2017-09-30 00:03:06
Ένα «φάντασμα» πλανάται πάνω από την Μέση Ανατολή: Αυτό ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν. Από την Ουάσιγκτον και την Μόσχα, μέχρι την Βαγδάτη, την ‘Αγκυρα, την Τεχεράνη, την Δαμασκό και την Ιερουσαλήμ, ανοιχτά ή περισσότερο διπλωματικά, με απειλές ή με «φιλικές» «παραινέσεις», προσπαθούν να αποτρέψουν τους Κούρδους από την δημιουργία κράτους.
Κάποιες από αυτές τις χώρες βλέπουν σε αυτήν την προοπτική, είτε το «κακό να πλησιάζει» λόγω των δικών τους κουρδικών μειονοτήτων, είτε την εμφάνιση ενός νέου, άρα και απρόβλεπτου, συγκροτημένου «παίχτη», σε μια περιοχή όπου ο «συνωστισμός» συμφερόντων είναι ήδη ασφυκτικός. Ο πανικός έφτασε στο «κόκκινο» με το δημοψήφισμα της Δευτέρας στην ημιαυτόνομη περιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν, αλλά ακόμη και σε περιοχές της χώρας με μεγάλες συγκεντρώσεις κουρδικού πληθυσμού, με το ερώτημα της ανεξαρτησίας.
Οι προειδοποιήσεις, οι απειλές και οι εκβιασμοί της Βαγδάτης προς της αρχές της ημιαυτόνομης περιοχής, με στόχο την μη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, δεν πέτυχαν
. Εκατομμύρια Κούρδοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα συμμετοχής στην διαδικασία. Εν αναμονή των επίσημων αποτελεσμάτων, τα διεθνή ΜΜΕ αναφέρουν κάποιες εκτιμήσεις. Το Al Jazeera μεταδίδει ότι η συμμετοχή έφτασε το 72% και ότι τα αρχικά αποτελέσματα δείχνουν ότι η πλειοψηφία υποστηρίζει την ανεξαρτησία από την Βαγδάτη, ενώ, το ρωσικό πρακτορείο Ria-Novosti, επικαλούμενο πηγή στην εκλογική επιτροπή δίνει αναλυτικότερα στοιχεία. Σύμφωνα με αυτά, η συμμετοχή ξεπέρασε το 72%, με το «Ναι» στην ανεξαρτησία να υπερψηφίζεται από το 93% των συμμετεχόντων.
Απειλές που κρύβουν ανησυχίες
Ο ηγέτης των Κούρδων του Ιράκ είπε ότι η Βαγδάτη απειλεί με εμπάργκο την κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση (KRG)* εάν δεν παραδώσει τον έλεγχο των αεροδρομίων της. Μάλιστα, η ιρακινή κυβέρνηση φέρεται να έχει επιδώσει και τελεσίγραφο στους Κούρδους, το οποίο λήγει την Παρασκευή στις 3 μμ. τοπική ώρα. Το τελεσίγραφο αφορά αφορά στις διεθνείς πτήσεις και όχι στις εγχώριες, με το Al Jazeera να εκτιμά, ότι, στη χειρότερη περίπτωση, τα διεθνή ταξίδια από και προς το KRG θα γίνονται εκ νέου μέσω της Βαγδάτης και άλλων ιρακινών αερολιμένων. Ωστόσο, ο συμβολισμός της απειλής είναι σαφής προς τους Κούρδους: «Είστε Ιράκ».
Η απειλή του αεροπορικού εμπάργκο είναι η τελευταία σε μια σειρά αντιποίνων ενάντια στην KRG. Η Βαγδάτη ζήτησε την περασμένη εβδομάδα από την διεθνή κοινότητα να σταματήσει τις απευθείας πτήσεις προς τα διεθνή αεροδρόμια του Ερμπίλ (σσ. πρωτεύουσα του KRG) και της Σουλαϊμανίγια, αλλά μόνο το Ιράν ανταποκρίθηκε, παρεμποδίζοντας τις απευθείας πτήσεις προς και από το ιρακινό Κουρδιστάν. Πάντως, οι ανθρωπιστικές και «έκτακτες» πτήσεις απαλλάσσονται από το εμπάργκο, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν εγκριθεί εκ των προτέρων από τη Βαγδάτη, δήλωσε ο Ιρακινός πρωθυπουργός, Αμπάντι. Η Βαγδάτη θα ζητήσει επίσης από τις γειτονικές χώρες να κλείσουν τα σύνορα με το Ιρακινό Κουρδιστάν, εάν η KRG δεν παραδώσει συνοριακές θέσεις στην κεντρική κυβέρνηση μέχρι την Παρασκευή. Σε απάντηση, ο Μπαρζανί προέτρεψε την διεθνή κοινότητα να «σεβαστεί τη βούληση εκατομμυρίων ανθρώπων» που ψήφισαν στο δημοψήφισμα της Δευτέρας και κάλεσε την Βαγδάτη να συμμετάσχει σε έναν «σοβαρό διάλογο» με την KRG.
Ο Ερντογάν απείλησε να κλείσει τον αγωγό μεταφοράς ιρακινού πετρελαίου στα σύνορα, κάτι το οποίο θα έχει επιπτώσεις στα έσοδα της KRG, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ανάληψης στρατιωτικής δράσης, προεξόφλησε ότι αν επιμείνουν οι Κούρδοι στην ανεξαρτησία «θα πεινάσουν» και ότι το κράτος τους «θα καταρρεύσει μέσα στην ντροπή της ιστορίας», διότι «θα έχουν σύρει την περιοχή σε έναν εθνοτικό και σεχταριστικό πόλεμο». Όλη αυτή η ρητορική εκφράσθηκε την ώρα που ο τουρκικός και ιρακινός στρατός προχώρησε σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις κοντά στα σύνορα της Τουρκίας με το βόρειο Ιράκ.
Η Τουρκία είναι από καιρό η βασική «γέφυρα» του βόρειου Ιράκ με τον έξω κόσμο, αλλά βλέπει το δημοψήφισμα ως απειλή για την εθνική της ασφάλεια, φοβούμενη ότι θα προκαλέσει κακό προηγούμενο και για τον δικό της κουρδικό πληθυσμό.
Η Ρωσία προειδοποίησε την Τετάρτη το Ιράκ και τους Κούρδους κατά της λήψης των όποιων μέτρων τυχόν θα αποσταθεροποιήσουν τη Μέση Ανατολή μετά το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία και κάλεσε και τις δύο πλευρές να προχωρήσουν σε συνομιλίες για την εξεύρεση λύσης στο πλαίσιο ενός ενιαίου ιρακινού κράτους. Σε ανακοίνωσή του το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει ότι ενώ η Μόσχα σέβεται τις εθνικές φιλοδοξίες των Κούρδων τάσσεται υπέρ της διατήρησης της εδαφικής ακεραιότητας του Ιράκ. Αναλόγως, η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε αντιτεθεί «σθεναρά» στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία του ιρακινού Κουρδιστάν και προτρέπει τους Ιρακινούς Κούρδους ηγέτες να αρχίσουν αντ' αυτού διαπραγματεύσεις με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Βαγδάτης.
Μπορεί να αναπνεύσει οικονομικά ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν;
Δεδομένου ότι η οικονομία είναι η βάση (και) της γεωπολιτικής, οι συνέπειες από την ύπαρξη ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, ακόμη και αν δεν συμπεριλάβει προς το παρόν τους Κούρδους στις όμορες του Ιράκ χώρες, έχουν ήδη αρχίσει να ανησυχούν τους αναλυτές.
Σχετικό αφιέρωμα του The Atlantic εκτιμά, ότι τα οικονομικά δεδομένα είναι εναντίον ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν, δεδομένου ότι «το κόστος θα είναι μεγάλο και απαιτητικό». Ο αρθρογράφος μεταφέρει μια εικόνα από λαϊκή αγορά έξω από την Ερμπίλ, σύμφωνα με την οποία, τα κιβώτια και τα τελάρα με τα φρούτα και τα λαχανικά που ξεφορτώνουν τα φορτηγά έχουν σφραγίδες της Τουρκίας και του Ιράν, χώρες οι οποίες τάχθηκαν ανοιχτά κατά του δημοψηφίσματος. Όταν ρώτησε έναν νεαρό Κούρδο έμπορο τι θα συνέβαινε αν αυτές οι χώρες έκλειναν τα σύνορά τους για να πιέσουν την περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν - όπως απειλούν ότι θα κάνουν - εκείνο κούνησε το κεφάλι του και απάντησε: «Η αγορά θα πεθάνει».
Το άρθρο αναφέρει ότι το ιρακινό Κουρδιστάν είναι σχεδόν ολοκληρωτικά εξαρτώμενο από τις εισαγωγές, ενώ τα έσοδα από τον αγωγό που στέλνει το ιρακινό πετρέλαιο στον έξω κόσμο μέσω των συνόρων με την Τουρκία, απειλούνται ακριβώς λόγω της δηλωμένης πρόθεσης της Αγκυρας να «κλείσει την κάνουλα». Το οικονομικό επιχείρημα κατά την κουρδικής ανεξαρτησίας βασίζεται ακριβώς και κυρίως στο πετρέλαιο εκτιμά το The Atlantic. Δεδομένου ότι απέκτησαν de facto αυτονομία στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι Ιρακινοί Κούρδοι δημιούργησαν δομές όπως υπουργεία, δημόσιες υπηρεσίες και στρατό, επιτρέποντάς τους να λειτουργήσουν αποτελεσματικά ως κράτος.
Ωστόσο, η σταθερότητα των εσόδων από πετρέλαιο έχει «καταπνίξει» το κίνητρο για διαφοροποίηση σε άλλους τομείς, όπως η γεωργία, η μεταποίηση και το τραπεζικό σύστημα, καθώς και την είσπραξη φόρων. Αντ 'αυτού, η περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) στηρίζεται σε πωλήσεις πετρελαίου έως και το 90% των εσόδων της, τα οποία με τη σειρά τους δαπανώνται, με συντριπτική πλειοψηφία, στους μισθούς των κυβερνητικών υπαλλήλων που στηρίζουν το εργατικό δυναμικό της περιοχής. Όπως συμβαίνει και με άλλες οικονομίες των μεσανατολικών επιχειρήσεων, οι δραστηριότητες του ιδιωτικού τομέα, όπως οι κατασκευές, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις δημόσιες δαπάνες.
Επειδή τα περίπου 600.000 βαρέλια ημερησίως των εξαγωγών πετρελαίου της KRG διοχετεύονται σχεδόν αποκλειστικά μέσω του τουρκικού λιμανιού της Σεϊχάν, η Άγκυρα έχει τεράστια δύναμη, όχι μόνο στην οικονομία της περιοχής, αλλά και στα συστήματα διανομής πόρων που αποτελούν τη βάση της κοινωνικής σταθερότητας, όπως η ικανότητα της κυβέρνησης να πληρώνει τους μισθούς και μάλιστα στην ώρα τους. «Το πετρέλαιο είναι η κύρια πηγή εσόδων στην περιοχή και όλα αυτά πηγαίνουν στα ταμεία της κυβέρνησης. Η οικονομία της KRG εξαρτάται, λοιπόν, από έναν αγωγό που στέλνει πετρέλαιο στις διεθνείς αγορές και ο αγωγός αυτός διέρχεται από την Τουρκία. Κλείστε τον αγωγό αυτόν και πιέζετε την κουρδική οικονομία» λέεο ο Bilal Wahab, αναλυτής στο Ινστιτούτο Πολιτικής για την Εγγύς Ανατολής της Ουάσιγκτον.
Το άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι η μεγάλη εξάρτηση της περιοχής από εισαγωγές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 80-90% των αγαθών, εκτιμούν οι αναλυτές. Η περιοχή παράγει σημαντικές ποσότητες τσιμέντου, χάλυβα και σιταριού, αλλά ελάχιστα από όλα τα άλλα προϊόντα. Στην κεντρική αγορά του Erbil μπορείς να αγοράσεις ρόδια από την Αίγυπτο, μήλα από το Ιράν και ροδάκινα και αυγά από την Τουρκία, ενώ τα ρούχα και τα είδη οικιακής χρήσης προέρχονται από την Κίνα και τα τσιγάρα από τη Νότια Κορέα. Επειδή το Κουρδιστάν έχει αποκλειστικά χερσαία σύνορα, αν αυτά αποκλειστούν από το Ιράν και την Τουρκία και ο εναέριος χώρος μπλοκαριστεί από την Βαγδάτη θα μπορούσε γρήγορα να οδηγήσει σε απότομες αυξήσεις τιμών ή σε ελείψεις βασικών αγαθών όπως τα τρόφιμα και τα καύσιμα. Ο συντονισμένος αποκλεισμός από τους γείτονες της περιοχής, θα ήταν καταστροφικός.
Ωστόσο, προχωρώντας στο δημοψήφισμα, παρά τη αντίδραση από την Άγκυρα, την Τεχεράνη και την Βαγδάτη, ο Μπαρζανί και γενικά η ηγεσία των Κούρδων του Ιράκ και η ΚΔΑ φαινόταν να «στοιχηματίζουν» ότι οι γείτονες θα ήταν απρόθυμοι ή ανίκανοι να επιβάλουν κυρώσεις ή αποκλεισμό. Οι υποστηρικτές αυτής της εκτόμησης επισημαίνουν, ότι οι γειτονικές χώρες, ιδίως η Τουρκία, έχουν επωφεληθεί σημαντικά από το εμπόριο με την περιοχή και θα χάσουν πολλά από μια τέτοια κίνηση. «Καθημερινά, χιλιάδες φορτηγά περνούν - χιλιάδες! - και ταυτόχρονα μην ξεχνάτε ότι οι Τούρκοι, οι τουρκικές εταιρείες και η τουρκική κυβέρνηση, αποκομίζουν μεγάλο όφελος από αυτή τη δραστηριότητα», δήλωσε ο Fathi al-Mudaris, σύμβουλος του υπουργείου Εμπορίου της KRG. «Ακόμη και αν η τουρκική κυβέρνηση κλείσει τα σύνορα, δεν μπορούν να το κάνει για μεγάλο χρονικό διάστημα».
Επιπλέον, μια πρόσφατη συμφωνία μεταξύ της KRG και του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού «Rosneft» για αγωγό φυσικού αερίου ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων μέσω της Τουρκίας, καθώς και ακόμη μία συμφωνία, με τους Ρώσους, για την ανάπτυξη πέντε πεδίων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή, μπορούν, επίσης, να αποθαρρύνουν την Άγκυρα από τον αποκλεισμό των εξαγωγών ενέργειας από το ιρακινό Κουρδιστάν, αφού θα πληγούν και τα ρωσικά συμφέροντα, κάτι το οποίο μακράν δεν θα ήθελε η Τουρκία.
Βέβαια, το στοίχημα του Μπαρζανί μπορεί τελικά να κερδηθεί, αλλά προς το παρόν εξακολουθεί να είναι μόνο αυτό: Ενα στοίχημα. Ένας Κούρδος οικονομολόγος που ζήτησε να μην κατονομαστεί όσο διεξάγεται το δημοψήφισμα για να μην θεωρηθεί ότι είναι εναντίον του, επεσήμανε ότι η Τουρκία συνορεύει με οκτώ χώρες και έχει μια μεγάλη, διαφοροποιημένη οικονομία. Ετσι, παρόλο που αναμφισβήτητα θα υποφέρει από τον αποκλεισμό του ιρακινού Κουρδιστάν, πιθανότατα θα προχωρήσει σε αυτόν εάν θεωρήσει ότι εξυπηρετεί τα γενικά του συμφέροντα, όπως η αποθάρρυνση των αυτονομιστικών κινήσεων μεταξύ του δικού της κουρδικού πληθυσμού. «Κάποιες στιγμές η Τουρκία θα θυσιάσει τα επιχειρηματικά της συμφέροντα για να ασκήσει πολιτική πίεση», ανέφερε ο οικονομολόγος.
Οικονομικός κίνδυνος η πετρελαϊκή «μονοκαλλιέργεια»
Αλλά το Κουρδιστάν δεν πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά στο πετρέλαιο. Η εύφορη γη και η κεντρική γεωγραφική του θέση θα μπορούσαν να αποτελέσουν έναν κόμβο για το περιφερειακό εμπόριο και να μετριάσει το χτύπημα οποιουδήποτε αποκλεισμού από τις γειτονικές χώρες στο μέλλον. Για ποιο λόγο οι Κούρδοι του Ιράκ δεν κατάφεραν να εκμεταλλευτούν αυτά τα πλεονεκτήματα μέχρι σήμερα; Είναι αρκετοί οι αναλυτές που ισχυρίζονται πως η απάντηση βρίσκεται στη «διαφθορά», η οποία εμπόδισε την ανάπτυξη της περιοχής σε τομείς που είναι δύσκολο να πατροναριστούν, όπως η γεωργία, ενώ προώθησε εκείνους που διευκολύνουν περισσότερο την πολιτικο-οικονομική συναλλαγή, όπως οι κατασκευές, τομέας που έχει φουσκώσει.
Όμως ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα, σύμφωνα με τον Wahab του Ινστιτούτου της Ουάσινγκτον, είναι η ταραχώδης πολιτική ιστορία του Ιράκ, οδήγησε τις κουρδικές ηγεσίες σε αναγκαστικές μάχες επιβίωσης από κρίση σε κρίση, για δεκαετίες, με αποτέλεσμα, πολύ σπάνια να έχουν την αντικειμενική ευκαιρία να απολαύσουν την πολυτέλεια του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. Αυτό έχει οδηγήσει σε έλλειψη οράματος για ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν, σε ό,τι αφορά το οικονομικό και πολιτικό του καθεστώς. Θα είναι καπιταλιστικό; Σοσιαλιστικό; Κάτι ενδιάμεσο; Διότι, πολύ απλά, όλη η ενεργητικότητα των ηγεσιών είχε στο επίκεντρο της τις αντιπαραθέσεις με την Βαγδάτη. «Αν με ρωτήσετε ποιο είναι το κύριο εμπόδιο που κάνει την KRG δυνητικά μη βιώσιμη, θα έλεγα ότι δεν είναι υλικό - δεν είναι το πετρέλαιο και τα ωραία τουριστικά θέρετρα κλπ. - είναι το “λογισμικό”, η διακυβέρνηση των πραγμάτων» λέει ο Wahab. Η αντίθετη άποψη απαντά ότι η περιοχή θα έχει χρόνο για να αντιμετωπίσει τέτοια προβλήματα μόλις ανεξαρτητοποιηθεί από την Βαγδάτη. Ο μεγαλύτερος έλεγχος των εξαγωγών πετρελαίου - η KRG πουλά επί του παρόντος με έκπτωση λόγω των απαιτήσεων της Βαγδάτης - καθώς και η δυνατότητα διαπραγμάτευσης απευθείας με διεθνείς οργανισμούς θα είναι στα «συν».
Το «κλειδί» του Κιρκούκ
Για τον καθηγητή στο Εθνικό Ερευνητικό Πανεπιστήμιο - Ανώτατη Οικονομική Σχολή της Μόσχας, Ντμίτρι Γιεβσταφιόφ, ιδιαίτερη σημασία σε αυτό το κουβάρι έχει η επαρχία του Κιρκούκ, η οποία βρέθηκε κάτω από τον έλεγχο των Κούρδων το 2014, όταν οι μαχητές τους, γνωστοί ως «Πεσμεργκά», απελευθέρωσαν την περιοχή από το Ισλαμικό Κράτος.Ακριβώς εκεί είναι συγκεντρωμένα τα μεγαλύτερα αποθέματα του ιρακινού πετρέλαιου, από τα οποία υπολογίζεται ότι μπορούν να αντλούνται μέχρι και 900 χιλιάδες βαρέλια την ημέρα. Αυτήν την στιγμή, το σύνολο της πετρελαϊκής παραγωγής του Ιράκ είναι περίπου 4,4 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα.
Είναι προφανές γιατί η επιλογή της κουρδικής ηγεσίας να απλώσει το δημοψήφισμα και εκτός της ημιαυτόνομης περιοχής και σε περιοχές εκτός, όπως το Κιρκούκ, όπου βρίσκονται υπό κουρδικό έλεγχο ή έχουν δυναμικό κουρδικό πληθυσμό, έχει εξοργίσει και τρομοκρατήσει την Βαγδάτη. Η διεκδίκηση της επιστροφής του ελέγχου του Κιρκούκ στην Βαγδάτη είχε τεθεί πολύ πριν το δημοψήφισμα. Μάλιστα, πολλοί αναλυτές αποδίδουν την επιδείνωση της κατάστασης στο Ιράκ, ακριβώς με τον πόλεμο για τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών του Κιρκούκ.
Η απειλή του Ισλαμικού Κράτους πάγωσε την αντιπαράθεση μεταξύ Βαγδάτης και Κούρδων έναντι του κοινού εχθρού, αλλά μετά την ήττα των τζιχαντιστών στην Μοσούλη και την Φαλούτζα, ο παλιός ανταγωνισμός μεταξύ της Ερμπίλ και της Βαγδάτης «ξύπνησε». «Η κατάσταση γύρω από την πετρελαϊκή περιοχή του Κιρκούκ αποτελεί βασική αιτία της επιδείνωσης της συνολικότερης κατάστασης το ιρακινό Κουρδιστάν» εκτιμά ο Γιεβσταφιόφ. «Οι Κούρδοι θεώρησαν ότι είχαν μια πραγματική οικονομική βάση για να δημιουργήσουν τη δική τους κρατική οντότητα. Ποτέ πριν οι Κούρδοι δεν είχαν μια τέτοια ευκαιρία. Πράγματι, οι Κούρδοι έκλεισαν μια αρκετά ευνοϊκή συμφωνία με τη Βαγδάτη το 2014, αλλά στη συνέχεια οι ιρακινές αρχές παραβίασαν αυτήν τη συνθήκη με κάθε δυνατό τρόπο. Ως εκ τούτου, οι Κούρδοι σήμερα δεν έχουν εμπιστοσύνη στη Βαγδάτη όσον αφορά τη διανομή χρημάτων».
Στα τέλη του 2014, υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ της ιρακινής ηγεσίας και της κουρδικής αυτόνομης περιοχής του Ιράκ, η οποία προέβλεπε το μοίρασμα του πετρελαϊκού πλούτου του Κιρκούκ. Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφώνησαν ότι το Κουρδιστάν θα μεταφέρει τις εξαγωγές πετρελαίου στην αρμοδιότητα της Βαγδάτης με αντάλλαγμα το 17% των ετήσιων εσόδων ιρακινού κρατικού προϋπολογισμού. Ωστόσο, και τα δύο μέρη δεν τήρησαν και πάρα πολύ τους όρους της συμφωνίας. Κατά παράδοξο τρόπο, τουλάχιστον φαινομενικά, σε αυτό το σπάσιμο της συμφωνίας βοήθησε τους Κούρδους του Ιράκ… η Άγκυρα, εξασφαλίζοντας την μεταφορά των υδρογονανθράκων που εξάγονταν από τους Κούρδους, στην παγκόσμια αγορά.
Ωστόσο, η κουρδική ηγεσία δεν σχεδίαζε να βασιστεί πλήρως στην τουρκική διαμεσολάβηση και πολλές φορές δήλωσε την πρόθεσή της να διαφοροποιήσει τους δρόμους της μεταφοράς. Μάλιστα, σχεδιάστηκε η κατασκευή ενός αγωγού από το Κουρδιστάν προς το Ιράν, το οποίο, θυμίζουμε, σήμερα, εμφανίζεται επίσης κατηγορηματικά κατά της κουρδικής ανεξαρτησίας. Το «κουβάρι» μπλέκεται ακόμη περισσότερο, διότι στην περιοχή δεν δραστηριοποιείται μόνο η ρωσική Rosneft, αλλά και η αμερικανική εταιρεία πετρελαίου Chevron. Η οποία, μόλις μια εβδομάδα πριν από το δημοψήφισμα επανέλαβε τις εργασίες γεώτρησης στο Κουρδιστάν, την ώρα που η Rosneft, όπως ειπώθηκε παρά πάνω, υπέγραψε με την περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν μια σειρά μεγάλων συμβάσεων, μεταξύ άλλων και για νέο αγωγό προς την Τουρκία.
Το δημοψήφισμα των Κούρδων του Ιράκ έρχεται να προσθέσει ένα ακόμη ζήτημα στο γεωπολιτικό χάος που συνιστά διαχρονικά η Μέση Ανατολή. Και αυτή είναι πιθανότατα η μόνο σίγουρη «πρόβλεψη» επί του θέματος * Ιρακινό Κουρδιστάν: Ημιαυτόνομη κουρδική περιοχή στο βόρειο Ιράκ: Ίδρυση - 1992, Πληθυσμός - 5,2 εκατομμύρια, πρωτεύουσα - Ερμπίλ, Πολίτευμα - Κοινοβουλευτική δημοκρατία, Στρατός - 200.000 ένοπλοι, άνδρες και γυναίκες.
Πηγή
Tromaktiko
Κάποιες από αυτές τις χώρες βλέπουν σε αυτήν την προοπτική, είτε το «κακό να πλησιάζει» λόγω των δικών τους κουρδικών μειονοτήτων, είτε την εμφάνιση ενός νέου, άρα και απρόβλεπτου, συγκροτημένου «παίχτη», σε μια περιοχή όπου ο «συνωστισμός» συμφερόντων είναι ήδη ασφυκτικός. Ο πανικός έφτασε στο «κόκκινο» με το δημοψήφισμα της Δευτέρας στην ημιαυτόνομη περιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν, αλλά ακόμη και σε περιοχές της χώρας με μεγάλες συγκεντρώσεις κουρδικού πληθυσμού, με το ερώτημα της ανεξαρτησίας.
Οι προειδοποιήσεις, οι απειλές και οι εκβιασμοί της Βαγδάτης προς της αρχές της ημιαυτόνομης περιοχής, με στόχο την μη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, δεν πέτυχαν
Απειλές που κρύβουν ανησυχίες
Ο ηγέτης των Κούρδων του Ιράκ είπε ότι η Βαγδάτη απειλεί με εμπάργκο την κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση (KRG)* εάν δεν παραδώσει τον έλεγχο των αεροδρομίων της. Μάλιστα, η ιρακινή κυβέρνηση φέρεται να έχει επιδώσει και τελεσίγραφο στους Κούρδους, το οποίο λήγει την Παρασκευή στις 3 μμ. τοπική ώρα. Το τελεσίγραφο αφορά αφορά στις διεθνείς πτήσεις και όχι στις εγχώριες, με το Al Jazeera να εκτιμά, ότι, στη χειρότερη περίπτωση, τα διεθνή ταξίδια από και προς το KRG θα γίνονται εκ νέου μέσω της Βαγδάτης και άλλων ιρακινών αερολιμένων. Ωστόσο, ο συμβολισμός της απειλής είναι σαφής προς τους Κούρδους: «Είστε Ιράκ».
Η απειλή του αεροπορικού εμπάργκο είναι η τελευταία σε μια σειρά αντιποίνων ενάντια στην KRG. Η Βαγδάτη ζήτησε την περασμένη εβδομάδα από την διεθνή κοινότητα να σταματήσει τις απευθείας πτήσεις προς τα διεθνή αεροδρόμια του Ερμπίλ (σσ. πρωτεύουσα του KRG) και της Σουλαϊμανίγια, αλλά μόνο το Ιράν ανταποκρίθηκε, παρεμποδίζοντας τις απευθείας πτήσεις προς και από το ιρακινό Κουρδιστάν. Πάντως, οι ανθρωπιστικές και «έκτακτες» πτήσεις απαλλάσσονται από το εμπάργκο, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν εγκριθεί εκ των προτέρων από τη Βαγδάτη, δήλωσε ο Ιρακινός πρωθυπουργός, Αμπάντι. Η Βαγδάτη θα ζητήσει επίσης από τις γειτονικές χώρες να κλείσουν τα σύνορα με το Ιρακινό Κουρδιστάν, εάν η KRG δεν παραδώσει συνοριακές θέσεις στην κεντρική κυβέρνηση μέχρι την Παρασκευή. Σε απάντηση, ο Μπαρζανί προέτρεψε την διεθνή κοινότητα να «σεβαστεί τη βούληση εκατομμυρίων ανθρώπων» που ψήφισαν στο δημοψήφισμα της Δευτέρας και κάλεσε την Βαγδάτη να συμμετάσχει σε έναν «σοβαρό διάλογο» με την KRG.
Ο Ερντογάν απείλησε να κλείσει τον αγωγό μεταφοράς ιρακινού πετρελαίου στα σύνορα, κάτι το οποίο θα έχει επιπτώσεις στα έσοδα της KRG, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ανάληψης στρατιωτικής δράσης, προεξόφλησε ότι αν επιμείνουν οι Κούρδοι στην ανεξαρτησία «θα πεινάσουν» και ότι το κράτος τους «θα καταρρεύσει μέσα στην ντροπή της ιστορίας», διότι «θα έχουν σύρει την περιοχή σε έναν εθνοτικό και σεχταριστικό πόλεμο». Όλη αυτή η ρητορική εκφράσθηκε την ώρα που ο τουρκικός και ιρακινός στρατός προχώρησε σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις κοντά στα σύνορα της Τουρκίας με το βόρειο Ιράκ.
Η Τουρκία είναι από καιρό η βασική «γέφυρα» του βόρειου Ιράκ με τον έξω κόσμο, αλλά βλέπει το δημοψήφισμα ως απειλή για την εθνική της ασφάλεια, φοβούμενη ότι θα προκαλέσει κακό προηγούμενο και για τον δικό της κουρδικό πληθυσμό.
Η Ρωσία προειδοποίησε την Τετάρτη το Ιράκ και τους Κούρδους κατά της λήψης των όποιων μέτρων τυχόν θα αποσταθεροποιήσουν τη Μέση Ανατολή μετά το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία και κάλεσε και τις δύο πλευρές να προχωρήσουν σε συνομιλίες για την εξεύρεση λύσης στο πλαίσιο ενός ενιαίου ιρακινού κράτους. Σε ανακοίνωσή του το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει ότι ενώ η Μόσχα σέβεται τις εθνικές φιλοδοξίες των Κούρδων τάσσεται υπέρ της διατήρησης της εδαφικής ακεραιότητας του Ιράκ. Αναλόγως, η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε αντιτεθεί «σθεναρά» στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία του ιρακινού Κουρδιστάν και προτρέπει τους Ιρακινούς Κούρδους ηγέτες να αρχίσουν αντ' αυτού διαπραγματεύσεις με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Βαγδάτης.
Μπορεί να αναπνεύσει οικονομικά ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν;
Δεδομένου ότι η οικονομία είναι η βάση (και) της γεωπολιτικής, οι συνέπειες από την ύπαρξη ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, ακόμη και αν δεν συμπεριλάβει προς το παρόν τους Κούρδους στις όμορες του Ιράκ χώρες, έχουν ήδη αρχίσει να ανησυχούν τους αναλυτές.
Σχετικό αφιέρωμα του The Atlantic εκτιμά, ότι τα οικονομικά δεδομένα είναι εναντίον ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν, δεδομένου ότι «το κόστος θα είναι μεγάλο και απαιτητικό». Ο αρθρογράφος μεταφέρει μια εικόνα από λαϊκή αγορά έξω από την Ερμπίλ, σύμφωνα με την οποία, τα κιβώτια και τα τελάρα με τα φρούτα και τα λαχανικά που ξεφορτώνουν τα φορτηγά έχουν σφραγίδες της Τουρκίας και του Ιράν, χώρες οι οποίες τάχθηκαν ανοιχτά κατά του δημοψηφίσματος. Όταν ρώτησε έναν νεαρό Κούρδο έμπορο τι θα συνέβαινε αν αυτές οι χώρες έκλειναν τα σύνορά τους για να πιέσουν την περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν - όπως απειλούν ότι θα κάνουν - εκείνο κούνησε το κεφάλι του και απάντησε: «Η αγορά θα πεθάνει».
Το άρθρο αναφέρει ότι το ιρακινό Κουρδιστάν είναι σχεδόν ολοκληρωτικά εξαρτώμενο από τις εισαγωγές, ενώ τα έσοδα από τον αγωγό που στέλνει το ιρακινό πετρέλαιο στον έξω κόσμο μέσω των συνόρων με την Τουρκία, απειλούνται ακριβώς λόγω της δηλωμένης πρόθεσης της Αγκυρας να «κλείσει την κάνουλα». Το οικονομικό επιχείρημα κατά την κουρδικής ανεξαρτησίας βασίζεται ακριβώς και κυρίως στο πετρέλαιο εκτιμά το The Atlantic. Δεδομένου ότι απέκτησαν de facto αυτονομία στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι Ιρακινοί Κούρδοι δημιούργησαν δομές όπως υπουργεία, δημόσιες υπηρεσίες και στρατό, επιτρέποντάς τους να λειτουργήσουν αποτελεσματικά ως κράτος.
Ωστόσο, η σταθερότητα των εσόδων από πετρέλαιο έχει «καταπνίξει» το κίνητρο για διαφοροποίηση σε άλλους τομείς, όπως η γεωργία, η μεταποίηση και το τραπεζικό σύστημα, καθώς και την είσπραξη φόρων. Αντ 'αυτού, η περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) στηρίζεται σε πωλήσεις πετρελαίου έως και το 90% των εσόδων της, τα οποία με τη σειρά τους δαπανώνται, με συντριπτική πλειοψηφία, στους μισθούς των κυβερνητικών υπαλλήλων που στηρίζουν το εργατικό δυναμικό της περιοχής. Όπως συμβαίνει και με άλλες οικονομίες των μεσανατολικών επιχειρήσεων, οι δραστηριότητες του ιδιωτικού τομέα, όπως οι κατασκευές, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις δημόσιες δαπάνες.
Επειδή τα περίπου 600.000 βαρέλια ημερησίως των εξαγωγών πετρελαίου της KRG διοχετεύονται σχεδόν αποκλειστικά μέσω του τουρκικού λιμανιού της Σεϊχάν, η Άγκυρα έχει τεράστια δύναμη, όχι μόνο στην οικονομία της περιοχής, αλλά και στα συστήματα διανομής πόρων που αποτελούν τη βάση της κοινωνικής σταθερότητας, όπως η ικανότητα της κυβέρνησης να πληρώνει τους μισθούς και μάλιστα στην ώρα τους. «Το πετρέλαιο είναι η κύρια πηγή εσόδων στην περιοχή και όλα αυτά πηγαίνουν στα ταμεία της κυβέρνησης. Η οικονομία της KRG εξαρτάται, λοιπόν, από έναν αγωγό που στέλνει πετρέλαιο στις διεθνείς αγορές και ο αγωγός αυτός διέρχεται από την Τουρκία. Κλείστε τον αγωγό αυτόν και πιέζετε την κουρδική οικονομία» λέεο ο Bilal Wahab, αναλυτής στο Ινστιτούτο Πολιτικής για την Εγγύς Ανατολής της Ουάσιγκτον.
Το άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι η μεγάλη εξάρτηση της περιοχής από εισαγωγές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 80-90% των αγαθών, εκτιμούν οι αναλυτές. Η περιοχή παράγει σημαντικές ποσότητες τσιμέντου, χάλυβα και σιταριού, αλλά ελάχιστα από όλα τα άλλα προϊόντα. Στην κεντρική αγορά του Erbil μπορείς να αγοράσεις ρόδια από την Αίγυπτο, μήλα από το Ιράν και ροδάκινα και αυγά από την Τουρκία, ενώ τα ρούχα και τα είδη οικιακής χρήσης προέρχονται από την Κίνα και τα τσιγάρα από τη Νότια Κορέα. Επειδή το Κουρδιστάν έχει αποκλειστικά χερσαία σύνορα, αν αυτά αποκλειστούν από το Ιράν και την Τουρκία και ο εναέριος χώρος μπλοκαριστεί από την Βαγδάτη θα μπορούσε γρήγορα να οδηγήσει σε απότομες αυξήσεις τιμών ή σε ελείψεις βασικών αγαθών όπως τα τρόφιμα και τα καύσιμα. Ο συντονισμένος αποκλεισμός από τους γείτονες της περιοχής, θα ήταν καταστροφικός.
Ωστόσο, προχωρώντας στο δημοψήφισμα, παρά τη αντίδραση από την Άγκυρα, την Τεχεράνη και την Βαγδάτη, ο Μπαρζανί και γενικά η ηγεσία των Κούρδων του Ιράκ και η ΚΔΑ φαινόταν να «στοιχηματίζουν» ότι οι γείτονες θα ήταν απρόθυμοι ή ανίκανοι να επιβάλουν κυρώσεις ή αποκλεισμό. Οι υποστηρικτές αυτής της εκτόμησης επισημαίνουν, ότι οι γειτονικές χώρες, ιδίως η Τουρκία, έχουν επωφεληθεί σημαντικά από το εμπόριο με την περιοχή και θα χάσουν πολλά από μια τέτοια κίνηση. «Καθημερινά, χιλιάδες φορτηγά περνούν - χιλιάδες! - και ταυτόχρονα μην ξεχνάτε ότι οι Τούρκοι, οι τουρκικές εταιρείες και η τουρκική κυβέρνηση, αποκομίζουν μεγάλο όφελος από αυτή τη δραστηριότητα», δήλωσε ο Fathi al-Mudaris, σύμβουλος του υπουργείου Εμπορίου της KRG. «Ακόμη και αν η τουρκική κυβέρνηση κλείσει τα σύνορα, δεν μπορούν να το κάνει για μεγάλο χρονικό διάστημα».
Επιπλέον, μια πρόσφατη συμφωνία μεταξύ της KRG και του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού «Rosneft» για αγωγό φυσικού αερίου ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων μέσω της Τουρκίας, καθώς και ακόμη μία συμφωνία, με τους Ρώσους, για την ανάπτυξη πέντε πεδίων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή, μπορούν, επίσης, να αποθαρρύνουν την Άγκυρα από τον αποκλεισμό των εξαγωγών ενέργειας από το ιρακινό Κουρδιστάν, αφού θα πληγούν και τα ρωσικά συμφέροντα, κάτι το οποίο μακράν δεν θα ήθελε η Τουρκία.
Βέβαια, το στοίχημα του Μπαρζανί μπορεί τελικά να κερδηθεί, αλλά προς το παρόν εξακολουθεί να είναι μόνο αυτό: Ενα στοίχημα. Ένας Κούρδος οικονομολόγος που ζήτησε να μην κατονομαστεί όσο διεξάγεται το δημοψήφισμα για να μην θεωρηθεί ότι είναι εναντίον του, επεσήμανε ότι η Τουρκία συνορεύει με οκτώ χώρες και έχει μια μεγάλη, διαφοροποιημένη οικονομία. Ετσι, παρόλο που αναμφισβήτητα θα υποφέρει από τον αποκλεισμό του ιρακινού Κουρδιστάν, πιθανότατα θα προχωρήσει σε αυτόν εάν θεωρήσει ότι εξυπηρετεί τα γενικά του συμφέροντα, όπως η αποθάρρυνση των αυτονομιστικών κινήσεων μεταξύ του δικού της κουρδικού πληθυσμού. «Κάποιες στιγμές η Τουρκία θα θυσιάσει τα επιχειρηματικά της συμφέροντα για να ασκήσει πολιτική πίεση», ανέφερε ο οικονομολόγος.
Οικονομικός κίνδυνος η πετρελαϊκή «μονοκαλλιέργεια»
Αλλά το Κουρδιστάν δεν πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά στο πετρέλαιο. Η εύφορη γη και η κεντρική γεωγραφική του θέση θα μπορούσαν να αποτελέσουν έναν κόμβο για το περιφερειακό εμπόριο και να μετριάσει το χτύπημα οποιουδήποτε αποκλεισμού από τις γειτονικές χώρες στο μέλλον. Για ποιο λόγο οι Κούρδοι του Ιράκ δεν κατάφεραν να εκμεταλλευτούν αυτά τα πλεονεκτήματα μέχρι σήμερα; Είναι αρκετοί οι αναλυτές που ισχυρίζονται πως η απάντηση βρίσκεται στη «διαφθορά», η οποία εμπόδισε την ανάπτυξη της περιοχής σε τομείς που είναι δύσκολο να πατροναριστούν, όπως η γεωργία, ενώ προώθησε εκείνους που διευκολύνουν περισσότερο την πολιτικο-οικονομική συναλλαγή, όπως οι κατασκευές, τομέας που έχει φουσκώσει.
Όμως ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα, σύμφωνα με τον Wahab του Ινστιτούτου της Ουάσινγκτον, είναι η ταραχώδης πολιτική ιστορία του Ιράκ, οδήγησε τις κουρδικές ηγεσίες σε αναγκαστικές μάχες επιβίωσης από κρίση σε κρίση, για δεκαετίες, με αποτέλεσμα, πολύ σπάνια να έχουν την αντικειμενική ευκαιρία να απολαύσουν την πολυτέλεια του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. Αυτό έχει οδηγήσει σε έλλειψη οράματος για ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν, σε ό,τι αφορά το οικονομικό και πολιτικό του καθεστώς. Θα είναι καπιταλιστικό; Σοσιαλιστικό; Κάτι ενδιάμεσο; Διότι, πολύ απλά, όλη η ενεργητικότητα των ηγεσιών είχε στο επίκεντρο της τις αντιπαραθέσεις με την Βαγδάτη. «Αν με ρωτήσετε ποιο είναι το κύριο εμπόδιο που κάνει την KRG δυνητικά μη βιώσιμη, θα έλεγα ότι δεν είναι υλικό - δεν είναι το πετρέλαιο και τα ωραία τουριστικά θέρετρα κλπ. - είναι το “λογισμικό”, η διακυβέρνηση των πραγμάτων» λέει ο Wahab. Η αντίθετη άποψη απαντά ότι η περιοχή θα έχει χρόνο για να αντιμετωπίσει τέτοια προβλήματα μόλις ανεξαρτητοποιηθεί από την Βαγδάτη. Ο μεγαλύτερος έλεγχος των εξαγωγών πετρελαίου - η KRG πουλά επί του παρόντος με έκπτωση λόγω των απαιτήσεων της Βαγδάτης - καθώς και η δυνατότητα διαπραγμάτευσης απευθείας με διεθνείς οργανισμούς θα είναι στα «συν».
Το «κλειδί» του Κιρκούκ
Για τον καθηγητή στο Εθνικό Ερευνητικό Πανεπιστήμιο - Ανώτατη Οικονομική Σχολή της Μόσχας, Ντμίτρι Γιεβσταφιόφ, ιδιαίτερη σημασία σε αυτό το κουβάρι έχει η επαρχία του Κιρκούκ, η οποία βρέθηκε κάτω από τον έλεγχο των Κούρδων το 2014, όταν οι μαχητές τους, γνωστοί ως «Πεσμεργκά», απελευθέρωσαν την περιοχή από το Ισλαμικό Κράτος.Ακριβώς εκεί είναι συγκεντρωμένα τα μεγαλύτερα αποθέματα του ιρακινού πετρέλαιου, από τα οποία υπολογίζεται ότι μπορούν να αντλούνται μέχρι και 900 χιλιάδες βαρέλια την ημέρα. Αυτήν την στιγμή, το σύνολο της πετρελαϊκής παραγωγής του Ιράκ είναι περίπου 4,4 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα.
Είναι προφανές γιατί η επιλογή της κουρδικής ηγεσίας να απλώσει το δημοψήφισμα και εκτός της ημιαυτόνομης περιοχής και σε περιοχές εκτός, όπως το Κιρκούκ, όπου βρίσκονται υπό κουρδικό έλεγχο ή έχουν δυναμικό κουρδικό πληθυσμό, έχει εξοργίσει και τρομοκρατήσει την Βαγδάτη. Η διεκδίκηση της επιστροφής του ελέγχου του Κιρκούκ στην Βαγδάτη είχε τεθεί πολύ πριν το δημοψήφισμα. Μάλιστα, πολλοί αναλυτές αποδίδουν την επιδείνωση της κατάστασης στο Ιράκ, ακριβώς με τον πόλεμο για τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών του Κιρκούκ.
Η απειλή του Ισλαμικού Κράτους πάγωσε την αντιπαράθεση μεταξύ Βαγδάτης και Κούρδων έναντι του κοινού εχθρού, αλλά μετά την ήττα των τζιχαντιστών στην Μοσούλη και την Φαλούτζα, ο παλιός ανταγωνισμός μεταξύ της Ερμπίλ και της Βαγδάτης «ξύπνησε». «Η κατάσταση γύρω από την πετρελαϊκή περιοχή του Κιρκούκ αποτελεί βασική αιτία της επιδείνωσης της συνολικότερης κατάστασης το ιρακινό Κουρδιστάν» εκτιμά ο Γιεβσταφιόφ. «Οι Κούρδοι θεώρησαν ότι είχαν μια πραγματική οικονομική βάση για να δημιουργήσουν τη δική τους κρατική οντότητα. Ποτέ πριν οι Κούρδοι δεν είχαν μια τέτοια ευκαιρία. Πράγματι, οι Κούρδοι έκλεισαν μια αρκετά ευνοϊκή συμφωνία με τη Βαγδάτη το 2014, αλλά στη συνέχεια οι ιρακινές αρχές παραβίασαν αυτήν τη συνθήκη με κάθε δυνατό τρόπο. Ως εκ τούτου, οι Κούρδοι σήμερα δεν έχουν εμπιστοσύνη στη Βαγδάτη όσον αφορά τη διανομή χρημάτων».
Στα τέλη του 2014, υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ της ιρακινής ηγεσίας και της κουρδικής αυτόνομης περιοχής του Ιράκ, η οποία προέβλεπε το μοίρασμα του πετρελαϊκού πλούτου του Κιρκούκ. Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφώνησαν ότι το Κουρδιστάν θα μεταφέρει τις εξαγωγές πετρελαίου στην αρμοδιότητα της Βαγδάτης με αντάλλαγμα το 17% των ετήσιων εσόδων ιρακινού κρατικού προϋπολογισμού. Ωστόσο, και τα δύο μέρη δεν τήρησαν και πάρα πολύ τους όρους της συμφωνίας. Κατά παράδοξο τρόπο, τουλάχιστον φαινομενικά, σε αυτό το σπάσιμο της συμφωνίας βοήθησε τους Κούρδους του Ιράκ… η Άγκυρα, εξασφαλίζοντας την μεταφορά των υδρογονανθράκων που εξάγονταν από τους Κούρδους, στην παγκόσμια αγορά.
Ωστόσο, η κουρδική ηγεσία δεν σχεδίαζε να βασιστεί πλήρως στην τουρκική διαμεσολάβηση και πολλές φορές δήλωσε την πρόθεσή της να διαφοροποιήσει τους δρόμους της μεταφοράς. Μάλιστα, σχεδιάστηκε η κατασκευή ενός αγωγού από το Κουρδιστάν προς το Ιράν, το οποίο, θυμίζουμε, σήμερα, εμφανίζεται επίσης κατηγορηματικά κατά της κουρδικής ανεξαρτησίας. Το «κουβάρι» μπλέκεται ακόμη περισσότερο, διότι στην περιοχή δεν δραστηριοποιείται μόνο η ρωσική Rosneft, αλλά και η αμερικανική εταιρεία πετρελαίου Chevron. Η οποία, μόλις μια εβδομάδα πριν από το δημοψήφισμα επανέλαβε τις εργασίες γεώτρησης στο Κουρδιστάν, την ώρα που η Rosneft, όπως ειπώθηκε παρά πάνω, υπέγραψε με την περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν μια σειρά μεγάλων συμβάσεων, μεταξύ άλλων και για νέο αγωγό προς την Τουρκία.
Το δημοψήφισμα των Κούρδων του Ιράκ έρχεται να προσθέσει ένα ακόμη ζήτημα στο γεωπολιτικό χάος που συνιστά διαχρονικά η Μέση Ανατολή. Και αυτή είναι πιθανότατα η μόνο σίγουρη «πρόβλεψη» επί του θέματος * Ιρακινό Κουρδιστάν: Ημιαυτόνομη κουρδική περιοχή στο βόρειο Ιράκ: Ίδρυση - 1992, Πληθυσμός - 5,2 εκατομμύρια, πρωτεύουσα - Ερμπίλ, Πολίτευμα - Κοινοβουλευτική δημοκρατία, Στρατός - 200.000 ένοπλοι, άνδρες και γυναίκες.
Πηγή
Tromaktiko
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Όσα κάνουν τους άντρες να χάσουν το ενδιαφέρον τους για τη σχέση τους
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
