2012-05-26 16:26:57
Στόχος η Κρήτη
Περί Αλός
Ιωάννης Σ. Θεοδωράτος
Δημοσιογράφος – Αμυντικός Αναλυτής
Περίληψη από το άρθρο του Ι.Σ. Θεοδωράτου που δημοσιεύθηκε
στο περιοδικό «Στρατιωτική Ισορροπία και Γεωπολιτική»,
τεύχος 26, σελ. 80, Αιγίς Εκδοτική, Απρίλιος 2012.
Η φιλοξενία μαχητικών F-35B VSTOL
θα επιτρέψει στο αεροπλανοφόρο
να εκτελέσει επιχειρήσεις αεροπορικής
υποστήριξης σε αποβατικές ενέργειες
με στόχο νησιά όπως η Κρήτη.
ΦΩΤΟ: http://i217.photobucket.com/
Η ανάδειξη της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης διέρχεται ή μάλλον «διαπλέει» μέσω της ανάπτυξης της ναυτικής ισχύος. Η υλοποίηση ενός φιλόδοξου μεσομακροπρόθεσμου προγράμματος ναυπηγήσεων, αποτελεί προϊόν σχεδιασμών οι οποίοι συνδέονται στενά με τις γεωστρατηγικές επιδιώξεις της Άγκυρας. O Τούρκος αρχηγός Ναυτικών Δυνάμεων (TDK) προέβη σε αποκαλυπτικές όσο και κατατοπιστικές ανακοινώσεις, βάσει των οποίων γνωστοποιήθηκε η πρόθεση απόκτησης πέραν του πλοίου αμφιβίων επιχειρήσεων τύπου LPD, και ενός αεροπλανοφόρου, από το οποίο θα επιχειρούν αεροσκάφη βραχείας από-προσνήωσης τύπου VSTOL (Very Sort TakeOff and Landing)
. Η βαρύγδουπη αυτή δήλωση-εκδήλωση μεσομακροπρόθεσμων προθέσεων απηχεί την μεταβολή του τουρκικού-νεοθωμανικού επιχειρησιακού δόγματος, το οποίο επαναπροσανατολίζει προς μια νέα κατεύθυνση. Βάσει των νέων δεδομένων το TDK της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα (2021-2030) θα μπορεί να σχεδιάσει και να πραγματοποιήσει για πρώτη φορά μείζονα επιθετική ενέργεια πίσω από την ζώνη άμυνας του Ανατολικού Αιγαίου, στοχεύοντας την κατάληψη της Κρήτης αλλά και την εισβολή στην Πελοπόννησο. Εφόσον αυτοί οι σχεδιασμοί υλοποιηθούν καμία περιοχή της νότιας Ελλάδας δεν θα μπορεί να θεωρείται ασφαλής, ενώ θα απαιτηθεί η λήψη επιπρόσθετων μέτρων για την ενίσχυση της άμυνας. Ουσιαστικά ολόκληρος ο εθνικός αμυντικός σχεδιασμός θα χρειαστεί να επανεξεταστεί εκ βάθρων…
Το πόση μεγάλη προτεραιότητα συνιστά για την Τουρκία η συγκρότηση μιας ισχυρής ναυτικής δύναμης, η οποία θα επιτρέψει στην Άγκυρα να αναδειχθεί μεσοπρόθεσμα στην μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της Μεσογείου, αναλύεται στο έργο του νυν υπουργού των Εξωτερικών της χώρας Αχμέτ Νταβούτογλου. Από την έναρξη του 21ου αιώνα, το Τουρκικό Ναυτικό (TDK) προωθεί ένα γοργά υλοποιήσιμο μεσομακροπρόθεσμο πρόγραμμα ναυπηγήσεων και εξοπλισμών, το οποίο όταν ολοκληρωθεί θα επιτρέψει στη Διοίκηση Ναυτικών Δυνάμεων να αποτελεί διοίκηση του νέο-οθωμανικού Blue Water Navy!
H ανακοίνωση προμήθειας ενός πλοίου αμφιβίων επιχειρήσεων – τύπου LPD – δεν αποτελεί «οροφή» των τουρκικών ναυπηγικών βλέψεων, αλλά το επιστέγασμα θα είναι η απόκτηση ενός αεροπλανοφόρου. Μετά από το τέλος του 2009, οπότε οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις εισήλθαν στη σκοτεινή σήραγγα των περικοπών, το ενδιαφέρον – σε επίπεδο στρατηγικής πληροφόρησης και ανάλυσης – για τις μελλοντικές ναυπηγήσεις πολεμικών πλοίων από την Τουρκία, υποβαθμίστηκε καθώς η πολιτική ηγεσία της χώρας (και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας) εστίασε στην αντιμετώπιση άλλων κατεπειγουσών ζητημάτων. Όπως μας εκμυστηρεύθηκε ανώτατος αξιωματικός: «… είχαν να ασχοληθούν κατά προτεραιότητα με αρκετά δυσάρεστες οικονομικού περιεχομένου υποθέσεις, οι οποίες συνέτριβαν σε καθημερινή βάση την πίστη των πολιτών αλλά και των ενστόλων στα κόμματα. Συνεπώς κάθε σοβαρή και επιβεβαιωμένη πληροφορία περί αναβάθμισης της τουρκικής στρατιωτικής ισχύος, αντιμετωπιζόταν με επικίνδυνη αδιαφορία…». Υπό αυτό το πρίσμα και την λογική γιατί θα έπρεπε να υπάρξει ανησυχία από μια νέα δήλωση Τούρκου επισήμου, η οποία αφορά ένα σχέδιο που θα υλοποιηθεί την επόμενη δεκαετία;
Στην φωτογραφία του 1991 εικονίζονται τέσσερις τύποι αεροπλανοφόρων διαφόρων εκτοπισμάτων και αποστολών και συγκεκριμένα: το ισπανικής κατασκευής Principe de Asturias (R-11), τα αμερικανικό πλοίο αμφίβιας επίθεσης Wasp (LHD-1), το Forrestal (CV-59) συν το βρετανικό Invincible (R-05). Η Τουρκία σχεδιάζει να ναυπηγήσει ένα σκάφος εκτοπίσματος 25.000 τόνων.
ΦΩΤΟ: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Principe-de-Asturias_Wasp_Forrestal_Invincible_1991_DN-ST-92-01129s.jpg
Η νέα σοβαρή εξέλιξη που θα ανατρέψει πλήρως την όποια ισορροπία δυνάμεων, γνωστοποιήθηκε στις 12 Μαρτίου μέσα από τα τουρκικά ΜΜΕ. Ο αρχηγός των ναυτικών δυνάμεων της Τουρκίας ναύαρχος Μουράτ Μπιλγκέλ (Murat Bilgel) στο πλαίσιο συνέντευξης που έδωσε και δημοσιεύθηκε στο γνωστό περιοδικό PROCEEDINGS που εκδίδεται από τη Ναυτική Ακαδημία των Ηνωμένων Πολιτειών, αποκάλυψε ότι στον μελλοντικό σχεδιασμό του TDK θα πρέπει να περιληφθεί και η ναυπήγηση ενός αεροπλανοφόρου. Για να γίνει καλύτερα αντιληπτό το ακριβές νόημα των λόγων του Τούρκου ναυάρχου παραθέτουμε σε μετάφραση όπως δημοσιεύθηκε στο geostrategy.gr από τον Χρήστο Μηνάγια το πλήρες κείμενο της συνέντευξής: «…Οι στρατηγικές προτεραιότητες του στόλου μας τα επόμενα πέντε, 10 και 20 χρόνια είναι η δημιουργία ναυτικών δυνάμεων καλά εκπαιδευμένων και άρτια εξοπλισμένων, οι οποίες θα μπορούν να προωθούνται σε σύντομο χρονικό διάστημα και να επιχειρούν στις περιοχές στρατηγικού ενδιαφέροντος. Ο σχεδιασμός των τουρκικών ναυτικών δυνάμεων για την επόμενη δεκαετία περιλαμβάνει και την απόκτηση ενός αεροπλανοφόρου το οποίο θα εστιασθεί στην κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών πέραν των πολεμικών επιχειρήσεων. Σκοπεύουμε να αυξήσουμε τη μεταφορική δυνατότητα των αεροπορικών μας μέσων και να αποκτήσουμε πλοίο υποστήριξης πολεμικών επιχειρήσεων, φρεγάτες πολλαπλού ρόλου, μη επανδρωμένα ελικόπτερα και υποβρύχια που θα επιχειρούν εν καταδύσει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σχεδιάζουμε την απόκτηση ενός πλοίου πολλαπλών δυνατοτήτων απο-προσνήωσης, το οποίο θα έχει περιορισμένες δυνατότητες προσβολής στόχων».
Ο Τούρκος ναύαρχος επισήμανε επίσης ότι η Τουρκική Αεροπορία σήμερα δεν διαθέτει κατάλληλα αεροσκάφη που θα μπορούν να από-προσνηώνονται σε αεροπλανοφόρο. Όμως για την κάλυψη της συγκεκριμένης επιχειρησιακής ανάγκης αναφέρθηκε στην προμήθεια αεροσκαφών τύπου F-35Β (STOVL) βραχείας απο-προσνήωσης. Η αποκάλυψη του αρχηγού των Τουρκικών Ναυτικών Δυνάμεων συνεχίστηκε με την αναφορά του στο πρόγραμμα προμήθειας 100+ μαχητικών πέμπτης γενιάς F-35. Η έκπληξη προήλθε από την δήλωσή του ότι μελετάται εάν ένας αριθμός από αυτά θα είναι τύπου F-35B STOVL ή θα αποκτηθεί ένας επιπλέον αριθμός (περί των 40 μαχητικών), ώστε να μπορούν να επιχειρούν από το νέο αεροπλανοφόρο. Συνεχίζοντας ο ναύαρχος Μπιλγκέλ και θέλοντας να αιτιολογήσει την απόφαση της χώρας του να εισέλθει στην ολιγομελή λέσχη ναυτικών που διαθέτουν αεροπλανοφόρα στη δύναμη του Στόλου τους, υποστήριξε ότι το σκάφος θα χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη συμμαχικών επιχειρησιακών απαιτήσεων! Συγκεκριμένα το τουρκικό αεροπλανοφόρο προορίζεται να παρέχει υποστήριξη στα μαχητικά του ΝΑΤΟ κατά τη διεξαγωγή διεθνών επιχειρήσεων.
Αναφορικά με το μέγεθος του σκάφους προανήγγειλε ότι ένα τέτοιο σκάφος θα πρέπει να έχει εκτόπισμα της τάξης των 24.000 τόνων, το μήκος θα είναι της τάξης των 140 μέτρων και θα μπορεί να φιλοξενήσει 40 μαχητικά. Υπό τις σημερινές συνθήκες και μελέτες, το πιο φιλόδοξο ναυπηγικό πρόγραμμα της χώρας θα κοστίσει 1,5 δισ. δολάρια, χωρίς τον εξοπλισμό και τα αεροσκάφη που θα φέρει και το σημαντικότερο μπορεί πλέον να ναυπηγηθεί σε τουρκικό ναυπηγείο. Ολοκληρώνοντας ο Τούρκος ναύαρχος έθεσε μάλιστα και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του φιλόδοξου νέο-οθωμανικής έμπνευσης προγράμματος, ισχυριζόμενος ότι η υλοποίηση του μπορεί να ξεκινήσει σε πέντε χρόνια (περί το 2017) και να ενταχθεί στο TDK μετά από διάστημα έξι έως επτά χρόνια. Δηλαδή συνολικά μετά από παρέλευση 12 χρόνων, περί το 2024 η ημισέληνος θα κυματίζει στο πλέον επιβλητικό σκάφος της Ανατολικής Μεσογείου στο αεροπλανοφόρο «Μεχμέτ Β΄ Φατίχ», όπως πιστεύουμε ότι είναι πολύ πιθανό να ονομαστεί Με στόχο την Κρήτη!
Η αποκάλυψη των μεγαλεπήβολων τουρκικών σχεδίων προκαλεί σειρά εύλογων ερωτημάτων, τα οποία επικεντρώνονται στην ανεύρεση των λόγων που οδήγησαν τους επιτελείς του TDK στην απόφαση προμήθειας ενός σκάφους μοναδικών επιχειρησιακών δυνατοτήτων, οι οποίες προδίδουν μια σοβαρή αλλαγή της εθνικής στρατηγικής. Στο σημείο αυτό θα χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του ναυάρχου ε.α. σήμερα Σαλίμ Ντερβίσογλου (Salim Dervisoglu), ο οποίος διατέλεσε αρχηγός του TDK. Τον περασμένο Απρίλιο ο Ντερβίσογλου είχε πραγματοποιήσει ομιλία στο τουρκικό think tankBILGESAM. Τα όσα ανέφερε ο Τούρκος ναύαρχος είναι εξίσου αποκαλυπτικά των προθέσεων που επιβεβαιώθηκαν ένα χρόνο μετά με τις δηλώσεις του διαδόχου του ναυάρχου Μπιλγκέλ, επιβεβαιώνοντας τη συνέχεια των σχεδίων, όπως αυτά προγραμματίζονται και εκτελούνται από την ηγεσία του ΤDK. Το κείμενο της ομιλίας λάβαμε σε μετάφραση από τον Χρήστο Μηνάγια και το geostrategy.gr και έχει ως εξής: «Οι ναυτικές μας δυνάμεις σε σχέση με τον Στρατό και την Πολεμική Αεροπορία έχουν ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό: κατά την ειρηνική περίοδο είναι πολύ σημαντικές διότι με την επίδειξη της τουρκικής σημαίας στα λιμάνια διαφόρων χωρών που επισκέπτονται αλλά και στα δρομολόγια που ακολουθούν προβάλλουν την ισχύ της χώρας μας. Οι ναυτικές δυνάμεις αναπτύσσουν δραστηριότητες για μεγάλα χρονικά διαστήματα, όπως, επιχειρούν συνεχώς στις ανοικτές θάλασσες και επιδεικνύουν, με τη παρουσία τους στις περιοχές των κρίσεων, τη στρατιωτική ισχύ της Τουρκίας…. Ο Στρατός Ξηράς αποτελεί μια δύναμη που διαφυλάττει την άμυνα, τα κυριαρχικά δικαιώματα και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας μας. Η Πολεμική Αεροπορία, σε διεθνές επίπεδο, πραγματοποιεί επιχειρήσεις στο διεθνή εναέριο χώρο και στις ανοικτές θάλασσες, ωστόσο όμως για μικρό χρονικό διάστημα. Επομένως μόνο οι ναυτικές δυνάμεις δύνανται να επιχειρούν επί μακρόν και σε πολύ μεγάλες αποστάσεις…. Στην επίλυση των προβλημάτων του Αιγαίου οι ναυτικές μας δυνάμεις αποτέλεσαν το σημαντικότερο μέσο. Παρόλο που στο παρελθόν βιώσαμε περιόδους πολύ έντονης κρίσης, η ναυτική μας ισχύς ήταν ένας από τους παράγοντες που δεν δημιουργήθηκε μια σοβαρή σύγκρουση μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος….. Ο στόλος των υποβρυχίων μας έχει μεγάλη ισχύ και το προσωπικό του είναι πολύ καλά εκπαιδευμένο και ικανό.…. Η αμφίβια δύναμη των τουρκικών ναυτικών δυνάμεων ίσως είναι η μεγαλύτερη της Μεσογείου. Διαθέτουμε μια Ταξιαρχία Πεζοναυτών και τα απαραίτητα αποβατικά και αρματαγωγά πλοία για να τη μεταφέρουν. Επίσης, υπάρχει σε εξέλιξη το πρόγραμμα ναυπήγησης του πλοίου LSD, το οποίο θα μπορεί να μεταφέρει ένα τάγμα πεζοναυτών με τον εξοπλισμό του και 7-9 ελικόπτερα. Ως εκ τούτου, οι ναυτικές μας δυνάμεις διαθέτουν μια επιχειρησιακή δύναμη που μπορεί να συμμετάσχει σε εθνικές και συμμαχικές επιχειρήσεις σε μεγάλες αποστάσεις…...Πρέπει να προγραμματίσουμε την απόκτηση αεροπλανοφόρου για τους εξής λόγους: πρώτον, αυτό θα εξασφαλίσει πολύ μεγάλο γόητρο στις ναυτικές μας δυνάμεις, οι οποίες αποτελούν βασικό μέσο υποστήριξης της εξωτερικής μας πολιτικής. Δεύτερον, θα μειωθούν οι επιχειρησιακές δαπάνες δεδομένου ότι το αεροπλανοφόρο θα μεταφέρει αεροσκάφη κάθετης από-προσνήωσης και ελικόπτερα. Τρίτον, ένα αεροπλανοφόρο 14.000 τόνων, όπως της Ταϋλάνδης, μαζί με τις φρεγάτες που θα το συνοδεύουν θα αποτελούν μία ναυτική δύναμη που θα έχει το δικαίωμα λόγου και την ικανότητα ανάληψης διοικήσεως στα πλαίσια συμμαχικών δυνάμεων…. Μια ναυτική δύναμη υποστηρίζεται με τη δημιουργία βάσεων και τον ανεφοδιασμό στη θάλασσα. Πέραν τούτου, δεν είναι δυνατόν τον 21ο αιώνα να διεξαχθεί μια ναυτική επιχείρηση χωρίς την απαραίτητη αεροπορική υποστήριξη. Φυσικά, θα πρέπει τα μέσα της αεροπορικής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων και των μαχητικών αεροσκαφών, να ανήκουν οργανικά στις ναυτικές δυνάμεις. Τούτο όμως έχει άμεση εξάρτηση από την οικονομική κατάσταση…. Η Μεσόγειος είναι μια θάλασσα ιδιαίτερης σημασίας για την Τουρκία. Εκτός από την πολιτική και εμπορική της αξία, σημαντική είναι η ασφάλεια των θαλασσίων διαδρόμων και ο έλεγχος της θαλάσσιας κυκλοφορίας λόγω της μεταφοράς των προϊόντων ενέργειας….»
Το ισπανικό αεροπλανοφόρο Juan Carlos (L-61)είχε επισκεφθεί την Τουρκία πρόσφατα και αποτελεί άλλη μια ενδιαφέρουσα πρόταση για το TDK. ΦΩΤΟ:http://en.wikipedia.org/wiki/File:Spanish_ship_Juan_Carlos_I_entering_Ferrol.jpg.
Από τα προαναφερόμενα διαφαίνεται καθαρά ότι η πρόθεση των επιτελών του TDK είναι να ρίξουν στο «γεωστρατηγικό τραπέζι» την πιο βαριά πλατφόρμα που μπορεί να επιστρατεύσει μια ναυτική δύναμη και συγκεκριμένα ένα αεροπλανοφόρο συν την ομάδα μάχης που θα το συνοδεύει. Η στρατηγική σύλληψη της Τουρκίας ξεδιπλώνεται και αποκαλύπτεται μέσω των εξοπλιστικών της προγραμμάτων – όπως το συγκεκριμένο – εκ του οποίου όμως συνάγονται ορισμένα ανησυχητικά συμπεράσματα: α) Το TDK σκοπεύει να συγκροτήσει μια ομάδα μάχης με το αεροπλανοφόρο, με στόχο την παροχή αεροπορικής υποστήριξης και κάλυψης αμφιβίων επιχειρήσεων, και τη διενέργεια αποβάσεων μακράν των συνόρων της χώρας, β) το αεροπλανοφόρο συν την ομάδα μάχης που θα το συνοδεύει, θα επιτρέψει την υλοποίηση παράτολμων και μέχρι πρότινος επιχειρησιακά μη υλοποιήσιμων σχεδιασμών, όπως για παράδειγμα εκτέλεση αποβατικών ενεργειών κατά της Κρήτης, της Πελοποννήσου ή κατά νήσων του Ιονίου, γ) η παραδοχή της σπουδαιότητας της αποστολής προάσπισης της ασφάλειας των θαλασσίων διαδρόμων και ο έλεγχος της θαλάσσιας κυκλοφορίας λόγω της μεταφοράς των προϊόντων ενέργειας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου από το TDK, προοιωνίζει την διαμόρφωση νέας επιχειρησιακής απαίτησης μέσω της αναβάθμισης και ισχυροποίησης της αεροναυτικής παρουσίας στην «διακεκαυμένη» ζώνη Κρήτης-Κύπρου-Ισραήλ και αποκαλύπτει ένα πολύ πιο επιθετικό δόγμα.
Ποιοι είναι οι αντικειμενικοί σκοποί που στοχοποιεί η νέα ναυτική νέο-οθωμανική πολιτική; Ασφαλώς όχι το Κουρδιστάν, οι παρευξείνιες χώρες ή η Ρωσία, καθώς δεν απαιτείται η ύπαρξη τέτοιας μεγάλης ναυτικής μονάδας στην κλειστή Μαύρη Θάλασσα. Συνεπώς θα πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας νοτιότερα προς την περιοχή όπου διακυβεύονται αρκετές δεκάδες δις ευρώ σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, στην καυτή θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Χάρτης επί του οποίου καταγράφονται οι χώρες που έχουν εντάξει στη δύναμη του στόλου τους αεροπλανοφόρο. ΦΩΤΟ:http://cdn3.chartsbin.com/chartimages/l_jyw_787a569df569c5eaacc9d2b52612c86d
Αν προσπαθήσουμε να εισέλθουμε στην σφαίρα του αντιπάλου μας και δούμε το «πεδίο μάχης» από την άλλη πλευρά του λόφου, θα παρατηρήσουμε τα εξής: α) Η Τουρκία έχει εκ διαμέτρου αντίθετα συμφέροντα με Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ στον τομέα της ενεργειακής πολιτικής, β) Η Άγκυρα επιθυμεί διακαώς την όσο το δυνατόν συνεχή ναυτική παρουσία στην περιοχή, στο πλαίσιο της νέο-οθωμανικής στρατηγικής επίδειξης/προβολής σημαίας, γεγονός που έχει προδιαθέσει εχθρικά το Τελ Αβίβ, γ) μια μείζονα περιφερειακή κρίση με στόχο το ενεργειακό – μέσω της ΑΟΖ – θα μπορούσε να ξεσπάσει τώρα, αλλά θα ήταν προτιμότερο να «αναβληθεί» για μια δεκαετία αργότερα, όταν θα έχει μεταβληθεί περισσότερο προς όφελος της Τουρκίας το στρατιωτικό ισοζύγιο και η εν γένει γεωπολιτική ισορροπία στην περιοχή (σ.σ. εάν και εφόσον οι Αγγλοσάξονες αναστείλουν τους σχεδιασμούς τους για την αλλαγή συνόρων και δρώντων στην περιοχή), όπως ευελπιστούν οι Τούρκοι, δ) η Ελλάδα θα βρίσκεται σε καθεστώς οικονομικής ομηρίας και συνεχούς κοινωνικο-πολιτικής κρίσης, η οποία βαθμιαία θα αποδυναμώνει τις Ένοπλες Δυνάμεις της, ε) το Ισραήλ την επομένη δεκαετία θα βρεθεί ενώπιον μιας πολύ πιο μαζικής και καλύτερα συντονισμένης και στρατιωτικά ενισχυμένης πανισλαμικής δράσης, ενώ δεν η Αίγυπτος θα έχει εισέλθει σε φιλο-ισλαμική τροχιά, στ) η ουσιαστική ενεργειακή εκμετάλλευση των πιο πλούσιων και πολλά υποσχόμενων κοιτασμάτων στα βάθη της Μεσογείου, θα ξεκινήσει να απασχολεί τους περιφερειακούς δρώντες μετά το 2022 και ζ) η συνεχής αύξηση της τουρκικής ναυτικής ισχύος (σ.σ. αλλά και των Ενόπλων της Δυνάμεων εν γένει) θα ενδυναμώνει τις πολιτικές θέσεις της Άγκυρας, η οποία ελπίζει ότι θα μπορέσει να φρενάρει ή να ελαχιστοποιήσει τις όποιες πρωτοβουλίες ή αποφάσεις αφορούν τον καθορισμό ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου ή Ελλάδας με την Αίγυπτο και τη Λιβύη και βλάπτουν τα τουρκικά συμφέροντα.
Η Άγκυρα σχεδιάζει με προοπτική εικοσαετίας, στοχεύοντας την επίτευξη γεωστρατηγικών στόχων εντός της ερχόμενης δεκαετίας. Σε ένα ολοένα και πιο ασαφές και ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον με την Ρωσία να έρχεται όλο και πιο κοντά σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ και τη Γερμανία να λειτουργεί ως «δούρειος ίππος» της Μόσχας, οι συνθήκες ευνοούν τις αναθεωρητικές δυνάμεις, που επιδιώκουν την αναδιανομή των σφαιρών επιρροής. Εάν υποθέσουμε ότι η Αθήνα θα έχει διαπράξει το τραγικό και ιστορικό λάθος να μην προχωρήσει σε ανακήρυξη της ΑΟΖ, ιδιαίτερα τώρα που οι συνθήκες και οι περιφερειακές συμμαχίες την ευνοούν, η Τουρκία μετά από 10 χρόνια θα έχει καταφέρει να επιβάλλει στην Ελλάδα μια νέα πολιτική κατευνασμού και φινλανδοποίησης με ολέθρια αποτελέσματα. Σε αυτό το ζοφερό αλλά κοντινό μέλλον η ύπαρξη μιας ισχυρής ομάδας μάχης με ένα αεροπλανοφόρο και 40 αεροσκάφη STOVL (F-35B ή κάποιος άλλος τύπος…) θα επιτρέψει στην Άγκυρα να προκαλέσει ένοπλη ρήξη με αντικείμενο την ΑΟΖ και τα ζωτικά συμφέροντα και να απειλήσει την Κρήτη εξαπολύοντας επιχείρηση κατάληψής της.
Η στόχευση στον άξονα Κύθηρα-Κρήτη-Κάσος-Κάρπαθος-Καστελόριζο δεν είναι ουτοπική, καθώς με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ο έλεγχος του Αιγαίου και παράλληλα επιτυγχάνεται ο γεωπολιτικός «στραγγαλισμός» της Ελλάδας κατ’ απόλυτο τρόπο. Η αφαίρεση του πλεονεκτήματος ελέγχου της Κρήτης από την Αθήνα θα σημάνει την πιο σημαντική επιτυχία του νέο-οθωμανικού αναθεωρητισμού, ακόμη και αν υποχρεωθεί δια της βίας να εγκαταλείψει εδάφη στην Ανατολική Τουρκία! Πρακτικά θα έχει επιτύχει να σπάσει την συνέχεια της ΑΟΖ μεταξύ Ισραήλ και Ευρώπης, γεγονός που θα φέρει το Τελ Αβίβ προ τετελεσμένων γεγονότων. Εάν οι Ισραηλινοί αφήσουν την Τουρκία να καταφέρει να καταλάβει την Κρήτη αυτομάτως θα καταστεί όμηρός της και βαθμιαία θα μετατραπεί σε υποτελή του νέο-οθωμανισμού. Για να μπορέσει η Τουρκία να επιτύχει όλα αυτά θα πρέπει προηγουμένως να έχει επενδύσει στην αναβάθμιση της ναυτικής της ισχύος μέσω της απόκτησης αεροπλανοφόρου, που θα προσδώσει στο TDK επιχειρησιακές δυνατότητες προσβολής του αντιπάλου πίσω από την πρώτη γραμμή άμυνας που διατηρεί στο Αιγαίο.
Ακόμη και αν η Αθήνα δεν καμφθεί και παρά τις τουρκικές πιέσεις-προκλήσεις ανακηρύξει ΑΟΖ και στηριζόμενη στην συμμαχία με το Ισραήλ και την υποστήριξη των Αγγλοσαξόνων – παρά την κρίση – ξεκινήσει την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων, η αναγκαιότητα προμήθειας ενός αεροπλανοφόρου με την ανάλογη αεροπορική και ναυτική συνοδεία, συνιστά μονόδρομο για το TDK. Η απάντηση βρίσκεται στο διακύβευμα που κρύβει ο βυθός της Μεσογείου και στο γεγονός ότι σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, οι πόλεμοι εκδηλώνονται με στόχο την μείωση της ισχύος του αντιπάλου, πριν αυτή καταστήσει το τελικό αποτέλεσμα μη αναστρέψιμο. Η Ελλάδα της τρίτης δεκαετίας του 21ουαιώνα (2021-2030) θα έχει τεθεί σε τροχιά ταχείας ανάκαμψης, ενώ η αξιοποίηση των γεωτρήσεων από τα οικόπεδα εντός της ελληνικής ΑΟΖ θα διαμορφώνουν συνθήκες και παραμέτρους ανάδειξής της ως περιφερειακής δύναμης. Ο επωφελής αντίκτυπος που θα υπάρξει και στον τομέα των εξοπλισμών δεν θα αργήσει να εκδηλωθεί. Η Αθήνα δεν χρειάζεται να σπαταλήσει χρήματα για προμήθεια αεροπλανοφόρου, αλλά κονδύλια για την ανασυγκρότηση και αναβάθμιση της αεροπορικής της ισχύος και δευτερευόντως της ναυτικής. Συνεπώς η Τουρκία εφόσον αποφασίσει να προχωρήσει στην δαπάνη σημαντικών ποσών για την κατασκευή αεροπλανοφόρου και την συγκρότηση μιας ισχυρής ομάδας μάχης που θα το συνοδεύει, ουσιαστικά ξεκινά έναν αγώνα με τον χρόνο. Όταν θα έχει ολοκληρωθεί το γιγαντιαίο πρόγραμμα ναυπήγησης τότε το επιτελείο του TDK στο πλαίσιο του ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού, θα θέσει σε ενέργεια την επιχείρηση κατάληψης της Κρήτης, καθώς θα έχει πλέον την επιχειρησιακή δυνατότητα να προβεί σε μια ενέργεια, η οποία δεν θα θυμίζει τίποτε από την επιχείρηση κατά της Κύπρου το 1974.
Ωστόσο το πιο ενδιαφέρον στοιχείο προήλθε τον περασμένο Μάιο όταν η εφημερίδα Sabah δημοσίευσε συνέντευξη του υφυπουργού Αμυντικής Βιομηχανίας (SSΜ) Μουράτ Μπαγιάρ, ο οποίος συμπεριέλαβε όλες τις παραμέτρους που απαιτούνται προκειμένου να υλοποιηθεί ένα τέτοιο φιλόδοξο σχέδιο υπογραμμίζοντας ότι: «…Προκειμένου η Τουρκία να γίνει μια ισχυρή περιφερειακή δύναμη δεν έχει σημασία εάν έχει τη δυνατότητα να ναυπηγήσει αεροπλανοφόρο, αλλά εάν υπάρχει η ανάγκη απόκτησής του, δεδομένου ότι: α) Το κόστος απόκτησης του είναι πολύ υψηλό, β)
απαιτούνται ειδικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις συντήρησής του και γ) για μια επιχειρησιακή του αποστολή απαιτείται η συνοδεία τουλάχιστον δύο φρεγατών, ενός υποβρυχίου, τεσσάρων πυραυλακάτων, αριθμού ελικοπτέρων συμβατικής υποστήριξης, ενός πλοίου ανθυποβρυχιακού πολέμου, ενός πλοίου αεράμυνας, ενός πετρελαιοφόρου και 40 αεροσκαφών που θα έχουν τη δυνατότητα από-προσνήωσης σε αεροπλανοφόρο. Επίσης, πέραν των παραπάνω θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και το προσωπικό που απαιτείται, 1.000-5.000 άτομα ανάλογα με το μέγεθος του αεροπλανοφόρου».
Το αεροπλανοφόρο θα ναυπηγηθεί στην Τουρκία ενώ δεν έχουν καθοριστεί οι προδιαγραφές του, με συνέπεια να υπάρχει χρόνος για συζήτηση όσον αφορά το σχήμα και τον ευρύτερο σχεδιασμό του. ΦΩΤΟ:http://forums.spacebattles.com/threads/primers-shipyard.164584/page-3
Ο Μπαγιάρ πραγματοποίησε ένα σαφές βήμα εξωτερικεύοντας τις μύχιες σκέψεις του Υπουργείου Άμυνας προέβη όμως σε ορισμένες αξιοσημείωτες αποκαλύψεις. Για πρώτη φορά Τούρκος επίσημος αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα συγκρότησης μιας ομάδας μάχης αεροπλανοφόρου προσδιορίζοντας επακριβώς και με σαφήνεια ποια σκάφη, με ποιες δυνατότητες πρέπει να την απαρτίζουν. Επίσης προσδιόρισε ακριβή αριθμό και επιχειρησιακές δυνατότητες μαχητικών, που θα αναλάβουν καθήκοντα υπεράσπισης της εν λόγω ομάδα μάχης, καθώς υπογράμμισε ότι θα είναι τύπου VSTOL. Παρότι μας χωρίζει περίπου ένας χρόνος από αυτήν την καίρια τοποθέτηση, η οποία αποτελεί την πλέον σημαντική εκδήλωση πρόθεσης από τον επικεφαλής της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, στην Ελλάδα ελάχιστοι έλαβαν σοβαρά υπόψη τα λεγόμενά του.
Η υπόθεση του τουρκικού αεροπλανοφόρου ξεφεύγει από οποιασδήποτε μορφής φιλολογία περί τα θέματα άμυνας. Σήμερα συνιστά ξεκάθαρη εκδηλωμένη πρόθεση της πολιτικής και της στρατιωτικής ηγεσίας της, καθώς αποτελεί απόρροια στρατηγικής σκέψης, η οποία βασίζεται σε επιχειρησιακά κριτήρια, δόγματα και γεωστρατηγικές επιδιώξεις. Συνεπώς αυτό που πρέπει να πράξουμε το δυνατόν συντομότερο είναι να σκεφτούμε τρόπους ακύρωσης ή μη υλοποίησης της συγκεκριμένης απόφασης (αποτρεπτικός σχεδιασμός) και δεύτερον υπολογίζοντας τον ορίζοντα ολοκλήρωσης του προγράμματος, να έχουν ληφθεί αντίστοιχα αποφάσεις και προμήθειες ανάλογων όπλων, ώστε οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να είναι σε θέση να εξουδετερώσουν το αεροπλανοφόρο και την ομάδα μάχης που θα το συνοδεύει (επιθετικός σχεδιασμός).
Επίλογος
Από τα προλεγόμενα γίνεται σαφές ότι η Τουρκία έχει ήδη φτάσει σε ένα κομβικό σημείο όπου θα πρέπει να ξεδιπλώσει την κρυφή όψη της αναθεωρητικής της αποστολής, η οποία αφορά τον εξοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεών της με όπλα που θα της επιτρέψουν να μετασχηματισθεί σε περιφερειακή υπερδύναμη. Εάν αθροίσουμε όλες αυτές τις φιλόδοξες προσπάθειες που ήδη υλοποιούνται θα παρατηρούσαμε ότι το μόνο που λείπει είναι η ναυπήγηση αεροπλανοφόρου. Σύμφωνα με μια τάση μια χώρα που επιθυμεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αποστολές προβολής σημαίας, πρέπει να έχει στη δύναμή της ένα τέτοιο επιβλητικό σκάφος. Μια χώρα που σχεδιάζει βαλλιστικούς πυραύλους βεληνεκούς 2.500 χιλιομέτρων, που δηλώνει ότι της χρειάζεται η ισχύς ενός αεροπλανοφόρου και που φλερτάρει υπόγεια με την απόκτηση πυρηνικών όπλων, κάθε άλλο παρά εμπνέει εφησυχασμό. Η Τουρκία είναι μια ισλαμική δύναμη που καθοδηγείται από το όραμα του νέο-οθωμανισμού. Για την Άγκυρα και τους παροικούντες αυτήν, η χώρα έχει εισέλθει σε μια σταθερή πορεία που τα επόμενα χρόνια θα της επιτρέψει να αναμετρηθεί στρατιωτικά με τους περιφερειακούς της ανταγωνιστές. Η πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων» θυμίζει την ρητορική του Χίτλερ τον μεσοπόλεμο. Για τους Τούρκους ίσως περισσότερο από οποιονδήποτε λαό που ασπάζεται την ελληνορωμαϊκή κληρονομιά, ισχύει το διαχρονικό απόφθεγμα του Θουκυδίδη περί εφαρμογής της ισχύος και τον βαθμό υποχωρητικότητας που επιβάλλει στον ασθενέστερο αντίπαλο…
http://perialos.blogspot.com/2012/05/blog-post_25.html
Περί Αλός
Ιωάννης Σ. Θεοδωράτος
Δημοσιογράφος – Αμυντικός Αναλυτής
Περίληψη από το άρθρο του Ι.Σ. Θεοδωράτου που δημοσιεύθηκε
στο περιοδικό «Στρατιωτική Ισορροπία και Γεωπολιτική»,
τεύχος 26, σελ. 80, Αιγίς Εκδοτική, Απρίλιος 2012.
Η φιλοξενία μαχητικών F-35B VSTOL
θα επιτρέψει στο αεροπλανοφόρο
να εκτελέσει επιχειρήσεις αεροπορικής
υποστήριξης σε αποβατικές ενέργειες
με στόχο νησιά όπως η Κρήτη.
ΦΩΤΟ: http://i217.photobucket.com/
Η ανάδειξη της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης διέρχεται ή μάλλον «διαπλέει» μέσω της ανάπτυξης της ναυτικής ισχύος. Η υλοποίηση ενός φιλόδοξου μεσομακροπρόθεσμου προγράμματος ναυπηγήσεων, αποτελεί προϊόν σχεδιασμών οι οποίοι συνδέονται στενά με τις γεωστρατηγικές επιδιώξεις της Άγκυρας. O Τούρκος αρχηγός Ναυτικών Δυνάμεων (TDK) προέβη σε αποκαλυπτικές όσο και κατατοπιστικές ανακοινώσεις, βάσει των οποίων γνωστοποιήθηκε η πρόθεση απόκτησης πέραν του πλοίου αμφιβίων επιχειρήσεων τύπου LPD, και ενός αεροπλανοφόρου, από το οποίο θα επιχειρούν αεροσκάφη βραχείας από-προσνήωσης τύπου VSTOL (Very Sort TakeOff and Landing)
Το πόση μεγάλη προτεραιότητα συνιστά για την Τουρκία η συγκρότηση μιας ισχυρής ναυτικής δύναμης, η οποία θα επιτρέψει στην Άγκυρα να αναδειχθεί μεσοπρόθεσμα στην μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της Μεσογείου, αναλύεται στο έργο του νυν υπουργού των Εξωτερικών της χώρας Αχμέτ Νταβούτογλου. Από την έναρξη του 21ου αιώνα, το Τουρκικό Ναυτικό (TDK) προωθεί ένα γοργά υλοποιήσιμο μεσομακροπρόθεσμο πρόγραμμα ναυπηγήσεων και εξοπλισμών, το οποίο όταν ολοκληρωθεί θα επιτρέψει στη Διοίκηση Ναυτικών Δυνάμεων να αποτελεί διοίκηση του νέο-οθωμανικού Blue Water Navy!
H ανακοίνωση προμήθειας ενός πλοίου αμφιβίων επιχειρήσεων – τύπου LPD – δεν αποτελεί «οροφή» των τουρκικών ναυπηγικών βλέψεων, αλλά το επιστέγασμα θα είναι η απόκτηση ενός αεροπλανοφόρου. Μετά από το τέλος του 2009, οπότε οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις εισήλθαν στη σκοτεινή σήραγγα των περικοπών, το ενδιαφέρον – σε επίπεδο στρατηγικής πληροφόρησης και ανάλυσης – για τις μελλοντικές ναυπηγήσεις πολεμικών πλοίων από την Τουρκία, υποβαθμίστηκε καθώς η πολιτική ηγεσία της χώρας (και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας) εστίασε στην αντιμετώπιση άλλων κατεπειγουσών ζητημάτων. Όπως μας εκμυστηρεύθηκε ανώτατος αξιωματικός: «… είχαν να ασχοληθούν κατά προτεραιότητα με αρκετά δυσάρεστες οικονομικού περιεχομένου υποθέσεις, οι οποίες συνέτριβαν σε καθημερινή βάση την πίστη των πολιτών αλλά και των ενστόλων στα κόμματα. Συνεπώς κάθε σοβαρή και επιβεβαιωμένη πληροφορία περί αναβάθμισης της τουρκικής στρατιωτικής ισχύος, αντιμετωπιζόταν με επικίνδυνη αδιαφορία…». Υπό αυτό το πρίσμα και την λογική γιατί θα έπρεπε να υπάρξει ανησυχία από μια νέα δήλωση Τούρκου επισήμου, η οποία αφορά ένα σχέδιο που θα υλοποιηθεί την επόμενη δεκαετία;
Στην φωτογραφία του 1991 εικονίζονται τέσσερις τύποι αεροπλανοφόρων διαφόρων εκτοπισμάτων και αποστολών και συγκεκριμένα: το ισπανικής κατασκευής Principe de Asturias (R-11), τα αμερικανικό πλοίο αμφίβιας επίθεσης Wasp (LHD-1), το Forrestal (CV-59) συν το βρετανικό Invincible (R-05). Η Τουρκία σχεδιάζει να ναυπηγήσει ένα σκάφος εκτοπίσματος 25.000 τόνων.
ΦΩΤΟ: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Principe-de-Asturias_Wasp_Forrestal_Invincible_1991_DN-ST-92-01129s.jpg
Η νέα σοβαρή εξέλιξη που θα ανατρέψει πλήρως την όποια ισορροπία δυνάμεων, γνωστοποιήθηκε στις 12 Μαρτίου μέσα από τα τουρκικά ΜΜΕ. Ο αρχηγός των ναυτικών δυνάμεων της Τουρκίας ναύαρχος Μουράτ Μπιλγκέλ (Murat Bilgel) στο πλαίσιο συνέντευξης που έδωσε και δημοσιεύθηκε στο γνωστό περιοδικό PROCEEDINGS που εκδίδεται από τη Ναυτική Ακαδημία των Ηνωμένων Πολιτειών, αποκάλυψε ότι στον μελλοντικό σχεδιασμό του TDK θα πρέπει να περιληφθεί και η ναυπήγηση ενός αεροπλανοφόρου. Για να γίνει καλύτερα αντιληπτό το ακριβές νόημα των λόγων του Τούρκου ναυάρχου παραθέτουμε σε μετάφραση όπως δημοσιεύθηκε στο geostrategy.gr από τον Χρήστο Μηνάγια το πλήρες κείμενο της συνέντευξής: «…Οι στρατηγικές προτεραιότητες του στόλου μας τα επόμενα πέντε, 10 και 20 χρόνια είναι η δημιουργία ναυτικών δυνάμεων καλά εκπαιδευμένων και άρτια εξοπλισμένων, οι οποίες θα μπορούν να προωθούνται σε σύντομο χρονικό διάστημα και να επιχειρούν στις περιοχές στρατηγικού ενδιαφέροντος. Ο σχεδιασμός των τουρκικών ναυτικών δυνάμεων για την επόμενη δεκαετία περιλαμβάνει και την απόκτηση ενός αεροπλανοφόρου το οποίο θα εστιασθεί στην κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών πέραν των πολεμικών επιχειρήσεων. Σκοπεύουμε να αυξήσουμε τη μεταφορική δυνατότητα των αεροπορικών μας μέσων και να αποκτήσουμε πλοίο υποστήριξης πολεμικών επιχειρήσεων, φρεγάτες πολλαπλού ρόλου, μη επανδρωμένα ελικόπτερα και υποβρύχια που θα επιχειρούν εν καταδύσει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σχεδιάζουμε την απόκτηση ενός πλοίου πολλαπλών δυνατοτήτων απο-προσνήωσης, το οποίο θα έχει περιορισμένες δυνατότητες προσβολής στόχων».
Ο Τούρκος ναύαρχος επισήμανε επίσης ότι η Τουρκική Αεροπορία σήμερα δεν διαθέτει κατάλληλα αεροσκάφη που θα μπορούν να από-προσνηώνονται σε αεροπλανοφόρο. Όμως για την κάλυψη της συγκεκριμένης επιχειρησιακής ανάγκης αναφέρθηκε στην προμήθεια αεροσκαφών τύπου F-35Β (STOVL) βραχείας απο-προσνήωσης. Η αποκάλυψη του αρχηγού των Τουρκικών Ναυτικών Δυνάμεων συνεχίστηκε με την αναφορά του στο πρόγραμμα προμήθειας 100+ μαχητικών πέμπτης γενιάς F-35. Η έκπληξη προήλθε από την δήλωσή του ότι μελετάται εάν ένας αριθμός από αυτά θα είναι τύπου F-35B STOVL ή θα αποκτηθεί ένας επιπλέον αριθμός (περί των 40 μαχητικών), ώστε να μπορούν να επιχειρούν από το νέο αεροπλανοφόρο. Συνεχίζοντας ο ναύαρχος Μπιλγκέλ και θέλοντας να αιτιολογήσει την απόφαση της χώρας του να εισέλθει στην ολιγομελή λέσχη ναυτικών που διαθέτουν αεροπλανοφόρα στη δύναμη του Στόλου τους, υποστήριξε ότι το σκάφος θα χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη συμμαχικών επιχειρησιακών απαιτήσεων! Συγκεκριμένα το τουρκικό αεροπλανοφόρο προορίζεται να παρέχει υποστήριξη στα μαχητικά του ΝΑΤΟ κατά τη διεξαγωγή διεθνών επιχειρήσεων.
Αναφορικά με το μέγεθος του σκάφους προανήγγειλε ότι ένα τέτοιο σκάφος θα πρέπει να έχει εκτόπισμα της τάξης των 24.000 τόνων, το μήκος θα είναι της τάξης των 140 μέτρων και θα μπορεί να φιλοξενήσει 40 μαχητικά. Υπό τις σημερινές συνθήκες και μελέτες, το πιο φιλόδοξο ναυπηγικό πρόγραμμα της χώρας θα κοστίσει 1,5 δισ. δολάρια, χωρίς τον εξοπλισμό και τα αεροσκάφη που θα φέρει και το σημαντικότερο μπορεί πλέον να ναυπηγηθεί σε τουρκικό ναυπηγείο. Ολοκληρώνοντας ο Τούρκος ναύαρχος έθεσε μάλιστα και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του φιλόδοξου νέο-οθωμανικής έμπνευσης προγράμματος, ισχυριζόμενος ότι η υλοποίηση του μπορεί να ξεκινήσει σε πέντε χρόνια (περί το 2017) και να ενταχθεί στο TDK μετά από διάστημα έξι έως επτά χρόνια. Δηλαδή συνολικά μετά από παρέλευση 12 χρόνων, περί το 2024 η ημισέληνος θα κυματίζει στο πλέον επιβλητικό σκάφος της Ανατολικής Μεσογείου στο αεροπλανοφόρο «Μεχμέτ Β΄ Φατίχ», όπως πιστεύουμε ότι είναι πολύ πιθανό να ονομαστεί Με στόχο την Κρήτη!
Η αποκάλυψη των μεγαλεπήβολων τουρκικών σχεδίων προκαλεί σειρά εύλογων ερωτημάτων, τα οποία επικεντρώνονται στην ανεύρεση των λόγων που οδήγησαν τους επιτελείς του TDK στην απόφαση προμήθειας ενός σκάφους μοναδικών επιχειρησιακών δυνατοτήτων, οι οποίες προδίδουν μια σοβαρή αλλαγή της εθνικής στρατηγικής. Στο σημείο αυτό θα χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του ναυάρχου ε.α. σήμερα Σαλίμ Ντερβίσογλου (Salim Dervisoglu), ο οποίος διατέλεσε αρχηγός του TDK. Τον περασμένο Απρίλιο ο Ντερβίσογλου είχε πραγματοποιήσει ομιλία στο τουρκικό think tankBILGESAM. Τα όσα ανέφερε ο Τούρκος ναύαρχος είναι εξίσου αποκαλυπτικά των προθέσεων που επιβεβαιώθηκαν ένα χρόνο μετά με τις δηλώσεις του διαδόχου του ναυάρχου Μπιλγκέλ, επιβεβαιώνοντας τη συνέχεια των σχεδίων, όπως αυτά προγραμματίζονται και εκτελούνται από την ηγεσία του ΤDK. Το κείμενο της ομιλίας λάβαμε σε μετάφραση από τον Χρήστο Μηνάγια και το geostrategy.gr και έχει ως εξής: «Οι ναυτικές μας δυνάμεις σε σχέση με τον Στρατό και την Πολεμική Αεροπορία έχουν ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό: κατά την ειρηνική περίοδο είναι πολύ σημαντικές διότι με την επίδειξη της τουρκικής σημαίας στα λιμάνια διαφόρων χωρών που επισκέπτονται αλλά και στα δρομολόγια που ακολουθούν προβάλλουν την ισχύ της χώρας μας. Οι ναυτικές δυνάμεις αναπτύσσουν δραστηριότητες για μεγάλα χρονικά διαστήματα, όπως, επιχειρούν συνεχώς στις ανοικτές θάλασσες και επιδεικνύουν, με τη παρουσία τους στις περιοχές των κρίσεων, τη στρατιωτική ισχύ της Τουρκίας…. Ο Στρατός Ξηράς αποτελεί μια δύναμη που διαφυλάττει την άμυνα, τα κυριαρχικά δικαιώματα και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας μας. Η Πολεμική Αεροπορία, σε διεθνές επίπεδο, πραγματοποιεί επιχειρήσεις στο διεθνή εναέριο χώρο και στις ανοικτές θάλασσες, ωστόσο όμως για μικρό χρονικό διάστημα. Επομένως μόνο οι ναυτικές δυνάμεις δύνανται να επιχειρούν επί μακρόν και σε πολύ μεγάλες αποστάσεις…. Στην επίλυση των προβλημάτων του Αιγαίου οι ναυτικές μας δυνάμεις αποτέλεσαν το σημαντικότερο μέσο. Παρόλο που στο παρελθόν βιώσαμε περιόδους πολύ έντονης κρίσης, η ναυτική μας ισχύς ήταν ένας από τους παράγοντες που δεν δημιουργήθηκε μια σοβαρή σύγκρουση μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος….. Ο στόλος των υποβρυχίων μας έχει μεγάλη ισχύ και το προσωπικό του είναι πολύ καλά εκπαιδευμένο και ικανό.…. Η αμφίβια δύναμη των τουρκικών ναυτικών δυνάμεων ίσως είναι η μεγαλύτερη της Μεσογείου. Διαθέτουμε μια Ταξιαρχία Πεζοναυτών και τα απαραίτητα αποβατικά και αρματαγωγά πλοία για να τη μεταφέρουν. Επίσης, υπάρχει σε εξέλιξη το πρόγραμμα ναυπήγησης του πλοίου LSD, το οποίο θα μπορεί να μεταφέρει ένα τάγμα πεζοναυτών με τον εξοπλισμό του και 7-9 ελικόπτερα. Ως εκ τούτου, οι ναυτικές μας δυνάμεις διαθέτουν μια επιχειρησιακή δύναμη που μπορεί να συμμετάσχει σε εθνικές και συμμαχικές επιχειρήσεις σε μεγάλες αποστάσεις…...Πρέπει να προγραμματίσουμε την απόκτηση αεροπλανοφόρου για τους εξής λόγους: πρώτον, αυτό θα εξασφαλίσει πολύ μεγάλο γόητρο στις ναυτικές μας δυνάμεις, οι οποίες αποτελούν βασικό μέσο υποστήριξης της εξωτερικής μας πολιτικής. Δεύτερον, θα μειωθούν οι επιχειρησιακές δαπάνες δεδομένου ότι το αεροπλανοφόρο θα μεταφέρει αεροσκάφη κάθετης από-προσνήωσης και ελικόπτερα. Τρίτον, ένα αεροπλανοφόρο 14.000 τόνων, όπως της Ταϋλάνδης, μαζί με τις φρεγάτες που θα το συνοδεύουν θα αποτελούν μία ναυτική δύναμη που θα έχει το δικαίωμα λόγου και την ικανότητα ανάληψης διοικήσεως στα πλαίσια συμμαχικών δυνάμεων…. Μια ναυτική δύναμη υποστηρίζεται με τη δημιουργία βάσεων και τον ανεφοδιασμό στη θάλασσα. Πέραν τούτου, δεν είναι δυνατόν τον 21ο αιώνα να διεξαχθεί μια ναυτική επιχείρηση χωρίς την απαραίτητη αεροπορική υποστήριξη. Φυσικά, θα πρέπει τα μέσα της αεροπορικής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων και των μαχητικών αεροσκαφών, να ανήκουν οργανικά στις ναυτικές δυνάμεις. Τούτο όμως έχει άμεση εξάρτηση από την οικονομική κατάσταση…. Η Μεσόγειος είναι μια θάλασσα ιδιαίτερης σημασίας για την Τουρκία. Εκτός από την πολιτική και εμπορική της αξία, σημαντική είναι η ασφάλεια των θαλασσίων διαδρόμων και ο έλεγχος της θαλάσσιας κυκλοφορίας λόγω της μεταφοράς των προϊόντων ενέργειας….»
Το ισπανικό αεροπλανοφόρο Juan Carlos (L-61)είχε επισκεφθεί την Τουρκία πρόσφατα και αποτελεί άλλη μια ενδιαφέρουσα πρόταση για το TDK. ΦΩΤΟ:http://en.wikipedia.org/wiki/File:Spanish_ship_Juan_Carlos_I_entering_Ferrol.jpg.
Από τα προαναφερόμενα διαφαίνεται καθαρά ότι η πρόθεση των επιτελών του TDK είναι να ρίξουν στο «γεωστρατηγικό τραπέζι» την πιο βαριά πλατφόρμα που μπορεί να επιστρατεύσει μια ναυτική δύναμη και συγκεκριμένα ένα αεροπλανοφόρο συν την ομάδα μάχης που θα το συνοδεύει. Η στρατηγική σύλληψη της Τουρκίας ξεδιπλώνεται και αποκαλύπτεται μέσω των εξοπλιστικών της προγραμμάτων – όπως το συγκεκριμένο – εκ του οποίου όμως συνάγονται ορισμένα ανησυχητικά συμπεράσματα: α) Το TDK σκοπεύει να συγκροτήσει μια ομάδα μάχης με το αεροπλανοφόρο, με στόχο την παροχή αεροπορικής υποστήριξης και κάλυψης αμφιβίων επιχειρήσεων, και τη διενέργεια αποβάσεων μακράν των συνόρων της χώρας, β) το αεροπλανοφόρο συν την ομάδα μάχης που θα το συνοδεύει, θα επιτρέψει την υλοποίηση παράτολμων και μέχρι πρότινος επιχειρησιακά μη υλοποιήσιμων σχεδιασμών, όπως για παράδειγμα εκτέλεση αποβατικών ενεργειών κατά της Κρήτης, της Πελοποννήσου ή κατά νήσων του Ιονίου, γ) η παραδοχή της σπουδαιότητας της αποστολής προάσπισης της ασφάλειας των θαλασσίων διαδρόμων και ο έλεγχος της θαλάσσιας κυκλοφορίας λόγω της μεταφοράς των προϊόντων ενέργειας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου από το TDK, προοιωνίζει την διαμόρφωση νέας επιχειρησιακής απαίτησης μέσω της αναβάθμισης και ισχυροποίησης της αεροναυτικής παρουσίας στην «διακεκαυμένη» ζώνη Κρήτης-Κύπρου-Ισραήλ και αποκαλύπτει ένα πολύ πιο επιθετικό δόγμα.
Ποιοι είναι οι αντικειμενικοί σκοποί που στοχοποιεί η νέα ναυτική νέο-οθωμανική πολιτική; Ασφαλώς όχι το Κουρδιστάν, οι παρευξείνιες χώρες ή η Ρωσία, καθώς δεν απαιτείται η ύπαρξη τέτοιας μεγάλης ναυτικής μονάδας στην κλειστή Μαύρη Θάλασσα. Συνεπώς θα πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας νοτιότερα προς την περιοχή όπου διακυβεύονται αρκετές δεκάδες δις ευρώ σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, στην καυτή θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Χάρτης επί του οποίου καταγράφονται οι χώρες που έχουν εντάξει στη δύναμη του στόλου τους αεροπλανοφόρο. ΦΩΤΟ:http://cdn3.chartsbin.com/chartimages/l_jyw_787a569df569c5eaacc9d2b52612c86d
Αν προσπαθήσουμε να εισέλθουμε στην σφαίρα του αντιπάλου μας και δούμε το «πεδίο μάχης» από την άλλη πλευρά του λόφου, θα παρατηρήσουμε τα εξής: α) Η Τουρκία έχει εκ διαμέτρου αντίθετα συμφέροντα με Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ στον τομέα της ενεργειακής πολιτικής, β) Η Άγκυρα επιθυμεί διακαώς την όσο το δυνατόν συνεχή ναυτική παρουσία στην περιοχή, στο πλαίσιο της νέο-οθωμανικής στρατηγικής επίδειξης/προβολής σημαίας, γεγονός που έχει προδιαθέσει εχθρικά το Τελ Αβίβ, γ) μια μείζονα περιφερειακή κρίση με στόχο το ενεργειακό – μέσω της ΑΟΖ – θα μπορούσε να ξεσπάσει τώρα, αλλά θα ήταν προτιμότερο να «αναβληθεί» για μια δεκαετία αργότερα, όταν θα έχει μεταβληθεί περισσότερο προς όφελος της Τουρκίας το στρατιωτικό ισοζύγιο και η εν γένει γεωπολιτική ισορροπία στην περιοχή (σ.σ. εάν και εφόσον οι Αγγλοσάξονες αναστείλουν τους σχεδιασμούς τους για την αλλαγή συνόρων και δρώντων στην περιοχή), όπως ευελπιστούν οι Τούρκοι, δ) η Ελλάδα θα βρίσκεται σε καθεστώς οικονομικής ομηρίας και συνεχούς κοινωνικο-πολιτικής κρίσης, η οποία βαθμιαία θα αποδυναμώνει τις Ένοπλες Δυνάμεις της, ε) το Ισραήλ την επομένη δεκαετία θα βρεθεί ενώπιον μιας πολύ πιο μαζικής και καλύτερα συντονισμένης και στρατιωτικά ενισχυμένης πανισλαμικής δράσης, ενώ δεν η Αίγυπτος θα έχει εισέλθει σε φιλο-ισλαμική τροχιά, στ) η ουσιαστική ενεργειακή εκμετάλλευση των πιο πλούσιων και πολλά υποσχόμενων κοιτασμάτων στα βάθη της Μεσογείου, θα ξεκινήσει να απασχολεί τους περιφερειακούς δρώντες μετά το 2022 και ζ) η συνεχής αύξηση της τουρκικής ναυτικής ισχύος (σ.σ. αλλά και των Ενόπλων της Δυνάμεων εν γένει) θα ενδυναμώνει τις πολιτικές θέσεις της Άγκυρας, η οποία ελπίζει ότι θα μπορέσει να φρενάρει ή να ελαχιστοποιήσει τις όποιες πρωτοβουλίες ή αποφάσεις αφορούν τον καθορισμό ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου ή Ελλάδας με την Αίγυπτο και τη Λιβύη και βλάπτουν τα τουρκικά συμφέροντα.
Η Άγκυρα σχεδιάζει με προοπτική εικοσαετίας, στοχεύοντας την επίτευξη γεωστρατηγικών στόχων εντός της ερχόμενης δεκαετίας. Σε ένα ολοένα και πιο ασαφές και ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον με την Ρωσία να έρχεται όλο και πιο κοντά σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ και τη Γερμανία να λειτουργεί ως «δούρειος ίππος» της Μόσχας, οι συνθήκες ευνοούν τις αναθεωρητικές δυνάμεις, που επιδιώκουν την αναδιανομή των σφαιρών επιρροής. Εάν υποθέσουμε ότι η Αθήνα θα έχει διαπράξει το τραγικό και ιστορικό λάθος να μην προχωρήσει σε ανακήρυξη της ΑΟΖ, ιδιαίτερα τώρα που οι συνθήκες και οι περιφερειακές συμμαχίες την ευνοούν, η Τουρκία μετά από 10 χρόνια θα έχει καταφέρει να επιβάλλει στην Ελλάδα μια νέα πολιτική κατευνασμού και φινλανδοποίησης με ολέθρια αποτελέσματα. Σε αυτό το ζοφερό αλλά κοντινό μέλλον η ύπαρξη μιας ισχυρής ομάδας μάχης με ένα αεροπλανοφόρο και 40 αεροσκάφη STOVL (F-35B ή κάποιος άλλος τύπος…) θα επιτρέψει στην Άγκυρα να προκαλέσει ένοπλη ρήξη με αντικείμενο την ΑΟΖ και τα ζωτικά συμφέροντα και να απειλήσει την Κρήτη εξαπολύοντας επιχείρηση κατάληψής της.
Η στόχευση στον άξονα Κύθηρα-Κρήτη-Κάσος-Κάρπαθος-Καστελόριζο δεν είναι ουτοπική, καθώς με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ο έλεγχος του Αιγαίου και παράλληλα επιτυγχάνεται ο γεωπολιτικός «στραγγαλισμός» της Ελλάδας κατ’ απόλυτο τρόπο. Η αφαίρεση του πλεονεκτήματος ελέγχου της Κρήτης από την Αθήνα θα σημάνει την πιο σημαντική επιτυχία του νέο-οθωμανικού αναθεωρητισμού, ακόμη και αν υποχρεωθεί δια της βίας να εγκαταλείψει εδάφη στην Ανατολική Τουρκία! Πρακτικά θα έχει επιτύχει να σπάσει την συνέχεια της ΑΟΖ μεταξύ Ισραήλ και Ευρώπης, γεγονός που θα φέρει το Τελ Αβίβ προ τετελεσμένων γεγονότων. Εάν οι Ισραηλινοί αφήσουν την Τουρκία να καταφέρει να καταλάβει την Κρήτη αυτομάτως θα καταστεί όμηρός της και βαθμιαία θα μετατραπεί σε υποτελή του νέο-οθωμανισμού. Για να μπορέσει η Τουρκία να επιτύχει όλα αυτά θα πρέπει προηγουμένως να έχει επενδύσει στην αναβάθμιση της ναυτικής της ισχύος μέσω της απόκτησης αεροπλανοφόρου, που θα προσδώσει στο TDK επιχειρησιακές δυνατότητες προσβολής του αντιπάλου πίσω από την πρώτη γραμμή άμυνας που διατηρεί στο Αιγαίο.
Ακόμη και αν η Αθήνα δεν καμφθεί και παρά τις τουρκικές πιέσεις-προκλήσεις ανακηρύξει ΑΟΖ και στηριζόμενη στην συμμαχία με το Ισραήλ και την υποστήριξη των Αγγλοσαξόνων – παρά την κρίση – ξεκινήσει την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων, η αναγκαιότητα προμήθειας ενός αεροπλανοφόρου με την ανάλογη αεροπορική και ναυτική συνοδεία, συνιστά μονόδρομο για το TDK. Η απάντηση βρίσκεται στο διακύβευμα που κρύβει ο βυθός της Μεσογείου και στο γεγονός ότι σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, οι πόλεμοι εκδηλώνονται με στόχο την μείωση της ισχύος του αντιπάλου, πριν αυτή καταστήσει το τελικό αποτέλεσμα μη αναστρέψιμο. Η Ελλάδα της τρίτης δεκαετίας του 21ουαιώνα (2021-2030) θα έχει τεθεί σε τροχιά ταχείας ανάκαμψης, ενώ η αξιοποίηση των γεωτρήσεων από τα οικόπεδα εντός της ελληνικής ΑΟΖ θα διαμορφώνουν συνθήκες και παραμέτρους ανάδειξής της ως περιφερειακής δύναμης. Ο επωφελής αντίκτυπος που θα υπάρξει και στον τομέα των εξοπλισμών δεν θα αργήσει να εκδηλωθεί. Η Αθήνα δεν χρειάζεται να σπαταλήσει χρήματα για προμήθεια αεροπλανοφόρου, αλλά κονδύλια για την ανασυγκρότηση και αναβάθμιση της αεροπορικής της ισχύος και δευτερευόντως της ναυτικής. Συνεπώς η Τουρκία εφόσον αποφασίσει να προχωρήσει στην δαπάνη σημαντικών ποσών για την κατασκευή αεροπλανοφόρου και την συγκρότηση μιας ισχυρής ομάδας μάχης που θα το συνοδεύει, ουσιαστικά ξεκινά έναν αγώνα με τον χρόνο. Όταν θα έχει ολοκληρωθεί το γιγαντιαίο πρόγραμμα ναυπήγησης τότε το επιτελείο του TDK στο πλαίσιο του ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού, θα θέσει σε ενέργεια την επιχείρηση κατάληψης της Κρήτης, καθώς θα έχει πλέον την επιχειρησιακή δυνατότητα να προβεί σε μια ενέργεια, η οποία δεν θα θυμίζει τίποτε από την επιχείρηση κατά της Κύπρου το 1974.
Ωστόσο το πιο ενδιαφέρον στοιχείο προήλθε τον περασμένο Μάιο όταν η εφημερίδα Sabah δημοσίευσε συνέντευξη του υφυπουργού Αμυντικής Βιομηχανίας (SSΜ) Μουράτ Μπαγιάρ, ο οποίος συμπεριέλαβε όλες τις παραμέτρους που απαιτούνται προκειμένου να υλοποιηθεί ένα τέτοιο φιλόδοξο σχέδιο υπογραμμίζοντας ότι: «…Προκειμένου η Τουρκία να γίνει μια ισχυρή περιφερειακή δύναμη δεν έχει σημασία εάν έχει τη δυνατότητα να ναυπηγήσει αεροπλανοφόρο, αλλά εάν υπάρχει η ανάγκη απόκτησής του, δεδομένου ότι: α) Το κόστος απόκτησης του είναι πολύ υψηλό, β)
απαιτούνται ειδικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις συντήρησής του και γ) για μια επιχειρησιακή του αποστολή απαιτείται η συνοδεία τουλάχιστον δύο φρεγατών, ενός υποβρυχίου, τεσσάρων πυραυλακάτων, αριθμού ελικοπτέρων συμβατικής υποστήριξης, ενός πλοίου ανθυποβρυχιακού πολέμου, ενός πλοίου αεράμυνας, ενός πετρελαιοφόρου και 40 αεροσκαφών που θα έχουν τη δυνατότητα από-προσνήωσης σε αεροπλανοφόρο. Επίσης, πέραν των παραπάνω θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και το προσωπικό που απαιτείται, 1.000-5.000 άτομα ανάλογα με το μέγεθος του αεροπλανοφόρου».
Το αεροπλανοφόρο θα ναυπηγηθεί στην Τουρκία ενώ δεν έχουν καθοριστεί οι προδιαγραφές του, με συνέπεια να υπάρχει χρόνος για συζήτηση όσον αφορά το σχήμα και τον ευρύτερο σχεδιασμό του. ΦΩΤΟ:http://forums.spacebattles.com/threads/primers-shipyard.164584/page-3
Ο Μπαγιάρ πραγματοποίησε ένα σαφές βήμα εξωτερικεύοντας τις μύχιες σκέψεις του Υπουργείου Άμυνας προέβη όμως σε ορισμένες αξιοσημείωτες αποκαλύψεις. Για πρώτη φορά Τούρκος επίσημος αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα συγκρότησης μιας ομάδας μάχης αεροπλανοφόρου προσδιορίζοντας επακριβώς και με σαφήνεια ποια σκάφη, με ποιες δυνατότητες πρέπει να την απαρτίζουν. Επίσης προσδιόρισε ακριβή αριθμό και επιχειρησιακές δυνατότητες μαχητικών, που θα αναλάβουν καθήκοντα υπεράσπισης της εν λόγω ομάδα μάχης, καθώς υπογράμμισε ότι θα είναι τύπου VSTOL. Παρότι μας χωρίζει περίπου ένας χρόνος από αυτήν την καίρια τοποθέτηση, η οποία αποτελεί την πλέον σημαντική εκδήλωση πρόθεσης από τον επικεφαλής της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, στην Ελλάδα ελάχιστοι έλαβαν σοβαρά υπόψη τα λεγόμενά του.
Η υπόθεση του τουρκικού αεροπλανοφόρου ξεφεύγει από οποιασδήποτε μορφής φιλολογία περί τα θέματα άμυνας. Σήμερα συνιστά ξεκάθαρη εκδηλωμένη πρόθεση της πολιτικής και της στρατιωτικής ηγεσίας της, καθώς αποτελεί απόρροια στρατηγικής σκέψης, η οποία βασίζεται σε επιχειρησιακά κριτήρια, δόγματα και γεωστρατηγικές επιδιώξεις. Συνεπώς αυτό που πρέπει να πράξουμε το δυνατόν συντομότερο είναι να σκεφτούμε τρόπους ακύρωσης ή μη υλοποίησης της συγκεκριμένης απόφασης (αποτρεπτικός σχεδιασμός) και δεύτερον υπολογίζοντας τον ορίζοντα ολοκλήρωσης του προγράμματος, να έχουν ληφθεί αντίστοιχα αποφάσεις και προμήθειες ανάλογων όπλων, ώστε οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να είναι σε θέση να εξουδετερώσουν το αεροπλανοφόρο και την ομάδα μάχης που θα το συνοδεύει (επιθετικός σχεδιασμός).
Επίλογος
Από τα προλεγόμενα γίνεται σαφές ότι η Τουρκία έχει ήδη φτάσει σε ένα κομβικό σημείο όπου θα πρέπει να ξεδιπλώσει την κρυφή όψη της αναθεωρητικής της αποστολής, η οποία αφορά τον εξοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεών της με όπλα που θα της επιτρέψουν να μετασχηματισθεί σε περιφερειακή υπερδύναμη. Εάν αθροίσουμε όλες αυτές τις φιλόδοξες προσπάθειες που ήδη υλοποιούνται θα παρατηρούσαμε ότι το μόνο που λείπει είναι η ναυπήγηση αεροπλανοφόρου. Σύμφωνα με μια τάση μια χώρα που επιθυμεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αποστολές προβολής σημαίας, πρέπει να έχει στη δύναμή της ένα τέτοιο επιβλητικό σκάφος. Μια χώρα που σχεδιάζει βαλλιστικούς πυραύλους βεληνεκούς 2.500 χιλιομέτρων, που δηλώνει ότι της χρειάζεται η ισχύς ενός αεροπλανοφόρου και που φλερτάρει υπόγεια με την απόκτηση πυρηνικών όπλων, κάθε άλλο παρά εμπνέει εφησυχασμό. Η Τουρκία είναι μια ισλαμική δύναμη που καθοδηγείται από το όραμα του νέο-οθωμανισμού. Για την Άγκυρα και τους παροικούντες αυτήν, η χώρα έχει εισέλθει σε μια σταθερή πορεία που τα επόμενα χρόνια θα της επιτρέψει να αναμετρηθεί στρατιωτικά με τους περιφερειακούς της ανταγωνιστές. Η πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων» θυμίζει την ρητορική του Χίτλερ τον μεσοπόλεμο. Για τους Τούρκους ίσως περισσότερο από οποιονδήποτε λαό που ασπάζεται την ελληνορωμαϊκή κληρονομιά, ισχύει το διαχρονικό απόφθεγμα του Θουκυδίδη περί εφαρμογής της ισχύος και τον βαθμό υποχωρητικότητας που επιβάλλει στον ασθενέστερο αντίπαλο…
http://perialos.blogspot.com/2012/05/blog-post_25.html
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Παρέμβαση Παπαρήγα στη ΝΕΤ: Υπερασπίζεστε τον ΣΥΡΙΖΑ (video)
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η σεζόν ξεκινά με... Μπαρτσελόνα-Ρεάλ!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
