2017-12-11 23:05:07
Τον Ιανουάριο του 2009 η είδηση ότι ο Σέρβος ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Ντάρκο Κοβάσεβιτς θα «κρεμούσε τα παπούτσια του» πρόωρα λόγω σοβαρού προβλήματος υγείας έπεσε ως
κεραυνός εν αιθρία για τους Ελληνες φιλάθλους. «Για μένα να δείτε!», λέει ο καρδιολόγος Πάνος Σταματόπουλος, που εκείνο τον καιρό συνεργαζόταν με την ομάδα του Πειραιά. «Από την πρώτη φορά που είχα εξετάσει τον Ντάρκο, τον είχα βάλει στο... μικροσκόπιο. Είχε πολύ βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό: η μητέρα του ήταν υπερτασική και πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία σε ηλικία 62 ετών, ενώ ο αδελφός του πέθανε από ανακοπή στα 31 του. Βέβαια, το δικό του πρόβλημα, όπως αποδείχθηκε, ήταν καλά “κρυμμένο”: οι εξετάσεις του ήταν εξαιρετικές –τεστ κοπώσεως, καρδιογράφημα, τρίπλεξ, όλα φυσιολογικά– και ενοχλήσεις δεν είχε, ούτε πόνο ούτε δύσπνοια. Δεν διέθετα, δηλαδή, ως γιατρός το παραμικρό στοιχείο που θα μπορούσε να με βοηθήσει στη διάγνωση».
Μέχρι που σε ένα παιχνίδι, ο Κοβάσεβιτς αγωνίστηκε περισσότερο από ό,τι συνήθως. «Βγήκε με αλλαγή στο 85΄. Μόλις τον είδα, κατάλαβα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά: το πρόσωπό του ήταν κάτασπρο, σαν χαρτί. Μέτρησα την πίεσή του: η διαστολική ήταν ως μη ώφειλε υψηλότερη από την αρχική». Η σύσταση του καρδιολόγου στον παίκτη ήταν να υποβληθεί το συντομότερο δυνατόν σε αξονική στεφανιογραφία. Αλλά εκείνος δεν ήθελε. «Δεν τον αδικώ. Δεν είχε κανένα σύμπτωμα και αγωνιούσε για την καριέρα του, για το συμβόλαιό του. Ο Πρέντραγκ Τζόρτζεβιτς –καλή του ώρα– τον πίεσε. “Μην παίζεις με την υγεία σου”, του είπε». Η εξέταση τελικά έγινε και έδειξε στένωση αρτηρίας κατά 90%. Λίγες μέρες μετά, ο αθλητής χειρουργήθηκε στο Σαν Σεμπαστιάν της Ισπανίας.
Ζήτημα χρόνου
«Αν δεν είχαν εξελιχθεί έτσι τα πράγματα, θα πέθαινε κάποια στιγμή μέσα στο γήπεδο. Ηταν ζήτημα χρόνου. Δεν θα άντεχα να έχει χαθεί αυτή η ζωή. Θα ακύρωνε ό,τι καλό έχω κάνει στη ζωή μου», λέει ο Πάνος Σταματόπουλος.
Η περίπτωση Κοβάσεβιτς είναι η αφορμή για να ξεδιπλώσουμε το νήμα της κουβέντας μας με τον Γεώργιο Χρούσο, καθηγητή Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας και διευθυντή της Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος από το 2010 κατέχει την έδρα της UNESCO στην Εφηβική Ιατρική του ΕΚΠΑ. Και με τον καρδιολόγο Πάνο Σταματόπουλο, πρώην διευθυντή του Εθνικού Κέντρου Αθλητικών Ερευνών.
«Μιλάμε συχνά για αιφνίδιους θανάτους αθλητών. Αλλά στην πραγματικότητα για να χαρακτηριστούν αιφνίδιοι πρέπει να έχει προηγηθεί εξέταση και να μην έχει βρεθεί κάτι παθολογικό. Ας μην ξεχνάμε ότι όσο επιβλαβές και επικίνδυνο είναι να μην αθλείται κανείς, άλλο τόσο επιβλαβής και επικίνδυνη είναι η υπερβολική άσκηση, το να ξεπερνάει το σημείο υποχώρησης που υπάρχει σε όλα τα βιολογικά συστήματα: από εκεί και πέρα αρχίζουν τα σοβαρά προβλήματα. Ειδικά όταν υπάρχει ένα παθολογικό υπόβαθρο, το οποίο ενδεχομένως ο αθλούμενος δεν γνωρίζει, όπως στην περίπτωση του Κοβάσεβιτς», εξηγεί ο κ. Χρούσος.
Η χρυσή ισορροπία στην άσκηση, το αρχαιοελληνικό μέτρο, είναι ιδιαίτερα πολύτιμη στην παιδική και εφηβική ηλικία, όταν μπαίνουν οι σωστές βάσεις για μια υγιή ανάπτυξη. Γι’ αυτό τον λόγο οι δύο διακεκριμένοι επιστήμονες, συμφοιτητές κάποτε και φίλοι εδώ και δεκαετίες, ενώνουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους για την εκπόνηση μιας πρωτοποριακής σε διεθνές επίπεδο μελέτης. Θα παρακολουθήσουν παιδιά και εφήβους 12-21 ετών που ασχολούνται με τον αθλητισμό –ως χόμπι αλλά και επαγγελματικά– από καρδιολογικής, ενδοκρινολογικής, νευρολογικής και ψυχολογικής πλευράς, με στόχο τα συμπεράσματά τους να συμβάλουν στην ασφαλή άθλησή τους. Σωστά αθλούμενα παιδιά και έφηβοι, άρα σωστά αθλούμενοι και υγιείς ενήλικες, δηλαδή!
Με τον Γεώργιο Χρούσο και τον Πάνο Σταματόπουλο συνεργάζεται η καθηγήτρια Νευρολογίας Κλημεντίνη Καραγεωργίου, η οποία θα επιχειρήσει τη νευρολογική προσέγγιση διαφόρων αθλητικών κακώσεων και βλαβών. Μαζί τους, μια μεγάλη διεπιστημονική ομάδα – γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, χημικός-τοξικολόγος, εργοφυσιολόγος, καθηγητής φυσικής αγωγής.
Το είδος του αθλήματος
«Είναι μια έρευνα που δεν έχει γίνει ποτέ σε τέτοια κλίμακα στη χώρα μας. Μεγάλη σημασία έχει για μας το είδος του αθλήματος –δυναμικό ή στατικό– και η μελέτη των επιδράσεών του στον οργανισμό», τονίζει ο κ. Σταματόπουλος. «Στον αθλητισμό μεγάλο ρόλο παίζει η συνέργεια των συστημάτων του ανθρώπου –το μυοσκελετικό, το νευρομυϊκό, το ορμονικό κ.ο.κ.– που πρέπει να είναι ώριμα ώστε να αποδίδουν με ανάλογες επιβαρύνσεις. Ομως, ακόμα κι αν έχουν την ωριμότητα να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις κάποιου αθλήματος, υποστηρίζονται από την καρδιά. Αυτή η ερευνητική διάσταση δεν έχει δοθεί ποτέ. Εμείς θα μελετήσουμε δύο ομάδες παιδιών 12-21 ετών: στην πρώτη θα είναι παιδιά που ασκούνται στο σχολείο ή σε κάποιον αθλητικό σύλλογο. Στη δεύτερη θα ενταχθούν αγόρια και κορίτσια που κάνουν πρωταθλητισμό».
Η παρακολούθηση θα διαρκέσει εννιά χρόνια και θα γίνει από την Α΄ Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία», με τη συνεργασία του Πάνου Σταματόπουλου και των υπόλοιπων επιλεγμένων ερευνητών. Μια φορά τον χρόνο θα πραγματοποιείται μία σειρά εξετάσεων: καρδιολογικές (κλινική εξέταση, υπέρηχος, τεστ κοπώσεως κ.λπ.) και νευρολογικές, αιμοληψίες, καταγραφή διατροφικών συνηθειών και ψυχομετρικών παραμέτρων, μεταξύ άλλων. Ετσι θα είναι εμφανής η εξέλιξη της υγείας των παιδιών. Τα αποτελέσματα θα ανακοινώνονται προοδευτικά, μόλις συγκεντρώνονται και αξιολογούνται, σε επιστημονικά συνέδρια εντός και εκτός Ελλάδας και θα δημοσιεύονται σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά.
Το ανεξέλεγκτο «παρκάρισμα» στα γυμναστήρια
Ζητώ από τους δύο επικεφαλής της μελέτης να μας δώσουν συγκεκριμένα παραδείγματα, που δείχνουν τα όρια μεταξύ ισορροπημένης άθλησης και εκτροπής.
«Η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια σε νέα άτομα είναι συνήθως ασυμπτωματική, ενώ η κατάληξή της δυνητικά είναι μοιραία – εδώ έγκειται η αξία του έγκαιρου ιατρικού ελέγχου, άρα της πρόληψης. Η αρτηριακή πίεση ενός αρσιβαρίστα την ώρα που σηκώνει βάρος συχνά διπλάσιο από το δικό του μπορεί να φτάσει τα 550 mmHg, όταν η φυσιολογική αρτηριακή πίεση σε κατάσταση ηρεμίας κυμαίνεται από 100 έως 140 mmHg. Η καρδιά μας, επίσης, όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση ηρεμίας, στέλνει προς τις αρτηρίες περίπου 5 λίτρα αίματος το λεπτό. Στον μαραθωνοδρόμο η παροχή αίματος φτάνει τα 30 λίτρα. Για να αντεπεξέλθει η καρδιά κάνει προσαρμογές. Με ποιους μηχανισμούς συμβαίνει αυτό; Εξελίσσεται παθολογικά; Σε ποιες περιπτώσεις η προσαρμογή γίνεται νόσος; Ευελπιστούμε ότι η μελέτη θα μας δώσει απαντήσεις, μια και από τη διεθνή βιβλιογραφία λείπουν τέτοια αναλυτικά δεδομένα», λέει ο καρδιολόγος Πάνος Σταματόπουλος.
Σε «επιθανάτια» φάση
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία που παραθέτει ο καθηγητής Παιδιατρικής Γεώργιος Χρούσος. «Στην Αμερική, πριν επιστρέψω στην Ελλάδα, είχα ασχοληθεί πολύ με την άθληση και είχα κάνει μία σειρά δημοσιεύσεων σε συνεργασία με το Human Performance Laboratory του Ναυτικού Νοσοκομείου του Μέριλαντ. Μελετήσαμε δρομείς, που έτρεχαν πάνω από 40 μίλια την εβδομάδα. Είχαν σχεδόν όλοι υπερκορτιζολισμό, δηλαδή χρόνια παραγωγή μεγάλης ποσότητας κορτιζόλης και αργότερα πάθαιναν οστεοπόρωση, κατάγματα, μεγαλοκαρδία, εμφράγματα, εγκεφαλικά. Στο δικό μας Σπάρταθλο, οι αθλητές βρίσκονται σχεδόν σε “επιθανάτια” φάση όταν τερματίζουν. Και δεν είναι σχήμα λόγου αυτό που σας λέω. Οι δείκτες φλεγμονής στο αίμα τους είναι τουλάχιστον πέντε φορές μεγαλύτεροι απ’ ό,τι σε σηπτικούς ασθενείς στη μονάδα εντατικής θεραπείας!».
Και οι δύο γιατροί συμφωνούν ότι δεν πρέπει να διαλέγει ο αθλητής το άθλημα αλλά το άθλημα τον αθλητή, αφού κάθε άνθρωπος, ανάλογα με τη σωματοδομή του, είναι φτιαγμένος για διαφορετικό είδος άσκησης. Και στο ερώτημα «πόσο αθλητισμό μπορεί να αντέξει ένα παιδί;» απαντούν με μια φωνή: «Μέχρι το σημείο που το ευχαριστεί η άσκηση και δεν του προκαλεί προβλήματα υγείας. Να το θυμούνται αυτό οι γονείς πριν καταφύγουν στο ανεξέλεγκτο “παρκάρισμα” των παιδιών τους στα στάδια και στα γυμναστήρια».
Λιοντάρια υπάρχουν και στα σημερινά στάδια, αλλά φορούν... φόρμες
Ο αθλητισμός αποτελεί μέρος της καθημερινότητας για αρκετά μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων, με πολύ μεγαλύτερη συχνότητα στην παιδική και εφηβική ηλικία. Συμβάλλει στην επίτευξη του «νους υγιής εν σώματι υγιεί» των Αρχαίων Ελλήνων. Ή μήπως όχι; «Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλές παράμετροι στο θέμα. Το ολυμπιακό ιδεώδες, για παράδειγμα, σήμερα έχει χάσει έδαφος υπέρ των ρεκόρ, της εμπορευματοποίησης. Τι γεμίζει τα στάδια; Ο αθλητισμός ως ιδέα, η αξία της συμμετοχής και της νίκης ή τα ρεκόρ;», αναρωτιέται ο Πάνος Σταματόπουλος. «Οταν το ρεκόρ –με κάθε μέσο– γίνεται αυτοσκοπός, μπαίνουμε σε επικίνδυνες ατραπούς. Καμιά φορά, όταν πηγαίνω στο ΟΑΚΑ και βλέπω πώς μεταχειρίζονται τους αθλητές, σκέφτομαι ότι τα σημερινά στάδια δεν διαφέρουν και πολύ από το Κολοσσαίο της Ρώμης. Λιοντάρια υπάρχουν και σ’ αυτά, που κατασπαράσσουν τα θύματά τους. Μόνο που φορούν φόρμες... Πιέζουν τα παιδιά για ολοένα και πιο υψηλές επιδόσεις, με κάθε κόστος».
Και ο ρόλος των γονέων; Να λένε ναι ή όχι στην άθληση των παιδιών τους; Και υπό ποιες προϋποθέσεις; Υπάρχουν αθλήματα που πρέπει να αποφεύγονται γιατί κρύβουν κινδύνους για την υγεία τους; «Αρση βαρών, πάλη, πυγμαχία και ράγκμπι (σπορ το οποίο αφορά κυρίως τις ΗΠΑ) είναι αθλήματα με τα οποία δεν θα άφηνα ποτέ τα παιδιά μου να ασχοληθούν. Στην άρση βαρών, πάμε ενάντια στη φύση μας: ο ανθρώπινος ιστός δεν αντέχει τέτοια καταπόνηση, δεν είμαστε φτιαγμένοι για να σηκώνουμε τόσα κιλά. Στην πυγμαχία και στην πάλη η διάσειση μακροπρόθεσμα προκαλεί σοβαρές επιπλοκές. Για να καταλάβετε τι εννοώ: πριν από μερικές δεκαετίες, Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον θεωρούνταν εκφυλιστικές νόσοι, μια και εμφανίζονταν σε ηλικίες άνω των 70 ετών. Σήμερα έχουμε ασθενείς 40, ακόμα και 30 ετών. Αυτό οφείλεται συχνά σε τραυματικές βλάβες του εγκεφάλου», λέει ο καθηγητής Γεώργιος Χρούσος.
«Στη Βρετανία είναι σε εξέλιξη μια μελέτη για ποδοσφαιριστές που συχνά συγκρούονται με μεγάλη σφοδρότητα και χρησιμοποιούν πολύ το κεφάλι – τους κεφαλοσφαιριστές, όπως λέγονται. Αυτοί διαφέρουν από τους υπόλοιπους παίκτες ποδοσφαίρου, είναι περισσότερο επιρρεπείς σε νοσήματα όπως αυτά», προσθέτει ο Πάνος Σταματόπουλος.
«Επίσης, επειδή παιδιά και έφηβοι συχνά παίρνουν διάφορα συμπληρώματα (κάποιες φορές αμφιβόλου προέλευσης), προκειμένου να πετύχουν αυτά που ζητεί ο προπονητής τους, οι γονείς πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και υποψιασμένοι. Τα γυμναστήρια είναι γεμάτα τέτοια προϊόντα, λες και είναι φαρμακεία. Τέλος, όλα είναι θέμα κουλτούρας. Ρώτησαν κάποτε τον σταρ της κολύμβησης Μάικλ Φελπς τι τον κάνει τόσο καλό. Κι εκείνος απάντησε: “τα γονίδιά μου”. Πράγματι, με τέτοιο σωματότυπο, με τέτοια χέρια και πόδια, ποιος μπορεί να τον ανταγωνιστεί; Δεν είναι όλοι γεννημένοι πρωταθλητές, λοιπόν. Αν ένα παιδί δεν είναι καλό σε ένα άθλημα, θα είναι καλό σε κάτι άλλο. Σημασία έχει να μην πιέζεται και να είναι υγιές», επισημαίνει ο κ. Χρούσος.
Κλείνοντας αυτό το κομμάτι της κουβέντας μας, ο κ. Σταματόπουλος υπενθυμίζει το αυτονόητο: «Αποστολή του γιατρού είναι να σώζει ζωές. Η απογύμνωση του αθλητισμού από το ήθος και την ευγενή άμιλλα ελλοχεύει κινδύνους. Ο ιατρικός κόσμος έχει ευθύνη για την προστασία των αθλητών. Και το ερευνητικό πρόγραμμα που θα υλοποιήσουμε στοχεύει ακριβώς σ’ αυτό...».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
_
bloko
κεραυνός εν αιθρία για τους Ελληνες φιλάθλους. «Για μένα να δείτε!», λέει ο καρδιολόγος Πάνος Σταματόπουλος, που εκείνο τον καιρό συνεργαζόταν με την ομάδα του Πειραιά. «Από την πρώτη φορά που είχα εξετάσει τον Ντάρκο, τον είχα βάλει στο... μικροσκόπιο. Είχε πολύ βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό: η μητέρα του ήταν υπερτασική και πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία σε ηλικία 62 ετών, ενώ ο αδελφός του πέθανε από ανακοπή στα 31 του. Βέβαια, το δικό του πρόβλημα, όπως αποδείχθηκε, ήταν καλά “κρυμμένο”: οι εξετάσεις του ήταν εξαιρετικές –τεστ κοπώσεως, καρδιογράφημα, τρίπλεξ, όλα φυσιολογικά– και ενοχλήσεις δεν είχε, ούτε πόνο ούτε δύσπνοια. Δεν διέθετα, δηλαδή, ως γιατρός το παραμικρό στοιχείο που θα μπορούσε να με βοηθήσει στη διάγνωση».
Μέχρι που σε ένα παιχνίδι, ο Κοβάσεβιτς αγωνίστηκε περισσότερο από ό,τι συνήθως. «Βγήκε με αλλαγή στο 85΄. Μόλις τον είδα, κατάλαβα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά: το πρόσωπό του ήταν κάτασπρο, σαν χαρτί. Μέτρησα την πίεσή του: η διαστολική ήταν ως μη ώφειλε υψηλότερη από την αρχική». Η σύσταση του καρδιολόγου στον παίκτη ήταν να υποβληθεί το συντομότερο δυνατόν σε αξονική στεφανιογραφία. Αλλά εκείνος δεν ήθελε. «Δεν τον αδικώ. Δεν είχε κανένα σύμπτωμα και αγωνιούσε για την καριέρα του, για το συμβόλαιό του. Ο Πρέντραγκ Τζόρτζεβιτς –καλή του ώρα– τον πίεσε. “Μην παίζεις με την υγεία σου”, του είπε». Η εξέταση τελικά έγινε και έδειξε στένωση αρτηρίας κατά 90%. Λίγες μέρες μετά, ο αθλητής χειρουργήθηκε στο Σαν Σεμπαστιάν της Ισπανίας.
Ζήτημα χρόνου
«Αν δεν είχαν εξελιχθεί έτσι τα πράγματα, θα πέθαινε κάποια στιγμή μέσα στο γήπεδο. Ηταν ζήτημα χρόνου. Δεν θα άντεχα να έχει χαθεί αυτή η ζωή. Θα ακύρωνε ό,τι καλό έχω κάνει στη ζωή μου», λέει ο Πάνος Σταματόπουλος.
Η περίπτωση Κοβάσεβιτς είναι η αφορμή για να ξεδιπλώσουμε το νήμα της κουβέντας μας με τον Γεώργιο Χρούσο, καθηγητή Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας και διευθυντή της Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος από το 2010 κατέχει την έδρα της UNESCO στην Εφηβική Ιατρική του ΕΚΠΑ. Και με τον καρδιολόγο Πάνο Σταματόπουλο, πρώην διευθυντή του Εθνικού Κέντρου Αθλητικών Ερευνών.
«Μιλάμε συχνά για αιφνίδιους θανάτους αθλητών. Αλλά στην πραγματικότητα για να χαρακτηριστούν αιφνίδιοι πρέπει να έχει προηγηθεί εξέταση και να μην έχει βρεθεί κάτι παθολογικό. Ας μην ξεχνάμε ότι όσο επιβλαβές και επικίνδυνο είναι να μην αθλείται κανείς, άλλο τόσο επιβλαβής και επικίνδυνη είναι η υπερβολική άσκηση, το να ξεπερνάει το σημείο υποχώρησης που υπάρχει σε όλα τα βιολογικά συστήματα: από εκεί και πέρα αρχίζουν τα σοβαρά προβλήματα. Ειδικά όταν υπάρχει ένα παθολογικό υπόβαθρο, το οποίο ενδεχομένως ο αθλούμενος δεν γνωρίζει, όπως στην περίπτωση του Κοβάσεβιτς», εξηγεί ο κ. Χρούσος.
Η χρυσή ισορροπία στην άσκηση, το αρχαιοελληνικό μέτρο, είναι ιδιαίτερα πολύτιμη στην παιδική και εφηβική ηλικία, όταν μπαίνουν οι σωστές βάσεις για μια υγιή ανάπτυξη. Γι’ αυτό τον λόγο οι δύο διακεκριμένοι επιστήμονες, συμφοιτητές κάποτε και φίλοι εδώ και δεκαετίες, ενώνουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους για την εκπόνηση μιας πρωτοποριακής σε διεθνές επίπεδο μελέτης. Θα παρακολουθήσουν παιδιά και εφήβους 12-21 ετών που ασχολούνται με τον αθλητισμό –ως χόμπι αλλά και επαγγελματικά– από καρδιολογικής, ενδοκρινολογικής, νευρολογικής και ψυχολογικής πλευράς, με στόχο τα συμπεράσματά τους να συμβάλουν στην ασφαλή άθλησή τους. Σωστά αθλούμενα παιδιά και έφηβοι, άρα σωστά αθλούμενοι και υγιείς ενήλικες, δηλαδή!
Με τον Γεώργιο Χρούσο και τον Πάνο Σταματόπουλο συνεργάζεται η καθηγήτρια Νευρολογίας Κλημεντίνη Καραγεωργίου, η οποία θα επιχειρήσει τη νευρολογική προσέγγιση διαφόρων αθλητικών κακώσεων και βλαβών. Μαζί τους, μια μεγάλη διεπιστημονική ομάδα – γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, χημικός-τοξικολόγος, εργοφυσιολόγος, καθηγητής φυσικής αγωγής.
Το είδος του αθλήματος
«Είναι μια έρευνα που δεν έχει γίνει ποτέ σε τέτοια κλίμακα στη χώρα μας. Μεγάλη σημασία έχει για μας το είδος του αθλήματος –δυναμικό ή στατικό– και η μελέτη των επιδράσεών του στον οργανισμό», τονίζει ο κ. Σταματόπουλος. «Στον αθλητισμό μεγάλο ρόλο παίζει η συνέργεια των συστημάτων του ανθρώπου –το μυοσκελετικό, το νευρομυϊκό, το ορμονικό κ.ο.κ.– που πρέπει να είναι ώριμα ώστε να αποδίδουν με ανάλογες επιβαρύνσεις. Ομως, ακόμα κι αν έχουν την ωριμότητα να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις κάποιου αθλήματος, υποστηρίζονται από την καρδιά. Αυτή η ερευνητική διάσταση δεν έχει δοθεί ποτέ. Εμείς θα μελετήσουμε δύο ομάδες παιδιών 12-21 ετών: στην πρώτη θα είναι παιδιά που ασκούνται στο σχολείο ή σε κάποιον αθλητικό σύλλογο. Στη δεύτερη θα ενταχθούν αγόρια και κορίτσια που κάνουν πρωταθλητισμό».
Η παρακολούθηση θα διαρκέσει εννιά χρόνια και θα γίνει από την Α΄ Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία», με τη συνεργασία του Πάνου Σταματόπουλου και των υπόλοιπων επιλεγμένων ερευνητών. Μια φορά τον χρόνο θα πραγματοποιείται μία σειρά εξετάσεων: καρδιολογικές (κλινική εξέταση, υπέρηχος, τεστ κοπώσεως κ.λπ.) και νευρολογικές, αιμοληψίες, καταγραφή διατροφικών συνηθειών και ψυχομετρικών παραμέτρων, μεταξύ άλλων. Ετσι θα είναι εμφανής η εξέλιξη της υγείας των παιδιών. Τα αποτελέσματα θα ανακοινώνονται προοδευτικά, μόλις συγκεντρώνονται και αξιολογούνται, σε επιστημονικά συνέδρια εντός και εκτός Ελλάδας και θα δημοσιεύονται σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά.
Το ανεξέλεγκτο «παρκάρισμα» στα γυμναστήρια
Ζητώ από τους δύο επικεφαλής της μελέτης να μας δώσουν συγκεκριμένα παραδείγματα, που δείχνουν τα όρια μεταξύ ισορροπημένης άθλησης και εκτροπής.
«Η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια σε νέα άτομα είναι συνήθως ασυμπτωματική, ενώ η κατάληξή της δυνητικά είναι μοιραία – εδώ έγκειται η αξία του έγκαιρου ιατρικού ελέγχου, άρα της πρόληψης. Η αρτηριακή πίεση ενός αρσιβαρίστα την ώρα που σηκώνει βάρος συχνά διπλάσιο από το δικό του μπορεί να φτάσει τα 550 mmHg, όταν η φυσιολογική αρτηριακή πίεση σε κατάσταση ηρεμίας κυμαίνεται από 100 έως 140 mmHg. Η καρδιά μας, επίσης, όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση ηρεμίας, στέλνει προς τις αρτηρίες περίπου 5 λίτρα αίματος το λεπτό. Στον μαραθωνοδρόμο η παροχή αίματος φτάνει τα 30 λίτρα. Για να αντεπεξέλθει η καρδιά κάνει προσαρμογές. Με ποιους μηχανισμούς συμβαίνει αυτό; Εξελίσσεται παθολογικά; Σε ποιες περιπτώσεις η προσαρμογή γίνεται νόσος; Ευελπιστούμε ότι η μελέτη θα μας δώσει απαντήσεις, μια και από τη διεθνή βιβλιογραφία λείπουν τέτοια αναλυτικά δεδομένα», λέει ο καρδιολόγος Πάνος Σταματόπουλος.
Σε «επιθανάτια» φάση
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία που παραθέτει ο καθηγητής Παιδιατρικής Γεώργιος Χρούσος. «Στην Αμερική, πριν επιστρέψω στην Ελλάδα, είχα ασχοληθεί πολύ με την άθληση και είχα κάνει μία σειρά δημοσιεύσεων σε συνεργασία με το Human Performance Laboratory του Ναυτικού Νοσοκομείου του Μέριλαντ. Μελετήσαμε δρομείς, που έτρεχαν πάνω από 40 μίλια την εβδομάδα. Είχαν σχεδόν όλοι υπερκορτιζολισμό, δηλαδή χρόνια παραγωγή μεγάλης ποσότητας κορτιζόλης και αργότερα πάθαιναν οστεοπόρωση, κατάγματα, μεγαλοκαρδία, εμφράγματα, εγκεφαλικά. Στο δικό μας Σπάρταθλο, οι αθλητές βρίσκονται σχεδόν σε “επιθανάτια” φάση όταν τερματίζουν. Και δεν είναι σχήμα λόγου αυτό που σας λέω. Οι δείκτες φλεγμονής στο αίμα τους είναι τουλάχιστον πέντε φορές μεγαλύτεροι απ’ ό,τι σε σηπτικούς ασθενείς στη μονάδα εντατικής θεραπείας!».
Και οι δύο γιατροί συμφωνούν ότι δεν πρέπει να διαλέγει ο αθλητής το άθλημα αλλά το άθλημα τον αθλητή, αφού κάθε άνθρωπος, ανάλογα με τη σωματοδομή του, είναι φτιαγμένος για διαφορετικό είδος άσκησης. Και στο ερώτημα «πόσο αθλητισμό μπορεί να αντέξει ένα παιδί;» απαντούν με μια φωνή: «Μέχρι το σημείο που το ευχαριστεί η άσκηση και δεν του προκαλεί προβλήματα υγείας. Να το θυμούνται αυτό οι γονείς πριν καταφύγουν στο ανεξέλεγκτο “παρκάρισμα” των παιδιών τους στα στάδια και στα γυμναστήρια».
Λιοντάρια υπάρχουν και στα σημερινά στάδια, αλλά φορούν... φόρμες
Ο αθλητισμός αποτελεί μέρος της καθημερινότητας για αρκετά μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων, με πολύ μεγαλύτερη συχνότητα στην παιδική και εφηβική ηλικία. Συμβάλλει στην επίτευξη του «νους υγιής εν σώματι υγιεί» των Αρχαίων Ελλήνων. Ή μήπως όχι; «Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλές παράμετροι στο θέμα. Το ολυμπιακό ιδεώδες, για παράδειγμα, σήμερα έχει χάσει έδαφος υπέρ των ρεκόρ, της εμπορευματοποίησης. Τι γεμίζει τα στάδια; Ο αθλητισμός ως ιδέα, η αξία της συμμετοχής και της νίκης ή τα ρεκόρ;», αναρωτιέται ο Πάνος Σταματόπουλος. «Οταν το ρεκόρ –με κάθε μέσο– γίνεται αυτοσκοπός, μπαίνουμε σε επικίνδυνες ατραπούς. Καμιά φορά, όταν πηγαίνω στο ΟΑΚΑ και βλέπω πώς μεταχειρίζονται τους αθλητές, σκέφτομαι ότι τα σημερινά στάδια δεν διαφέρουν και πολύ από το Κολοσσαίο της Ρώμης. Λιοντάρια υπάρχουν και σ’ αυτά, που κατασπαράσσουν τα θύματά τους. Μόνο που φορούν φόρμες... Πιέζουν τα παιδιά για ολοένα και πιο υψηλές επιδόσεις, με κάθε κόστος».
Και ο ρόλος των γονέων; Να λένε ναι ή όχι στην άθληση των παιδιών τους; Και υπό ποιες προϋποθέσεις; Υπάρχουν αθλήματα που πρέπει να αποφεύγονται γιατί κρύβουν κινδύνους για την υγεία τους; «Αρση βαρών, πάλη, πυγμαχία και ράγκμπι (σπορ το οποίο αφορά κυρίως τις ΗΠΑ) είναι αθλήματα με τα οποία δεν θα άφηνα ποτέ τα παιδιά μου να ασχοληθούν. Στην άρση βαρών, πάμε ενάντια στη φύση μας: ο ανθρώπινος ιστός δεν αντέχει τέτοια καταπόνηση, δεν είμαστε φτιαγμένοι για να σηκώνουμε τόσα κιλά. Στην πυγμαχία και στην πάλη η διάσειση μακροπρόθεσμα προκαλεί σοβαρές επιπλοκές. Για να καταλάβετε τι εννοώ: πριν από μερικές δεκαετίες, Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον θεωρούνταν εκφυλιστικές νόσοι, μια και εμφανίζονταν σε ηλικίες άνω των 70 ετών. Σήμερα έχουμε ασθενείς 40, ακόμα και 30 ετών. Αυτό οφείλεται συχνά σε τραυματικές βλάβες του εγκεφάλου», λέει ο καθηγητής Γεώργιος Χρούσος.
«Στη Βρετανία είναι σε εξέλιξη μια μελέτη για ποδοσφαιριστές που συχνά συγκρούονται με μεγάλη σφοδρότητα και χρησιμοποιούν πολύ το κεφάλι – τους κεφαλοσφαιριστές, όπως λέγονται. Αυτοί διαφέρουν από τους υπόλοιπους παίκτες ποδοσφαίρου, είναι περισσότερο επιρρεπείς σε νοσήματα όπως αυτά», προσθέτει ο Πάνος Σταματόπουλος.
«Επίσης, επειδή παιδιά και έφηβοι συχνά παίρνουν διάφορα συμπληρώματα (κάποιες φορές αμφιβόλου προέλευσης), προκειμένου να πετύχουν αυτά που ζητεί ο προπονητής τους, οι γονείς πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και υποψιασμένοι. Τα γυμναστήρια είναι γεμάτα τέτοια προϊόντα, λες και είναι φαρμακεία. Τέλος, όλα είναι θέμα κουλτούρας. Ρώτησαν κάποτε τον σταρ της κολύμβησης Μάικλ Φελπς τι τον κάνει τόσο καλό. Κι εκείνος απάντησε: “τα γονίδιά μου”. Πράγματι, με τέτοιο σωματότυπο, με τέτοια χέρια και πόδια, ποιος μπορεί να τον ανταγωνιστεί; Δεν είναι όλοι γεννημένοι πρωταθλητές, λοιπόν. Αν ένα παιδί δεν είναι καλό σε ένα άθλημα, θα είναι καλό σε κάτι άλλο. Σημασία έχει να μην πιέζεται και να είναι υγιές», επισημαίνει ο κ. Χρούσος.
Κλείνοντας αυτό το κομμάτι της κουβέντας μας, ο κ. Σταματόπουλος υπενθυμίζει το αυτονόητο: «Αποστολή του γιατρού είναι να σώζει ζωές. Η απογύμνωση του αθλητισμού από το ήθος και την ευγενή άμιλλα ελλοχεύει κινδύνους. Ο ιατρικός κόσμος έχει ευθύνη για την προστασία των αθλητών. Και το ερευνητικό πρόγραμμα που θα υλοποιήσουμε στοχεύει ακριβώς σ’ αυτό...».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
_
bloko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
