2018-02-25 11:46:34
To άσπρο τετράγωνο σε μαύρο φόντο φαίνεται μεγαλύτερο από το ισομεγέθες μαύρο τετράγωνο. Το ίδιο συμβαίνει με την Αφροδίτη Πριν από περίπου τέσσερις αιώνες, ο μεγάλος αστρονόμος Γαλιλαίος Γαλιλέι παρατήρησε κάτι περίεργο: με γυμνό μάτι, η Αφροδίτη φαίνεται μεγαλύτερη από τον Δία, ενώ το τηλεσκόπιο δείχνει το ακριβώς αντίστροφο.
Η αστρονομική οφθαλμαπάτη δείχνει επιτέλους να εξηγείται: η ανθρώπινη όραση αντιλαμβάνεται ως μεγαλύτερα τα λαμπρά αντικείμενα που βλέπουμε σε σκούρο φόντο, παρά τα σκοτεινά αντικείμενα σε σκούρο φόντο.
Η Αφροδίτη είναι λαμπρότερη από τον Δία στον νυχτερινό ουρανό, οπότε φαίνεται δυσανάλογα μεγάλη, παρόλο που το φαινόμενο μέγεθος του Δία είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερο.
Σύμφωνα μάλιστα με τους ερευνητές της τελευταίας μελέτης, αυτή η ιδιοτροπία της ανθρώπινης όρασης δεν είναι τυχαία, αλλά εξελίχθηκε για να διευκολύνει την επιβίωσή μας σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού.
Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στην αμερικανική επιθεώρηση PNAS.
Γρίφος τεσσάρων αιώνων
Ο ίδιος ο Γαλιλαίος είχε αντιληφθεί ότι το δυσανάλογα μεγάλο μέγεθος της Αφροδίτης είναι μια ψευδαίσθηση, την οποία απέδιδε σε ατέλειες του οφθαλμού, όπως τη «διάθλαση του φωτός στην υγρασία που καλύπτει την κόρη».
Μια πιο ορθή απάντηση δόθηκε τον 19ο αιώνα από τον Γερμανό φυσικό Χέρμαν φον Χέλμχολτζ, ο οποίος κατάλαβε ότι η ψευδαίσθηση δεν οφείλεται στο οπτικό σύστημα του ματιού αλλά στην αντίληψη της όρασης.
Η νέα μελέτη εν πολλοίς δικαιώνει τον Φον Χέλμχολτζ. Οι ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης διαπιστώνουν ότι το οπτικό σύστημα του εγκεφάλου (και πιθανώς και τα ίδια τα μάτια) αντιδρά πιο έντονα στα λαμπερά αντικείμενα με σκούρο φόντο και τα αντιλαμβάνεται ως μεγαλύτερα.
On-Off
Ο Δρ Χοσέ-Μανουέλ Αλόνσο και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν ηλεκτρόδια για να καταγράψουν τη δραστηριότητα νευρώνων του οπτικού φλοιού σε γάτες, πιθήκους και ανθρώπους. Εξέτασαν συγκεκριμένα τη δραστηριότητα δύο διαφορετικών ομάδων νευρώνων: τους νευρώνες ON που ειδικεύονται στην αντίληψη των φωτεινών αντικειμένων, και τους νευρώνες OFF που ειδικεύονται στα σκούρα αντικείμενα.
Η ανάλυση έδειξε ότι οι νευρώνες OFF των σκοτεινών αντικειμένων αντιδρούν με γραμμικό τρόπο: όσο μεγαλύτερο το κοντράστ της εικόνας, τόσο μεγαλύτερη η αντίδρασή τους. Αντίθετα, οι νευρώνες ON αντιδρούν δυσανάλογα στα φωτεινά σχήματα σε σκούρο φόντο, έτσι ώστε η αντίδρασή τους να είναι εντονότερη από ό,τι των νευρώνων OFF όταν το κοντράστ μένει σταθερό.
Και η δυσανάλογη αντίδραση του καναλιού ON αυξάνει το φαινόμενο μέγεθος της λαμπερής Αφροδίτης σε σχέση με τον πιο σκοτεινό Δία.
Σύμφωνα μάλιστα με τον Δρ Αλόνσο, η δυσανάλογη αυτή απόκριση του οπτικού συστήματος είναι χρήσιμη για την επιβίωση, αφού «μας επιτρέπει να βλέπουμε πολύ αμυδρές πηγές φωτός όταν βρισκόμαστε σε σκοτεινές περιοχές».
Παραμένει ωστόσο ασαφές αν αυτή η ιδιοτροπία της όρασης οφείλεται στον εγκέφαλο, ή αν πηγάζει από ιδιοτροπίες στις επιμέρους ομάδες κυττάρων του αμφιβληστροειδή.
Σε κάθε περίπτωση, η νευροεπιστήμη είναι η μόνη που μπορεί να δώσει απαντήσεις για τις πολυάριθμες οφθαλμαπάτες που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα.
Η πειραματική προσέγγιση της τελευταίας μελέτης ίσως θα μπορούσε να δώσει απάντηση και σε μια άλλη αστρονομική οφθαλμαπάτη που μένει ανεξήγητη: γιατί η Σελήνη φαίνεται μεγαλύτερη όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα από ότι φαίνεται όταν βρίσκεται ψηλά στον ουρανό. Tromaktiko
Η αστρονομική οφθαλμαπάτη δείχνει επιτέλους να εξηγείται: η ανθρώπινη όραση αντιλαμβάνεται ως μεγαλύτερα τα λαμπρά αντικείμενα που βλέπουμε σε σκούρο φόντο, παρά τα σκοτεινά αντικείμενα σε σκούρο φόντο.
Η Αφροδίτη είναι λαμπρότερη από τον Δία στον νυχτερινό ουρανό, οπότε φαίνεται δυσανάλογα μεγάλη, παρόλο που το φαινόμενο μέγεθος του Δία είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερο.
Σύμφωνα μάλιστα με τους ερευνητές της τελευταίας μελέτης, αυτή η ιδιοτροπία της ανθρώπινης όρασης δεν είναι τυχαία, αλλά εξελίχθηκε για να διευκολύνει την επιβίωσή μας σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού.
Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στην αμερικανική επιθεώρηση PNAS.
Γρίφος τεσσάρων αιώνων
Ο ίδιος ο Γαλιλαίος είχε αντιληφθεί ότι το δυσανάλογα μεγάλο μέγεθος της Αφροδίτης είναι μια ψευδαίσθηση, την οποία απέδιδε σε ατέλειες του οφθαλμού, όπως τη «διάθλαση του φωτός στην υγρασία που καλύπτει την κόρη».
Μια πιο ορθή απάντηση δόθηκε τον 19ο αιώνα από τον Γερμανό φυσικό Χέρμαν φον Χέλμχολτζ, ο οποίος κατάλαβε ότι η ψευδαίσθηση δεν οφείλεται στο οπτικό σύστημα του ματιού αλλά στην αντίληψη της όρασης.
Η νέα μελέτη εν πολλοίς δικαιώνει τον Φον Χέλμχολτζ. Οι ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης διαπιστώνουν ότι το οπτικό σύστημα του εγκεφάλου (και πιθανώς και τα ίδια τα μάτια) αντιδρά πιο έντονα στα λαμπερά αντικείμενα με σκούρο φόντο και τα αντιλαμβάνεται ως μεγαλύτερα.
On-Off
Ο Δρ Χοσέ-Μανουέλ Αλόνσο και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν ηλεκτρόδια για να καταγράψουν τη δραστηριότητα νευρώνων του οπτικού φλοιού σε γάτες, πιθήκους και ανθρώπους. Εξέτασαν συγκεκριμένα τη δραστηριότητα δύο διαφορετικών ομάδων νευρώνων: τους νευρώνες ON που ειδικεύονται στην αντίληψη των φωτεινών αντικειμένων, και τους νευρώνες OFF που ειδικεύονται στα σκούρα αντικείμενα.
Η ανάλυση έδειξε ότι οι νευρώνες OFF των σκοτεινών αντικειμένων αντιδρούν με γραμμικό τρόπο: όσο μεγαλύτερο το κοντράστ της εικόνας, τόσο μεγαλύτερη η αντίδρασή τους. Αντίθετα, οι νευρώνες ON αντιδρούν δυσανάλογα στα φωτεινά σχήματα σε σκούρο φόντο, έτσι ώστε η αντίδρασή τους να είναι εντονότερη από ό,τι των νευρώνων OFF όταν το κοντράστ μένει σταθερό.
Και η δυσανάλογη αντίδραση του καναλιού ON αυξάνει το φαινόμενο μέγεθος της λαμπερής Αφροδίτης σε σχέση με τον πιο σκοτεινό Δία.
Σύμφωνα μάλιστα με τον Δρ Αλόνσο, η δυσανάλογη αυτή απόκριση του οπτικού συστήματος είναι χρήσιμη για την επιβίωση, αφού «μας επιτρέπει να βλέπουμε πολύ αμυδρές πηγές φωτός όταν βρισκόμαστε σε σκοτεινές περιοχές».
Παραμένει ωστόσο ασαφές αν αυτή η ιδιοτροπία της όρασης οφείλεται στον εγκέφαλο, ή αν πηγάζει από ιδιοτροπίες στις επιμέρους ομάδες κυττάρων του αμφιβληστροειδή.
Σε κάθε περίπτωση, η νευροεπιστήμη είναι η μόνη που μπορεί να δώσει απαντήσεις για τις πολυάριθμες οφθαλμαπάτες που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα.
Η πειραματική προσέγγιση της τελευταίας μελέτης ίσως θα μπορούσε να δώσει απάντηση και σε μια άλλη αστρονομική οφθαλμαπάτη που μένει ανεξήγητη: γιατί η Σελήνη φαίνεται μεγαλύτερη όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα από ότι φαίνεται όταν βρίσκεται ψηλά στον ουρανό. Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Χάνει το Μουντιάλ το Κατάρ;
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
