2018-02-28 13:56:23
Ακούμε και διαβάζουμε συχνά για τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, αλλά είμαστε σίγουροι ότι ξέρουμε τι είναι.
Το ζήτημα των μεταλλαγμένων τροφίμων προκαλεί διχασμό. Από τη μία οι πολυεθνικές οι οποίες στηρίζουν και προωθούν την παραγωγή τους κάνοντας «ανθεκτικά» τρόφιμα σε σιτοδείες, που μπορούν κατά περιπτώσεις να σώσουν ζωές, από την άλλοι οικολόγοι και άνθρωποι που εκφράζουν επιφυλάξεις από τις επιπτώσεις τους στην υγεία.
Τι ισχύει τελικά;
Η Δρ. Δήμητρα Χουχούλα, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων του ΤΕΙ Αθηνών, απαντά με ψυχραιμία σε ερωτήσεις που όλοι σκεφτήκαμε περί μεταλλαγμένων.
Τι είναι τέλος πάντων τα μεταλλαγμένα τρόφιμα;
Η επίσημη ονομασία τους είναι «Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα». Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα θεωρούνται τα τρόφιμα που περιέχουν ή αποτελούνται ή παράγονται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. Τι είναι αυτοί οι οργανισμοί; Πρόκειται για οργανισμούς ζωντανούς, φυτικούς ή ζωικούς, οι οποίοι δημιουργήθηκαν τεχνητά με την προσθήκη, αφαίρεση ή αντικατάσταση γονιδίων που προέρχονται από οργανισμούς που ανήκουν σε εντελώς διαφορετικά είδη.
Και γιατί παράγονται;
Η Γενετική Τροποποίηση (Genetic Mutation) των πιο σημαντικών γεωργικών προϊόντων είναι συχνό φαινόμενο στη σημερινή καλλιέργεια, που κυρίως αποσκοπεί στο να μπορούν να βελτιώσουν την απόδοση των καλλιεργειών, να μειώσουν το κόστος παραγωγής και προλαμβάνουν τις περιβαλλοντικές ζημιές. Επίσης, να προσδώσουν στο φυτό ιδιότητες, όπως αντοχή σε έντομα και ζιζανιοκτόνα, ανθεκτικότητα στα παράσιτα, στις ασθένειες και στην ξηρασία.
Ποιοι είναι οι «celebrities» των γενετικώς τροποποιημένων τροφίμων;
Πολλά γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα στο εμπόριο αποτελούν παράγωγα φυτών μετά από γενετική τροποποίηση. Η σόγια, το κραμβέλαιο, οι ντομάτες, το ρύζι, το βαμβάκι, το κρέας, ο αρακάς και τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι από τα πιο διαδεδομένα.
Σε ποιες χώρες είναι νόμιμη η καλλιέργειά τους;
Προς στιγμήν, στις ΗΠΑ.
Τι «παίζει» με τη νομοθεσία στην ΕΕ και την Ελλάδα;
Στην Ευρώπη έχει θεσπιστεί ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο ισχύει και στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα δεν καλλιεργούνται γενετικά τροποποιημένα φυτά για εμπορία, επιτρέπεται όμως η κατανάλωση προϊόντων που προέρχονται από γενετικά τροποποιημένα φυτά σόγιας και καλαμποκιού. Γι’ αυτά τα προϊόντα επιβάλλεται η υποχρεωτική επισήμανση.
Οι αιτήσεις για χορήγηση των σχετικών αδειών, είτε πρόκειται για πειραματισμούς μικρής κλίμακας, είτε για διάθεση στην αγορά προϊόντων που περιέχουν ή προέρχονται από ΓΤΟ, αξιολογούνται από επιτροπή εμπειρογνωμόνων που στελεχώνεται από δύο ειδικούς επιστήμονες, καθώς και από τους εκπροσώπους των πέντε συναρμοδίων υπουργείων. Οι τελευταίοι, προκειμένου να διαμορφώσουν τις απόψεις τους, συμβουλεύονται ειδικές, κατά περίπτωση επιστημονικές επιτροπές που έχουν συσταθεί στα υπουργεία τους.
Δηλαδή υπάρχουν άδειες και στην Ελλάδα για μεταλλαγμένα;
Υπάρχουν, απλά όχι για καλλιέργεια μεγάλων εκτάσεων. Μέχρι τώρα στην Ελλάδα έχουν δοθεί οι παρακάτω άδειες πειραματισμού: α) ντομάτα με βελτιωμένα χαρακτηριστικά βιομηχανοποίησης (1997), β) βαμβάκι με ανθεκτικότητα στο ρόδινο σκουλήκι (1998), γ) βαμβάκι με ανθεκτικότητα στο glyphosate (1998), δ) καλαμπόκι με ανθεκτικότητα στο glufosinate (1998), ε) καλαμπόκι με ανθεκτικότητα σε κάμπιες λεπιδοπτέρων (1998). Το 1999 δεν δόθηκε καμία άδεια, ενώ το 2000 και το 2001 δεν έγινε καμία αίτηση. Το 2002 απορρίφθηκε αίτηση του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας για γενετικώς τροποποιημένο ρύζι.
Πώς θα καταλάβω αν ένα τρόφιμο περιέχει μεταλλαγμένα συστατικά;
Θα πρέπει να τσεκάρετε την ετικέτα του. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία, όπως αναφέραμε, καθιστά υποχρεωτική τη σήμανση των προϊόντων που περιέχουν μεταλλαγμένα συστατικά Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιο τυποποιημένο τρόφιμο περιέχει μεταλλαγμένα συστατικά, θα πρέπει να το αναγράφει στην ετικέτα του και συγκεκριμένα στη λίστα των συστατικών.
Αντιμετωπίζω κινδύνους αν καταναλώσω μεταλλαγμένα τρόφιμα;
Η επικινδυνότητα των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων για τους ανθρώπους που μπορεί να εκτεθούν σε αυτά μέσω της διατροφής, περιλαμβάνει την πιθανότητα εκδήλωσης πλειοτρόπων ενεργειών και ενσωμάτωσης γονιδίων, πιθανές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία που οφείλονται στη χρήση ιικού DNA στα φυτά, επιδράσεις στα ζώα και στην ανθρώπινη υγεία από την αύξηση των αντιδιατροφικών ουσιών.
Επίσης, πιθανή μεταφορά γονιδίων αντίστασης στα αντιβιοτικά στα βακτήρια που βρίσκονται στο γαστρεντερικό μας σύστημα, πιθανή απορρόφηση των γονιδίων που έχουν εισαχθεί σε ένα γενετικά τροποποιημένο τρόφιμο από το γαστρεντερικό, πιθανή συμμετοχή των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων στην αλλεργιογόνο αντίδραση, καθώς και απρόβλεπτους κινδύνους.
Η επίδραση στην ανθρώπινη υγεία των νέων πρωτεϊνών που προκύπτουν από την έκφραση των νεοεισαγόμενων γονιδίων στα φυτά, δεν έχει πλήρως διαλευκανθεί, αλλά είναι πιθανό ορισμένες από τις νέες πρωτεΐνες να έχουν αλλεργιογόνο δράση ή άλλες αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.
Τι αναφέρουν όσοι είναι «υπέρ»;
Οι υπέρμαχοι της σύγχρονης βιοτεχνολογίας χρησιμοποιούν την εξελικτική διαδικασία τριών δισεκατομμυρίων ετών στη Γη ως απόδειξη ότι τα διαφορετικά είδη δεν είναι στατικά και ότι η γενετική τους σύνθεση αλλάζει με το χρόνο.
Η αύξηση της διαθέσιμης ποσότητας τροφής συνδέεται με μια σειρά παραγόντων και όχι μόνο με την αύξηση των αποδόσεων που θα ήταν μια επανάληψη, με τη χρήση της σύγχρονης βιοτεχνολογίας αυτή τη φορά, της πράσινης επανάστασης και των ποικιλιών υψηλών αποδόσεων που είχαν τότε επιτευχθεί με παραδοσιακές μεθόδους διασταύρωσης.
Άλλες εφαρμογές που θα μπορούσαν να συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση είναι η δημιουργία ποικιλιών με υψηλή ανθεκτικότητα ώστε να μπορούν να καλλιεργηθούν σε εδάφη όπου η καλλιέργεια σήμερα είναι αδύνατη ή η παραγωγή τροφών με βελτιωμένες ιδιότητες όπως υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες ή άλλα θρεπτικά συστατικά.
Παράλληλα, μπορεί να υπάρξει βελτίωση της ποιότητας των τροφίμων και ελάττωση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος από γεωργικές δραστηριότητες. Με τη χρήση της σύγχρονης βιοτεχνολογίας είναι δυνατή η παραγωγή τροφίμων με υψηλή διατροφική αξία. Τέτοια παραδείγματα περιλαμβάνουν τρόφιμα εμπλουτισμένα με βιταμίνες, πρωτεΐνες ή φυτικά έλαια, με μειωμένη περιεκτικότητα σε κεκορεσμένα λίπη, με βελτιωμένες ιδιότητες συντήρησης, με περιεκτικότητα σε φαρμακευτικές ουσίες.
Οι εφαρμογές αυτές θα μπορούσαν να αποδειχθούν πολύ λειτουργικές για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι υποστηρικτές της εισαγωγής γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών σημειώνουν ότι οι παραγωγοί θα επωφεληθούν μέσα από τη μείωση του κόστους παραγωγής λόγω των μειωμένων εισροών και της ελάττωσης του κίνδυνου απώλειας μεγάλου τμήματος της παραγωγής από κάποια επιδημία. Παράλληλα, οι ανθεκτικές στα ζιζάνια γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες σόγιας αποδίδουν «καθαρότερες» σοδειές με λιγότερες ξένες προσμείξεις και συνεπώς μεγαλύτερης αξίας.
Τα δύο σημαντικότερα στοιχεία σχετίζονται με τη βελτίωση στην ποιότητα των τροφίμων και την πτώση στις τιμές. Η βελτίωση στην ποιότητα προέρχεται από τη μείωση της επιβάρυνσης σε γεωργικές εισροές, από τις βελτιώσεις που είναι σε θέση να επιφέρει η σύγχρονη βιοτεχνολογία στο χρώμα, την υφή ή τη γεύση των τροφίμων ενώ και οι τιμές αναμένεται να ακολουθήσουν πτωτική πορεία αντιστρόφως ανάλογη με την αύξηση της παραγωγικότητας. Έτσι, οι βιοτεχνολογικές εταιρείες υπόσχονται τρόφιμα πιο υγιεινά και πιο οικονομικά.
Πηγή: Νικόλας Γεωργιακώδης - in2life.gr
_
Το ζήτημα των μεταλλαγμένων τροφίμων προκαλεί διχασμό. Από τη μία οι πολυεθνικές οι οποίες στηρίζουν και προωθούν την παραγωγή τους κάνοντας «ανθεκτικά» τρόφιμα σε σιτοδείες, που μπορούν κατά περιπτώσεις να σώσουν ζωές, από την άλλοι οικολόγοι και άνθρωποι που εκφράζουν επιφυλάξεις από τις επιπτώσεις τους στην υγεία.
Τι ισχύει τελικά;
Η Δρ. Δήμητρα Χουχούλα, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων του ΤΕΙ Αθηνών, απαντά με ψυχραιμία σε ερωτήσεις που όλοι σκεφτήκαμε περί μεταλλαγμένων.
Τι είναι τέλος πάντων τα μεταλλαγμένα τρόφιμα;
Η επίσημη ονομασία τους είναι «Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα». Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα θεωρούνται τα τρόφιμα που περιέχουν ή αποτελούνται ή παράγονται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. Τι είναι αυτοί οι οργανισμοί; Πρόκειται για οργανισμούς ζωντανούς, φυτικούς ή ζωικούς, οι οποίοι δημιουργήθηκαν τεχνητά με την προσθήκη, αφαίρεση ή αντικατάσταση γονιδίων που προέρχονται από οργανισμούς που ανήκουν σε εντελώς διαφορετικά είδη.
Και γιατί παράγονται;
Η Γενετική Τροποποίηση (Genetic Mutation) των πιο σημαντικών γεωργικών προϊόντων είναι συχνό φαινόμενο στη σημερινή καλλιέργεια, που κυρίως αποσκοπεί στο να μπορούν να βελτιώσουν την απόδοση των καλλιεργειών, να μειώσουν το κόστος παραγωγής και προλαμβάνουν τις περιβαλλοντικές ζημιές. Επίσης, να προσδώσουν στο φυτό ιδιότητες, όπως αντοχή σε έντομα και ζιζανιοκτόνα, ανθεκτικότητα στα παράσιτα, στις ασθένειες και στην ξηρασία.
Ποιοι είναι οι «celebrities» των γενετικώς τροποποιημένων τροφίμων;
Πολλά γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα στο εμπόριο αποτελούν παράγωγα φυτών μετά από γενετική τροποποίηση. Η σόγια, το κραμβέλαιο, οι ντομάτες, το ρύζι, το βαμβάκι, το κρέας, ο αρακάς και τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι από τα πιο διαδεδομένα.
Σε ποιες χώρες είναι νόμιμη η καλλιέργειά τους;
Προς στιγμήν, στις ΗΠΑ.
Τι «παίζει» με τη νομοθεσία στην ΕΕ και την Ελλάδα;
Στην Ευρώπη έχει θεσπιστεί ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο ισχύει και στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα δεν καλλιεργούνται γενετικά τροποποιημένα φυτά για εμπορία, επιτρέπεται όμως η κατανάλωση προϊόντων που προέρχονται από γενετικά τροποποιημένα φυτά σόγιας και καλαμποκιού. Γι’ αυτά τα προϊόντα επιβάλλεται η υποχρεωτική επισήμανση.
Οι αιτήσεις για χορήγηση των σχετικών αδειών, είτε πρόκειται για πειραματισμούς μικρής κλίμακας, είτε για διάθεση στην αγορά προϊόντων που περιέχουν ή προέρχονται από ΓΤΟ, αξιολογούνται από επιτροπή εμπειρογνωμόνων που στελεχώνεται από δύο ειδικούς επιστήμονες, καθώς και από τους εκπροσώπους των πέντε συναρμοδίων υπουργείων. Οι τελευταίοι, προκειμένου να διαμορφώσουν τις απόψεις τους, συμβουλεύονται ειδικές, κατά περίπτωση επιστημονικές επιτροπές που έχουν συσταθεί στα υπουργεία τους.
Δηλαδή υπάρχουν άδειες και στην Ελλάδα για μεταλλαγμένα;
Υπάρχουν, απλά όχι για καλλιέργεια μεγάλων εκτάσεων. Μέχρι τώρα στην Ελλάδα έχουν δοθεί οι παρακάτω άδειες πειραματισμού: α) ντομάτα με βελτιωμένα χαρακτηριστικά βιομηχανοποίησης (1997), β) βαμβάκι με ανθεκτικότητα στο ρόδινο σκουλήκι (1998), γ) βαμβάκι με ανθεκτικότητα στο glyphosate (1998), δ) καλαμπόκι με ανθεκτικότητα στο glufosinate (1998), ε) καλαμπόκι με ανθεκτικότητα σε κάμπιες λεπιδοπτέρων (1998). Το 1999 δεν δόθηκε καμία άδεια, ενώ το 2000 και το 2001 δεν έγινε καμία αίτηση. Το 2002 απορρίφθηκε αίτηση του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας για γενετικώς τροποποιημένο ρύζι.
Πώς θα καταλάβω αν ένα τρόφιμο περιέχει μεταλλαγμένα συστατικά;
Θα πρέπει να τσεκάρετε την ετικέτα του. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία, όπως αναφέραμε, καθιστά υποχρεωτική τη σήμανση των προϊόντων που περιέχουν μεταλλαγμένα συστατικά Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιο τυποποιημένο τρόφιμο περιέχει μεταλλαγμένα συστατικά, θα πρέπει να το αναγράφει στην ετικέτα του και συγκεκριμένα στη λίστα των συστατικών.
Αντιμετωπίζω κινδύνους αν καταναλώσω μεταλλαγμένα τρόφιμα;
Η επικινδυνότητα των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων για τους ανθρώπους που μπορεί να εκτεθούν σε αυτά μέσω της διατροφής, περιλαμβάνει την πιθανότητα εκδήλωσης πλειοτρόπων ενεργειών και ενσωμάτωσης γονιδίων, πιθανές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία που οφείλονται στη χρήση ιικού DNA στα φυτά, επιδράσεις στα ζώα και στην ανθρώπινη υγεία από την αύξηση των αντιδιατροφικών ουσιών.
Επίσης, πιθανή μεταφορά γονιδίων αντίστασης στα αντιβιοτικά στα βακτήρια που βρίσκονται στο γαστρεντερικό μας σύστημα, πιθανή απορρόφηση των γονιδίων που έχουν εισαχθεί σε ένα γενετικά τροποποιημένο τρόφιμο από το γαστρεντερικό, πιθανή συμμετοχή των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων στην αλλεργιογόνο αντίδραση, καθώς και απρόβλεπτους κινδύνους.
Η επίδραση στην ανθρώπινη υγεία των νέων πρωτεϊνών που προκύπτουν από την έκφραση των νεοεισαγόμενων γονιδίων στα φυτά, δεν έχει πλήρως διαλευκανθεί, αλλά είναι πιθανό ορισμένες από τις νέες πρωτεΐνες να έχουν αλλεργιογόνο δράση ή άλλες αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.
Τι αναφέρουν όσοι είναι «υπέρ»;
Οι υπέρμαχοι της σύγχρονης βιοτεχνολογίας χρησιμοποιούν την εξελικτική διαδικασία τριών δισεκατομμυρίων ετών στη Γη ως απόδειξη ότι τα διαφορετικά είδη δεν είναι στατικά και ότι η γενετική τους σύνθεση αλλάζει με το χρόνο.
Η αύξηση της διαθέσιμης ποσότητας τροφής συνδέεται με μια σειρά παραγόντων και όχι μόνο με την αύξηση των αποδόσεων που θα ήταν μια επανάληψη, με τη χρήση της σύγχρονης βιοτεχνολογίας αυτή τη φορά, της πράσινης επανάστασης και των ποικιλιών υψηλών αποδόσεων που είχαν τότε επιτευχθεί με παραδοσιακές μεθόδους διασταύρωσης.
Άλλες εφαρμογές που θα μπορούσαν να συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση είναι η δημιουργία ποικιλιών με υψηλή ανθεκτικότητα ώστε να μπορούν να καλλιεργηθούν σε εδάφη όπου η καλλιέργεια σήμερα είναι αδύνατη ή η παραγωγή τροφών με βελτιωμένες ιδιότητες όπως υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες ή άλλα θρεπτικά συστατικά.
Παράλληλα, μπορεί να υπάρξει βελτίωση της ποιότητας των τροφίμων και ελάττωση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος από γεωργικές δραστηριότητες. Με τη χρήση της σύγχρονης βιοτεχνολογίας είναι δυνατή η παραγωγή τροφίμων με υψηλή διατροφική αξία. Τέτοια παραδείγματα περιλαμβάνουν τρόφιμα εμπλουτισμένα με βιταμίνες, πρωτεΐνες ή φυτικά έλαια, με μειωμένη περιεκτικότητα σε κεκορεσμένα λίπη, με βελτιωμένες ιδιότητες συντήρησης, με περιεκτικότητα σε φαρμακευτικές ουσίες.
Οι εφαρμογές αυτές θα μπορούσαν να αποδειχθούν πολύ λειτουργικές για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι υποστηρικτές της εισαγωγής γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών σημειώνουν ότι οι παραγωγοί θα επωφεληθούν μέσα από τη μείωση του κόστους παραγωγής λόγω των μειωμένων εισροών και της ελάττωσης του κίνδυνου απώλειας μεγάλου τμήματος της παραγωγής από κάποια επιδημία. Παράλληλα, οι ανθεκτικές στα ζιζάνια γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες σόγιας αποδίδουν «καθαρότερες» σοδειές με λιγότερες ξένες προσμείξεις και συνεπώς μεγαλύτερης αξίας.
Τα δύο σημαντικότερα στοιχεία σχετίζονται με τη βελτίωση στην ποιότητα των τροφίμων και την πτώση στις τιμές. Η βελτίωση στην ποιότητα προέρχεται από τη μείωση της επιβάρυνσης σε γεωργικές εισροές, από τις βελτιώσεις που είναι σε θέση να επιφέρει η σύγχρονη βιοτεχνολογία στο χρώμα, την υφή ή τη γεύση των τροφίμων ενώ και οι τιμές αναμένεται να ακολουθήσουν πτωτική πορεία αντιστρόφως ανάλογη με την αύξηση της παραγωγικότητας. Έτσι, οι βιοτεχνολογικές εταιρείες υπόσχονται τρόφιμα πιο υγιεινά και πιο οικονομικά.
Πηγή: Νικόλας Γεωργιακώδης - in2life.gr
_
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Καρκίνος του μαστού: Τι είναι καλό να τρώει η γυναίκα από την εφηβεία
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
