2017-11-14 17:54:49
Ο πρώτος Έλληνας που επιλέγει η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία για την αποστολή ANSMET, που πραγματοποιείται από το 1976. Τι μας έχουν μάθει πετρώματα και μετεωρίτες για τον πλανήτη μας και τι ψάχνει η NASA στην Ανταρκτική; Ο επίκουρος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών,Ιωάννης Μπαζιώτης, μιλά στο News 24/7 για την ατομική πορεία προς το όνειρο και την ευκαιρία για την ελληνική επιστημονική κοινότητα, να ακουστεί σε όλον τον κόσμο
Μεταξύ σπουδαίων ερευνητών από όλον τον κόσμο, ένας Έλληνας αναζητά στην Ανταρκτική τα πρώτα ίχνη κατανόησης του ηλιακού μας συστήματος. Στην πιο ξηρή περιοχή του πλανήτη, εκεί όπου καιρικές συνθήκες και χρώματα δημιουργούν το ιδανικό καταφύγιο για έναν μετεωρίτη, ώστε να παραμένει ανέπαφος στο βάθος των χρόνων, ένας νέος επιστήμονας εκπροσωπεί τη χώρα μας, ψάχνοντας όσα "εξωγήινα" αντικείμενα οι ίδιες συνθήκες "σπρώχνουν", ώστε να βγουν στο φως.
Ο κ. Ιωάννης Μπαζιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Ορυκτολογίας - Γεωλογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ξεκινά σε λίγες μέρες το ταξίδι προς ένα από τα πιο "αφιλόξενα" μέρη της Γης, ως μέλος αποστολής της NASA προς αναζήτηση ιχνών της Σελήνης, του Άρη, αστεροειδών και πιθανής ύπαρξης ζωής σε μη γήινο περιβάλλον. Η διάρκειας σχεδόν έξι εβδομάδων παραμονή της ομάδας ANSMET στην καλύτερη φυσική "παγίδα" συγκέντρωσης μετεωριτών στη Γη, την Ανταρκτική, δεν είναι μόνο ένα όνειρο ζωής για τον ίδιο, αλλά και μία ευκαιρία για την Ελλάδα, ώστε το έργο των Ελλήνων επιστημόνων να φτάσει σε όλα τα μήκη και πλάτη της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας.
Ο μόλις 37 ετών Ιωάννης Μπαζιώτης είναι ο πρώτος Έλληνας που επελέγη να συμμετάσχει στην αποστολή αυτή, που ήδη μετρά 41 χρόνια και η ζωντανή απόδειξη του τι μπορεί να καταφέρει κανείς, αν κυνηγήσει το όνειρό του, με μια πυξίδα στο χέρι και το χέρι στην καρδιά... Κι όταν μιλάμε για πυξίδα, εννοούμε την σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από κάθε ευκαιρία επιστροφή στην πατρίδα του, όπου με όραμα και επιμονή, ονειρεύεται και προσπαθεί να κάνει τη διαφορά, αναστρέφοντας το αρνητικό σε βάρος της κλίμα.
Ο επίκουρος καθηγητής, λίγο πριν αναχωρήσει για την Ανταρκτική, μιλά στο News 24/7 για την ακαδημαϊκή πορεία και την ερευνητική δραστηριότητά του, που τράβηξαν την προσοχή της NASA, περιγράφει τους στόχους και τις αντίξοες συνθήκες κάτω από τις οποίες θα πραγματοποιηθεί η αποστολή και αποκαλύπτει κάποια από τα "μυστικά", που πετρώματα και μετεωρίτες μαρτυρούν για τη δημιουργία του κόσμου, όπως τον γνωρίζουμε.
Ολόκληρη η συνέντευξη του επίκουρου καθηγητή Ορυκτολογίας - Γεωλογίας του ΓΠΑ, Ιωάννη Μπαζιώτη
Κύριε Μπαζιώτη, αρχικά, θα ήθελα να μας μιλήσετε για την πορεία σας, από το ξεκίνημα των σπουδών σας μέχρι την ακαδημαϊκή καριέρα και την επιλογή σας από τη NASA για την αποστολή στην Ανταρκτική. Με άλλα λόγια, τι θα λέγατε, εάν σας ζητούσα να μας συστηθείτε Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1980, αποφοίτησα από το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2002 (έτος εισαγωγής 1998), λήψη διδακτορικού από τη Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων και Μεταλλουργών του ΕΜΠ το 2008 και από το 2014 προσλήφθηκα ως λέκτορας στο Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πλέον, από το 2016 είμαι επίκουρος καθηγητής ορυκτολογίας-Πετρολογίας. Πριν το διορισμό μου ως λέκτορα στο ΓΠΑ, εκπόνησα μεταδιδακτορική έρευνα αρχικά στο ΕΜΠ. Ακολούθως, μετέβην στην Αμερική, όπου υπό την καθοδήγηση του Larry Taylor, ενός από τους καλύτερους Επιστήμονες στην Πλανητική Επιστήμη, δημοσίευσα σημαντική εργασία για τον πιο σημαντικό μετεωρίτη με προέλευση τον πλανήτη Άρη, τον Tissint, στο Επιστημονικό Περιοδικό Nature Comm. Η έρευνα αυτή χρηματοδοτήθηκε από τη NASA και αποτελεί έναν από τους κύριους λόγους της μετέπειτα αποδοχής μου στο πρόγραμμα ANSMET. Μετά την έρευνα αυτή, ακολούθησε μεταδιδακτορική έρευνα σε γήινα πετρώματα προερχόμενα από τις Δυτικής Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, και σκοπό της μελέτης ήταν η κατανόηση της ετερογένειας του μανδύα σε μικρομετρική κλίμακα. Η έρευνα αυτή χρηματοδοτήθηκε από την Ελληνική Πολιτεία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, κι εκπονήθηκε συνεργατικά με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το California Institute of Technology, το Πανεπιστήμιο της Βιέννης και το Πανεπιστήμιο της Περούτζια. Η εν λόγω ερευνητική προσπάθεια θα συμπεριληφθεί στα έργα καλή πρακτικής του ΕΣΠΑ. Την τελευταία διετία είμαι αξιολογητής ερευνητικών προγραμμάτων της NASA.
Ό,τι έχω κάνει μέχρι σήμερα θεωρώ ότι τροφοδοτείται από την ασίγαστη εσωτερική μου ενέργεια για ανακάλυψη, για το πάθος που έχω για το καινούργιο και από τη γοητεία του αγνώστου. Η επιλογή μου στην Αποστολή της NASA αποτελεί ένα όνειρο που πραγματώνεται έπειτα από πολλά χρόνια αναμονής. Όπως χαρακτηριστικά είπα στο τελευταίο μου γράμμα προς τους υπευθύνους της αποστολής (πριν γίνω δεκτός), «η αναμονή μέχρι την αποδοχή μου είναι κάτι θεμιτό και με γοητεύει στο μέγιστο βαθμό, γιατί αυξάνει το πάθος που θα έχω κατά τη διάρκεια της Αποστολής. Αξίζει λοιπόν η αναμονή....»
Πετρώματα και μετεωρίτες... Τι περιλαμβάνει το αντικείμενο της ερευνητικής δραστηριότητάς σας;
Η κύρια ερευνητική μου δραστηριότητα κινείται μεταξύ πετρωμάτων που προέρχονται από τη γη και από το διάστημα. Όταν λέμε από τη γη αναφέρομαι σε πετρώματα που προέρχονται από το μανδύα της, από ηφαίστεια καθώς επίσης και μεταμορφωμένα πετρώματα. Πετρώματα δηλαδή που έχουν βυθιστεί στο εσωτερικό της Γης, κι έχουν επανέλθει στην επιφάνεια, καταγράφοντας την πορεία εξέλιξής τους στα ορυκτά που τα συνθέτουν. Επίσης, ως Επίκουρος Καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ένα τμήμα με εφαρμοσμένο χαρακτήρα, προσπαθώ να συμβάλω στην παραγωγή γνώσης που αφορά το ρόλο των Γεωυλικών στην απορρύπανση υγρών αποβλήτων.
Στο τμήμα της έρευνας που σχετίζεται με το διάστημα ασχολούμαι ενεργά με τη μελέτη μετεωριτών. Ειδικότερα, μελετώ τις ιδιότητες των μετεωριτών με σκοπό να κατανοήσουμε το πώς εξελίχθηκε ένα πλανητικό σύστημα στο χρόνο, το πώς εξελίσσεται ακόμα και ο ίδιος μας ο πλανήτης, οι δορυφόροι, όπως επίσης να κατανοήσω τις συνθήκες που λαμβάνουν χώρα κατά τη σύγκρουση αστεροειδών ενώ βρίσκονται ακόμα στο διάστημα. Τέλος, μελετώ περιοχές της Γης (μία εξ`αυτών βρίσκεται στη Σαντορίνη) που μπορεί εν δυνάμει να αποτελέσουν «ανάλογα» εξωγήϊνων περιβαλλόντων.
Στο εργαστήριό σας, στο Γεωπονικό, εγκαταστάθηκε πρόσφατα ένα βασικό όργανο για τη μελέτη των μετεωριτών. Γιατί είναι τόσο σημαντικό και τι μπορεί να προσφέρει στην έρευνά σας;
Πράγματι, εγκαταστάθηκε ένα βασικό όργανο για τη μελέτη των μετεωριτών. Ονομάζεται ηλεκτρονικός μικραναλυτής και είναι το μόνο του είδους του στην Ελλάδα. Ευτυχώς το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος μάς βοήθησε σε αυτή την προσπάθεια και το ευχαριστώ ιδιαίτερα. Είναι ένα όργανο που ήδη έχει βοηθήσει στην ολοκλήρωση δύο σημαντικών ερευνητικών εργασιών που δημοσιεύθηκαν σε περιοδικά υψηλής στάθμης, έχει ολοκληρωθεί μία πτυχιακή μελέτη, ενώ μία ακόμα εργασία υποψήφιου διδάκτορα μας έχει σταλεί υπό κρίση σε Διεθνές περιοδικό. Επίσης, στην παρούσα φάση μελετώ μαζί με ένα μεταπτυχιακό φοιτητή μου, ένα χονδρίτη μετεωρίτη που ακόμα δεν έχει χαρακτηριστεί, και αναμένεται να προστεθεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα στη βάση δεδομένων της Meteoritical Society of America. Τα αποτελέσματα της μελέτης του μετεωρίτη θα παρουσιαστούν στο επόμενο European Planetary Science Congress που θα γίνει στο Βερολίνο τον επόμενο Σεπτέμβρη. Το όραμά μου είναι η συνέχιση ανάπτυξης του εργαστηρίου μας –και όσο κι αν φαντάζει ουτοπικό– μέχρις ότου γίνει ανταγωνιστικό σε διεθνές επίπεδο, προσελκύοντας υψηλού επιπέδου Διεθνείς Επιστήμονες.
Τι έχουμε μάθει μέχρι σήμερα για τον πλανήτη μας και για το διάστημα από τα ευρήματα σε πετρώματα και μετεωρίτες; Πόσα μπορεί να μαρτυρήσουν για τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε και για όσα δεν ξέρουμε ακόμη;
Τα πετρώματα, όπως φυσικά και οι μετεωρίτες, αποτελούν εξαιρετική πηγή πληροφοριών που σχετίζεται με τη γνώση μας για την ηλικία της Γης και άλλων ουράνιων σωμάτων, και την εξέλιξή της στη διάρκεια του χρόνου. Επίσης, μας βοηθούν στο να κατανοήσουμε τη σχέση της Σελήνης με τη Γη, και κατά πόσο υπάρχει γεωχημική συγγένεια μεταξύ των δύο αυτών ουράνιων σωμάτων. Ακόμα, η μελέτη μετεωριτών, για παράδειγμα με προέλευση τον πλανήτη Άρη, μας έχει βοηθήσει στο να κατανοήσουμε το πως εξελίχθηκε το εσωτερικό του κόκκινου πλανήτη, ή πως αλληλεπιδρά η ατμόσφαιρα με τα επιφανειακά στρώματα. Ακόμα, μελετώντας τα πετρώματα έχουμε κατανοήσει τις διαδικασίες σχηματισμού κοιτάσμάτων πολύτιμων μετάλλων σημαντικών για την εδραίωση χωρών σε Παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχουν ένα σωρό άλλα παραδείγματα που μπορούν να αναδείξουν το μεγαλείο τόσο των γήϊνων όσο και εξωγήϊνων πετρωμάτων. Δε σας κρύβω ότι νιώθω γεμάτος που είμαι σε θέση να μελετήσω μερικά μόνο δείγματα από το τεράστιο αρχείο πετρωμάτων που μας έχει χαρίσει απλόχερα η Φύση.
Αποστολή ANSMET... Γιατί στην Ανταρκτική;
Η Ανταρκτική αποτελεί αναμφίβολα την καλύτερη φυσική «παγίδα» συγκέντρωσης μετεωριτών στη Γη. Ένα πέτρωμα όπως ένας μετεωρίτης (με μαύρο-συνήθως-εξωτερικό περίβλημα λόγω της καύσης του κατά το πέρασμα από τη γήινη ατμόσφαιρα), διακρίνεται πολύ εύκολα από το ολόλευκο περιβάλλον της Ανταρκτικής, αλλά και σχετικά εύκολα από τα υπόλοιπα πετρώματα που βρίσκονται εκεί. Στην πραγματικότητα, κάθε πέτρωμα που ξεχωρίζει σε μία πληθώρα όμοιων –γήινων– πετρωμάτων, είναι εν δυνάμει μετεωρίτης.
Σημαντικό όμως είναι ότι κατά την πτώση των μετεωριτών στο παγωμένο κάλυμμα της Ανταρκτικής, ένα κάλυμμα που «ρέει» με κατεύθυνση τον ωκεανό, από Ανατολή προς Δύση, συναντά στο διάβα του ένα τεράστιο εμπόδιο, τη ραχοκοκαλιά της Ανταρκτικής, τα Όρη Trans-Antarctic. Αυτό έχει ως συνέπεια την προς τα πάνω κίνηση του πάγου όταν συναντήσουν το «εμπόδιο», πάγος στον οποίο βρίσκονται εγκλωβισμένοι οι μετεωρίτες. Ταυτόχρονα, η δράση των λεγόμενων καταβατικών ανέμων, που πνέουν από το βουνό προς το κάλυμμα πάγου, βοηθά στην απόξεση και απομάκρυνση του επιφανειακού πάγου, γεγονός που αφήνει μια επιφάνεια γεμάτη με «εξωγήινα» αντικείμενα. Τέλος, η Ανταρκτική είναι η πιο ξηρή περιοχή στη Γη, κάτι που συμβάλει στην ελάχιστη έως μηδενκή διάβρωση ενός μετεωρίτη κατά την παραμονή στον πάγο.
Τι "αναζητά" η NASA σε αυτήν την αποστολή; Πότε ξεκινά, πόσοι και από ποιες χώρες συμμετέχουν, ποια θα είναι η διάρκεια και η εξέλιξή της;
Η NASA αναζητά τα ίχνη του πλανήτη Άρη, της Σελήνης, αστεροειδών, της δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος, της πιθανής ύπαρξης ζωής σε μη γήινο περιβάλλον. Επίσης, το κόστος μίας τέτοιας αποστολής είναι απείρως μικρότερο σε σχέση με το κόστος μίας αποστολής μεταφοράς πετρωμάτων από το διάστημα στη Γη. Φανταστείτε ότι για να μεταφερθεί ένα κιλό υλικού στο διάστημα, το κόστος μπορεί να αγγίξει και τα 20.000 δολάρια. Επομένως, μόνο όφελος μπορεί να έχει η NASA και η επιστημονική κοινότητα από αυτή την Αποστολή, αφού με σχεδόν μηδενικό κόστος δίνεται η δυνατότητα μελέτης των βασικών δομικών λίθων που συνθέτουν το ηλιακό μας σύστημα (λίθοι προερχόμενοι από διαφορετικές περιοχές του) και των διεργασιών που απαιτούνται για τη δημιουργία και εξέλιξή του.
Η αποστολή ξεκινά 26 Νοεμβρίου, όπου 8 μέλη θα αναχωρήσουμε από την Αμερική, και θα μεταβούμε αρχικά στη Νέα Ζηλανδία (θα παραμείνουμε 2 μέρες), πριν το ταξίδι στην Ανταρκτική (βάση McMurdo) με στρατιωτικά αεροπλάνα της US Air Force. Η διάρκεια της Αποστολής είναι περίπου 2 μήνες, ωστόσο, η καθαρή παραμονή στα παγωμένα πεδία της Ανταρκτικής θα είναι 6 εβδομάδες. Η Αποστολή αυτή ονομάζεται ANSMET (Antarctica Search for Meteorites) και έχει διάρκεια ζωής 41 ετών, από το 1976, όπου ο William Cassidy, πρώτος Επιστημονικός Υπεύθυνος, τη δημιουργησε. Έκτοτε, στα πλαίσια της Αποστολής έχουν ανακτηθεί περίπου 22.000 μετεωρίτες, σε σύνολο ~57000 μετεωριτών από τον πλανήτη Γη. Επομένως, στα πλαίσια της αποστολής ANSMET, έχουν ανακτηθεί το ~40% των μετεωτιτών που έχουν πέσει στη Γη.
Σε προηγούμενη συνέντευξή σας έχετε δηλώσει, ότι θα φέρετε πίσω "τα πρώτα ίχνη της κατανόησης του ηλιακού μας συστήματος". Μπορείτε να μας το εξηγήσετε λίγο αυτό;
Αυτά τα στοιχεία μπορούν να βρεθούν στους χονδρίτες μετεωρίτες, και ειδικότερα σε μία κατηγορία τους, τους αθρακούχους μετεωρίτες. Αν είμαστε τυχεροί και ανακτήσουμε τέτοιους μετεωρίτες από την Ανταρκτική, θα μπορέσουμε να τους προσθέσουμε στη σχετικά περιορισμένη συλλογή τέτοιου τύπου μετεωριτών, και να κατανοήσουμε ακόμα καλύτερα τη σύσταση. Σημειώνω ότι η σύσταση αυτού του τύπου μετεωρίτη προσεγγίζει τη χημική σύσταση της ηλιακής φωτόσφαιρας, και αποτελούν τους πιο αρχέγονους μετεωρίτες.
Υπό ποιες συνθήκες θα παραμείνετε στα blue ice fields και ποιοι είναι οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις;
Στα παγωμένα πεδία της Ανταρκτικής θα χωριστούμε –τα συνολικά οκτώ μέλη της αποστολής– σε δύο ομάδες των τεσσάρων. Η ομάδα Α θα μεταβεί στα βουνά Cecily/Raymond, όπου θα παραμείνει για περίπου έξι εβδομάδες. Η ομάδα Β (στην οποία συμμετέχω), ή αλλιώς Brilliant Team (όπως ονομάστηκε κατά τη διάρκεια εκπαίδευσής μας στο Cleveland της Αμερικής) θα κινηθεί νότια της Shackleton και θα επισκεφθεί τρεις διαφορετικές θέσεις παραμένοντας δύο εβδομάδες στην κάθε θέση. Η ομάδα αυτή θα επισκεφθεί 2 εκ των 3 θέσεων για πρώτη φορά στα πλαίσια του ANSMET, ενώ κατά τους υπευθύνους της Αποστολής, ίσως να είναι πρώτη φορά –αποτελώντας τεράστια πρόκληση για όλους μας– που τις επισκέπτεται επιστήμονας (ΙΣΩΣ τις έχουν επισκεφθεί εξερευνητές ή ορειβάτες κατά το παρελθόν). Επιπρόσθετα, έχει προγραμματιστεί να επισκεφθούμε δύο ακόμα περιοχές για 2 περίπου ώρες με χρήση ελικοπτέρου.
Θα μείνουμε σε σκηνές τύπου Σκοτ των δύο ατόμων με διπλά μονωμένα τοιχώματα και φυσικά θα κοιμόμαστε σε υπνόσακο. Η μέση θερμοκρασία στη διάρκεια του είναι -15 έως -30 βαθμοί Κελσίου. Η επικινδυνότητα είναι μεγάλη εξαιτίας της παρουσία πολλαπλών ρωγμών στον πάγο, με πλάτος που πολλές φορές ξεπερνά τα 5-10 μέτρα. Ο αέρας είναι μία ακόμα πηγή κινδύνου καθώς οι αρκετά ισχυροί καταβατικοί άνεμοι, μπορούν να ξεπεράσουν μερικές φορές τη ταχύτητα των 120-150 χλμ/ώρα, και δυσχεραίνουν αρκετά το περιβάλλον και τις συνθήκες παραμονής.
Είστε ο μόνος Έλληνας, που θα πάρει μέρος στην αποστολή. Ποια είναι τα συναισθήματα ενός ανθρώπου, που επιλέγεται από την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία για κάτι τόσο σπουδαίο; Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή και μέσα από ποιες διαδικασίες και εξετάσεις έπρεπε να περάσετε;
Πράγματι, αποτελώ τον πρώτο Έλληνα που συμμετέχει στην Αποστολή ANSMET μετά από 41 χρόνια υλοποίησης της δράσης (ξεκίνησε το 1976). Είναι εξαιρετικά μεγάλη τιμή να βρίσκεσαι στα 8 άτομα και δη στους 3 νέους καινούργιους ερευνητές-εθελοντές που θα συμμετέχουν. Είναι μια αποστολή για την οποία δεν χρηματοδοτούμαι, αλλά είναι εξαιρετικά τιμητικό το να βρίσκεσαι μεταξύ κορυφαίων επιστημόνων για έναν ιερό σκοπό, την ανακάλυψη υλικών που προέρχονται είτε από άλλους πλανήτες όπως είναι ο πλανήτης Άρης, είτε τη Σελήνη, είτε αστεροειδείς είτε από τα πρώτα στάδια δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος. Αισθάνομαι ευλογημένος, και μεγάλη χαρά, γιατί θα εκπροσωπήσω τη Χώρα μας στην άκρη του Κόσμου, σε μία αποστολή που χρηματοδοτείται από τη NASA, κι έχει εξαιρετικά μεγάλη απήχηση στη Διεθνή Επιστημονική Κοινότητα και όχι μόνο.
Η επιλογή είναι πολυπαραγοντική. Δεν είναι μόνο ένα κριτήριο που λήφθηκε υπόψιν από τους υπευθύνους της Αποστολής, τον κ. Ralph Harvey (Case Western Reserve University του Κλιβελαντ) και τον κ. James Karner (Πανεπιστήμιο Utah). Σημαντικός παράγοντας είναι η επισταμένη έρευνα και μελέτη μετεωριτών που αποδεικνύεται από τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων σε κορυφαία Επιστημονικά Περιοδικά του κλάδου (Nature Communications, Meteoritics and Planetary Science Journal). Επίσης, η συνεχή παρουσία και γνωριμία με τους Επιστήμονες-Ερευνητές του κλάδου κατά της διάρκεια των Διεθνών Συνεδρίων της NASA (Lunar and Planetary Science Conference) και της Meteoritical Society of America, της οποίας αποτελώ και μέλος. Ακόμα, λήψη εξαιρετικών συστατικών επιστολών από Συνεργάτες του Πανεπιστημίου Caltech, και University of Tennessee. Το τελευταίο θέλω να το τονίσω ιδιαίτερα. Ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους –ο Larry Taylor– της Πλανητικής Επιστήμης τα τελευταία 40 χρόνια (που δυστυχώς έφυγε από τη ζωή προ 3 εβδομάδων) ήταν αυτός που με στήριξε και με πρότεινε στους υπευθύνους του ANSMET. Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο που έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο ήταν το πάθος μου, και η υπομονή μου. Είναι κάτι που μου επισήμαναν οι άνθρωποι της Αποστολής (αφού έγινα δεκτός), καθώς διέκριναν μέσα από τις προσωπικές συζητήσεις ότι ζω για την Επιστήμη και φυσικά με την εθελοντική συμμετοχή στο ANSMET αντιλήφθηκαν ότι υλοποιείται ένα μεγάλο μου όνειρο. Ο James Karner, από τους Επιστημονικούς Υπευθύνους του ANSMET ήταν αυτός που επέμεινε περισσότερο από κάθε άλλον για τη συμμετοχή μου στην εν λόγω Αποστολή. Οφείλω να του πω ένα μεγάλο ευχαριστώ και να παλέψω σκληρά ώστε να δικαιώσω την επιλογή του.
Θα λέγατε, ότι είναι μία ευκαιρία για να αναδειχθεί η δουλειά σας, μία εμπειρία ζωής, μία πρόκληση, ένα όνειρο που γίνεται πραγματικότητα, όλα αυτά, κάτι άλλο; Πιστεύετε, ότι μέσα από την αποστολή αυτή μπορεί να "ακουστεί" η δουλειά των Ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό;
Τα οφέλη από τη συμμετοχή στην Αποστολή είναι πολλαπλά. Επιστρέφοντας από την Ανταρκτική είναι σίγουρο ότι δεν θα σταματήσει εκεί η «διαφήμιση» της ίδιας της χώρας. Θα βρίσκομαι τον Μάρτιο του 2018 στο διεθνές συνέδριο της NASA, στο Lunar and Planetary Science Conference, με σκοπό να παρουσιάσω τα αποτελέσματα της αποστολής. Αυτό σημαίνει ότι και εγώ ως εκπρόσωπος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, και φυσικά της Ελλάδας, θα έχω τη δυνατότητα να παρουσιάσω τα ευρήματα και τις ανακαλύψεις που θα έχουμε βρει στην Ανταρκτική.
Σε αυτό το σημείο θέλω να τονίσω, ότι η Προεδρία της Βουλής με στηρίζει σε αυτή την προσπάθεια, καλύπτοντας σημαντικό μέρος των εξόδων συμμετοχής στο εν λόγω Συνέδριο. Επίσης, η συμμετοχή της ομάδος μου στο επόμενο European Planetary Science Congress στο Βερολίνο της Γερμανίας θα μας δώσει τη δυνατότητα να παρουσιάσουμε την ποιότητα της δουλειάς μας στο χώρο της Επιστήμης των μετεωριτών.
Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται όλο και περισσότερο μία τάση "φυγής" νέων Ελλήνων, προς το εξωτερικό. Τι θα συμβουλεύατε τους νέους, που τώρα ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στην Ελλάδα, ώστε να μείνουν στη χώρα μας; Ενδεχομένως, να δόθηκε και σε εσάς η ευκαιρία, να φύγετε στο εξωτερικό. Αν ναι, τι ήταν αυτό που σας κράτησε εδώ;
Πράγματι. Θα ξεκινήσω από το τελευταίο. Θα μπορούσε το εξωτερικό να με κρατήσει. Ήμουν στο εξωτερικό κι επέστρεψα. Αυτό που θα πρότεινα στους νέους, είναι να δοκιμάσουν το εξωτερικό, αλλά να βάλουν στόχο και όραμα να επιστρέψουν στην Ελλάδα κάνοντάς τη καλύτερη. Είναι βέβαιο ότι η εμπειρία του εξωτερικού θα τους δώσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, και ειδικά στην περίπτωση που δουλέψουν με κορυφαίους του εξωτερικού, θα είναι σε θέση πλέον να βελτιώσουν τον Τομέα ενασχόλησής τους στην Ελλάδα. Αυτά είναι τα βήματα που ακολοήθησα κι εγώ. Έλαβα εξαιρετικής ποιότητας γνώσης στο εξωτερικό, και σε συνδυασμό με το Όραμα που έχω για δημιουργία ενός ανταγωνιστικού Εργαστηρίου σε Διεθνές επίπεδο, προσπαθώ να το υλοποιήσω μη παρεκλίνοντας από το πλάνο που έχω στο μυαλό μου. Ανεξαρτήτως από τις δυσκολίες που παρουσιάζονται στην Ελλάδα, είναι βέβαιο, ότι ευκαιρίες υπάρχουν, αρκεί να είμαστε όλοι καλά καταρτισμένοι, να επιμένουμε στους στόχους μας και να δουλεύουμε πολύ σκληρά. Θεωρώ ότι μόνο οι βέλτιστοι, και οι άνθρωπου με υψηλούς στόχους, μπορούν να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες που θα βοηθήσουν στην αναστροφή του κύματος φυγώς Νέων Επιστημόνων. Η διαδικασία αυτή είναι βραδεία, ωστόσο, θέλω να τονίσω, ότι δουλεύοντας εμείς, οι Έλληνες της Ελλάδος, σε συνεργασία με τους Έλληνες του εξωτερικού, θα καταφέρουμε, πολύ πιο γρήγορα απ`ότι φανταζόμαστε, την αναστροφή του κύματος αυτού.
Πώς μπορεί όμως, πέρα από την ατομική επιλογή καθενός, να περιοριστεί το brain drain στην Ελλάδα;
Αυτό που συνηθίζω να λέω στους φοιτητές μου και θέλω να μοιραστώ κι εδώ μαζί σας, είναι ότι οι νέοι πρέπει να βάλουν στόχους, ώστε να μπορούν να πάνε ένα παραπέρα βήμα την Ελλάδα. Θα πρέπει όλοι να έχουμε ένα κοινό όραμα, ένα κοινό τόπο και να βγάζουμε θετική ενέργεια, δουλεύοντας σκληρά με στοχοπροσήλωση και αγαπώντας αυτό που κάνουμε. Θα πρέπει να αναπτύχθεί ακόμα περισσότερο η έννοια της συνεργασίας, μέσω δράσεων και δομών που, τουλάχιστον στην Ελλάδα δεν είναι ανεπτυγμένες στον επιθυμητό βαθμό.
Οι πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης με την Ιδρυση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας είναι μία καλή κίνηση, η οποία αν διατηρηθεί και προκυρήσσει ερευνητικά προγράμματα σε περιοδική βάση, τότε σίγουρα πολλοί νέοι επιστήμονες θα αξιοποιήσουν αυτές τις ευκαιρίες.
Στο πλαίσιο της Πλανητικής Επιστήμης και της αναστροφής του brain drain, θεωρώ ότι θα συμβάλει μία ακόμα πρωτοβουλία, αυτή της ίδρυσης του Ελληνικού Οργανισμού Διαστήματος. Βλέπω θετικά αυτή την προσπάθεια, σε ένα χώρο, αυτό του Διαστήματος, που μπορεί να φέρει πολλαπλά οφέλη στην πατρίδα μας.
Ποια είναι τα όριά σας; Τι οραματίζεστε ως επόμενο βήμα στην πορεία σας; Με άλλα λόγια, μετά τη NASA τι;
Υπάρχουν αρκετά σχέδια και όνειρα. Θα αναφερθώ μόνο σε ένα, το οποίο, με την επιστροφή μου, προσδοκώ να υλοποιήσω. Η δημιουργία της πρώτης Ελληνικής Πλανητικής Εταιρίας. Βρίσκομαι ήδη σε συζητήσεις με ανθρώπους για τη στελέχωση μίας τέτοιας προσπάθειας, ενώ και ο Δήμος Άνω Λιοσίων (και τον ευχαριστώ ιδιαίτερα γι`αυτό), έχει ήδη δείξει ζωηρό ενδιαφέρον για την υποστήριξή του εγχειρήματος αυτού, μέσω στέγασης της Εταιρίας σε χώρο που θα διαθέσει χωρίς κάποιο αντίτιμο.
Και μία τελευταία ερώτηση μιας και αναφερθήκατε αρκετές φορές στον Άρη. Ο Στίβεν Χόκινγκ έχει δηλώσει τελευταία και μάλιστα επανειλημμένα, ότι εάν θέλει ο άνθρωπος να επιβιώσει, θα πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται τη μετοίκηση στον Άρη. Πώς σχολιάζετε αυτή τη σκέψη;
Ένας άνθρωπος όπως ο Στίβεν Χόκινγκ, με την οξυδέρκεια που τον διακρίνει, και την εξαιρετική του ικανότητα να σκέφτεται όσο ελάχιστοι άνθρωποι στον πλανήτη, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στις μεγάλες δυνάμεις. Νομίζω ότι πρέπει όλοι να τον ακούσουμε με προσοχή πριν είναι αργά.
* Μπορείτε να παρακολουθείτε τα νεότερα σχετικά με την πορεία της αποστολής ANSMET μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα της, αλλά και από τη σελίδα του κ. Μπαζιώτη στο Facebook.
(Φωτογραφίες από την ιστοσελίδα της αποστολής ANSMET, τη σελίδα του κ. Μπαζιώτη στο Facebook και το πρακτορείο AP)
Πηγή:http://m.news247.gr/
Μεταξύ σπουδαίων ερευνητών από όλον τον κόσμο, ένας Έλληνας αναζητά στην Ανταρκτική τα πρώτα ίχνη κατανόησης του ηλιακού μας συστήματος. Στην πιο ξηρή περιοχή του πλανήτη, εκεί όπου καιρικές συνθήκες και χρώματα δημιουργούν το ιδανικό καταφύγιο για έναν μετεωρίτη, ώστε να παραμένει ανέπαφος στο βάθος των χρόνων, ένας νέος επιστήμονας εκπροσωπεί τη χώρα μας, ψάχνοντας όσα "εξωγήινα" αντικείμενα οι ίδιες συνθήκες "σπρώχνουν", ώστε να βγουν στο φως.
Ο κ. Ιωάννης Μπαζιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Ορυκτολογίας - Γεωλογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ξεκινά σε λίγες μέρες το ταξίδι προς ένα από τα πιο "αφιλόξενα" μέρη της Γης, ως μέλος αποστολής της NASA προς αναζήτηση ιχνών της Σελήνης, του Άρη, αστεροειδών και πιθανής ύπαρξης ζωής σε μη γήινο περιβάλλον. Η διάρκειας σχεδόν έξι εβδομάδων παραμονή της ομάδας ANSMET στην καλύτερη φυσική "παγίδα" συγκέντρωσης μετεωριτών στη Γη, την Ανταρκτική, δεν είναι μόνο ένα όνειρο ζωής για τον ίδιο, αλλά και μία ευκαιρία για την Ελλάδα, ώστε το έργο των Ελλήνων επιστημόνων να φτάσει σε όλα τα μήκη και πλάτη της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας.
Ο μόλις 37 ετών Ιωάννης Μπαζιώτης είναι ο πρώτος Έλληνας που επελέγη να συμμετάσχει στην αποστολή αυτή, που ήδη μετρά 41 χρόνια και η ζωντανή απόδειξη του τι μπορεί να καταφέρει κανείς, αν κυνηγήσει το όνειρό του, με μια πυξίδα στο χέρι και το χέρι στην καρδιά... Κι όταν μιλάμε για πυξίδα, εννοούμε την σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από κάθε ευκαιρία επιστροφή στην πατρίδα του, όπου με όραμα και επιμονή, ονειρεύεται και προσπαθεί να κάνει τη διαφορά, αναστρέφοντας το αρνητικό σε βάρος της κλίμα.
Ο επίκουρος καθηγητής, λίγο πριν αναχωρήσει για την Ανταρκτική, μιλά στο News 24/7 για την ακαδημαϊκή πορεία και την ερευνητική δραστηριότητά του, που τράβηξαν την προσοχή της NASA, περιγράφει τους στόχους και τις αντίξοες συνθήκες κάτω από τις οποίες θα πραγματοποιηθεί η αποστολή και αποκαλύπτει κάποια από τα "μυστικά", που πετρώματα και μετεωρίτες μαρτυρούν για τη δημιουργία του κόσμου, όπως τον γνωρίζουμε.
Ολόκληρη η συνέντευξη του επίκουρου καθηγητή Ορυκτολογίας - Γεωλογίας του ΓΠΑ, Ιωάννη Μπαζιώτη
Κύριε Μπαζιώτη, αρχικά, θα ήθελα να μας μιλήσετε για την πορεία σας, από το ξεκίνημα των σπουδών σας μέχρι την ακαδημαϊκή καριέρα και την επιλογή σας από τη NASA για την αποστολή στην Ανταρκτική. Με άλλα λόγια, τι θα λέγατε, εάν σας ζητούσα να μας συστηθείτε Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1980, αποφοίτησα από το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2002 (έτος εισαγωγής 1998), λήψη διδακτορικού από τη Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων και Μεταλλουργών του ΕΜΠ το 2008 και από το 2014 προσλήφθηκα ως λέκτορας στο Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πλέον, από το 2016 είμαι επίκουρος καθηγητής ορυκτολογίας-Πετρολογίας. Πριν το διορισμό μου ως λέκτορα στο ΓΠΑ, εκπόνησα μεταδιδακτορική έρευνα αρχικά στο ΕΜΠ. Ακολούθως, μετέβην στην Αμερική, όπου υπό την καθοδήγηση του Larry Taylor, ενός από τους καλύτερους Επιστήμονες στην Πλανητική Επιστήμη, δημοσίευσα σημαντική εργασία για τον πιο σημαντικό μετεωρίτη με προέλευση τον πλανήτη Άρη, τον Tissint, στο Επιστημονικό Περιοδικό Nature Comm. Η έρευνα αυτή χρηματοδοτήθηκε από τη NASA και αποτελεί έναν από τους κύριους λόγους της μετέπειτα αποδοχής μου στο πρόγραμμα ANSMET. Μετά την έρευνα αυτή, ακολούθησε μεταδιδακτορική έρευνα σε γήινα πετρώματα προερχόμενα από τις Δυτικής Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, και σκοπό της μελέτης ήταν η κατανόηση της ετερογένειας του μανδύα σε μικρομετρική κλίμακα. Η έρευνα αυτή χρηματοδοτήθηκε από την Ελληνική Πολιτεία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, κι εκπονήθηκε συνεργατικά με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το California Institute of Technology, το Πανεπιστήμιο της Βιέννης και το Πανεπιστήμιο της Περούτζια. Η εν λόγω ερευνητική προσπάθεια θα συμπεριληφθεί στα έργα καλή πρακτικής του ΕΣΠΑ. Την τελευταία διετία είμαι αξιολογητής ερευνητικών προγραμμάτων της NASA.
Ό,τι έχω κάνει μέχρι σήμερα θεωρώ ότι τροφοδοτείται από την ασίγαστη εσωτερική μου ενέργεια για ανακάλυψη, για το πάθος που έχω για το καινούργιο και από τη γοητεία του αγνώστου. Η επιλογή μου στην Αποστολή της NASA αποτελεί ένα όνειρο που πραγματώνεται έπειτα από πολλά χρόνια αναμονής. Όπως χαρακτηριστικά είπα στο τελευταίο μου γράμμα προς τους υπευθύνους της αποστολής (πριν γίνω δεκτός), «η αναμονή μέχρι την αποδοχή μου είναι κάτι θεμιτό και με γοητεύει στο μέγιστο βαθμό, γιατί αυξάνει το πάθος που θα έχω κατά τη διάρκεια της Αποστολής. Αξίζει λοιπόν η αναμονή....»
Πετρώματα και μετεωρίτες... Τι περιλαμβάνει το αντικείμενο της ερευνητικής δραστηριότητάς σας;
Η κύρια ερευνητική μου δραστηριότητα κινείται μεταξύ πετρωμάτων που προέρχονται από τη γη και από το διάστημα. Όταν λέμε από τη γη αναφέρομαι σε πετρώματα που προέρχονται από το μανδύα της, από ηφαίστεια καθώς επίσης και μεταμορφωμένα πετρώματα. Πετρώματα δηλαδή που έχουν βυθιστεί στο εσωτερικό της Γης, κι έχουν επανέλθει στην επιφάνεια, καταγράφοντας την πορεία εξέλιξής τους στα ορυκτά που τα συνθέτουν. Επίσης, ως Επίκουρος Καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ένα τμήμα με εφαρμοσμένο χαρακτήρα, προσπαθώ να συμβάλω στην παραγωγή γνώσης που αφορά το ρόλο των Γεωυλικών στην απορρύπανση υγρών αποβλήτων.
Στο τμήμα της έρευνας που σχετίζεται με το διάστημα ασχολούμαι ενεργά με τη μελέτη μετεωριτών. Ειδικότερα, μελετώ τις ιδιότητες των μετεωριτών με σκοπό να κατανοήσουμε το πώς εξελίχθηκε ένα πλανητικό σύστημα στο χρόνο, το πώς εξελίσσεται ακόμα και ο ίδιος μας ο πλανήτης, οι δορυφόροι, όπως επίσης να κατανοήσω τις συνθήκες που λαμβάνουν χώρα κατά τη σύγκρουση αστεροειδών ενώ βρίσκονται ακόμα στο διάστημα. Τέλος, μελετώ περιοχές της Γης (μία εξ`αυτών βρίσκεται στη Σαντορίνη) που μπορεί εν δυνάμει να αποτελέσουν «ανάλογα» εξωγήϊνων περιβαλλόντων.
Στο εργαστήριό σας, στο Γεωπονικό, εγκαταστάθηκε πρόσφατα ένα βασικό όργανο για τη μελέτη των μετεωριτών. Γιατί είναι τόσο σημαντικό και τι μπορεί να προσφέρει στην έρευνά σας;
Πράγματι, εγκαταστάθηκε ένα βασικό όργανο για τη μελέτη των μετεωριτών. Ονομάζεται ηλεκτρονικός μικραναλυτής και είναι το μόνο του είδους του στην Ελλάδα. Ευτυχώς το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος μάς βοήθησε σε αυτή την προσπάθεια και το ευχαριστώ ιδιαίτερα. Είναι ένα όργανο που ήδη έχει βοηθήσει στην ολοκλήρωση δύο σημαντικών ερευνητικών εργασιών που δημοσιεύθηκαν σε περιοδικά υψηλής στάθμης, έχει ολοκληρωθεί μία πτυχιακή μελέτη, ενώ μία ακόμα εργασία υποψήφιου διδάκτορα μας έχει σταλεί υπό κρίση σε Διεθνές περιοδικό. Επίσης, στην παρούσα φάση μελετώ μαζί με ένα μεταπτυχιακό φοιτητή μου, ένα χονδρίτη μετεωρίτη που ακόμα δεν έχει χαρακτηριστεί, και αναμένεται να προστεθεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα στη βάση δεδομένων της Meteoritical Society of America. Τα αποτελέσματα της μελέτης του μετεωρίτη θα παρουσιαστούν στο επόμενο European Planetary Science Congress που θα γίνει στο Βερολίνο τον επόμενο Σεπτέμβρη. Το όραμά μου είναι η συνέχιση ανάπτυξης του εργαστηρίου μας –και όσο κι αν φαντάζει ουτοπικό– μέχρις ότου γίνει ανταγωνιστικό σε διεθνές επίπεδο, προσελκύοντας υψηλού επιπέδου Διεθνείς Επιστήμονες.
Τι έχουμε μάθει μέχρι σήμερα για τον πλανήτη μας και για το διάστημα από τα ευρήματα σε πετρώματα και μετεωρίτες; Πόσα μπορεί να μαρτυρήσουν για τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε και για όσα δεν ξέρουμε ακόμη;
Τα πετρώματα, όπως φυσικά και οι μετεωρίτες, αποτελούν εξαιρετική πηγή πληροφοριών που σχετίζεται με τη γνώση μας για την ηλικία της Γης και άλλων ουράνιων σωμάτων, και την εξέλιξή της στη διάρκεια του χρόνου. Επίσης, μας βοηθούν στο να κατανοήσουμε τη σχέση της Σελήνης με τη Γη, και κατά πόσο υπάρχει γεωχημική συγγένεια μεταξύ των δύο αυτών ουράνιων σωμάτων. Ακόμα, η μελέτη μετεωριτών, για παράδειγμα με προέλευση τον πλανήτη Άρη, μας έχει βοηθήσει στο να κατανοήσουμε το πως εξελίχθηκε το εσωτερικό του κόκκινου πλανήτη, ή πως αλληλεπιδρά η ατμόσφαιρα με τα επιφανειακά στρώματα. Ακόμα, μελετώντας τα πετρώματα έχουμε κατανοήσει τις διαδικασίες σχηματισμού κοιτάσμάτων πολύτιμων μετάλλων σημαντικών για την εδραίωση χωρών σε Παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχουν ένα σωρό άλλα παραδείγματα που μπορούν να αναδείξουν το μεγαλείο τόσο των γήϊνων όσο και εξωγήϊνων πετρωμάτων. Δε σας κρύβω ότι νιώθω γεμάτος που είμαι σε θέση να μελετήσω μερικά μόνο δείγματα από το τεράστιο αρχείο πετρωμάτων που μας έχει χαρίσει απλόχερα η Φύση.
Αποστολή ANSMET... Γιατί στην Ανταρκτική;
Η Ανταρκτική αποτελεί αναμφίβολα την καλύτερη φυσική «παγίδα» συγκέντρωσης μετεωριτών στη Γη. Ένα πέτρωμα όπως ένας μετεωρίτης (με μαύρο-συνήθως-εξωτερικό περίβλημα λόγω της καύσης του κατά το πέρασμα από τη γήινη ατμόσφαιρα), διακρίνεται πολύ εύκολα από το ολόλευκο περιβάλλον της Ανταρκτικής, αλλά και σχετικά εύκολα από τα υπόλοιπα πετρώματα που βρίσκονται εκεί. Στην πραγματικότητα, κάθε πέτρωμα που ξεχωρίζει σε μία πληθώρα όμοιων –γήινων– πετρωμάτων, είναι εν δυνάμει μετεωρίτης.
Σημαντικό όμως είναι ότι κατά την πτώση των μετεωριτών στο παγωμένο κάλυμμα της Ανταρκτικής, ένα κάλυμμα που «ρέει» με κατεύθυνση τον ωκεανό, από Ανατολή προς Δύση, συναντά στο διάβα του ένα τεράστιο εμπόδιο, τη ραχοκοκαλιά της Ανταρκτικής, τα Όρη Trans-Antarctic. Αυτό έχει ως συνέπεια την προς τα πάνω κίνηση του πάγου όταν συναντήσουν το «εμπόδιο», πάγος στον οποίο βρίσκονται εγκλωβισμένοι οι μετεωρίτες. Ταυτόχρονα, η δράση των λεγόμενων καταβατικών ανέμων, που πνέουν από το βουνό προς το κάλυμμα πάγου, βοηθά στην απόξεση και απομάκρυνση του επιφανειακού πάγου, γεγονός που αφήνει μια επιφάνεια γεμάτη με «εξωγήινα» αντικείμενα. Τέλος, η Ανταρκτική είναι η πιο ξηρή περιοχή στη Γη, κάτι που συμβάλει στην ελάχιστη έως μηδενκή διάβρωση ενός μετεωρίτη κατά την παραμονή στον πάγο.
Τι "αναζητά" η NASA σε αυτήν την αποστολή; Πότε ξεκινά, πόσοι και από ποιες χώρες συμμετέχουν, ποια θα είναι η διάρκεια και η εξέλιξή της;
Η NASA αναζητά τα ίχνη του πλανήτη Άρη, της Σελήνης, αστεροειδών, της δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος, της πιθανής ύπαρξης ζωής σε μη γήινο περιβάλλον. Επίσης, το κόστος μίας τέτοιας αποστολής είναι απείρως μικρότερο σε σχέση με το κόστος μίας αποστολής μεταφοράς πετρωμάτων από το διάστημα στη Γη. Φανταστείτε ότι για να μεταφερθεί ένα κιλό υλικού στο διάστημα, το κόστος μπορεί να αγγίξει και τα 20.000 δολάρια. Επομένως, μόνο όφελος μπορεί να έχει η NASA και η επιστημονική κοινότητα από αυτή την Αποστολή, αφού με σχεδόν μηδενικό κόστος δίνεται η δυνατότητα μελέτης των βασικών δομικών λίθων που συνθέτουν το ηλιακό μας σύστημα (λίθοι προερχόμενοι από διαφορετικές περιοχές του) και των διεργασιών που απαιτούνται για τη δημιουργία και εξέλιξή του.
Η αποστολή ξεκινά 26 Νοεμβρίου, όπου 8 μέλη θα αναχωρήσουμε από την Αμερική, και θα μεταβούμε αρχικά στη Νέα Ζηλανδία (θα παραμείνουμε 2 μέρες), πριν το ταξίδι στην Ανταρκτική (βάση McMurdo) με στρατιωτικά αεροπλάνα της US Air Force. Η διάρκεια της Αποστολής είναι περίπου 2 μήνες, ωστόσο, η καθαρή παραμονή στα παγωμένα πεδία της Ανταρκτικής θα είναι 6 εβδομάδες. Η Αποστολή αυτή ονομάζεται ANSMET (Antarctica Search for Meteorites) και έχει διάρκεια ζωής 41 ετών, από το 1976, όπου ο William Cassidy, πρώτος Επιστημονικός Υπεύθυνος, τη δημιουργησε. Έκτοτε, στα πλαίσια της Αποστολής έχουν ανακτηθεί περίπου 22.000 μετεωρίτες, σε σύνολο ~57000 μετεωριτών από τον πλανήτη Γη. Επομένως, στα πλαίσια της αποστολής ANSMET, έχουν ανακτηθεί το ~40% των μετεωτιτών που έχουν πέσει στη Γη.
Σε προηγούμενη συνέντευξή σας έχετε δηλώσει, ότι θα φέρετε πίσω "τα πρώτα ίχνη της κατανόησης του ηλιακού μας συστήματος". Μπορείτε να μας το εξηγήσετε λίγο αυτό;
Αυτά τα στοιχεία μπορούν να βρεθούν στους χονδρίτες μετεωρίτες, και ειδικότερα σε μία κατηγορία τους, τους αθρακούχους μετεωρίτες. Αν είμαστε τυχεροί και ανακτήσουμε τέτοιους μετεωρίτες από την Ανταρκτική, θα μπορέσουμε να τους προσθέσουμε στη σχετικά περιορισμένη συλλογή τέτοιου τύπου μετεωριτών, και να κατανοήσουμε ακόμα καλύτερα τη σύσταση. Σημειώνω ότι η σύσταση αυτού του τύπου μετεωρίτη προσεγγίζει τη χημική σύσταση της ηλιακής φωτόσφαιρας, και αποτελούν τους πιο αρχέγονους μετεωρίτες.
Υπό ποιες συνθήκες θα παραμείνετε στα blue ice fields και ποιοι είναι οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις;
Στα παγωμένα πεδία της Ανταρκτικής θα χωριστούμε –τα συνολικά οκτώ μέλη της αποστολής– σε δύο ομάδες των τεσσάρων. Η ομάδα Α θα μεταβεί στα βουνά Cecily/Raymond, όπου θα παραμείνει για περίπου έξι εβδομάδες. Η ομάδα Β (στην οποία συμμετέχω), ή αλλιώς Brilliant Team (όπως ονομάστηκε κατά τη διάρκεια εκπαίδευσής μας στο Cleveland της Αμερικής) θα κινηθεί νότια της Shackleton και θα επισκεφθεί τρεις διαφορετικές θέσεις παραμένοντας δύο εβδομάδες στην κάθε θέση. Η ομάδα αυτή θα επισκεφθεί 2 εκ των 3 θέσεων για πρώτη φορά στα πλαίσια του ANSMET, ενώ κατά τους υπευθύνους της Αποστολής, ίσως να είναι πρώτη φορά –αποτελώντας τεράστια πρόκληση για όλους μας– που τις επισκέπτεται επιστήμονας (ΙΣΩΣ τις έχουν επισκεφθεί εξερευνητές ή ορειβάτες κατά το παρελθόν). Επιπρόσθετα, έχει προγραμματιστεί να επισκεφθούμε δύο ακόμα περιοχές για 2 περίπου ώρες με χρήση ελικοπτέρου.
Θα μείνουμε σε σκηνές τύπου Σκοτ των δύο ατόμων με διπλά μονωμένα τοιχώματα και φυσικά θα κοιμόμαστε σε υπνόσακο. Η μέση θερμοκρασία στη διάρκεια του είναι -15 έως -30 βαθμοί Κελσίου. Η επικινδυνότητα είναι μεγάλη εξαιτίας της παρουσία πολλαπλών ρωγμών στον πάγο, με πλάτος που πολλές φορές ξεπερνά τα 5-10 μέτρα. Ο αέρας είναι μία ακόμα πηγή κινδύνου καθώς οι αρκετά ισχυροί καταβατικοί άνεμοι, μπορούν να ξεπεράσουν μερικές φορές τη ταχύτητα των 120-150 χλμ/ώρα, και δυσχεραίνουν αρκετά το περιβάλλον και τις συνθήκες παραμονής.
Είστε ο μόνος Έλληνας, που θα πάρει μέρος στην αποστολή. Ποια είναι τα συναισθήματα ενός ανθρώπου, που επιλέγεται από την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία για κάτι τόσο σπουδαίο; Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή και μέσα από ποιες διαδικασίες και εξετάσεις έπρεπε να περάσετε;
Πράγματι, αποτελώ τον πρώτο Έλληνα που συμμετέχει στην Αποστολή ANSMET μετά από 41 χρόνια υλοποίησης της δράσης (ξεκίνησε το 1976). Είναι εξαιρετικά μεγάλη τιμή να βρίσκεσαι στα 8 άτομα και δη στους 3 νέους καινούργιους ερευνητές-εθελοντές που θα συμμετέχουν. Είναι μια αποστολή για την οποία δεν χρηματοδοτούμαι, αλλά είναι εξαιρετικά τιμητικό το να βρίσκεσαι μεταξύ κορυφαίων επιστημόνων για έναν ιερό σκοπό, την ανακάλυψη υλικών που προέρχονται είτε από άλλους πλανήτες όπως είναι ο πλανήτης Άρης, είτε τη Σελήνη, είτε αστεροειδείς είτε από τα πρώτα στάδια δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος. Αισθάνομαι ευλογημένος, και μεγάλη χαρά, γιατί θα εκπροσωπήσω τη Χώρα μας στην άκρη του Κόσμου, σε μία αποστολή που χρηματοδοτείται από τη NASA, κι έχει εξαιρετικά μεγάλη απήχηση στη Διεθνή Επιστημονική Κοινότητα και όχι μόνο.
Η επιλογή είναι πολυπαραγοντική. Δεν είναι μόνο ένα κριτήριο που λήφθηκε υπόψιν από τους υπευθύνους της Αποστολής, τον κ. Ralph Harvey (Case Western Reserve University του Κλιβελαντ) και τον κ. James Karner (Πανεπιστήμιο Utah). Σημαντικός παράγοντας είναι η επισταμένη έρευνα και μελέτη μετεωριτών που αποδεικνύεται από τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων σε κορυφαία Επιστημονικά Περιοδικά του κλάδου (Nature Communications, Meteoritics and Planetary Science Journal). Επίσης, η συνεχή παρουσία και γνωριμία με τους Επιστήμονες-Ερευνητές του κλάδου κατά της διάρκεια των Διεθνών Συνεδρίων της NASA (Lunar and Planetary Science Conference) και της Meteoritical Society of America, της οποίας αποτελώ και μέλος. Ακόμα, λήψη εξαιρετικών συστατικών επιστολών από Συνεργάτες του Πανεπιστημίου Caltech, και University of Tennessee. Το τελευταίο θέλω να το τονίσω ιδιαίτερα. Ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους –ο Larry Taylor– της Πλανητικής Επιστήμης τα τελευταία 40 χρόνια (που δυστυχώς έφυγε από τη ζωή προ 3 εβδομάδων) ήταν αυτός που με στήριξε και με πρότεινε στους υπευθύνους του ANSMET. Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο που έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο ήταν το πάθος μου, και η υπομονή μου. Είναι κάτι που μου επισήμαναν οι άνθρωποι της Αποστολής (αφού έγινα δεκτός), καθώς διέκριναν μέσα από τις προσωπικές συζητήσεις ότι ζω για την Επιστήμη και φυσικά με την εθελοντική συμμετοχή στο ANSMET αντιλήφθηκαν ότι υλοποιείται ένα μεγάλο μου όνειρο. Ο James Karner, από τους Επιστημονικούς Υπευθύνους του ANSMET ήταν αυτός που επέμεινε περισσότερο από κάθε άλλον για τη συμμετοχή μου στην εν λόγω Αποστολή. Οφείλω να του πω ένα μεγάλο ευχαριστώ και να παλέψω σκληρά ώστε να δικαιώσω την επιλογή του.
Θα λέγατε, ότι είναι μία ευκαιρία για να αναδειχθεί η δουλειά σας, μία εμπειρία ζωής, μία πρόκληση, ένα όνειρο που γίνεται πραγματικότητα, όλα αυτά, κάτι άλλο; Πιστεύετε, ότι μέσα από την αποστολή αυτή μπορεί να "ακουστεί" η δουλειά των Ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό;
Τα οφέλη από τη συμμετοχή στην Αποστολή είναι πολλαπλά. Επιστρέφοντας από την Ανταρκτική είναι σίγουρο ότι δεν θα σταματήσει εκεί η «διαφήμιση» της ίδιας της χώρας. Θα βρίσκομαι τον Μάρτιο του 2018 στο διεθνές συνέδριο της NASA, στο Lunar and Planetary Science Conference, με σκοπό να παρουσιάσω τα αποτελέσματα της αποστολής. Αυτό σημαίνει ότι και εγώ ως εκπρόσωπος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, και φυσικά της Ελλάδας, θα έχω τη δυνατότητα να παρουσιάσω τα ευρήματα και τις ανακαλύψεις που θα έχουμε βρει στην Ανταρκτική.
Σε αυτό το σημείο θέλω να τονίσω, ότι η Προεδρία της Βουλής με στηρίζει σε αυτή την προσπάθεια, καλύπτοντας σημαντικό μέρος των εξόδων συμμετοχής στο εν λόγω Συνέδριο. Επίσης, η συμμετοχή της ομάδος μου στο επόμενο European Planetary Science Congress στο Βερολίνο της Γερμανίας θα μας δώσει τη δυνατότητα να παρουσιάσουμε την ποιότητα της δουλειάς μας στο χώρο της Επιστήμης των μετεωριτών.
Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται όλο και περισσότερο μία τάση "φυγής" νέων Ελλήνων, προς το εξωτερικό. Τι θα συμβουλεύατε τους νέους, που τώρα ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στην Ελλάδα, ώστε να μείνουν στη χώρα μας; Ενδεχομένως, να δόθηκε και σε εσάς η ευκαιρία, να φύγετε στο εξωτερικό. Αν ναι, τι ήταν αυτό που σας κράτησε εδώ;
Πράγματι. Θα ξεκινήσω από το τελευταίο. Θα μπορούσε το εξωτερικό να με κρατήσει. Ήμουν στο εξωτερικό κι επέστρεψα. Αυτό που θα πρότεινα στους νέους, είναι να δοκιμάσουν το εξωτερικό, αλλά να βάλουν στόχο και όραμα να επιστρέψουν στην Ελλάδα κάνοντάς τη καλύτερη. Είναι βέβαιο ότι η εμπειρία του εξωτερικού θα τους δώσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, και ειδικά στην περίπτωση που δουλέψουν με κορυφαίους του εξωτερικού, θα είναι σε θέση πλέον να βελτιώσουν τον Τομέα ενασχόλησής τους στην Ελλάδα. Αυτά είναι τα βήματα που ακολοήθησα κι εγώ. Έλαβα εξαιρετικής ποιότητας γνώσης στο εξωτερικό, και σε συνδυασμό με το Όραμα που έχω για δημιουργία ενός ανταγωνιστικού Εργαστηρίου σε Διεθνές επίπεδο, προσπαθώ να το υλοποιήσω μη παρεκλίνοντας από το πλάνο που έχω στο μυαλό μου. Ανεξαρτήτως από τις δυσκολίες που παρουσιάζονται στην Ελλάδα, είναι βέβαιο, ότι ευκαιρίες υπάρχουν, αρκεί να είμαστε όλοι καλά καταρτισμένοι, να επιμένουμε στους στόχους μας και να δουλεύουμε πολύ σκληρά. Θεωρώ ότι μόνο οι βέλτιστοι, και οι άνθρωπου με υψηλούς στόχους, μπορούν να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες που θα βοηθήσουν στην αναστροφή του κύματος φυγώς Νέων Επιστημόνων. Η διαδικασία αυτή είναι βραδεία, ωστόσο, θέλω να τονίσω, ότι δουλεύοντας εμείς, οι Έλληνες της Ελλάδος, σε συνεργασία με τους Έλληνες του εξωτερικού, θα καταφέρουμε, πολύ πιο γρήγορα απ`ότι φανταζόμαστε, την αναστροφή του κύματος αυτού.
Πώς μπορεί όμως, πέρα από την ατομική επιλογή καθενός, να περιοριστεί το brain drain στην Ελλάδα;
Αυτό που συνηθίζω να λέω στους φοιτητές μου και θέλω να μοιραστώ κι εδώ μαζί σας, είναι ότι οι νέοι πρέπει να βάλουν στόχους, ώστε να μπορούν να πάνε ένα παραπέρα βήμα την Ελλάδα. Θα πρέπει όλοι να έχουμε ένα κοινό όραμα, ένα κοινό τόπο και να βγάζουμε θετική ενέργεια, δουλεύοντας σκληρά με στοχοπροσήλωση και αγαπώντας αυτό που κάνουμε. Θα πρέπει να αναπτύχθεί ακόμα περισσότερο η έννοια της συνεργασίας, μέσω δράσεων και δομών που, τουλάχιστον στην Ελλάδα δεν είναι ανεπτυγμένες στον επιθυμητό βαθμό.
Οι πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης με την Ιδρυση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας είναι μία καλή κίνηση, η οποία αν διατηρηθεί και προκυρήσσει ερευνητικά προγράμματα σε περιοδική βάση, τότε σίγουρα πολλοί νέοι επιστήμονες θα αξιοποιήσουν αυτές τις ευκαιρίες.
Στο πλαίσιο της Πλανητικής Επιστήμης και της αναστροφής του brain drain, θεωρώ ότι θα συμβάλει μία ακόμα πρωτοβουλία, αυτή της ίδρυσης του Ελληνικού Οργανισμού Διαστήματος. Βλέπω θετικά αυτή την προσπάθεια, σε ένα χώρο, αυτό του Διαστήματος, που μπορεί να φέρει πολλαπλά οφέλη στην πατρίδα μας.
Ποια είναι τα όριά σας; Τι οραματίζεστε ως επόμενο βήμα στην πορεία σας; Με άλλα λόγια, μετά τη NASA τι;
Υπάρχουν αρκετά σχέδια και όνειρα. Θα αναφερθώ μόνο σε ένα, το οποίο, με την επιστροφή μου, προσδοκώ να υλοποιήσω. Η δημιουργία της πρώτης Ελληνικής Πλανητικής Εταιρίας. Βρίσκομαι ήδη σε συζητήσεις με ανθρώπους για τη στελέχωση μίας τέτοιας προσπάθειας, ενώ και ο Δήμος Άνω Λιοσίων (και τον ευχαριστώ ιδιαίτερα γι`αυτό), έχει ήδη δείξει ζωηρό ενδιαφέρον για την υποστήριξή του εγχειρήματος αυτού, μέσω στέγασης της Εταιρίας σε χώρο που θα διαθέσει χωρίς κάποιο αντίτιμο.
Και μία τελευταία ερώτηση μιας και αναφερθήκατε αρκετές φορές στον Άρη. Ο Στίβεν Χόκινγκ έχει δηλώσει τελευταία και μάλιστα επανειλημμένα, ότι εάν θέλει ο άνθρωπος να επιβιώσει, θα πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται τη μετοίκηση στον Άρη. Πώς σχολιάζετε αυτή τη σκέψη;
Ένας άνθρωπος όπως ο Στίβεν Χόκινγκ, με την οξυδέρκεια που τον διακρίνει, και την εξαιρετική του ικανότητα να σκέφτεται όσο ελάχιστοι άνθρωποι στον πλανήτη, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στις μεγάλες δυνάμεις. Νομίζω ότι πρέπει όλοι να τον ακούσουμε με προσοχή πριν είναι αργά.
* Μπορείτε να παρακολουθείτε τα νεότερα σχετικά με την πορεία της αποστολής ANSMET μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα της, αλλά και από τη σελίδα του κ. Μπαζιώτη στο Facebook.
(Φωτογραφίες από την ιστοσελίδα της αποστολής ANSMET, τη σελίδα του κ. Μπαζιώτη στο Facebook και το πρακτορείο AP)
Πηγή:http://m.news247.gr/
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Αποκατάσταση Αρχιφύλακα
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
