2018-02-26 10:07:29
Απόχτηση παιδιών. Προαγωγή στην εργασία. Διαζύγιο. Αλλαγή επαγγέλματος. Απόκτηση εγγονιών Καθένα από τα γεγονότα αυτά χαρακτηρίζει μια σημαντική στιγμή σε αυτό που έχει ονομαστεί κοινωνικό ρολόι τής ζωής.
Το κοινωνικό ρολόι είναι όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει το ψυχολογικό χρονοδιάγραμμα, στο οποίο σημειώνονται τα μείζονα ορόσημα στη ζωή τού ατόμου. Καθένας από μας είναι εφοδιασμένος με ένα τέτοιο κοινωνικό ρολόι, το οποίο παρέχει την ένδειξη κατά πόσον έχουμε πετύχει τους σημαντικούς στόχους της ζωής πρώιμα, καθυστερημένα ή στην κατάλληλη χρονική στιγμή, σε σύγκριση με τους συνομηλίκους μας. Το κοινωνικό ρολόι είναι κοινωνικά ρυθμισμένο: Αντικατοπτρίζει τις προσδοκίες της κοινωνίας, στην οποία ζει το άτομο.
Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, το κοινωνικό ρολόι της ενήλικης ζωής ήταν σε μεγάλο βαθμό κοινο για όλους - τουλάχιστον για τα άτομα ανώτερων και μέσων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων στις δυτικές κοινωνίες
. Οι περισσότεροι άνθρωποι περνούσαν από μια σειρά αναπτυξιακών σταδίων, άμεσα συνυφασμένων με συγκεκριμένες ηλικίες. Για παράδειγμα. ο μέσος άνδρας ολοκλήρωνε τις σπουδές του στα 23 με 24, άρχιζε την καριέρα του, παντρευόταν μέχρι τα 25 και στη δεκαετία των 30 εργαζόταν σταθερά, ώστε να στηρίζει οικονομικά την αυξανόμενη οικογένεια του. Η γυναίκα, επίσης, ακολουθούσε μια σχετικά προκαθορισμένη πορεία, η οποία εστιάζει στο γάμο και την ανατροφή των παιδιών αλλά όχι -τουλάχιστον στις περισσότερες περιπτώσεις- στο επάγγελμα και στην καριέρα.
Σήμερα, υπάρχει σαφώς περισσότερη ετερογένεια στο κοινωνικό ρολόι, τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών. Η χρονική στιγμή, στην οποία εμφανίζονται τα βασικά γεγονότα ζωής, έχει αλλάξει σημαντικά. Επιπρόσθετα, όπως θα δούμε παρακάτω, το κοινωνικό ρολόι των γυναικών έχει αλλάξει δραματικά, ως αποτέλεσμα κοινωνικών και πολιτισμικών μεταβολών.
Το κοινωνικό ρολόι των γυναικών. Η Ravenna Hclson και οι συνεργάτες της υποστηρίζουν ότι το άτομο μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε διάφορα κοινωνικά ρολόγια και η επιλογή του αυτή ασκεί ουσιώδεις επιδράσεις στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του κατά τη μέση ενήλικη ζωή. Χρησιμοποιώντας δείγμα γυναικών, αποφοίτων πανεπιστημίου στα πρώτα έτη της δεκαετίας του 1960, η διαχρονική έρευνα της Helson μελέτησε γυναίκες, των οποίων το κοινωνικό ρολόι ήταν εστιασμένο είτε στην οικογένεια, είτε στην επαγγελματική σταδιοδρομία, είτε σε κάποιον άλλο, ατομικιστικό στόχο (Helson & Moane, 1987).
Η έρευνα ανέδειξε την ύπαρξη ορισμένων γενικών τάσεων. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, που αξιολόγησε τις συμμετέχουσες σε ηλικία 21,27 και 43 ετών, οι γυναίκες φάνηκαν σταδιακά να αποκτούν υψηλότερα επίπεδα αυτοπειθαρχίας και αφοσίωσης στα καθήκοντά τους. Επιπλέον, ανέφεραν περισσότερη ανεξαρτησία και αυτοπεποίθηση και υιοθετούσαν αποτελεσματικότερες στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες και των καθημερινών δυσκολιών.
Η εξεύρεση συντρόφου και η επιλογή της μητρότητας σήμαινε ότι πολλες γυναίκες εμφάνιζαν αυτό που η Ηenson ονόμασε «παραδοσιακή θηλυκή συμπεριφορά» από τα 21 μέχρι τα 27. Εντούτοις, καθώς τα παιδιά μεγάλωναν και οι μητρικές υποχρεώσεις μειώνονταν, οι γυναίκες ανελάμβαναν λιγότερο παραδοσιακούς ρόλους. Η έρευνα ανέδειξε, επίσης, ορισμένες ενδιαφέρουσες ομοιότητες στην ανάπτυξη της προσωπικότητας μεταξύ των γυναικών, οι οποίες επέλεξαν να εστιάσουν στην οικογένεια και εκείνων που επέλεξαν να εστιάσουν το ενδιαφέρον τους στην επαγγελματική σταδιοδρομία. Και οι δύο ομάδες εμφάνιζαν, σε γενικές γραμμές, θετικές αλλαγές. Αντίθετα, οι γυναίκες, οι οποίες δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον ούτε για την οικογένεια ούτε για την επαγγελματική καριέρα, εμφάνιζαν είτε μικρές είτε πιο αρνητικές μεταβολές στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, π.χ. λιγότερη ικανοποίηση σε βάθος χρόνου.
Η Nelson κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το κοινωνικό ρολόι που επιλέγει μια γυναίκα, ίσως δεν αποτελεί αυτό καθαυτό τον κρίσιμο παράγοντα στον καθορισμό τής πορείας ανάπτυξης της προσωπικότητας. Αντίθετα, η διαδικασία επιλογής συγκεκριμένου κοινωνικού ρολογιού είναι, ίσως, ο σημαντικός παράγων στην ανάπτυξη, είτε το ρολόι αυτό σχετίζεται με τη μητρότητα είτε με την επαγγελματική σταδιοδρομία. Σε τελική ανάλυση, το να επιλέξει μια γυναίκα να αρχίσει πρώτα την καριέρα της και μετά να γίνει μητέρα, ή το αντίστροφο, ή ακόμη το να επιλέξει τελείως διαφορετική πορεία, δεν είναι τόσο σημαντικό. Αυτό που είναι περισσότερο κρίσιμο είναι να επενδύσει και να εστιάσει το ενδιαφέρον της σε έναν συγκεκριμένο στόχο.
Είναι σημαντικό να υπομνησθεί ότι το κοινωνικό ρολόι καθορίζεται από πολιτισμικούς παράγοντες. Η χρονική στιγμή της μητρότητας καθώς και το είδος και η πορεία τής επαγγελματικής καριέρας της γυναίκας επηρεάζονται από το κοινωνικό, το οικονομικό και το πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο αυτή ζει (Helson, Stewart, & Ostrove, 1995· Stewart & Ostrove, 1998).
Παρά τις αλλαγές στη φύση του κοινωνικού ρολογιού τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών, μια πλευρά της ενήλικης ζωής εξακολουθεί να έχει καθοριστική σημασία: η διαμόρφωση και η διατήρηση σχέσεων με τους άλλους. Οι διαπροσωπικές σχέσεις αποτελούν κρίσιμο στοιχείο της ανάπτυξης κατά την πρώιμη ενήλικη ζωή.
Robert Feldman - Εξελικτική ψυχολογία, Gutenberg
Πηγή Tromaktiko
Το κοινωνικό ρολόι είναι όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει το ψυχολογικό χρονοδιάγραμμα, στο οποίο σημειώνονται τα μείζονα ορόσημα στη ζωή τού ατόμου. Καθένας από μας είναι εφοδιασμένος με ένα τέτοιο κοινωνικό ρολόι, το οποίο παρέχει την ένδειξη κατά πόσον έχουμε πετύχει τους σημαντικούς στόχους της ζωής πρώιμα, καθυστερημένα ή στην κατάλληλη χρονική στιγμή, σε σύγκριση με τους συνομηλίκους μας. Το κοινωνικό ρολόι είναι κοινωνικά ρυθμισμένο: Αντικατοπτρίζει τις προσδοκίες της κοινωνίας, στην οποία ζει το άτομο.
Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, το κοινωνικό ρολόι της ενήλικης ζωής ήταν σε μεγάλο βαθμό κοινο για όλους - τουλάχιστον για τα άτομα ανώτερων και μέσων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων στις δυτικές κοινωνίες
Σήμερα, υπάρχει σαφώς περισσότερη ετερογένεια στο κοινωνικό ρολόι, τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών. Η χρονική στιγμή, στην οποία εμφανίζονται τα βασικά γεγονότα ζωής, έχει αλλάξει σημαντικά. Επιπρόσθετα, όπως θα δούμε παρακάτω, το κοινωνικό ρολόι των γυναικών έχει αλλάξει δραματικά, ως αποτέλεσμα κοινωνικών και πολιτισμικών μεταβολών.
Το κοινωνικό ρολόι των γυναικών. Η Ravenna Hclson και οι συνεργάτες της υποστηρίζουν ότι το άτομο μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε διάφορα κοινωνικά ρολόγια και η επιλογή του αυτή ασκεί ουσιώδεις επιδράσεις στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του κατά τη μέση ενήλικη ζωή. Χρησιμοποιώντας δείγμα γυναικών, αποφοίτων πανεπιστημίου στα πρώτα έτη της δεκαετίας του 1960, η διαχρονική έρευνα της Helson μελέτησε γυναίκες, των οποίων το κοινωνικό ρολόι ήταν εστιασμένο είτε στην οικογένεια, είτε στην επαγγελματική σταδιοδρομία, είτε σε κάποιον άλλο, ατομικιστικό στόχο (Helson & Moane, 1987).
Η έρευνα ανέδειξε την ύπαρξη ορισμένων γενικών τάσεων. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, που αξιολόγησε τις συμμετέχουσες σε ηλικία 21,27 και 43 ετών, οι γυναίκες φάνηκαν σταδιακά να αποκτούν υψηλότερα επίπεδα αυτοπειθαρχίας και αφοσίωσης στα καθήκοντά τους. Επιπλέον, ανέφεραν περισσότερη ανεξαρτησία και αυτοπεποίθηση και υιοθετούσαν αποτελεσματικότερες στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες και των καθημερινών δυσκολιών.
Η εξεύρεση συντρόφου και η επιλογή της μητρότητας σήμαινε ότι πολλες γυναίκες εμφάνιζαν αυτό που η Ηenson ονόμασε «παραδοσιακή θηλυκή συμπεριφορά» από τα 21 μέχρι τα 27. Εντούτοις, καθώς τα παιδιά μεγάλωναν και οι μητρικές υποχρεώσεις μειώνονταν, οι γυναίκες ανελάμβαναν λιγότερο παραδοσιακούς ρόλους. Η έρευνα ανέδειξε, επίσης, ορισμένες ενδιαφέρουσες ομοιότητες στην ανάπτυξη της προσωπικότητας μεταξύ των γυναικών, οι οποίες επέλεξαν να εστιάσουν στην οικογένεια και εκείνων που επέλεξαν να εστιάσουν το ενδιαφέρον τους στην επαγγελματική σταδιοδρομία. Και οι δύο ομάδες εμφάνιζαν, σε γενικές γραμμές, θετικές αλλαγές. Αντίθετα, οι γυναίκες, οι οποίες δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον ούτε για την οικογένεια ούτε για την επαγγελματική καριέρα, εμφάνιζαν είτε μικρές είτε πιο αρνητικές μεταβολές στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, π.χ. λιγότερη ικανοποίηση σε βάθος χρόνου.
Η Nelson κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το κοινωνικό ρολόι που επιλέγει μια γυναίκα, ίσως δεν αποτελεί αυτό καθαυτό τον κρίσιμο παράγοντα στον καθορισμό τής πορείας ανάπτυξης της προσωπικότητας. Αντίθετα, η διαδικασία επιλογής συγκεκριμένου κοινωνικού ρολογιού είναι, ίσως, ο σημαντικός παράγων στην ανάπτυξη, είτε το ρολόι αυτό σχετίζεται με τη μητρότητα είτε με την επαγγελματική σταδιοδρομία. Σε τελική ανάλυση, το να επιλέξει μια γυναίκα να αρχίσει πρώτα την καριέρα της και μετά να γίνει μητέρα, ή το αντίστροφο, ή ακόμη το να επιλέξει τελείως διαφορετική πορεία, δεν είναι τόσο σημαντικό. Αυτό που είναι περισσότερο κρίσιμο είναι να επενδύσει και να εστιάσει το ενδιαφέρον της σε έναν συγκεκριμένο στόχο.
Είναι σημαντικό να υπομνησθεί ότι το κοινωνικό ρολόι καθορίζεται από πολιτισμικούς παράγοντες. Η χρονική στιγμή της μητρότητας καθώς και το είδος και η πορεία τής επαγγελματικής καριέρας της γυναίκας επηρεάζονται από το κοινωνικό, το οικονομικό και το πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο αυτή ζει (Helson, Stewart, & Ostrove, 1995· Stewart & Ostrove, 1998).
Παρά τις αλλαγές στη φύση του κοινωνικού ρολογιού τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών, μια πλευρά της ενήλικης ζωής εξακολουθεί να έχει καθοριστική σημασία: η διαμόρφωση και η διατήρηση σχέσεων με τους άλλους. Οι διαπροσωπικές σχέσεις αποτελούν κρίσιμο στοιχείο της ανάπτυξης κατά την πρώιμη ενήλικη ζωή.
Robert Feldman - Εξελικτική ψυχολογία, Gutenberg
Πηγή Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Πρόστιμο σε ελεύθερους επαγγελματίες που έκλεισαν τα βιβλία τους
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
