2018-03-22 18:21:34
Ο Ανρί Ρουσώ ήταν ένας αυτοδίδακτος καλλιτέχνης που εντυπωσίαζε τον κόσμο με το ακατέργαστο ταλέντο του Μόλονότι δεν πήρε μαθήματα κι άρχισε να ζωγραφίζει μετά τα 40, τα έργα του εξέπεμπαν έναν δυναμισμό και κατέπληξαν το κοινό.
Γεννήθηκε το 1844 στο Λαβάλ, επαρχιακή πόλη στη βόρεια Γαλλία. Μόλις έβγαλε το σχολείο, δούλεψε σε δικηγορικό γραφείο και κατηγορήθηκε ότι έκλεψε χρήματα και γραμματόσημα. Έμεινε για λίγο στη φυλακή και το 1864 άρχισε τη στρατιωτική του θητεία. Οι κατοπινοί θαυμαστές του φαντάζονταν τη θητεία του ως μια σειρά περιπετειών σε εξωτικά σπίτια, αλλά πέρασε 4 χρόνια σε κάποιες περιφερειακές θέσεις. Το 1868 απολύθηκε και πήγε στο Παρίσι, όπου εργάστηκε ως δικαστικός κλητήρας και παντρεύτηκε τη ράφτρα Μπουατάρ. Ο γαλλο-πρωσικός πόλεμος τους έφερε βάσανα. Το πρώτο τους παιδί πέθανε κατά τις περικοπές τροφίμων και καυσίμων στην πολιορκία του Παρισιού. Μετά τον πόλεμο έπιασε δουλειά στην παρισινή τελωνειακή υπηρεσία και οι φίλοι του τον αποκαλούσαν «Le Douanier», o τελωνειακός.
Αυτό που τον διαφοροποιούσε από τους μικροαστούς γείτονές του ήταν η δημιουργικότητά του. Ερασιτέχνης βιολιστής, το 1885 απέκτησε δίπλωμα από τη Γαλλική Μουσική Ακαδημία και έγραψε θεατρικά έργα. Η μεγάλη του αγάπη ήταν όμως η ζωγραφική. Αγόρασε χρώματα και μουσαμάδες κι έπιασε δουλειά χωρίς καμία σχετική εκπαίδευση. Γεμάτος αυτοπεποίθηση, εξέθεσε τέσσερις πίνακες στο Σαλόν των Ανεξάρτητων το 1886. Ο νέος αυτός φορέας είχε ιδρυθεί τον προηγούμενο χρόνο από καλλιτέχνες όπως ο Ζορζ Σερά για να σπάσει το μονοπώλιο του επίσημου Σαλόν.
Η Ζούγκλα
Τη δεκαετία του 1890, ο Ρουσώ βρήκε το πιο σημαντικό του θέμα: τη ζούγκλα. Ο πίνακας με τίτλο «Έκπληξη» παρουσιάζει μια τίγρη η οποία δείχνει τα δόντια της τριγυρισμένη από μυτερά φύλλα, κυματιστή χλόη και δέντρα που ξεπροβάλλουν. Για να ζωγραφίσει σκηνές ζούγκλας, ο Ρουσώ έμενε για ώρες στον Βοτανικό Κήπο του Παρισιού, όπου υπήρχαν άγρια ζώα βαλσαμωμένα και θερμοκήπια γεμάτα με τροπικά φυτά. Ζωγράφισε δεκάδες σκηνές ζούγκλας, πολλές βασισμένες με ζώα από την έκθεση του Κήπου. Η αρχέγονη ενέργεια που ανέδιδαν τα έργα ενίοτε ανησυχούσε και τον ίδιο τον Ρουσώ, ο οποίος έλεγε πως άνοιγε τα παράθυρα του ατελιέ για να την αφήσει να βγει!
Ο πιο διάσημος πίνακας του έχει τόσο ασυνήθιστο θέμα που δημιουργήθηκε φήμη ότι ήταν πλαστός. Η «Κοιμισμένη τσιγγάνα» (1897) δείχνει μια μαύρη γυναίκα με πολύχρωμο ριγέ φόρεμα να κοιμάται στο χώμα. Ένα λιοντάρι με λαμπρή χαίτη και ορθωμένη ουρά να τη μυρίζει. Το έρημο τοπίο μακρινών λόφων και γυμνού εδάφους κάνει παράξενη αντίθεση με τις συνήθεις ζούγκλες του Ρουσώ: κανένα άλλο έργο του δεν είναι τόσο λιτό. Όμως τα οριζόντια επίπεδα φωτός κι οι λιγοστές λεπτομέρειες δημιουργούν ισχυρή εντύπωση.
Το 1888 η Κλεμάνς πέθανε, αφήνοντας τον Ρουσώ να φροντίζει την έφηβη κόρη τους, το μόνο από τα οκτώ παιδιά τους που έφτασε στην ενηλικίωση. Αποσύρθηκε από την τελωνειακή υπηρεσία το 1893 με μια μικρή σύνταξη, την οποία συμπλήρωνε με μαθήματα βιολιού. Το 1899 παντρεύτηκε μια χήρα ονόματι Ζοζεφίν Νουρί. Προσπάθησε να υποβάλει τους πίνακές του σε κρατικούς διαγωνισμούς, αλλά μάταια. Ευτυχώς οι γείτονες του του έδιναν μικροποσά για να ζωγραφίζει μέλη των οικογενειών τους. Η βαθιά ακαμψία κι ο «πρωτογονισμός» των έργων αυτών έχουν μια παράξενη γοητεία. Μολονότι ανακριβή στις λεπτομέρειες, ο Ρουσώ είναι αδέξιος στην απεικόνιση προσώπων, πέτυχαν ν’αποδώσουν μια αίσθηση της προσωπικότητας των ατόμων, συχνά μέσω λεπτομερειών όπως ένα αγαπημένο παιγνίδι ή ένα πολύτιμο γι’αυτούς αντικείμενο.
Ο Ρουσώ θα είχε παραμείνει αφανής αν δεν τον είχε ανακαλύψει η πρωτοπορία περί τις αρχές του 20ου αιώνα. Ο Πάμπλο Πικάσο είδε έναν πίνακα του Ρουσώ σε κάποιο παλιατζίδικιο. Όταν εξέφρασε ενδιαφέρον ο καταστηματάρχης του το έδωσε σε φτηνή τιμή, λέγοντας: «Μπορείς να ζωγραφίσεις από πάνω». Ο Πικάσο και οι μποέμ φίλοι του επισκέφθηκαν τον Ρουσώ στο φτωχικό ατελιέ του. Ενθουσιάστηκαν με την «αφέλεια» και το «πρωτόγονο» ύφος του κι εκτίμησαν το όραμά του, ελεύθερο από ακαδημαϊκές συμβάσεις και χωρίς επιρροές από κάποια σχολή ή ρεύμα.
Το 1910 στο Σαλόν των Ανεξάρτητων, ο Ρουσώ εξέθεσε τον μεγαλύτερο πίνακά του, Το Όνειρο, μια εικόνα Ζούγκλας που οι νεαροί του φίλοι εκτίμησαν πολύ. Δυστυχώς δεν πρόλαβε να χαρεί τη νέα του δόξα. Πέθανε εκείνο το Φθινόπωρο λόγω επιπλοκών από μολυσμένο τραύμα στο πόδι. Με δωρεά φίλων του ανεγέρθηκε ένα περίτεχνο μνήμα, στο οποίο ο καλλιτέχνης Κονσταντίν Μπρανκούζι χάραξε ένα ποίημα του Γκινώμ Απολιναίρ. Ο Ρουσώ επηρέασε κινήματα όπως ο κυβισμός κι ο υπερρεαλισμός. Χάρη σ’ αυτόν αναπτύχθηκε ένα νέο είδος τέχνης, που έγινε γνωστή ως αφελής ή «περιθωριακή». Εφεξής, οι κριτικοί έψαχναν για άγνωστες ιδιοφυΐες, ελπίζοντας ότι ένας νέος Ρουσώ εργάζεται απαρατήρητος.
«Η Μυστική Ζωή των Μεγάλων Ζωγράφων» , «ΑΙΩΡΑ»
Πηγή
Tromaktiko
Γεννήθηκε το 1844 στο Λαβάλ, επαρχιακή πόλη στη βόρεια Γαλλία. Μόλις έβγαλε το σχολείο, δούλεψε σε δικηγορικό γραφείο και κατηγορήθηκε ότι έκλεψε χρήματα και γραμματόσημα. Έμεινε για λίγο στη φυλακή και το 1864 άρχισε τη στρατιωτική του θητεία. Οι κατοπινοί θαυμαστές του φαντάζονταν τη θητεία του ως μια σειρά περιπετειών σε εξωτικά σπίτια, αλλά πέρασε 4 χρόνια σε κάποιες περιφερειακές θέσεις. Το 1868 απολύθηκε και πήγε στο Παρίσι, όπου εργάστηκε ως δικαστικός κλητήρας και παντρεύτηκε τη ράφτρα Μπουατάρ. Ο γαλλο-πρωσικός πόλεμος τους έφερε βάσανα. Το πρώτο τους παιδί πέθανε κατά τις περικοπές τροφίμων και καυσίμων στην πολιορκία του Παρισιού. Μετά τον πόλεμο έπιασε δουλειά στην παρισινή τελωνειακή υπηρεσία και οι φίλοι του τον αποκαλούσαν «Le Douanier», o τελωνειακός.
Αυτό που τον διαφοροποιούσε από τους μικροαστούς γείτονές του ήταν η δημιουργικότητά του. Ερασιτέχνης βιολιστής, το 1885 απέκτησε δίπλωμα από τη Γαλλική Μουσική Ακαδημία και έγραψε θεατρικά έργα. Η μεγάλη του αγάπη ήταν όμως η ζωγραφική. Αγόρασε χρώματα και μουσαμάδες κι έπιασε δουλειά χωρίς καμία σχετική εκπαίδευση. Γεμάτος αυτοπεποίθηση, εξέθεσε τέσσερις πίνακες στο Σαλόν των Ανεξάρτητων το 1886. Ο νέος αυτός φορέας είχε ιδρυθεί τον προηγούμενο χρόνο από καλλιτέχνες όπως ο Ζορζ Σερά για να σπάσει το μονοπώλιο του επίσημου Σαλόν.
Η Ζούγκλα
Τη δεκαετία του 1890, ο Ρουσώ βρήκε το πιο σημαντικό του θέμα: τη ζούγκλα. Ο πίνακας με τίτλο «Έκπληξη» παρουσιάζει μια τίγρη η οποία δείχνει τα δόντια της τριγυρισμένη από μυτερά φύλλα, κυματιστή χλόη και δέντρα που ξεπροβάλλουν. Για να ζωγραφίσει σκηνές ζούγκλας, ο Ρουσώ έμενε για ώρες στον Βοτανικό Κήπο του Παρισιού, όπου υπήρχαν άγρια ζώα βαλσαμωμένα και θερμοκήπια γεμάτα με τροπικά φυτά. Ζωγράφισε δεκάδες σκηνές ζούγκλας, πολλές βασισμένες με ζώα από την έκθεση του Κήπου. Η αρχέγονη ενέργεια που ανέδιδαν τα έργα ενίοτε ανησυχούσε και τον ίδιο τον Ρουσώ, ο οποίος έλεγε πως άνοιγε τα παράθυρα του ατελιέ για να την αφήσει να βγει!
Ο πιο διάσημος πίνακας του έχει τόσο ασυνήθιστο θέμα που δημιουργήθηκε φήμη ότι ήταν πλαστός. Η «Κοιμισμένη τσιγγάνα» (1897) δείχνει μια μαύρη γυναίκα με πολύχρωμο ριγέ φόρεμα να κοιμάται στο χώμα. Ένα λιοντάρι με λαμπρή χαίτη και ορθωμένη ουρά να τη μυρίζει. Το έρημο τοπίο μακρινών λόφων και γυμνού εδάφους κάνει παράξενη αντίθεση με τις συνήθεις ζούγκλες του Ρουσώ: κανένα άλλο έργο του δεν είναι τόσο λιτό. Όμως τα οριζόντια επίπεδα φωτός κι οι λιγοστές λεπτομέρειες δημιουργούν ισχυρή εντύπωση.
Το 1888 η Κλεμάνς πέθανε, αφήνοντας τον Ρουσώ να φροντίζει την έφηβη κόρη τους, το μόνο από τα οκτώ παιδιά τους που έφτασε στην ενηλικίωση. Αποσύρθηκε από την τελωνειακή υπηρεσία το 1893 με μια μικρή σύνταξη, την οποία συμπλήρωνε με μαθήματα βιολιού. Το 1899 παντρεύτηκε μια χήρα ονόματι Ζοζεφίν Νουρί. Προσπάθησε να υποβάλει τους πίνακές του σε κρατικούς διαγωνισμούς, αλλά μάταια. Ευτυχώς οι γείτονες του του έδιναν μικροποσά για να ζωγραφίζει μέλη των οικογενειών τους. Η βαθιά ακαμψία κι ο «πρωτογονισμός» των έργων αυτών έχουν μια παράξενη γοητεία. Μολονότι ανακριβή στις λεπτομέρειες, ο Ρουσώ είναι αδέξιος στην απεικόνιση προσώπων, πέτυχαν ν’αποδώσουν μια αίσθηση της προσωπικότητας των ατόμων, συχνά μέσω λεπτομερειών όπως ένα αγαπημένο παιγνίδι ή ένα πολύτιμο γι’αυτούς αντικείμενο.
Ο Ρουσώ θα είχε παραμείνει αφανής αν δεν τον είχε ανακαλύψει η πρωτοπορία περί τις αρχές του 20ου αιώνα. Ο Πάμπλο Πικάσο είδε έναν πίνακα του Ρουσώ σε κάποιο παλιατζίδικιο. Όταν εξέφρασε ενδιαφέρον ο καταστηματάρχης του το έδωσε σε φτηνή τιμή, λέγοντας: «Μπορείς να ζωγραφίσεις από πάνω». Ο Πικάσο και οι μποέμ φίλοι του επισκέφθηκαν τον Ρουσώ στο φτωχικό ατελιέ του. Ενθουσιάστηκαν με την «αφέλεια» και το «πρωτόγονο» ύφος του κι εκτίμησαν το όραμά του, ελεύθερο από ακαδημαϊκές συμβάσεις και χωρίς επιρροές από κάποια σχολή ή ρεύμα.
Το 1910 στο Σαλόν των Ανεξάρτητων, ο Ρουσώ εξέθεσε τον μεγαλύτερο πίνακά του, Το Όνειρο, μια εικόνα Ζούγκλας που οι νεαροί του φίλοι εκτίμησαν πολύ. Δυστυχώς δεν πρόλαβε να χαρεί τη νέα του δόξα. Πέθανε εκείνο το Φθινόπωρο λόγω επιπλοκών από μολυσμένο τραύμα στο πόδι. Με δωρεά φίλων του ανεγέρθηκε ένα περίτεχνο μνήμα, στο οποίο ο καλλιτέχνης Κονσταντίν Μπρανκούζι χάραξε ένα ποίημα του Γκινώμ Απολιναίρ. Ο Ρουσώ επηρέασε κινήματα όπως ο κυβισμός κι ο υπερρεαλισμός. Χάρη σ’ αυτόν αναπτύχθηκε ένα νέο είδος τέχνης, που έγινε γνωστή ως αφελής ή «περιθωριακή». Εφεξής, οι κριτικοί έψαχναν για άγνωστες ιδιοφυΐες, ελπίζοντας ότι ένας νέος Ρουσώ εργάζεται απαρατήρητος.
«Η Μυστική Ζωή των Μεγάλων Ζωγράφων» , «ΑΙΩΡΑ»
Πηγή
Tromaktiko
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Πασχαλινό Παζάρι ΚΕΘΕΑ ΔΙΑΒΑΣΗ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
