζει τὸ τοῦ Δαυῒδ «Εἶπεν ἄφρων ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ· οὐκ ἔστι Θεός» (Ψαλμ. 52,2)· δηλαδή, μόνο ἄνθρωπος ποὺ ἔχασε τὰ λογικά του μπορεῖ νὰ πῇ, Δὲν ὑπάρχει Θεός.
Ἐὰν καμμιὰ φορὰ συναντήσετε ἄθεο, δὲν εἶνε ἀνάγκη νὰ κάνετε μακρὲς συζητήσεις γιὰ νὰ τὸν πείσετε· κάντε του μερικὲς ἁπλὲς ἐρωτήσεις. Ρωτῆστε τον· τὸ σπίτι ποὺ κάθεται χτίστηκε χωρὶς χτίστη; τὸ ρολόϊ ποὺ ἔχει στὸ χέρι του φύτρωσε ἔτσι χωρὶς νὰ τὸ κατασκευ άσῃ τεχνίτης; τὸ ροῦχο ποὺ φοράει ἔγινε χωρὶς ῥάφτη; Ἐὰν μὲ πείσῃς, πέστε του, ὅτι τὸ σπίτι σου, τὸ ρολόϊ σου, τὸ ροῦχο σου ἔγιναν μόνα τους, τότε θὰ δεχτῶ, ὅτι καὶ τὸ σπίτι τὸ μεγάλο, τὸ τεράστιο σπίτι ποὺ λέγεται σύμπαν, ἔγινε χωρὶς Δημιουργό. Ὁ ἀπόστολος Παῦ λος λέει· «Πᾶς οἶκος κατασκευάζεται ὑπό τινος, ὁ δὲ τὰ πάν τα κατασκευάσας Θεός»· κάθε σπίτι ἔχει τὸν κατασκευαστή του, καὶ αὐτὸς ποὺ κατασκεύασε τὰ σύμπαντα εἶνε ὁ Θεός (Ἑβρ. 3,4).
Κοντὰ σ᾽ αὐτὴν καὶ σ᾽ ἄλλες ἀποδείξεις, ποὺ μπορεῖ κανεὶς ν᾽ ἀναφέρῃ (ψυχολογικές, φιλο σοφικές, ἱστορικές), ἐγὼ θεωρῶ ἰσχυρὴ ἀπόδειξι τῆς ὑπάρξεως τοῦ Θεοῦ – ποιό; Τὸ ὅτι, ἂν δὲν ὑπῆρχε ἕνας ἀνώτατος νοῦς ποὺ κυβερνᾷ τὸ σύμπαν, τότε ὁ κόσμος αὐτὸς δὲν θὰ μποροῦσε νὰ σταθῇ. Γιατὶ ὅπως μιὰ μηχανὴ δὲν μπορεῖ νὰ λειτουργήσῃ ἐὰν δὲν ὑπάρχῃ ἀπὸ πάνω της ὁ μηχανικὸς ποὺ τὴ ῥυθμίζει, ἔτσι κι ὁ κόσμος αὐ τὸς ἐὰν δὲν ὑπῆρχε ὁ οὐράνιος ῥυθμιστής, ὁ προνοητὴς ποὺ τὸν κατευθύνει.
Ἀλλὰ δὲν εἶνε μόνο αὐτὴ ἡ ἀπόδειξις· εἶνε καὶ ἡ ἄλλη. Ἂν δὲν ὑπῆρχε Θεός, δὲν θὰ μποροῦσε ὁ κόσμος νὰ σταθῇ οὔτε δευτερό λεπτο, γιατὶ …κινδυνεύει! Ἀπὸ τί; ἀπὸ σεισμό, φωτιά, πλημμύρα, κα ταποντισμό, ἡφαίστεια…; Ναὶ κιν δυνεύει κι ἀπ᾽ αὐτά, ἀπὸ τὰ στοιχεῖα τῆς φύσεως. Διότι ποιός ἄλλος κυβερνᾷ τὰ στοι χεῖα τῆς φύσεως; Ὅπως τὸ ἄλογο τὸ κρατάει ὁ κα βαλάρης μὲ τὸ καπίστρι καὶ τὸ αὐτοκίνητο τὸ κυβερνᾷ ὁ ὁδηγὸς μὲ τὸ βολάν, εἰδ άλλως μπορεῖ νὰ πέσουν σὲ γκρεμό, κατὰ παρόμοιο τρόπο καὶ αὐτὴ τὴν ἄ λογη φύσι, τὰ στοιχεῖα αὐτά, τὰ κυβερνᾷ μὲ τὰ δικά του βολὰν καὶ τὰ δικά του καπίστρια ὁ μεγάλος κυβερνήτης, ὁ Θεός.
Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὸν κίνδυνο αὐτὸν ὑπάρχει καὶ ἄλλος κίνδυνος πολὺ χειρότερος. Ποιός; Ἂν τὸν πῶ, κάποιος θὰ πῇ· –Δὲ βαριέσαι· δὲν ἔ χεις τίποτ᾽ ἄλλο νὰ πῇς; τώρα στὸν αἰῶνα αὐ τὸν θὰ μᾶς φοβερίσῃς μὲ μπαμποῦλες καὶ σκιάχτρα;… Μακάρι, ἀγαπητοί μου, νὰ ἦταν σκιάχτρο, νὰ ἦταν μπαμπούλας, νὰ ἦ ταν φάσμα· μὰ εἶνε μιὰ πραγματικότης. Λέω λοιπόν, ὅτι ὁ με γαλύτερος κίνδυνος ποὺ διατρέχει τὸ σύμπαν εἶνε ἀπὸ κάποια πονηρὴ δύναμι, ἀόρατη φοβερὴ καὶ τρομερὴ δύναμι, ποὺ σὰν τὴν ἀράχνη ἁπλώνει τὸ δίχτυ της παν τοῦ, κ᾽ ἔχει τόση κακία καὶ τόσο μῖσος, ποὺ ἂν μποροῦσε θὰ κατέστρε φε ὁλόκληρο τὸν κόσμο. Ποιά εἶν᾽ αὐτή; Εἶνε ὁ σατανᾶς, ὁ διάβολος. Καὶ ἀκριβῶς ὅποιος θέλει νὰ δῇ τί ἐστι διάβολος, τί δύναμι ἔχει καὶ τί κακὸ καὶ τί συμφορὰ μπορεῖ νὰ προκαλέσῃ, ἂς τεντώσῃ τὸ αὐτί του ν᾽ ἀκούσῃ τί εἶπε σήμερα τὸ εὐ αγ γέλιο. Ὅλο τὸ ἱερὸ κείμενο ἀπ᾽ τὴν ἀρχὴ μέχρι τὸ τέλος ὁμιλεῖ περὶ δαιμόνων καὶ δαιμονισμένων. Τί λέει· ὅτι ὁ διάβολος μπορεῖ νὰ κάνῃ κακό. Ποῦ; Σὲ ἀνθρώπους καὶ σὲ ζῷα.
* * *
Σ᾽ ἕνα βουνό, ἀγαπητοί μου, κάθε μέρα ἔβοσκαν χοῖροι. Πόσοι ἦταν; Κοπάδι ὁλόκληρο, «περίπου δυὸ χιλιάδες» λέει ἕνας εὐαγγελιστής (Μᾶρκ. 5,13)· «λεγεών», ὁλόκληρη ῥωμαϊκὴ μεραρχία, λέει ἄλλος εὐαγγελιστής (Λουκ. 5,9). Ἀλλὰ μιὰ μέρα αὐτὰ τὰ ζωντανά, ἐκεῖ ποὺ ἔτρωγαν ἥσυχα τὰ βελανίδια τους, ξαφνικὰ σηκώθηκαν ὄρθια, ἄρχισαν νὰ γρυλίζουν, ὥρ μησαν σὰν λυσσασμένα σ᾽ ἕνα γκρεμό, καὶ ἀ πὸ ᾽κεῖ ἔ πεσαν ὅλα μέσα στὴ λίμνη· σὲ λίγο τὰ νερὰ γέμισαν ἀπὸ πτώματα – κουφάρια τῶν χοίρων.
Τί ἔπαθαν; Ἐμένα ρωτᾶτε; ρωτῆστε τὸ εὐαγγέλιο. Ἔπαθαν δαιμονισμό, δαιμονοπλη ξία. Ὅπως ὑπάρχει ἠλεκτροπληξία, ἔτσι ὑ πάρ χει καὶ δαιμονοπληξία. Καὶ ποῦ βρεθήκαν τὰ δαι μόνια ἐκεῖ στὸ βουνό; Τὰ δαιμόνια πᾶνε παντοῦ.
Τὸ εὐαγγέλιο λέει, ὅτι βγῆκαν ἀπὸ δύο ἀνθρώπους καὶ μπῆκαν στοὺς χοίρους. Ἦταν δύο νέοι πού, ἐνῷ προηγουμένως ἦταν παιδιὰ καλά, ὑπάκουα καὶ ἐργατικά, σὲ μιὰ «κακιὰ ὥρα» ποὺ λέει ὁ κόσμος μὲ τὴν ἁπλῆ του πίστι, ἄλλαξαν. Δὲν ὑπήκουαν πιά, ἀγρίεψαν, ἔγιναν ἀ δι άντροποι, ἀσεβεῖς, βλάσφημοι, ἐπιθετικοί, ἐπικίνδυνοι, φόβος καὶ τρόμος τῆς περιοχῆς. Γύριζαν γυμνοὶ χωρὶς ντροπή, πετοῦ σαν κοτρώνια στοὺς ἀνθρώπους, κοιμόν τουσαν μέσ᾽ στὰ μνήματα. Κι ἀπέκτησαν τέτοια δύναμι πού, ἐνῷ τοὺς ἔδεναν μὲ σχοινιὰ καὶ ἁ λυσίδες, αὐτοὶ τὶς ἔσπαζαν σὰν νὰ ἦταν κλωστές. Τὸ ἴδιο δὲν συμβαίνει καὶ τώρα στὴν Κεφαλονιά, στὸν Ἅγιο Γεράσιμο; Ποῦ βρέθηκε αὐτὴ ἡ δύναμι; Ἂς μὴν πιστεύουν οἱ ἄπιστοι· ὑπάρχει αὐτὴ ἡ ἀόρατη πονηρὴ δύναμις ποὺ ἀπειλεῖ τὸν κόσμο.
Πῶς ἄλλαξαν τότε ἐκεῖνα τὰ παιδιά; Πῶς ἀλ λάζει καὶ σήμερα τὸ μικρὸ παιδί, τὸ ἀγγελού δι ποὺ εἶχες χθὲς στὴν ἀγκαλιά σου καὶ τὸ στόλι ζες μὲ χίλια δυὸ γλυκὰ ὀνόματα, καὶ τώρα ἔγινε ἀσύδοτος, σπάει τὸ κεφάλι τοῦ πατέρα, βλαστημάει τὴν πατρίδα, καταπατεῖ τὰ πάντα, καὶ γίνεται τρομοκράτης. Ἡ ἐξήγησι ποὺ δίνει τὸ εὐαγγέλιο εἶνε, ὅτι μπῆ κε μέσα του δαιμόνιο. Σὲ δέντρο ποὺ εἶνε στέρεο δὲν τρυπώνουν μέ σα σκουλήκια· ὅπου ὅμως ὑπάρ χει κουφάλα, ἐκεῖ μπαίνουν οἱ σφίγγες, κάνουν σφιγγοφωλιὲς καὶ δὲν τολμᾷς νὰ πλησιάσῃς· ἔτσι μέσ᾽ στὶς «κουφάλες» τοῦ ψυχικοῦ κόσμου στήνουν σφιγγοφωλιὲς τὰ δαιμόνια, καὶ ἐκείνους τοὺς ἥσυχους ἀνθρώπους, ἐκεῖνα τὰ ἀρνάκια τοῦ Χριστοῦ, τὰ κάνουν λύκους καὶ τρομοκράτες.
Παρ᾽ ὅλη ὅμως τὴν ἀγριότητα τὰ δαιμόνια, ὅπως βλέπουμε στὸ εὐαγγέλιο, δὲν τολμοῦν νὰ ποῦν ὑβριστικὸ ἢ βλάσφημο λόγο στὸ Χριστό. «Τί ἡμῖν καὶ σοί, Ἰησοῦ υἱὲ τοῦ Θεοῦ», λέ νε τρέμοντας, «ἦλθες ὧδε πρὸ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς;» (Ματθ. 8,29). Ἐσὺ λοιπόν, ποὺ ἀνοίγεις τὸ βρωμερό σου στόμα καὶ βλαστημᾷς τὸ Χριστό, τὴν Παναγιὰ καὶ τοὺς ἁγίους, εἶσαι χειρότερος ἀπὸ τὸ διάβολο. Γιατὶ ὁ διάβολος ὅλα τ᾽ ἁμαρτήματα τὰ κάνει, ἕνα ἁμάρτημα δὲν τὸ κάνει· δὲν βλαστημάει τὸ Θεό.
Ἄκου πῶς μιλᾶνε οἱ δαίμονες· «Ἦλθες ὧδε πρὸ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς;»! Γνωρίζουν, ὅτι ἡ κακία τους θὰ λάβῃ τέλος, ἀναγνωρίζουν τὴν ἐξουσία τοῦ Χριστοῦ καὶ κατὰ ἕνα τρόπο τοῦ ζητοῦν παράτασι. Δὲν ἦρθε ἀκόμη, λένε, ἡ ὥρα μας νὰ τιμωρηθοῦμε. Σὰν τὸν κακοῦργο, ποὺ ζητάει στὸ δικαστήριο ἀναβολὴ τῆς δίκης, νὰ κερδίσῃ χρόνο καὶ νὰ μὴ φτάσῃ ἡ ὥρα τῆς ἐκτελέσεώς του.
Κ᾽ ἐπειδὴ τὰ δαιμόνια δὲν μποροῦν νὰ σταθοῦν λεπτὸ χωρὶς νὰ κάνουν κακὸ σὲ κάποιον, ἔστω καὶ σὲ ζῷο ἂν ὄχι σὲ ἄνθρωπο, λένε· Κάπου πρέπει νὰ πᾶμε· ἀφοῦ μᾶς κάνεις βιαία ἔξωσι ἀπὸ τοὺς δύο ἀνθρώπους ὅπου εἴ χαμε φωλιάσει, σὲ παρακαλοῦμε, δός μας σπίτι νὰ μείνουμε, δός μας τὸ δικαίωμα νὰ πᾶμε στοὺς χοίρους. Καὶ ὁ Κύριος τοὺς δίνει τὴν ἄδεια. «Ὑπάγετε», νὰ πᾶτε, λέει. Καὶ ἀπ᾽ ἐδῶ τί μαθαίνουμε· ὅτι, ἂν δὲν ἐγκρίνῃ καὶ δὲν παραχωρήσῃ ὁ Θεός, τίποτε δὲν μποροῦν νὰ κά νουν οἱ δαίμονες· χωρὶς τὴν ἄδειά του εἶνε δέ σμιοι, οὔτε κἂν τὰ ζῷα δὲν μποροῦν νὰ πειράξουν, πόσο μᾶλλον τοὺς ἀνθρώπους!
Ὁ Κύριος ἐπέτρεψε τὴν τιμωρία αὐτὴ δικαίως, γιατὶ αὐτοὶ ποὺ ἔτρεφαν τοὺς χοίρους ἔκαναν παράνομο ἐμπόριο· καὶ τὰ ἁμαρτωλὰ ἐμπόρια ὁ Θεὸς δὲν τὰ θέλει. Μέσα σὲ λίγα λεπτὰ σκορπίστηκε ἡ παράνομη περιουσία· «τ᾽ ἀνεμομαζέματα διαβολοσκορπίσματα». Ἔτσι θά ᾽ρθῃ μέ ρα, ποὺ κάθε ἀτιμία θὰ τιμωρηθῇ.
Ἔχε πίστι στὸ Θεὸ καὶ κάθισε στὸ φτωχὸ καλυβάκι σου πού ᾽νε εὐλογημένο· τὸ ᾽χτισε ὁ πατέρας σου ἢ ἐσὺ ὁ ἴδιος μὲ τὸν ἱδρῶτα σου, κ᾽ εἶνε παλάτι, ἐνῷ τὰ σπίτια τὰ μεγάλα, ποὺ χτίστηκαν μὲ ἀτιμίες καὶ κομπῖνες καὶ κλεψιές, θὰ γίνουν σκορποχώρι, ὅπως σκορποχώρι ἔγινε ἡ ἄνομη περιουσία τῆς ἀγέλης.
* * *
Ὅλο τὸ εὐαγγέλιο, ἀγαπητοί μου, τί κηρύτ τει; τὴν ὕπαρξι τοῦ Θεοῦ. Γιατὶ φοβερὰ εἶνε τὰ διάφορα ἄλλα κακὰ καὶ φοβερώτερο ἀπ᾽ ὅ λα ὁ σατανᾶς, ἀλλὰ πιὸ ἰσχυ ρὸς κι ἀπὸ τὸ σατανᾶ εἶνε ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ Ναζωραῖος. Μιὰ μέρα μπροστά του ὅλοι καὶ ὅλα, κι αὐτοὶ ἀ κόμα οἱ δαίμονες, «θὰ κάμψουν τὸ γόνυ» (Φιλιπ. 2,10). Δόξα σοι, Χριστὲ βασιλεῦ αἰώνιε!
Γι᾽ αὐτὸ πίστευε στὴν ὕπαρξι τοῦ Θεοῦ καὶ μὴ φοβᾶ σαι τίποτα. Οὔτε δαίμονες, οὔτε ἄν θρωποι, οὔτε μάγοι μποροῦν νὰ σὲ βλάψουν. Ἔχεις τὸ Χριστό; πιστεύεις, μετανοεῖς, προσ εύχεσαι, κοινωνεῖς; ἂς μαζευτοῦν οἱ διάβολοι κι ἂς βγοῦν στὴ γῆ· ἕνας Χριστιανὸς μὲ τὴν πί στι τοῦ Χριστοῦ θὰ καταδιώξῃ λεγεῶνες δαι μονίων. «Αὕτη ἐστὶν ἡ νίκη ἡ νικήσασα τὸν κό σμον, ἡ πίστις ἡμῶν» (Α΄ Ἰω. 5,4). «Γνῶτε, ἔθνη, καὶ ἡττᾶσθε…, ὅτι μεθ᾽ ἡμῶν ὁ Θεός» (Ἠσ. 8,9-10). «Ἡττᾶσθε»! δὲν θὰ νικήσουν οἱ δαίμονες, θὰ νικήσῃ ὁ Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος· ὅν, παῖδες, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἡ ἀδυναμία τῶν πονηρῶν πνευμάτων
«Ἐπίτρεψον ἡμῖν ἀπελθεῖν εἰς τὴν ἀγέλην τῶν χοίρων»
Ἀκούσαμε στὴ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπὴ ὅτι ὁ Κύριος ἐπισκέφθηκε τὴ χώρα τῶν Γεργεσηνῶν. Ἐκεῖ Τὸν συνάντησαν δύο δαιμονισμένοι πολὺ ἄγριοι καὶ ἐπιθετικοί. Καὶ ἐπειδὴ ὁ Κύριος θὰ ἐκδίωκε τὰ πονηρὰ πνεύματα ἀπὸ τοὺς δαιμονισμένους, ἐκεῖνα Τὸν παρακάλεσαν:
«Δῶσ᾿ μας τὴν ἄδεια νὰ πᾶμε στὴν ἀγέλη τῶν χοίρων»· ζήτησαν νὰ κυριεύσουν ἕνα μεγάλο κοπάδι χοίρων ποὺ ἔβοσκαν οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς. Πράγματι τοὺς τὸ ἐπέτρεψε. Τότε ὅλο τὸ κοπάδι δαιμονισμένο ὅρμησε στὸν γκρεμὸ καὶ πνίγηκε. Ἡ περικοπὴ αὐτὴ μᾶς δίνει αὐθεντικὲς πληροφορίες σχετικὰ μὲ τὸν κόσμο τῶν πονηρῶν πνευμάτων, ἐμεῖς ὅμως σήμερα θὰ σταθοῦμε μόνο στὸ τί δηλώνει τὸ αἴτημα αὐτὸ τῶν δαιμόνων, νὰ μποῦν στοὺς χοίρους, καὶ ποιὸ εἶναι τὸ δικό μας καθῆκον.
1. Ἡ ἀδυναμία τῶν δαιμόνων
Γιατί οἱ δαίμονες θέλησαν νὰ πᾶνε στοὺς χοίρους; Διότι ἡ χαρά τους εἶναι νὰ ταλαιπωροῦν τοὺς ἀνθρώπους καὶ νὰ καταστρέφουν τὴ δημιουργία τοῦ Θεοῦ. Ἀφοῦ θὰ ἐκδιώκονταν ἀπὸ τοὺς δαιμονισμένους ἀνθρώπους, τουλάχιστον νὰ βλάψουν τὰ ζῶα.
Ἡ σημαντικότερη ὅμως ἀλήθεια ποὺ μᾶς ἀποκαλύπτει τὸ αἴτημά τους αὐτό, εἶναι ἡ πλήρης ἀδυναμία τους. Ὅταν ζητᾶς ἄδεια ἀπὸ κάποιον, ἀναγνωρίζεις τὴν ἐξουσία ἐκείνου καὶ τὴ δική σου κατωτερότητα καὶ ἀδυναμία. Οἱ δαίμονες λοιπὸν διατυπώνοντας αὐτὸ τὸ αἴτημα ἀναγνωρίζουν ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι ὁ παντοκράτωρ Θεός, ὁ Δημιουργὸς τῶν πάντων, ὁ Ὁποῖος ἔχει ἀπόλυτη ἐξουσία ἐπάνω σὲ ὁλόκληρη τὴ δημιουργία. Τὸ ἀναγνωρίζουν ὅμως χωρὶς μετάνοια, ὅπως φανερώνει ὁ πρῶτος λόγος τους, «τί σχέση ὑπάρχει ἀνάμεσα σ᾿ ἐμᾶς καὶ σ᾿ Ἐσένα;».
Οἱ δαίμονες λοιπὸν δὲν ἔχουν δικαίωμα νὰ πειράξουν ἀπολύτως κανέναν καὶ τίποτε νὰ κάνουν χωρὶς τὴν ἄδεια τοῦ Θεοῦ. Στὴ σημερινὴ περικοπὴ τοὺς ἀκοῦμε νὰ ζητοῦν ἄδεια νὰ ἐνεργήσουν ἐπάνω ὄχι σὲ ἄνθρωπο, ἀλλὰ σὲ ζῶο, καὶ μάλιστα ταπεινὸ ζῶο, περιφρονημένο, ποὺ κυλιέται στὶς λάσπες καὶ τὸ ὄνομά του χρησιμοποιεῖται ὑβριστικά!
Ἐπίσης ὁ Μωσαϊκὸς Νόμος ἀπαγόρευε στοὺς Ἰουδαίους νὰ τρῶνε χοιρινὸ κρέας. Ἑπομένως ἡ ἐκτροφὴ χοίρων ἦταν ἁμαρτία. Καὶ ὅμως οἱ δαίμονες δὲν εἶχαν ἐξουσία ἐπάνω τους! Μποροῦμε νὰ τὸ συνειδητοποιήσουμε αὐτό; Πόσο μεγάλη εἶναι ἡ ἀδυναμία τους!
2. Ἀγώνας μὲ θάρρος στὴν ἀγκαλιὰ τῆς Ἐκκλησίας
Κατόπιν ὅλων αὐτῶν τί θὰ μπορούσαμε νὰ κρατήσουμε γιὰ τὴ ζωή μας; Νὰ συνειδητοποιήσουμε, ἀδελφοί, τὴ λύσσα τῶν δαιμόνων στὸ νὰ καταστρέφουν καὶ νὰ διαφθείρουν, καὶ νὰ μὴν τοὺς δίνουμε κανένα δικαίωμα νὰ μᾶς κάνουν κακό. Νὰ ἀποφεύγουμε τὴν ἁμαρτία μὲ ὅλη μας τὴ δύναμη, νὰ ἀποκρούουμε τὶς δελεαστι-κὲς προτάσεις τους, κάθε πειρασμό. Νὰ ἀποφεύγουμε ἐπιμελῶς τὴ μαγεία, τὴν ἀστρολογία, τὴ μαντεία καὶ ὅ,τι παρόμοιο, διότι πίσω ἀπὸ αὐτὰ κρύβονται οἱ δαίμονες, ποὺ ἐνεργοῦν ἔτσι, ὥστε νὰ πιστέψουν οἱ ἄνθρωποι ὅτι μὲ ἄλλους τρόπους μπορεῖ νὰ γίνει κανεὶς εὐτυχισμένος καὶ ὄχι καταφεύγοντας στὸ Θεό.
Ἀλλὰ δὲν φθάνει μόνο ἡ δική μας ἀπόφαση νὰ μὴν ἔχουμε σχέση μαζί τους. Ἀπὸ μόνοι μας εἴμαστε πολὺ ἀδύναμοι μπροστά τους. Μόνο ἂν συνδεθοῦμε στενὰ μὲ τὸν Χριστό, δὲν θὰ μποροῦν νὰ μᾶς βλάψουν καθόλου. Νὰ ζοῦμε λοιπὸν μέσα στὴ μάνδρα τοῦ Χριστοῦ, τὴν Ἐκκλησία, νὰ συμμετέχουμε τακτικὰ καὶ συνειδητὰ στὰ ἱερὰ Μυστήρια, νὰ μετανοοῦμε καὶ νὰ ἁγιαζόμαστε. Νὰ πλουτίζουμε σὲ θεία Χάρι. Ἡ θεία Χάρις εἶναι τὸ ἀνίκητο ὅπλο ποὺ κατακαίει τοὺς δαίμονες. «Ὁ γεννηθεὶς ἐκ τοῦ Θεοῦ τηρεῖ ἑαυτόν, καὶ ὁ πονηρὸς οὐχ ἅπτεται αὐτοῦ» (Α´ Ἰω. ε´ 18). Ἐκεῖνος ποὺ ἀναγεννήθηκε ἀπὸ τὸν Θεό, φυλάει τὸν ἑαυτό του, καὶ ὁ πονηρὸς δὲν μπορεῖ νὰ τὸν ἀγγίξει καὶ νὰ τὸν βλάψει, καὶ δὲν ἔχει καμία δύναμη ἐπάνω του Διδασκόμαστε ὅμως καὶ κάτι ἄλλο: νὰ μὴν τρομάζουμε καὶ ἀπελπιζόμαστε ἀπὸ τὴ δράση καὶ ἐνέργεια τῶν δαιμόνων στὴν κοινωνία καὶ τὴ ζωή μας. Ὁ διάβολος δὲν εἶναι παντοκράτωρ, ἀλλὰ «ὁ κοσμοκράτωρ τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου» (Ἐφ. Ϛ´ 12). Δηλαδὴ ἔχει ἐξουσία μόνο στοὺς ἀνθρώπους τοὺς βυθισμένους στὸ σκοτάδι τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς πλάνης, ποὺ ἐπικρατεῖ στὴν παρούσα ζωή.
***********
Ὁ Κύριος μὲ ἕνα πρόσταγμά Του ἀπελευθέρωσε τοὺς δαιμονισμένους ἀπὸ τὰ πονηρὰ πνεύματα ποὺ τοὺς ταλαιπωροῦσαν, ὄχι ὅμως καὶ τοὺς κατοίκους ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες τους· διότι δὲν τὸ θέλησαν, διότι Τοῦ ζήτησαν νὰ φύγει ἀπὸ τὴν περιοχή τους. Δὲν ἄντεχαν στὴν παρουσία Του, δὲν ἦταν διατεθειμένοι νὰ ἀπαρνηθοῦν τὶς ἁμαρτίες τους. Ἦλθε ὁ Ἐλευθερωτὴς στὴ χώρα τους καὶ προτίμησαν νὰ μένουν στὴ δουλεία τους. Ἂς μὴ φοβόμαστε λοιπὸν τὸν διάβολο. Τὸν ἑαυτό μας νὰ φοβόμαστε, καὶ στὸ Θεὸ νὰ ὑποτασσόμαστε, μέχρις ὅτου μᾶς ἀπαλλάξει ὁλοκληρωτικὰ καὶ ὁριστικὰ ἀπὸ κάθε δαιμονικὴ τυραννία καὶ ἐνέργεια, καὶ μᾶς χαρίσει τὴ Βασιλεία Του, τὴ Βασιλεία τοῦ ἀνεσπέρου φωτός, τῆς ἄσπιλης ἁγιότητος καὶ τῆς αἰώνιας μακαριότητος.
Πολλοί δεν θέλουν να αναγνωρίσουν την ύπαρξη του πονηρού.
Πολλοί δεν θέλουν να αναγνωρίσουν την ύπαρξη του πονηρού. Αυτή είναι η τέχνη του και η πονηριά του. Σπέρνει αμφιβολίες στο νου και τις ψυχές των ανθρώπων, κλονίζει την πίστη τους στο Χριστό και την Αγία Γραφή. Κατά συνέπεια μαζί με το διάβολο διαγράφουν και την κόλαση και την πίστη στο Θεό και την Εκκλησία και την ηθική.
Το σημερινό όμως θέμα του ευαγγελίου, ευλογημένοι μας Χριστιανοί, παρουσιάζει δύο δαιμονισμένους οι οποίοι δεν υπέφεραν από κάποια συνηθισμένη ασθένεια. Ηταν δαιμονισμένοι, άνθρωποι δηλαδή που κυριεύθηκαν από το πονηρό πνεύμα και ενεργούσαν κατά την επιθυμία του. Ηταν δε τόση η επιρροή που εξασκούσε πάνω τους, ώστε είχαν καταντήσει δημόσιος κίνδυνος. Μισούσαν τους ανθρώπους και τους θεωρούσαν εχθρούς τους. Σε μία έξοδό τους από τα μνήματα όπου κρυβόταν, συνάντησαν τον Κύριο, ο οποίος με την απόλυτη κυριαρχία που εξασκεί επί των πονηρών πνευμάτων, τους θεράπευσε κατά τον τρόπο που διηγείται το ιερόν ευαγγέλιο.
Οι δύο δυστυχισμένοι άνθρωποι γίνονται τα όργανα του πονηρού πνεύματος. Ρωτούν τον Ιησού: « Τί ημίν και σοί,Ιησού υιέ του Θεού;» Η απόσταση μεταξύ του Θεού και των πονηρών Πνευμάτων είναι απόλυτη, ασύλληπτη. Και η κόλαση δεν είναι τίποτε άλλο. Είναι ο από του Θεού χωρισμός.
Κανείς δε θα περίμενε να οδηγήσει ο Εωσφόρος τον άνθρωπο κάπου αλλού. Τον κρατά στον τόπο του θανάτου, αφού ο ίδιος είναι η αιτία του θανάτου. Ο ίδιος είναι εξ΄αρχής ανθρωποκτόνος και ψεύτης. Ο,τι κάνει, το πετυχαίνει με το ψέμα και το δόλο. Τα ενδιάμεσα στάδια και οι μηχανές που χρησιμοποιεί, έχουν ως τελικό σκοπό να αποσπάσουν τον άνθρωπο από την πηγή της ζωής, να του στερήσουν την ίδια τη ζωή, να τον κάνουν δούλο στο κράτος του θανάτου. Και ο Κύριος τους ελευθερώνει από τα δεσμά της δουλείας αυτής και τους επανατοποθετεί ελεύθερους ν'αγωνιστούν για την κατάκτηση των αρετών και δι΄αυτών στην κατάκτηση της σωτηρίας τους.
Τη θεραπεία κάθε κακού όσο κι άν παλεύουμε δεν πρόκειται να τη βρούμε παρά μόνο με μιά απαραίτητη προϋπόθεση: την αποκατάσταση των σχέσεών μας με το Θεό.
Αγωνιούμε για το πρόβλημα της αγωγής και του μέλλοντος των νέων μας. Ανησυχούν οι μεγαλύτεροι. Ανήσυχοι είναι και οι ίδιοι οι νέοι. Αν δε στραφούμε όλοι πρός το Χριστό κι άν δεν προσανατολίσουμε τη σκέψη και τη ζωή μας προς τη θεϊκή Του διδασκαλία, αν δεν θελήσουμε να υποταγούμε στο θέλημά Του και να γίνουμε πιστά και συνειδητά της Αγίας Εκκλησίας Του μέλη, το άγχος θα συνεχίζεται και θα αυξάνει. Το πρόβλημα θα μένει άλυτο. Οι μεγαλύτεροι θα ανησυχούν και οι νεότεροι θα παραπαίουν μη βρίσκοντας πουθενά ανάπαυση.
Το ίδιο θα συμβαίνει και με κάθε άλλο πρόβλημα οικογενειακό ή κοινωνικό. Είτε πρόκειται για τους κλονιζόμενους γάμους και την γενίκευση αυτής της «ασυμφωνίας χαρακτήρων» μεταξύ των συζύγων, είτε πρόκειται για το φλέγον θέμα των οικονομικών δυσκολιών ιδιαίτερα στο σήμερα της οικονομικής μεγάλης κρίσεως και της φτώχειας, είτε πρόκειται για το οξύ κοινωνικό πρόβλημα της χαλάρωσης των ηθών και των κοινωνικών θεσμών, ακόμη και παντός είδους αξιών, θα μένουν άλυτα τα προβλήματα και θα βασανίζονται άτομα και κοινωνία, άν δε στραφούν προς το Χριστό. Δεν αρκούν νόμοι και μέτρα αυστηρά. Είναι αναγκαίο ο ψυχικός κόσμος του καθενός να υποταγεί στο πνεύμα του Θεού, να προσαρμοσθεί στο θέλημά Του. Θα γαληνέψει τότε και θα βρεθούν λύσεις για όλα τα ακανθώδη προβλήματα.
Στην «Κυριακή προσευχή» παρακαλούμε το Θεό να μας απαλλάξει από την ενέργεια του διαβόλου. Επίσης με το να συμπεριλάβει η Εκκλησία μας και τις περικοπές των δαιμονιζόμενων στα κυριακάτικα αναγνώσματα, δείχνει τον κίνδυνο που διατρέχουμε από τα πονηρά πνεύματα, που δεν είναι αφηρημένες ιδέες του κακού, αλλά παμπόνηρα πνεύματα που απεργάζονται την καταστροφή του ανθρώπου.
Μπορεί οι περισσότεροι να μην έχουμε καταληφθεί από πονηρή ενέργεια, αλλά τα διάφορα πάθη μας καλλιεργούμενα υπό του πονηρού μας ταλαιπωρούν πάρα πολύ και μας κάνουν να έχουμε « δαιμονώσα» ψυχή. Ο ακόλαστος, ο φιλάργυρος, ο θυμώδης, ο αιρετικός, ο υπερήφανος και εγωιστής, πειράζονται από τον πονηρό.
Αφού ο Χριστός ήλθε να καταλύσει το κράτος του διαβόλου, αξίζει να Τον αγαπήσουμε και να δημιουργήσουμε στενές σχέσεις μαζί Του, για να γλυτώσουμε από τις παγίδες του πονηρού.
Χριστιανοί μου. Ας είμαστε ειλικρινείς απέναντι στον εαυτό μας. Καιρός να δείξουμε περισσότερο ενδιαφέρον για την προσωπική και κοινωνική μας επιτυχία και ευτυχία, ώστε να δημιουργήσουμε όμορφη και ευχάριστη ζωή. Μιά διαπίστωση, λοιπόν, προέχει: Απομακρυνθήκαμε από το Θεό και παρακούσαμε στο θέλημά Του. Τον πόθο για την ευτυχία και την ικανοποίησή μας στη ζωή, ένας είναι ο τρόπος να τον απολαύσουμε. Η μετάνοια και η επιστροφή στο Χριστό. Η υλοποίηση της διδασκαλίας Του στην καθημερινή μας ζωή. Το βίωμα της αλήθειας Του από τον καθένα μας με συνέπεια. Όλα τα άλλα, όσα καλά επιθυμούμε, θα ακολουθήσουν τότε αναπόφευκτα. Αμήν.
αρχιμ. Θεόφιλος Λεμοντζής
kranos
Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου
Δὲν ὑπάρχει κόλασι, δὲν ὑπάρχει Θεός!… Ποιός τὰ λέει αὐτά, ἀγαπητοί μου; Οἱ ἄπιστοι καὶ ἄθεοι. Γι᾽ αὐτοὺς ἁρμόζει τὸ τοῦ Δαυῒδ «Εἶπεν ἄφρων ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ· οὐκ ἔστι Θεός» (Ψαλμ. 52,2)· δηλαδή, μόνο ἄνθρωπος ποὺ ἔχασε τὰ λογικά του μπορεῖ νὰ πῇ, Δὲν ὑπάρχει Θεός.
Ἐὰν καμμιὰ φορὰ συναντήσετε ἄθεο, δὲν εἶνε ἀνάγκη νὰ κάνετε μακρὲς συζητήσεις γιὰ νὰ τὸν πείσετε· κάντε του μερικὲς ἁπλὲς ἐρωτήσεις. Ρωτῆστε τον· τὸ σπίτι ποὺ κάθεται χτίστηκε χωρὶς χτίστη; τὸ ρολόϊ ποὺ ἔχει στὸ χέρι του φύτρωσε ἔτσι χωρὶς νὰ τὸ κατασκευ άσῃ τεχνίτης; τὸ ροῦχο ποὺ φοράει ἔγινε χωρὶς ῥάφτη; Ἐὰν μὲ πείσῃς, πέστε του, ὅτι τὸ σπίτι σου, τὸ ρολόϊ σου, τὸ ροῦχο σου ἔγιναν μόνα τους, τότε θὰ δεχτῶ, ὅτι καὶ τὸ σπίτι τὸ μεγάλο, τὸ τεράστιο σπίτι ποὺ λέγεται σύμπαν, ἔγινε χωρὶς Δημιουργό. Ὁ ἀπόστολος Παῦ λος λέει· «Πᾶς οἶκος κατασκευάζεται ὑπό τινος, ὁ δὲ τὰ πάν τα κατασκευάσας Θεός»· κάθε σπίτι ἔχει τὸν κατασκευαστή του, καὶ αὐτὸς ποὺ κατασκεύασε τὰ σύμπαντα εἶνε ὁ Θεός (Ἑβρ. 3,4).
Κοντὰ σ᾽ αὐτὴν καὶ σ᾽ ἄλλες ἀποδείξεις, ποὺ μπορεῖ κανεὶς ν᾽ ἀναφέρῃ (ψυχολογικές, φιλο σοφικές, ἱστορικές), ἐγὼ θεωρῶ ἰσχυρὴ ἀπόδειξι τῆς ὑπάρξεως τοῦ Θεοῦ – ποιό; Τὸ ὅτι, ἂν δὲν ὑπῆρχε ἕνας ἀνώτατος νοῦς ποὺ κυβερνᾷ τὸ σύμπαν, τότε ὁ κόσμος αὐτὸς δὲν θὰ μποροῦσε νὰ σταθῇ. Γιατὶ ὅπως μιὰ μηχανὴ δὲν μπορεῖ νὰ λειτουργήσῃ ἐὰν δὲν ὑπάρχῃ ἀπὸ πάνω της ὁ μηχανικὸς ποὺ τὴ ῥυθμίζει, ἔτσι κι ὁ κόσμος αὐ τὸς ἐὰν δὲν ὑπῆρχε ὁ οὐράνιος ῥυθμιστής, ὁ προνοητὴς ποὺ τὸν κατευθύνει.
Ἀλλὰ δὲν εἶνε μόνο αὐτὴ ἡ ἀπόδειξις· εἶνε καὶ ἡ ἄλλη. Ἂν δὲν ὑπῆρχε Θεός, δὲν θὰ μποροῦσε ὁ κόσμος νὰ σταθῇ οὔτε δευτερό λεπτο, γιατὶ …κινδυνεύει! Ἀπὸ τί; ἀπὸ σεισμό, φωτιά, πλημμύρα, κα ταποντισμό, ἡφαίστεια…; Ναὶ κιν δυνεύει κι ἀπ᾽ αὐτά, ἀπὸ τὰ στοιχεῖα τῆς φύσεως. Διότι ποιός ἄλλος κυβερνᾷ τὰ στοι χεῖα τῆς φύσεως; Ὅπως τὸ ἄλογο τὸ κρατάει ὁ κα βαλάρης μὲ τὸ καπίστρι καὶ τὸ αὐτοκίνητο τὸ κυβερνᾷ ὁ ὁδηγὸς μὲ τὸ βολάν, εἰδ άλλως μπορεῖ νὰ πέσουν σὲ γκρεμό, κατὰ παρόμοιο τρόπο καὶ αὐτὴ τὴν ἄ λογη φύσι, τὰ στοιχεῖα αὐτά, τὰ κυβερνᾷ μὲ τὰ δικά του βολὰν καὶ τὰ δικά του καπίστρια ὁ μεγάλος κυβερνήτης, ὁ Θεός.
Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὸν κίνδυνο αὐτὸν ὑπάρχει καὶ ἄλλος κίνδυνος πολὺ χειρότερος. Ποιός; Ἂν τὸν πῶ, κάποιος θὰ πῇ· –Δὲ βαριέσαι· δὲν ἔ χεις τίποτ᾽ ἄλλο νὰ πῇς; τώρα στὸν αἰῶνα αὐ τὸν θὰ μᾶς φοβερίσῃς μὲ μπαμποῦλες καὶ σκιάχτρα;… Μακάρι, ἀγαπητοί μου, νὰ ἦταν σκιάχτρο, νὰ ἦταν μπαμπούλας, νὰ ἦ ταν φάσμα· μὰ εἶνε μιὰ πραγματικότης. Λέω λοιπόν, ὅτι ὁ με γαλύτερος κίνδυνος ποὺ διατρέχει τὸ σύμπαν εἶνε ἀπὸ κάποια πονηρὴ δύναμι, ἀόρατη φοβερὴ καὶ τρομερὴ δύναμι, ποὺ σὰν τὴν ἀράχνη ἁπλώνει τὸ δίχτυ της παν τοῦ, κ᾽ ἔχει τόση κακία καὶ τόσο μῖσος, ποὺ ἂν μποροῦσε θὰ κατέστρε φε ὁλόκληρο τὸν κόσμο. Ποιά εἶν᾽ αὐτή; Εἶνε ὁ σατανᾶς, ὁ διάβολος. Καὶ ἀκριβῶς ὅποιος θέλει νὰ δῇ τί ἐστι διάβολος, τί δύναμι ἔχει καὶ τί κακὸ καὶ τί συμφορὰ μπορεῖ νὰ προκαλέσῃ, ἂς τεντώσῃ τὸ αὐτί του ν᾽ ἀκούσῃ τί εἶπε σήμερα τὸ εὐ αγ γέλιο. Ὅλο τὸ ἱερὸ κείμενο ἀπ᾽ τὴν ἀρχὴ μέχρι τὸ τέλος ὁμιλεῖ περὶ δαιμόνων καὶ δαιμονισμένων. Τί λέει· ὅτι ὁ διάβολος μπορεῖ νὰ κάνῃ κακό. Ποῦ; Σὲ ἀνθρώπους καὶ σὲ ζῷα.
* * *
Σ᾽ ἕνα βουνό, ἀγαπητοί μου, κάθε μέρα ἔβοσκαν χοῖροι. Πόσοι ἦταν; Κοπάδι ὁλόκληρο, «περίπου δυὸ χιλιάδες» λέει ἕνας εὐαγγελιστής (Μᾶρκ. 5,13)· «λεγεών», ὁλόκληρη ῥωμαϊκὴ μεραρχία, λέει ἄλλος εὐαγγελιστής (Λουκ. 5,9). Ἀλλὰ μιὰ μέρα αὐτὰ τὰ ζωντανά, ἐκεῖ ποὺ ἔτρωγαν ἥσυχα τὰ βελανίδια τους, ξαφνικὰ σηκώθηκαν ὄρθια, ἄρχισαν νὰ γρυλίζουν, ὥρ μησαν σὰν λυσσασμένα σ᾽ ἕνα γκρεμό, καὶ ἀ πὸ ᾽κεῖ ἔ πεσαν ὅλα μέσα στὴ λίμνη· σὲ λίγο τὰ νερὰ γέμισαν ἀπὸ πτώματα – κουφάρια τῶν χοίρων.
Τί ἔπαθαν; Ἐμένα ρωτᾶτε; ρωτῆστε τὸ εὐαγγέλιο. Ἔπαθαν δαιμονισμό, δαιμονοπλη ξία. Ὅπως ὑπάρχει ἠλεκτροπληξία, ἔτσι ὑ πάρ χει καὶ δαιμονοπληξία. Καὶ ποῦ βρεθήκαν τὰ δαι μόνια ἐκεῖ στὸ βουνό; Τὰ δαιμόνια πᾶνε παντοῦ.
Τὸ εὐαγγέλιο λέει, ὅτι βγῆκαν ἀπὸ δύο ἀνθρώπους καὶ μπῆκαν στοὺς χοίρους. Ἦταν δύο νέοι πού, ἐνῷ προηγουμένως ἦταν παιδιὰ καλά, ὑπάκουα καὶ ἐργατικά, σὲ μιὰ «κακιὰ ὥρα» ποὺ λέει ὁ κόσμος μὲ τὴν ἁπλῆ του πίστι, ἄλλαξαν. Δὲν ὑπήκουαν πιά, ἀγρίεψαν, ἔγιναν ἀ δι άντροποι, ἀσεβεῖς, βλάσφημοι, ἐπιθετικοί, ἐπικίνδυνοι, φόβος καὶ τρόμος τῆς περιοχῆς. Γύριζαν γυμνοὶ χωρὶς ντροπή, πετοῦ σαν κοτρώνια στοὺς ἀνθρώπους, κοιμόν τουσαν μέσ᾽ στὰ μνήματα. Κι ἀπέκτησαν τέτοια δύναμι πού, ἐνῷ τοὺς ἔδεναν μὲ σχοινιὰ καὶ ἁ λυσίδες, αὐτοὶ τὶς ἔσπαζαν σὰν νὰ ἦταν κλωστές. Τὸ ἴδιο δὲν συμβαίνει καὶ τώρα στὴν Κεφαλονιά, στὸν Ἅγιο Γεράσιμο; Ποῦ βρέθηκε αὐτὴ ἡ δύναμι; Ἂς μὴν πιστεύουν οἱ ἄπιστοι· ὑπάρχει αὐτὴ ἡ ἀόρατη πονηρὴ δύναμις ποὺ ἀπειλεῖ τὸν κόσμο.
Πῶς ἄλλαξαν τότε ἐκεῖνα τὰ παιδιά; Πῶς ἀλ λάζει καὶ σήμερα τὸ μικρὸ παιδί, τὸ ἀγγελού δι ποὺ εἶχες χθὲς στὴν ἀγκαλιά σου καὶ τὸ στόλι ζες μὲ χίλια δυὸ γλυκὰ ὀνόματα, καὶ τώρα ἔγινε ἀσύδοτος, σπάει τὸ κεφάλι τοῦ πατέρα, βλαστημάει τὴν πατρίδα, καταπατεῖ τὰ πάντα, καὶ γίνεται τρομοκράτης. Ἡ ἐξήγησι ποὺ δίνει τὸ εὐαγγέλιο εἶνε, ὅτι μπῆ κε μέσα του δαιμόνιο. Σὲ δέντρο ποὺ εἶνε στέρεο δὲν τρυπώνουν μέ σα σκουλήκια· ὅπου ὅμως ὑπάρ χει κουφάλα, ἐκεῖ μπαίνουν οἱ σφίγγες, κάνουν σφιγγοφωλιὲς καὶ δὲν τολμᾷς νὰ πλησιάσῃς· ἔτσι μέσ᾽ στὶς «κουφάλες» τοῦ ψυχικοῦ κόσμου στήνουν σφιγγοφωλιὲς τὰ δαιμόνια, καὶ ἐκείνους τοὺς ἥσυχους ἀνθρώπους, ἐκεῖνα τὰ ἀρνάκια τοῦ Χριστοῦ, τὰ κάνουν λύκους καὶ τρομοκράτες.
Παρ᾽ ὅλη ὅμως τὴν ἀγριότητα τὰ δαιμόνια, ὅπως βλέπουμε στὸ εὐαγγέλιο, δὲν τολμοῦν νὰ ποῦν ὑβριστικὸ ἢ βλάσφημο λόγο στὸ Χριστό. «Τί ἡμῖν καὶ σοί, Ἰησοῦ υἱὲ τοῦ Θεοῦ», λέ νε τρέμοντας, «ἦλθες ὧδε πρὸ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς;» (Ματθ. 8,29). Ἐσὺ λοιπόν, ποὺ ἀνοίγεις τὸ βρωμερό σου στόμα καὶ βλαστημᾷς τὸ Χριστό, τὴν Παναγιὰ καὶ τοὺς ἁγίους, εἶσαι χειρότερος ἀπὸ τὸ διάβολο. Γιατὶ ὁ διάβολος ὅλα τ᾽ ἁμαρτήματα τὰ κάνει, ἕνα ἁμάρτημα δὲν τὸ κάνει· δὲν βλαστημάει τὸ Θεό.
Ἄκου πῶς μιλᾶνε οἱ δαίμονες· «Ἦλθες ὧδε πρὸ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς;»! Γνωρίζουν, ὅτι ἡ κακία τους θὰ λάβῃ τέλος, ἀναγνωρίζουν τὴν ἐξουσία τοῦ Χριστοῦ καὶ κατὰ ἕνα τρόπο τοῦ ζητοῦν παράτασι. Δὲν ἦρθε ἀκόμη, λένε, ἡ ὥρα μας νὰ τιμωρηθοῦμε. Σὰν τὸν κακοῦργο, ποὺ ζητάει στὸ δικαστήριο ἀναβολὴ τῆς δίκης, νὰ κερδίσῃ χρόνο καὶ νὰ μὴ φτάσῃ ἡ ὥρα τῆς ἐκτελέσεώς του.
Κ᾽ ἐπειδὴ τὰ δαιμόνια δὲν μποροῦν νὰ σταθοῦν λεπτὸ χωρὶς νὰ κάνουν κακὸ σὲ κάποιον, ἔστω καὶ σὲ ζῷο ἂν ὄχι σὲ ἄνθρωπο, λένε· Κάπου πρέπει νὰ πᾶμε· ἀφοῦ μᾶς κάνεις βιαία ἔξωσι ἀπὸ τοὺς δύο ἀνθρώπους ὅπου εἴ χαμε φωλιάσει, σὲ παρακαλοῦμε, δός μας σπίτι νὰ μείνουμε, δός μας τὸ δικαίωμα νὰ πᾶμε στοὺς χοίρους. Καὶ ὁ Κύριος τοὺς δίνει τὴν ἄδεια. «Ὑπάγετε», νὰ πᾶτε, λέει. Καὶ ἀπ᾽ ἐδῶ τί μαθαίνουμε· ὅτι, ἂν δὲν ἐγκρίνῃ καὶ δὲν παραχωρήσῃ ὁ Θεός, τίποτε δὲν μποροῦν νὰ κά νουν οἱ δαίμονες· χωρὶς τὴν ἄδειά του εἶνε δέ σμιοι, οὔτε κἂν τὰ ζῷα δὲν μποροῦν νὰ πειράξουν, πόσο μᾶλλον τοὺς ἀνθρώπους!
Ὁ Κύριος ἐπέτρεψε τὴν τιμωρία αὐτὴ δικαίως, γιατὶ αὐτοὶ ποὺ ἔτρεφαν τοὺς χοίρους ἔκαναν παράνομο ἐμπόριο· καὶ τὰ ἁμαρτωλὰ ἐμπόρια ὁ Θεὸς δὲν τὰ θέλει. Μέσα σὲ λίγα λεπτὰ σκορπίστηκε ἡ παράνομη περιουσία· «τ᾽ ἀνεμομαζέματα διαβολοσκορπίσματα». Ἔτσι θά ᾽ρθῃ μέ ρα, ποὺ κάθε ἀτιμία θὰ τιμωρηθῇ.
Ἔχε πίστι στὸ Θεὸ καὶ κάθισε στὸ φτωχὸ καλυβάκι σου πού ᾽νε εὐλογημένο· τὸ ᾽χτισε ὁ πατέρας σου ἢ ἐσὺ ὁ ἴδιος μὲ τὸν ἱδρῶτα σου, κ᾽ εἶνε παλάτι, ἐνῷ τὰ σπίτια τὰ μεγάλα, ποὺ χτίστηκαν μὲ ἀτιμίες καὶ κομπῖνες καὶ κλεψιές, θὰ γίνουν σκορποχώρι, ὅπως σκορποχώρι ἔγινε ἡ ἄνομη περιουσία τῆς ἀγέλης.
* * *
Ὅλο τὸ εὐαγγέλιο, ἀγαπητοί μου, τί κηρύτ τει; τὴν ὕπαρξι τοῦ Θεοῦ. Γιατὶ φοβερὰ εἶνε τὰ διάφορα ἄλλα κακὰ καὶ φοβερώτερο ἀπ᾽ ὅ λα ὁ σατανᾶς, ἀλλὰ πιὸ ἰσχυ ρὸς κι ἀπὸ τὸ σατανᾶ εἶνε ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ Ναζωραῖος. Μιὰ μέρα μπροστά του ὅλοι καὶ ὅλα, κι αὐτοὶ ἀ κόμα οἱ δαίμονες, «θὰ κάμψουν τὸ γόνυ» (Φιλιπ. 2,10). Δόξα σοι, Χριστὲ βασιλεῦ αἰώνιε!
Γι᾽ αὐτὸ πίστευε στὴν ὕπαρξι τοῦ Θεοῦ καὶ μὴ φοβᾶ σαι τίποτα. Οὔτε δαίμονες, οὔτε ἄν θρωποι, οὔτε μάγοι μποροῦν νὰ σὲ βλάψουν. Ἔχεις τὸ Χριστό; πιστεύεις, μετανοεῖς, προσ εύχεσαι, κοινωνεῖς; ἂς μαζευτοῦν οἱ διάβολοι κι ἂς βγοῦν στὴ γῆ· ἕνας Χριστιανὸς μὲ τὴν πί στι τοῦ Χριστοῦ θὰ καταδιώξῃ λεγεῶνες δαι μονίων. «Αὕτη ἐστὶν ἡ νίκη ἡ νικήσασα τὸν κό σμον, ἡ πίστις ἡμῶν» (Α΄ Ἰω. 5,4). «Γνῶτε, ἔθνη, καὶ ἡττᾶσθε…, ὅτι μεθ᾽ ἡμῶν ὁ Θεός» (Ἠσ. 8,9-10). «Ἡττᾶσθε»! δὲν θὰ νικήσουν οἱ δαίμονες, θὰ νικήσῃ ὁ Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος· ὅν, παῖδες, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἡ ἀδυναμία τῶν πονηρῶν πνευμάτων
«Ἐπίτρεψον ἡμῖν ἀπελθεῖν εἰς τὴν ἀγέλην τῶν χοίρων»
Ἀκούσαμε στὴ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπὴ ὅτι ὁ Κύριος ἐπισκέφθηκε τὴ χώρα τῶν Γεργεσηνῶν. Ἐκεῖ Τὸν συνάντησαν δύο δαιμονισμένοι πολὺ ἄγριοι καὶ ἐπιθετικοί. Καὶ ἐπειδὴ ὁ Κύριος θὰ ἐκδίωκε τὰ πονηρὰ πνεύματα ἀπὸ τοὺς δαιμονισμένους, ἐκεῖνα Τὸν παρακάλεσαν:
«Δῶσ᾿ μας τὴν ἄδεια νὰ πᾶμε στὴν ἀγέλη τῶν χοίρων»· ζήτησαν νὰ κυριεύσουν ἕνα μεγάλο κοπάδι χοίρων ποὺ ἔβοσκαν οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς. Πράγματι τοὺς τὸ ἐπέτρεψε. Τότε ὅλο τὸ κοπάδι δαιμονισμένο ὅρμησε στὸν γκρεμὸ καὶ πνίγηκε. Ἡ περικοπὴ αὐτὴ μᾶς δίνει αὐθεντικὲς πληροφορίες σχετικὰ μὲ τὸν κόσμο τῶν πονηρῶν πνευμάτων, ἐμεῖς ὅμως σήμερα θὰ σταθοῦμε μόνο στὸ τί δηλώνει τὸ αἴτημα αὐτὸ τῶν δαιμόνων, νὰ μποῦν στοὺς χοίρους, καὶ ποιὸ εἶναι τὸ δικό μας καθῆκον.
1. Ἡ ἀδυναμία τῶν δαιμόνων
Γιατί οἱ δαίμονες θέλησαν νὰ πᾶνε στοὺς χοίρους; Διότι ἡ χαρά τους εἶναι νὰ ταλαιπωροῦν τοὺς ἀνθρώπους καὶ νὰ καταστρέφουν τὴ δημιουργία τοῦ Θεοῦ. Ἀφοῦ θὰ ἐκδιώκονταν ἀπὸ τοὺς δαιμονισμένους ἀνθρώπους, τουλάχιστον νὰ βλάψουν τὰ ζῶα.
Ἡ σημαντικότερη ὅμως ἀλήθεια ποὺ μᾶς ἀποκαλύπτει τὸ αἴτημά τους αὐτό, εἶναι ἡ πλήρης ἀδυναμία τους. Ὅταν ζητᾶς ἄδεια ἀπὸ κάποιον, ἀναγνωρίζεις τὴν ἐξουσία ἐκείνου καὶ τὴ δική σου κατωτερότητα καὶ ἀδυναμία. Οἱ δαίμονες λοιπὸν διατυπώνοντας αὐτὸ τὸ αἴτημα ἀναγνωρίζουν ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι ὁ παντοκράτωρ Θεός, ὁ Δημιουργὸς τῶν πάντων, ὁ Ὁποῖος ἔχει ἀπόλυτη ἐξουσία ἐπάνω σὲ ὁλόκληρη τὴ δημιουργία. Τὸ ἀναγνωρίζουν ὅμως χωρὶς μετάνοια, ὅπως φανερώνει ὁ πρῶτος λόγος τους, «τί σχέση ὑπάρχει ἀνάμεσα σ᾿ ἐμᾶς καὶ σ᾿ Ἐσένα;».
Οἱ δαίμονες λοιπὸν δὲν ἔχουν δικαίωμα νὰ πειράξουν ἀπολύτως κανέναν καὶ τίποτε νὰ κάνουν χωρὶς τὴν ἄδεια τοῦ Θεοῦ. Στὴ σημερινὴ περικοπὴ τοὺς ἀκοῦμε νὰ ζητοῦν ἄδεια νὰ ἐνεργήσουν ἐπάνω ὄχι σὲ ἄνθρωπο, ἀλλὰ σὲ ζῶο, καὶ μάλιστα ταπεινὸ ζῶο, περιφρονημένο, ποὺ κυλιέται στὶς λάσπες καὶ τὸ ὄνομά του χρησιμοποιεῖται ὑβριστικά!
Ἐπίσης ὁ Μωσαϊκὸς Νόμος ἀπαγόρευε στοὺς Ἰουδαίους νὰ τρῶνε χοιρινὸ κρέας. Ἑπομένως ἡ ἐκτροφὴ χοίρων ἦταν ἁμαρτία. Καὶ ὅμως οἱ δαίμονες δὲν εἶχαν ἐξουσία ἐπάνω τους! Μποροῦμε νὰ τὸ συνειδητοποιήσουμε αὐτό; Πόσο μεγάλη εἶναι ἡ ἀδυναμία τους!
2. Ἀγώνας μὲ θάρρος στὴν ἀγκαλιὰ τῆς Ἐκκλησίας
Κατόπιν ὅλων αὐτῶν τί θὰ μπορούσαμε νὰ κρατήσουμε γιὰ τὴ ζωή μας; Νὰ συνειδητοποιήσουμε, ἀδελφοί, τὴ λύσσα τῶν δαιμόνων στὸ νὰ καταστρέφουν καὶ νὰ διαφθείρουν, καὶ νὰ μὴν τοὺς δίνουμε κανένα δικαίωμα νὰ μᾶς κάνουν κακό. Νὰ ἀποφεύγουμε τὴν ἁμαρτία μὲ ὅλη μας τὴ δύναμη, νὰ ἀποκρούουμε τὶς δελεαστι-κὲς προτάσεις τους, κάθε πειρασμό. Νὰ ἀποφεύγουμε ἐπιμελῶς τὴ μαγεία, τὴν ἀστρολογία, τὴ μαντεία καὶ ὅ,τι παρόμοιο, διότι πίσω ἀπὸ αὐτὰ κρύβονται οἱ δαίμονες, ποὺ ἐνεργοῦν ἔτσι, ὥστε νὰ πιστέψουν οἱ ἄνθρωποι ὅτι μὲ ἄλλους τρόπους μπορεῖ νὰ γίνει κανεὶς εὐτυχισμένος καὶ ὄχι καταφεύγοντας στὸ Θεό.
Ἀλλὰ δὲν φθάνει μόνο ἡ δική μας ἀπόφαση νὰ μὴν ἔχουμε σχέση μαζί τους. Ἀπὸ μόνοι μας εἴμαστε πολὺ ἀδύναμοι μπροστά τους. Μόνο ἂν συνδεθοῦμε στενὰ μὲ τὸν Χριστό, δὲν θὰ μποροῦν νὰ μᾶς βλάψουν καθόλου. Νὰ ζοῦμε λοιπὸν μέσα στὴ μάνδρα τοῦ Χριστοῦ, τὴν Ἐκκλησία, νὰ συμμετέχουμε τακτικὰ καὶ συνειδητὰ στὰ ἱερὰ Μυστήρια, νὰ μετανοοῦμε καὶ νὰ ἁγιαζόμαστε. Νὰ πλουτίζουμε σὲ θεία Χάρι. Ἡ θεία Χάρις εἶναι τὸ ἀνίκητο ὅπλο ποὺ κατακαίει τοὺς δαίμονες. «Ὁ γεννηθεὶς ἐκ τοῦ Θεοῦ τηρεῖ ἑαυτόν, καὶ ὁ πονηρὸς οὐχ ἅπτεται αὐτοῦ» (Α´ Ἰω. ε´ 18). Ἐκεῖνος ποὺ ἀναγεννήθηκε ἀπὸ τὸν Θεό, φυλάει τὸν ἑαυτό του, καὶ ὁ πονηρὸς δὲν μπορεῖ νὰ τὸν ἀγγίξει καὶ νὰ τὸν βλάψει, καὶ δὲν ἔχει καμία δύναμη ἐπάνω του Διδασκόμαστε ὅμως καὶ κάτι ἄλλο: νὰ μὴν τρομάζουμε καὶ ἀπελπιζόμαστε ἀπὸ τὴ δράση καὶ ἐνέργεια τῶν δαιμόνων στὴν κοινωνία καὶ τὴ ζωή μας. Ὁ διάβολος δὲν εἶναι παντοκράτωρ, ἀλλὰ «ὁ κοσμοκράτωρ τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου» (Ἐφ. Ϛ´ 12). Δηλαδὴ ἔχει ἐξουσία μόνο στοὺς ἀνθρώπους τοὺς βυθισμένους στὸ σκοτάδι τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς πλάνης, ποὺ ἐπικρατεῖ στὴν παρούσα ζωή.
***********
Ὁ Κύριος μὲ ἕνα πρόσταγμά Του ἀπελευθέρωσε τοὺς δαιμονισμένους ἀπὸ τὰ πονηρὰ πνεύματα ποὺ τοὺς ταλαιπωροῦσαν, ὄχι ὅμως καὶ τοὺς κατοίκους ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες τους· διότι δὲν τὸ θέλησαν, διότι Τοῦ ζήτησαν νὰ φύγει ἀπὸ τὴν περιοχή τους. Δὲν ἄντεχαν στὴν παρουσία Του, δὲν ἦταν διατεθειμένοι νὰ ἀπαρνηθοῦν τὶς ἁμαρτίες τους. Ἦλθε ὁ Ἐλευθερωτὴς στὴ χώρα τους καὶ προτίμησαν νὰ μένουν στὴ δουλεία τους. Ἂς μὴ φοβόμαστε λοιπὸν τὸν διάβολο. Τὸν ἑαυτό μας νὰ φοβόμαστε, καὶ στὸ Θεὸ νὰ ὑποτασσόμαστε, μέχρις ὅτου μᾶς ἀπαλλάξει ὁλοκληρωτικὰ καὶ ὁριστικὰ ἀπὸ κάθε δαιμονικὴ τυραννία καὶ ἐνέργεια, καὶ μᾶς χαρίσει τὴ Βασιλεία Του, τὴ Βασιλεία τοῦ ἀνεσπέρου φωτός, τῆς ἄσπιλης ἁγιότητος καὶ τῆς αἰώνιας μακαριότητος.
Πολλοί δεν θέλουν να αναγνωρίσουν την ύπαρξη του πονηρού.
Πολλοί δεν θέλουν να αναγνωρίσουν την ύπαρξη του πονηρού. Αυτή είναι η τέχνη του και η πονηριά του. Σπέρνει αμφιβολίες στο νου και τις ψυχές των ανθρώπων, κλονίζει την πίστη τους στο Χριστό και την Αγία Γραφή. Κατά συνέπεια μαζί με το διάβολο διαγράφουν και την κόλαση και την πίστη στο Θεό και την Εκκλησία και την ηθική.
Το σημερινό όμως θέμα του ευαγγελίου, ευλογημένοι μας Χριστιανοί, παρουσιάζει δύο δαιμονισμένους οι οποίοι δεν υπέφεραν από κάποια συνηθισμένη ασθένεια. Ηταν δαιμονισμένοι, άνθρωποι δηλαδή που κυριεύθηκαν από το πονηρό πνεύμα και ενεργούσαν κατά την επιθυμία του. Ηταν δε τόση η επιρροή που εξασκούσε πάνω τους, ώστε είχαν καταντήσει δημόσιος κίνδυνος. Μισούσαν τους ανθρώπους και τους θεωρούσαν εχθρούς τους. Σε μία έξοδό τους από τα μνήματα όπου κρυβόταν, συνάντησαν τον Κύριο, ο οποίος με την απόλυτη κυριαρχία που εξασκεί επί των πονηρών πνευμάτων, τους θεράπευσε κατά τον τρόπο που διηγείται το ιερόν ευαγγέλιο.
Οι δύο δυστυχισμένοι άνθρωποι γίνονται τα όργανα του πονηρού πνεύματος. Ρωτούν τον Ιησού: « Τί ημίν και σοί,Ιησού υιέ του Θεού;» Η απόσταση μεταξύ του Θεού και των πονηρών Πνευμάτων είναι απόλυτη, ασύλληπτη. Και η κόλαση δεν είναι τίποτε άλλο. Είναι ο από του Θεού χωρισμός.
Κανείς δε θα περίμενε να οδηγήσει ο Εωσφόρος τον άνθρωπο κάπου αλλού. Τον κρατά στον τόπο του θανάτου, αφού ο ίδιος είναι η αιτία του θανάτου. Ο ίδιος είναι εξ΄αρχής ανθρωποκτόνος και ψεύτης. Ο,τι κάνει, το πετυχαίνει με το ψέμα και το δόλο. Τα ενδιάμεσα στάδια και οι μηχανές που χρησιμοποιεί, έχουν ως τελικό σκοπό να αποσπάσουν τον άνθρωπο από την πηγή της ζωής, να του στερήσουν την ίδια τη ζωή, να τον κάνουν δούλο στο κράτος του θανάτου. Και ο Κύριος τους ελευθερώνει από τα δεσμά της δουλείας αυτής και τους επανατοποθετεί ελεύθερους ν'αγωνιστούν για την κατάκτηση των αρετών και δι΄αυτών στην κατάκτηση της σωτηρίας τους.
Τη θεραπεία κάθε κακού όσο κι άν παλεύουμε δεν πρόκειται να τη βρούμε παρά μόνο με μιά απαραίτητη προϋπόθεση: την αποκατάσταση των σχέσεών μας με το Θεό.
Αγωνιούμε για το πρόβλημα της αγωγής και του μέλλοντος των νέων μας. Ανησυχούν οι μεγαλύτεροι. Ανήσυχοι είναι και οι ίδιοι οι νέοι. Αν δε στραφούμε όλοι πρός το Χριστό κι άν δεν προσανατολίσουμε τη σκέψη και τη ζωή μας προς τη θεϊκή Του διδασκαλία, αν δεν θελήσουμε να υποταγούμε στο θέλημά Του και να γίνουμε πιστά και συνειδητά της Αγίας Εκκλησίας Του μέλη, το άγχος θα συνεχίζεται και θα αυξάνει. Το πρόβλημα θα μένει άλυτο. Οι μεγαλύτεροι θα ανησυχούν και οι νεότεροι θα παραπαίουν μη βρίσκοντας πουθενά ανάπαυση.
Το ίδιο θα συμβαίνει και με κάθε άλλο πρόβλημα οικογενειακό ή κοινωνικό. Είτε πρόκειται για τους κλονιζόμενους γάμους και την γενίκευση αυτής της «ασυμφωνίας χαρακτήρων» μεταξύ των συζύγων, είτε πρόκειται για το φλέγον θέμα των οικονομικών δυσκολιών ιδιαίτερα στο σήμερα της οικονομικής μεγάλης κρίσεως και της φτώχειας, είτε πρόκειται για το οξύ κοινωνικό πρόβλημα της χαλάρωσης των ηθών και των κοινωνικών θεσμών, ακόμη και παντός είδους αξιών, θα μένουν άλυτα τα προβλήματα και θα βασανίζονται άτομα και κοινωνία, άν δε στραφούν προς το Χριστό. Δεν αρκούν νόμοι και μέτρα αυστηρά. Είναι αναγκαίο ο ψυχικός κόσμος του καθενός να υποταγεί στο πνεύμα του Θεού, να προσαρμοσθεί στο θέλημά Του. Θα γαληνέψει τότε και θα βρεθούν λύσεις για όλα τα ακανθώδη προβλήματα.
Στην «Κυριακή προσευχή» παρακαλούμε το Θεό να μας απαλλάξει από την ενέργεια του διαβόλου. Επίσης με το να συμπεριλάβει η Εκκλησία μας και τις περικοπές των δαιμονιζόμενων στα κυριακάτικα αναγνώσματα, δείχνει τον κίνδυνο που διατρέχουμε από τα πονηρά πνεύματα, που δεν είναι αφηρημένες ιδέες του κακού, αλλά παμπόνηρα πνεύματα που απεργάζονται την καταστροφή του ανθρώπου.
Μπορεί οι περισσότεροι να μην έχουμε καταληφθεί από πονηρή ενέργεια, αλλά τα διάφορα πάθη μας καλλιεργούμενα υπό του πονηρού μας ταλαιπωρούν πάρα πολύ και μας κάνουν να έχουμε « δαιμονώσα» ψυχή. Ο ακόλαστος, ο φιλάργυρος, ο θυμώδης, ο αιρετικός, ο υπερήφανος και εγωιστής, πειράζονται από τον πονηρό.
Αφού ο Χριστός ήλθε να καταλύσει το κράτος του διαβόλου, αξίζει να Τον αγαπήσουμε και να δημιουργήσουμε στενές σχέσεις μαζί Του, για να γλυτώσουμε από τις παγίδες του πονηρού.
Χριστιανοί μου. Ας είμαστε ειλικρινείς απέναντι στον εαυτό μας. Καιρός να δείξουμε περισσότερο ενδιαφέρον για την προσωπική και κοινωνική μας επιτυχία και ευτυχία, ώστε να δημιουργήσουμε όμορφη και ευχάριστη ζωή. Μιά διαπίστωση, λοιπόν, προέχει: Απομακρυνθήκαμε από το Θεό και παρακούσαμε στο θέλημά Του. Τον πόθο για την ευτυχία και την ικανοποίησή μας στη ζωή, ένας είναι ο τρόπος να τον απολαύσουμε. Η μετάνοια και η επιστροφή στο Χριστό. Η υλοποίηση της διδασκαλίας Του στην καθημερινή μας ζωή. Το βίωμα της αλήθειας Του από τον καθένα μας με συνέπεια. Όλα τα άλλα, όσα καλά επιθυμούμε, θα ακολουθήσουν τότε αναπόφευκτα. Αμήν.
αρχιμ. Θεόφιλος Λεμοντζής
kranos
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ἡ ἀδυναμία τῶν πονηρῶν πνευμάτων
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Γενική πρόγνωση καιρού για Κυριακή 9-7-2017
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
