2018-03-23 18:27:15
Ο θεσμός των αγροτικών φυλακών στην Ελλάδα αποτέλεσε το κεντρικό θέμα της συνέντευξής μας με τον Γενικό Γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπουργείου
Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κ. Ευτύχη Φυτράκη στο postmodern. gr
Ο στόχος που θέτουν τα Αγροτικά Καταστήματα Κράτησης (ΑΚΚ) και η σύνδεσή τους με την αγορά εργασίας σε μια δύσκολη εποχή, όπου η ανεργία εξακολουθεί να μαστίζει την ελληνική κοινωνία, ήταν τα πρώτα ζητήματα που εξετάσαμε με τον κ. Γ.Γ. Ο κ. Ευτύχης Φυτράκης μας παρουσίασε τη διεθνή εμπειρία και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα διεθνή παραδείγματα καλής διαχείρισης αγροτικών φυλακών στην ελληνική πραγματικότητα λαμβάνοντας ασφαλώς υπ’ όψιν τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας. Τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, προκειμένου οι αγροτικές φυλακές να συμβάλουν, σε μακροχρόνια και διαρκή βάση, με τρόπο ουσιαστικό στην ένταξη/επανένταξη των κρατουμένων ήταν ένα ακόμα θέμα που διερευνήθηκε στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Οι έννοιες του «σωφρονισμού», της «αποχής από το έγκλημα» και της «κοινωνικής ένταξης/επανένταξης», σε συσχετισμό με τους βασικούς άξονες αντεγκληματικής πολιτικής, αναλύθηκαν επίσης, με τον κ. Γενικό Γραμματέα να προσδιορίζει το ζητούμενο της αντεγκληματικής πολιτικής σήμερα. Να υπογραμμίσω στο σημείο αυτό ότι το ευρύ κοινό πρέπει να αποκομίσει μια σαφή εικόνα του ρόλου που διαδραματίζουν στη σύγχρονη εποχή τα καταστήματα κράτησης σε μια κοινωνία, όπου το έγκλημα αποκτά πιο σκληρές διαστάσεις, ώστε σταδιακά να προσεγγιστεί και από τα ΜΜΕ το μείζον ζήτημα των φυλακών πιο ολοκληρωμένα.
Όπως αποδεικνύει η διεθνής έρευνα, ο θεσμός των αγροτικών φυλακών έχει πολλαπλά οφέλη για τον έγκλειστο πληθυσμό, αλλά και για την ευρύτερη κοινωνία. Θεωρώ συνεπώς σημαντική την επέκταση του, προκειμένου τα Αγροτικά Καταστήματα Κράτησης να διαδραματίσουν έναν ουσιαστικό ρόλο στην κοινωνική ενσωμάτωση των αποφυλακισθέντων, γιατί η φυλακή δεν είναι αποκομμένη από την ελεύθερη κοινωνία και τα τεχνητά τείχη πρέπει οπωσδήποτε να γκρεμιστούν. Σε μικρότερο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αυτοί οι άνθρωποι θα αποφυλακισθούν και είναι αναγκαίο να έχουν αποκτήσει τόσο τις δεξιότητες όσο και μια σταθερότητα στη ζωή τους με την αποφυλάκισή τους, για να απέχουν από την εγκληματική δράση και να μην επιστρέψουν στη φυλακή, έχοντας σε πολλές περιπτώσεις διαπράξει πολύ πιο σοβαρά αδικήματα, για τα οποία βρέθηκαν στη φυλακή την πρώτη φορά. Απαιτείται αναμφισβήτητα τόλμη για τους νεωτερισμούς και την αντικατάσταση των κλειστών φυλακών με ανοιχτού τύπου καταστήματα κράτησης, ταυτόχρονα όμως κάθε βήμα πρέπει να είναι μεθοδικό και πολύ καλά σχεδιασμένο, ώστε να επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα για τον έγκλειστο πληθυσμό και το σύνολο της κοινωνίας.
Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη με τον κ. Γενικό Γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπ. Δικαιοσύνης του ζήτησα ένα σύντομο σχόλιο για τη βία μέσα στην οικογένεια, καθώς πρόκειται για μια πολύ σοβαρή μορφή εγκληματικότητας που απαιτεί ειδικό χειρισμό και προσεκτική προσέγγιση, δεδομένου ότι όπως επισημαίνει και ο κ. Γενικός είναι ένα φαινόμενο με ένα μεγάλο ποσοστό του να ανήκει στη λεγόμενη «σκοτεινή εγκληματικότητα» (hidden criminality), κυρίως γιατί τα θύματα φοβούνται να καταγγείλουν τα περιστατικά. Ζητήματα με πολυσύνθετες διαστάσεις και προεκτάσεις, όπως διαπιστώνει κανείς, τα οποία μας απασχολούν ερευνητικά και συχνά μας προβληματίζουν. Είναι όμως εξαιρετικά σημαντικό να παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις και να ενημερώνουμε το κοινό με σοβαρότητα και νηφαλιότητα, θέτοντας ως κύριο στόχο μας την απεικόνιση του εγκληματικού φαινομένου τεκμηριωμένα και ολοκληρωμένα.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΑΝΤΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΥΠ. ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, κ.ΕΥΤΥΧΗ ΦΥΤΡΑΚΗ.
Κύριε Γενικέ Γραμματέα, σας ευχαριστώ θερμά για την τιμή να μου παραχωρήσετε συνέντευξη για το postmodern.gr και τη στήλη «Έγκλημα και Media», με κεντρικό θέμα διερεύνησής μας τον θεσμό των αγροτικών φυλακών. Το πρώτο μου ερώτημα αφορά τη στοχοθεσία των αγροτικών φυλακών στη σύγχρονη εποχή: ποιος είναι ο στόχος που θέτουν σήμερα οι αγροτικές φυλακές και ποια η σύνδεσή τους με την αγορά εργασίας σε μια δύσκολη εποχή, όπου η ανεργία εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα;
Οι βασικές αρχές της αντεγκληματικής πολιτικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΥΔΔΑΔ) μετά το 2015, περιστρέφονται γύρω από τους άξονες ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ – ΑΣΦΑΛΕΙΑ – ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ και ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ. Υιοθετούμε, με άλλα λόγια, μια αντίληψη για την αντεγκληματική πολιτική που βασίζεται στο τρίπτυχο «πρόληψη – ανθρώπινες συνθήκες κράτησης – κοινωνική επανένταξη». Μέσα στο τρίπτυχο αυτό κεντρικό ρόλο διαδραματίζουν οι ανθρώπινες συνθήκες κράτησης, στην επίτευξη των οποίων έχει ενταχθεί εξ αρχής και η ενίσχυση του θεσμού των αγροτικών φυλακών της χώρας.
Τα Αγροτικά Καταστήματα Κράτησης (ΑΚΚ) αποτελούν έναν θεσμό, πρωτοποριακό ήδη από την περίοδο εμφάνισής του, τις αρχές δηλαδή του 20ού αιώνα, που συνεπικουρεί σημαντικά τον στόχο της υποβοήθησης της κοινωνικής επανένταξης των κρατουμένων, από τη στιγμή που τα καταστήματα αυτά θεωρούνται ανοικτά ή κατ’ άλλους ημι-ανοικτά. Όπως ίσως θα γνωρίζετε από την ενασχόλησή σας με το θέμα του εγκλεισμού, όσο περισσότερο διευκολύνεται ο κρατούμενος στην επαφή και την αλληλεπίδρασή του με την ανοικτή κοινωνία, ιδίως όταν πλησιάζει η ποινή του προς το τέλος της, τόσο ευκολότερη καθίσταται η επανένταξή του και η πιθανότητα να ζήσει μια ζωή χωρίς έγκλημα στο μέλλον. Να φροντίζεις τα δέντρα και τα ζώα, να ζεις στη φύση, να εργάζεσαι δημιουργικά είναι μαθήματα ζωής που παίρνουν οι κρατούμενοι στις Αγροτικές Φυλακές. Θα λέγαμε ότι είναι ο σωφρονισμός του 21ου αιώνα. Ως εκ τούτου, ο στόχος μας δεν μπορεί να είναι άλλος από την ισχυροποίηση και τη διεύρυνση του θεσμού των Αγροτικών Φυλακών, ως πυλώνα της αντεγκληματικής μας πολιτικής.
Τον Οκτώβριο του 2017 εγκαινιάστηκε το πρώτο αυτοτελές αγροτικό κατάστημα για γυναίκες κρατούμενες στον Ελεώνα Θήβας. Να σας ρωτήσω, αρχικά, γιατί δεν υπήρξε όλα αυτά τα χρόνια η πρόβλεψη για την επέκταση του θεσμού στις γυναίκες και κατά δεύτερον, ποια είναι η κύρια επιδίωξη της αντεγκληματικής σας πολιτικής για αυτές τις γυναίκες με την αποφυλάκισή τους;
Το γεγονός ότι οι γυναίκες κρατούμενες δεν είχαν τη δυνατότητα έκτισης της ποινής τους σε Αγροτικά Καταστήματα Κράτησης ήταν ένα στοιχείο ανισότητας λόγω φύλου και κατ’ αυτήν την έννοια άδικο. Η ανισότητα αυτή ήρθε η στιγμή να θεραπευθεί, από τη στιγμή που οι παθογένειες του παρελθόντος είχαν αρχίσει να αντιμετωπίζονται ήδη από το 2015 και εντεύθεν, και μάλιστα σε εξαιρετικά δυσμενείς οικονομικές συνθήκες. Θα πρέπει να σας πω ότι, για να φτάσουμε στον Οκτώβρη του 2017, καταβάλαμε μεγάλες προσπάθειες, ώστε οι σχετικές δράσεις μας να μην απαιτούν ούτε πολύ χρόνο ούτε υπερβολικούς πόρους. Για τον λόγο αυτόν συστήθηκε ομάδα εργασίας, η οποία πρότεινε ως βέλτιστη λύση τη μερική μετατροπή του Καταστήματος Κράτησης Γυναικών Ελεώνα Θήβας σε Αγροτικό Τμήμα Κράτησης Γυναικών, πρόταση η οποία οδήγησε τελικά στη σχετική Υπουργική Απόφαση (ΥΑ αρ. 18395/07.03.2017, ΦΕΚ Β’ 708). Σε ό,τι αφορά το ερώτημά σας σχετικά με τις επιδιώξεις της αντεγκληματικής μας πολιτικής ως προς τον χρόνο μετά την αποφυλάκιση των γυναικών αυτών, είναι να διευκολυνθούν στην ανεύρεση απασχόλησης σχετικής με την αγροτική οικονομία, έχοντας την προηγούμενη εμπειρία των καλλιεργειών και κάθε άλλης σχετικής με την αγροτική φυλακή εργασίας. Ήδη τα πρώτα σημάδια από τη λειτουργία της Αγροτικής Φυλακής Γυναικών είναι πολύ θετικά.
Τι μας δείχνει η διεθνής εμπειρία για τον θεσμό των αγροτικών φυλακών;
Θα αναφερθώ σε μια πρόσφατη επίσκεψη μου στην Ελβετία, όπου είχα την ευκαιρία να δω από κοντά της εγκαταστάσεις, αλλά και τον τρόπο λειτουργίας μιας ελβετικής αγροτικής φυλακής. Σαν πρώτη εντύπωση, οι καλλιέργειες, τα εργαστήρια αλλά και οι ζωοτροφικές μονάδες προσομοιάζουν πολύ με τις αντίστοιχες σε μια ελληνική αγροτική φυλακή. Υπάρχουν, βέβαια, σύγχρονα μηχανήματα, τα οποία δεν θα μπορούσε να διαθέσει το ελληνικό κράτος λόγω κόστους, αλλά οι κρατούμενοι εμπλέκονται με τον ίδιο τρόπο, μαθαίνουν βασικές αγροτικές εργασίες, κατευθύνονται από τους γεωπόνους και ακολουθούν ένα παρόμοιο ημερήσιο πρόγραμμα. Αυτό, όμως, που πήρα μαζί μου ως καλή πρακτική, είναι ο προσανατολισμός του καταστήματος, αλλά και των υπαλλήλων προς την τοπική οικονομία και κοινωνία. Η αγροτική φυλακή, αλλά και οι κρατούμενοι, έρχονται σε άμεση επαφή και συναλλαγή με την τοπική κοινωνία, μέσω ενός καταστήματος πώλησης, μέσω εργασιών αναπαλαίωσης επίπλων, μέσω διανομής καυσόξυλων, καθώς και μέσω της λειτουργίας ενός κρεοπωλείου. Με αυτόν τον τρόπο το κατάστημα έχει εισοδήματα, οι κρατούμενοι επικοινωνούν άμεσα με ανθρώπους της τοπικής κοινωνίας και εργάζονται σε συνθήκες όμοιες με την πραγματική αγορά, κάτι που πιστεύω ότι τους βοηθάει στην ομαλή επανένταξη μετά την αποφυλάκιση. Αυτές οι πρακτικές δεν είναι δύσκολο να μεταφερθούν σταδιακά και στην Ελλάδα, και ήδη κάνουμε κάποιες πρώτες προσπάθειες, απαιτούν όμως τη σύμπνοια του προσωπικού και την υπέρβαση των προκαταλήψεων από την πλευρά της τοπικής κοινωνίας. Θα συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας.
Θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα διεθνή παραδείγματα καλής διαχείρισης αγροτικών φυλακών στην ελληνική πραγματικότητα και με ποιους τρόπους, δεδομένων ασφαλώς και των δύσκολων οικονομικών συνθηκών που επικρατούν στη χώρα μας;
Τα διεθνή παραδείγματα καλής διαχείρισης αγροτικών φυλακών μπορούν να βοηθήσουν. Σας ανέφερα ήδη την επίδραση ενός από αυτά, του ελβετικού, στους προβληματισμούς μας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι έχουν αναπτυχθεί σημαντικές συνεργασίες με στόχο την εκπόνηση ενός σχεδίου δράσης (2018-2020) για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων των ΑΚΚ. Ήδη υπάρχουν διαθέσιμες προτάσεις της ομάδας εργασίας στην οποία συμμετείχαν στελέχη του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Παράλληλα, θα πρέπει να σας αναφέρω πως εκπονείται σχετική μελέτη και από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Οι συνθήκες κράτησης στις κλειστού τύπου φυλακές χαρακτηρίζονται απάνθρωπες και μάλιστα στην αργκό της φυλακής, όπως την έχω καταγράψει κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου, αποκαλούνται «κολλέγια του εγκλήματος». Πιστεύετε ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί το μείζον αυτό θέμα με αποτελεσματικό και ολοκληρωμένο τρόπο; Η επέκταση του θεσμού των αγροτικών φυλακών σε κλειστού τύπου φυλακής θα ήταν μια αποτελεσματική και εφαρμόσιμη λύση;
Είναι γνωστοί οι χαρακτηρισμοί αυτοί των φυλακών από παλαιά, κυρία Καρδαρά, και η αντιμετώπιση της πραγματικότητας που οι όροι αυτοί υποδήλωναν αποτέλεσε το πρώτο μέλημά μας, όταν αναλάβαμε τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της αντεγκληματικής πολιτικής του ΥΔΔΑΔ. Το σωφρονιστικό σύστημα της χώρας έπασχε κατά κοινή παραδοχή. Το είχαν ήδη επισημάνει η Ειδική Μόνιμη Επιτροπή του Σωφρονιστικού Συστήματος του Ελληνικού Κοινοβουλίου, ο Συνήγορος του Πολίτη, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και βέβαια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ήδη, όπως και παραπάνω ανέφερα, βασικό πυλώνα της πολιτικής μας στον τομέα αυτόν θέσαμε τον ανθρωπισμό και τον σεβασμό των δικαιωμάτων των κρατουμένων, έννοιες που συναρτώνται άμεσα με τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης. Στον τομέα αυτόν έχουνε γίνει σημαντικά βελτιωτικά βήματα: με πρώτο και προαπαιτούμενο τη μείωση του αριθμού των κρατουμένων, ώστε να μην υπάρχει κρατούμενος που να κοιμάται σε στρώμα στο πάτωμα. Το ζητούμενό μας δεν ήταν και δεν είναι μια κατασταλτική πολιτική με άνοιγμα περισσότερων φυλακών, πράγμα που διεθνώς δεν έχει αποδώσει τους επιθυμητούς καρπούς, αλλά η βελτίωση των συνθηκών κράτησης για τους κρατουμένους μας. Στο πλαίσιο του σεβασμού του δικαιωμάτων τους υλοποιήσαμε: την ικανοποίηση του δικαιώματος ενημέρωσής τους με την έκδοση του «Αλφαβηταρίου του Κρατούμενου» σε τρεις γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά και αλβανικά), την ενίσχυση του δικαιώματος εκπαίδευσης και κατάρτισής τους, με αύξηση των σχολικών μονάδων που λειτουργούν στις φυλακές (τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, για παράδειγμα, από 6 το 2015, φτάνουν σήμερα τα 13), και με τη δημιουργία εργαστηρίων κατάρτισης, όπως αυτό στη Φυλακή Γρεβενών για κοπτική-ραπτική. Εδραιώθηκαν, ακόμη, εκπαιδευτικές δράσεις ψυχαγωγικού περιεχομένου, σε μια πιο μόνιμη βάση, όπως αυτές που σήμερα είναι ενεργές με τη συνεργασία της Εναλλακτικής Λυρικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Εθνικού Θεάτρου. Επίσης, όσον αφορά στο δικαίωμα των επισκέψεων των κρατουμένων, ήδη θέσαμε σε λειτουργία τα παιδικά και τα ηλεκτρονικά (skype) επισκεπτήρια σε πολλές φυλακές της χώρας και το δωμάτιο οικογενειακών επισκέψεων στα Γρεβενά. Ταυτόχρονα, επιχειρούμε το άνοιγμα της φυλακής προς την κοινωνία, υποστηρίζοντας κάθε δράση που θα συνέβαλλε σε αυτό, αναβιώνοντας και επεκτείνοντας, για παράδειγμα, έναν θεσμό που είχε περιπέσει σε αχρησία, την Πανελλήνια Έκθεση Έργων Κρατουμένων και Προϊόντων Φυλακών, αλλά και κάθε δράση που σχετίζεται με αυτό.
Βάσει της επιστημονικής σας εμπειρίας, ποια είναι τα σοβαρότερα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, προκειμένου οι αγροτικές φυλακές να συμβάλουν, σε μακροχρόνια και διαρκή βάση, με τρόπο ουσιαστικό στην ένταξη/επανένταξη των κρατουμένων;
Είναι ένα ζήτημα που σχετίζεται άμεσα και με τη μορφή της οικονομίας της χώρας. Ξέρετε, όσο εγκαταλείπεται ο τομέας της πρωτογενούς παραγωγής στη χώρα μας, τόσο δυσκολότερο καθίσταται το να στηρίξεις τον θεσμό της αγροτικής φυλακής. Παρόλα αυτά, στον στρατηγικό μας σχεδιασμό και μάλιστα στον πρώτο μας στόχο που αφορά στη βελτίωση των συνθηκών κράτησης, έχουμε εντάξει την ενίσχυση του θεσμού αυτού. Με διάταξη νόμου διευκολύναμε τη μεταγωγή κρατουμένων στις Αγροτικές Φυλακές, ενώ ομάδα εργασίας προχώρησε σε εκπόνηση σχεδίου εκσυγχρονισμού των γεωργικών, κτηνοτροφικών και λοιπών εκμεταλλεύσεων των Αγροτικών Φυλακών. Επίσης, σχέδιο εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας των Αγροτικών Φυλακών βρίσκεται υπό την επεξεργασία του Κεντρικού Συμβουλίου Φυλακών, ενώ ενισχύεται και το προσωπικό ΤΕ/ΠΕ Γεωπονίας, με μετατάξεις υπαλλήλων, και έχει επιπλέον προβλεφθεί θέση ΠΕ Γεωπονίας στην Κεντρική Υπηρεσία του ΥΔΔΑΔ. Ταυτόχρονα, όσον αφορά στο μέλλον, στους στόχους μας εντάσσονται: η βελτίωση του ποσοστού κάλυψης των διαθέσιμων θέσεων στις Αγροτικές Φυλακές, ο ανασχεδιασμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με βάση το σχέδιο εκσυγχρονισμού, αλλά και τις προτάσεις του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, η επιμόρφωση του προσωπικού και των κρατουμένων, καθώς και η διοικητική αναδιοργάνωση της εποπτείας από το ΥΔΔΑΔ.
Ένας αριθμός συμπολιτών μας διατυπώνει ενστάσεις σχετικά με τις αγροτικές φυλακές και τις δυνατότητες που δίνουν στους κρατούμενους να έρθουν σε επαφή με την ελεύθερη κοινωνία. Τι θα απαντούσατε σε αυτούς τους πολίτες; Η ευρύτερη κοινωνία ζημιώνεται ή επωφελείται από τον τρόπο λειτουργίας των αγροτικών φυλακών;
Εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις που ο νόμος θέτει για να εισαχθεί κάποιος/-α κρατούμενος/-η σε μια αγροτική φυλακή, μόνο οφέλη θα μπορούσε να περιμένει τόσο ο εντασσόμενος όσο και η κοινωνία από τον κρατούμενο αυτόν, διότι συμμετέχει σε παραγωγικές εργασίες και βρίσκεται κοντύτερα στην ανοικτή κοινωνία, προετοιμαζόμενος για την ένταξή του σε αυτήν. Οι Αγροτικές φυλακές αποτέλεσαν πρωτοπορία, όταν εισήχθησαν στη χώρα μας, και συνεχίζουν να αποτελούν έναν από τους ενδεικνυόμενους θεσμούς διευκόλυνσης της κοινωνικής επανένταξης των κρατουμένων. Είμαστε προσεκτικοί και διαφυλάσσουμε την ασφάλεια των πολιτών, των υπαλλήλων των φυλακών, αλλά και των ίδιων των κρατουμένων. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υιοθετούμε νεωτερισμούς με τόλμη αλλά και σαφή προσανατολισμό σε μια νέα σωφρονιστική πολιτική. Με την αλλαγή παραδείγματος που επιχειρούμε και τη στροφή μας πλέον προς την ανάγκη επανένταξης του κρατουμένου στην κοινωνία, η διατήρηση και η τόνωση του θεσμού αυτών μόνο θετικά μπορούν προσφέρουν στην ασφάλεια της κοινωνίας από το έγκλημα, στον βαθμό που ευνοούν την αποχή του κρατουμένου από το έγκλημα, την τήρηση δηλαδή ενός νόμιμου τρόπου ζωής.
Κρίνω αναγκαίο, κύριε Γενικέ Γραμματέα, να αναφερθούμε στην έννοια του «σωφρονισμού» στη χώρα μας που μας προβληματίζει όλους έντονα. Ο «σωφρονισμός» με την έννοια της αποχής από το έγκλημα και κατά συνέπεια της μείωσης της υποτροπής είναι, τελικά, ζητούμενο της αντεγκληματικής πολιτικής ή οι φυλακές αποτελούν απλώς «καταστήματα κράτησης», όπως άλλωστε αποκαλούνται;
Η χρήση της έννοιας του σωφρονισμού ως σκοπού της έκτισης της ποινής, εάν εννοείτε αυτό, έχει εγκαταλειφθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Η έκτιση της ποινής μέσα στη φυλακή συνδέεται με λιγότερο ιδεολογικά φορτισμένες έννοιες, όπως οι έννοιες της κοινωνικής επανένταξης (social re-integration), παρότι και η έννοια αυτή έχει υποστεί μια σχετική υποχώρηση, ειδικά στην Ελλάδα, τις προηγούμενες δεκαετίες, και της αποχής από το έγκλημα (desistance from crime). Το ζητούμενο στο πλαίσιο της αντεγκληματικής μας πολιτικής, έτσι όπως σας προανέφερα, προκύπτει από τους τέσσερεις βασικούς άξονες γύρω από τους οποίους αυτή στρέφεται, δηλαδή την Ασφάλεια για τους κρατουμένους και το προσωπικό (αποτροπή βίας, αποδράσεων κ.λπ.), τον Ανθρωπισμό με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, την Επανένταξη με προώθηση δράσεων που συμβάλλουν στην προετοιμασία του κρατουμένου, ήδη από την περίοδο της κράτησής του, για την επανείσοδό του στην κοινωνία, και τη Διαφάνεια με την έννοια της νομιμότητας, της επιθεώρησης και του ελέγχου. Η αντεγκληματική πολιτική που ασκεί το Υπουργείο μας στρέφεται ήδη εξ ορισμού στην επίτευξη μιας ομαλής επανένταξης των κρατουμένων στην κοινωνία μέσω δράσεων ή καλύτερα παροχών, οι οποίες θα συμβάλουν μελλοντικά στην αποτροπή ή αποχή τους από το έγκλημα. Ο όρος καταστήματα κράτησης κρίθηκε και ενόψει των παραπάνω προτιμότερος ως λιγότερο ιδεολογικά φορτισμένος.
Θα μου επιτρέψετε να σας θέσω ένα τελευταίο ερώτημα. Εγκλήματα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια και προβάλλονται εκτενώς από τα mediaαφορούν ενδοοικογενειακά εγκλήματα που έχουν μάλιστα διαπραχθεί με μεγάλη βιαιότητα, καθιστώντας εμφανή την απαξίωση της ανθρώπινης ζωής. Ποια είναι οι βασικοί άξονες δράσης σας ως προς την πρόληψη του φαινομένου;
Δεν γνωρίζω σε ποια ακριβώς εγκλήματα αναφέρεσθε. Πιστεύω, ωστόσο, ακράδαντα ότι η ποινική/αντεγκληματική πολιτική δεν πρέπει να σχεδιάζεται με βάση τις αναφορές των ΜΜΕ. Η αλήθεια είναι ότι, όσον αφορά στη βία μέσα στην οικογένεια ή αν θέλετε στη βία μεταξύ οικείων προσώπων, κοινό τόπο στην επιστήμη της εγκληματολογίας αποτελεί η γνώση ότι είναι ένα φαινόμενο με ένα μεγάλο ποσοστό του να ανήκει στη λεγόμενη «σκοτεινή εγκληματικότητα» (hidden criminality), για λόγους που αφορούν και στην αποφυγή καταγγελίας των σχετικών περιστατικών από τα θύματα. Η χώρα μας, από την άλλη, σε πρόσφατη σχετική έρευνα που αφορούσε στις 28 χώρες-μέλη της ΕΕ δεν εμφανίζεται ανάμεσα σε αυτές με τα υψηλότερα ποσοστά βίας κατά γυναικών από τους συντρόφους τους. Αυτό, φυσικά, σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει την υποτίμηση του φαινομένου. Η δε απαξίωση της ανθρώπινης ζωής δεν είναι κάτι που συνδέεται εξ αρχής με το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας. Είναι ένα φαινόμενο στενά συνδεδεμένο με τις εποχές οικονομικής ύφεσης ή κρίσης, όπως αυτή που ζούμε. Ως προς την πρόληψη του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας και ιδίως της βίας κατά των γυναικών ήδη βρίσκεται στο κοινοβούλιο προς κύρωση η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που δίνει ισχυρές απαντήσεις στο θέμα.
postmodern.gr
_
Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κ. Ευτύχη Φυτράκη στο postmodern. gr
Ο στόχος που θέτουν τα Αγροτικά Καταστήματα Κράτησης (ΑΚΚ) και η σύνδεσή τους με την αγορά εργασίας σε μια δύσκολη εποχή, όπου η ανεργία εξακολουθεί να μαστίζει την ελληνική κοινωνία, ήταν τα πρώτα ζητήματα που εξετάσαμε με τον κ. Γ.Γ. Ο κ. Ευτύχης Φυτράκης μας παρουσίασε τη διεθνή εμπειρία και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα διεθνή παραδείγματα καλής διαχείρισης αγροτικών φυλακών στην ελληνική πραγματικότητα λαμβάνοντας ασφαλώς υπ’ όψιν τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας. Τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, προκειμένου οι αγροτικές φυλακές να συμβάλουν, σε μακροχρόνια και διαρκή βάση, με τρόπο ουσιαστικό στην ένταξη/επανένταξη των κρατουμένων ήταν ένα ακόμα θέμα που διερευνήθηκε στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Οι έννοιες του «σωφρονισμού», της «αποχής από το έγκλημα» και της «κοινωνικής ένταξης/επανένταξης», σε συσχετισμό με τους βασικούς άξονες αντεγκληματικής πολιτικής, αναλύθηκαν επίσης, με τον κ. Γενικό Γραμματέα να προσδιορίζει το ζητούμενο της αντεγκληματικής πολιτικής σήμερα. Να υπογραμμίσω στο σημείο αυτό ότι το ευρύ κοινό πρέπει να αποκομίσει μια σαφή εικόνα του ρόλου που διαδραματίζουν στη σύγχρονη εποχή τα καταστήματα κράτησης σε μια κοινωνία, όπου το έγκλημα αποκτά πιο σκληρές διαστάσεις, ώστε σταδιακά να προσεγγιστεί και από τα ΜΜΕ το μείζον ζήτημα των φυλακών πιο ολοκληρωμένα.
Όπως αποδεικνύει η διεθνής έρευνα, ο θεσμός των αγροτικών φυλακών έχει πολλαπλά οφέλη για τον έγκλειστο πληθυσμό, αλλά και για την ευρύτερη κοινωνία. Θεωρώ συνεπώς σημαντική την επέκταση του, προκειμένου τα Αγροτικά Καταστήματα Κράτησης να διαδραματίσουν έναν ουσιαστικό ρόλο στην κοινωνική ενσωμάτωση των αποφυλακισθέντων, γιατί η φυλακή δεν είναι αποκομμένη από την ελεύθερη κοινωνία και τα τεχνητά τείχη πρέπει οπωσδήποτε να γκρεμιστούν. Σε μικρότερο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αυτοί οι άνθρωποι θα αποφυλακισθούν και είναι αναγκαίο να έχουν αποκτήσει τόσο τις δεξιότητες όσο και μια σταθερότητα στη ζωή τους με την αποφυλάκισή τους, για να απέχουν από την εγκληματική δράση και να μην επιστρέψουν στη φυλακή, έχοντας σε πολλές περιπτώσεις διαπράξει πολύ πιο σοβαρά αδικήματα, για τα οποία βρέθηκαν στη φυλακή την πρώτη φορά. Απαιτείται αναμφισβήτητα τόλμη για τους νεωτερισμούς και την αντικατάσταση των κλειστών φυλακών με ανοιχτού τύπου καταστήματα κράτησης, ταυτόχρονα όμως κάθε βήμα πρέπει να είναι μεθοδικό και πολύ καλά σχεδιασμένο, ώστε να επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα για τον έγκλειστο πληθυσμό και το σύνολο της κοινωνίας.
Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη με τον κ. Γενικό Γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπ. Δικαιοσύνης του ζήτησα ένα σύντομο σχόλιο για τη βία μέσα στην οικογένεια, καθώς πρόκειται για μια πολύ σοβαρή μορφή εγκληματικότητας που απαιτεί ειδικό χειρισμό και προσεκτική προσέγγιση, δεδομένου ότι όπως επισημαίνει και ο κ. Γενικός είναι ένα φαινόμενο με ένα μεγάλο ποσοστό του να ανήκει στη λεγόμενη «σκοτεινή εγκληματικότητα» (hidden criminality), κυρίως γιατί τα θύματα φοβούνται να καταγγείλουν τα περιστατικά. Ζητήματα με πολυσύνθετες διαστάσεις και προεκτάσεις, όπως διαπιστώνει κανείς, τα οποία μας απασχολούν ερευνητικά και συχνά μας προβληματίζουν. Είναι όμως εξαιρετικά σημαντικό να παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις και να ενημερώνουμε το κοινό με σοβαρότητα και νηφαλιότητα, θέτοντας ως κύριο στόχο μας την απεικόνιση του εγκληματικού φαινομένου τεκμηριωμένα και ολοκληρωμένα.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΑΝΤΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΥΠ. ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, κ.ΕΥΤΥΧΗ ΦΥΤΡΑΚΗ.
Κύριε Γενικέ Γραμματέα, σας ευχαριστώ θερμά για την τιμή να μου παραχωρήσετε συνέντευξη για το postmodern.gr και τη στήλη «Έγκλημα και Media», με κεντρικό θέμα διερεύνησής μας τον θεσμό των αγροτικών φυλακών. Το πρώτο μου ερώτημα αφορά τη στοχοθεσία των αγροτικών φυλακών στη σύγχρονη εποχή: ποιος είναι ο στόχος που θέτουν σήμερα οι αγροτικές φυλακές και ποια η σύνδεσή τους με την αγορά εργασίας σε μια δύσκολη εποχή, όπου η ανεργία εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα;
Οι βασικές αρχές της αντεγκληματικής πολιτικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΥΔΔΑΔ) μετά το 2015, περιστρέφονται γύρω από τους άξονες ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ – ΑΣΦΑΛΕΙΑ – ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ και ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ. Υιοθετούμε, με άλλα λόγια, μια αντίληψη για την αντεγκληματική πολιτική που βασίζεται στο τρίπτυχο «πρόληψη – ανθρώπινες συνθήκες κράτησης – κοινωνική επανένταξη». Μέσα στο τρίπτυχο αυτό κεντρικό ρόλο διαδραματίζουν οι ανθρώπινες συνθήκες κράτησης, στην επίτευξη των οποίων έχει ενταχθεί εξ αρχής και η ενίσχυση του θεσμού των αγροτικών φυλακών της χώρας.
Τα Αγροτικά Καταστήματα Κράτησης (ΑΚΚ) αποτελούν έναν θεσμό, πρωτοποριακό ήδη από την περίοδο εμφάνισής του, τις αρχές δηλαδή του 20ού αιώνα, που συνεπικουρεί σημαντικά τον στόχο της υποβοήθησης της κοινωνικής επανένταξης των κρατουμένων, από τη στιγμή που τα καταστήματα αυτά θεωρούνται ανοικτά ή κατ’ άλλους ημι-ανοικτά. Όπως ίσως θα γνωρίζετε από την ενασχόλησή σας με το θέμα του εγκλεισμού, όσο περισσότερο διευκολύνεται ο κρατούμενος στην επαφή και την αλληλεπίδρασή του με την ανοικτή κοινωνία, ιδίως όταν πλησιάζει η ποινή του προς το τέλος της, τόσο ευκολότερη καθίσταται η επανένταξή του και η πιθανότητα να ζήσει μια ζωή χωρίς έγκλημα στο μέλλον. Να φροντίζεις τα δέντρα και τα ζώα, να ζεις στη φύση, να εργάζεσαι δημιουργικά είναι μαθήματα ζωής που παίρνουν οι κρατούμενοι στις Αγροτικές Φυλακές. Θα λέγαμε ότι είναι ο σωφρονισμός του 21ου αιώνα. Ως εκ τούτου, ο στόχος μας δεν μπορεί να είναι άλλος από την ισχυροποίηση και τη διεύρυνση του θεσμού των Αγροτικών Φυλακών, ως πυλώνα της αντεγκληματικής μας πολιτικής.
Τον Οκτώβριο του 2017 εγκαινιάστηκε το πρώτο αυτοτελές αγροτικό κατάστημα για γυναίκες κρατούμενες στον Ελεώνα Θήβας. Να σας ρωτήσω, αρχικά, γιατί δεν υπήρξε όλα αυτά τα χρόνια η πρόβλεψη για την επέκταση του θεσμού στις γυναίκες και κατά δεύτερον, ποια είναι η κύρια επιδίωξη της αντεγκληματικής σας πολιτικής για αυτές τις γυναίκες με την αποφυλάκισή τους;
Το γεγονός ότι οι γυναίκες κρατούμενες δεν είχαν τη δυνατότητα έκτισης της ποινής τους σε Αγροτικά Καταστήματα Κράτησης ήταν ένα στοιχείο ανισότητας λόγω φύλου και κατ’ αυτήν την έννοια άδικο. Η ανισότητα αυτή ήρθε η στιγμή να θεραπευθεί, από τη στιγμή που οι παθογένειες του παρελθόντος είχαν αρχίσει να αντιμετωπίζονται ήδη από το 2015 και εντεύθεν, και μάλιστα σε εξαιρετικά δυσμενείς οικονομικές συνθήκες. Θα πρέπει να σας πω ότι, για να φτάσουμε στον Οκτώβρη του 2017, καταβάλαμε μεγάλες προσπάθειες, ώστε οι σχετικές δράσεις μας να μην απαιτούν ούτε πολύ χρόνο ούτε υπερβολικούς πόρους. Για τον λόγο αυτόν συστήθηκε ομάδα εργασίας, η οποία πρότεινε ως βέλτιστη λύση τη μερική μετατροπή του Καταστήματος Κράτησης Γυναικών Ελεώνα Θήβας σε Αγροτικό Τμήμα Κράτησης Γυναικών, πρόταση η οποία οδήγησε τελικά στη σχετική Υπουργική Απόφαση (ΥΑ αρ. 18395/07.03.2017, ΦΕΚ Β’ 708). Σε ό,τι αφορά το ερώτημά σας σχετικά με τις επιδιώξεις της αντεγκληματικής μας πολιτικής ως προς τον χρόνο μετά την αποφυλάκιση των γυναικών αυτών, είναι να διευκολυνθούν στην ανεύρεση απασχόλησης σχετικής με την αγροτική οικονομία, έχοντας την προηγούμενη εμπειρία των καλλιεργειών και κάθε άλλης σχετικής με την αγροτική φυλακή εργασίας. Ήδη τα πρώτα σημάδια από τη λειτουργία της Αγροτικής Φυλακής Γυναικών είναι πολύ θετικά.
Τι μας δείχνει η διεθνής εμπειρία για τον θεσμό των αγροτικών φυλακών;
Θα αναφερθώ σε μια πρόσφατη επίσκεψη μου στην Ελβετία, όπου είχα την ευκαιρία να δω από κοντά της εγκαταστάσεις, αλλά και τον τρόπο λειτουργίας μιας ελβετικής αγροτικής φυλακής. Σαν πρώτη εντύπωση, οι καλλιέργειες, τα εργαστήρια αλλά και οι ζωοτροφικές μονάδες προσομοιάζουν πολύ με τις αντίστοιχες σε μια ελληνική αγροτική φυλακή. Υπάρχουν, βέβαια, σύγχρονα μηχανήματα, τα οποία δεν θα μπορούσε να διαθέσει το ελληνικό κράτος λόγω κόστους, αλλά οι κρατούμενοι εμπλέκονται με τον ίδιο τρόπο, μαθαίνουν βασικές αγροτικές εργασίες, κατευθύνονται από τους γεωπόνους και ακολουθούν ένα παρόμοιο ημερήσιο πρόγραμμα. Αυτό, όμως, που πήρα μαζί μου ως καλή πρακτική, είναι ο προσανατολισμός του καταστήματος, αλλά και των υπαλλήλων προς την τοπική οικονομία και κοινωνία. Η αγροτική φυλακή, αλλά και οι κρατούμενοι, έρχονται σε άμεση επαφή και συναλλαγή με την τοπική κοινωνία, μέσω ενός καταστήματος πώλησης, μέσω εργασιών αναπαλαίωσης επίπλων, μέσω διανομής καυσόξυλων, καθώς και μέσω της λειτουργίας ενός κρεοπωλείου. Με αυτόν τον τρόπο το κατάστημα έχει εισοδήματα, οι κρατούμενοι επικοινωνούν άμεσα με ανθρώπους της τοπικής κοινωνίας και εργάζονται σε συνθήκες όμοιες με την πραγματική αγορά, κάτι που πιστεύω ότι τους βοηθάει στην ομαλή επανένταξη μετά την αποφυλάκιση. Αυτές οι πρακτικές δεν είναι δύσκολο να μεταφερθούν σταδιακά και στην Ελλάδα, και ήδη κάνουμε κάποιες πρώτες προσπάθειες, απαιτούν όμως τη σύμπνοια του προσωπικού και την υπέρβαση των προκαταλήψεων από την πλευρά της τοπικής κοινωνίας. Θα συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας.
Θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα διεθνή παραδείγματα καλής διαχείρισης αγροτικών φυλακών στην ελληνική πραγματικότητα και με ποιους τρόπους, δεδομένων ασφαλώς και των δύσκολων οικονομικών συνθηκών που επικρατούν στη χώρα μας;
Τα διεθνή παραδείγματα καλής διαχείρισης αγροτικών φυλακών μπορούν να βοηθήσουν. Σας ανέφερα ήδη την επίδραση ενός από αυτά, του ελβετικού, στους προβληματισμούς μας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι έχουν αναπτυχθεί σημαντικές συνεργασίες με στόχο την εκπόνηση ενός σχεδίου δράσης (2018-2020) για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων των ΑΚΚ. Ήδη υπάρχουν διαθέσιμες προτάσεις της ομάδας εργασίας στην οποία συμμετείχαν στελέχη του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Παράλληλα, θα πρέπει να σας αναφέρω πως εκπονείται σχετική μελέτη και από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Οι συνθήκες κράτησης στις κλειστού τύπου φυλακές χαρακτηρίζονται απάνθρωπες και μάλιστα στην αργκό της φυλακής, όπως την έχω καταγράψει κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου, αποκαλούνται «κολλέγια του εγκλήματος». Πιστεύετε ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί το μείζον αυτό θέμα με αποτελεσματικό και ολοκληρωμένο τρόπο; Η επέκταση του θεσμού των αγροτικών φυλακών σε κλειστού τύπου φυλακής θα ήταν μια αποτελεσματική και εφαρμόσιμη λύση;
Είναι γνωστοί οι χαρακτηρισμοί αυτοί των φυλακών από παλαιά, κυρία Καρδαρά, και η αντιμετώπιση της πραγματικότητας που οι όροι αυτοί υποδήλωναν αποτέλεσε το πρώτο μέλημά μας, όταν αναλάβαμε τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της αντεγκληματικής πολιτικής του ΥΔΔΑΔ. Το σωφρονιστικό σύστημα της χώρας έπασχε κατά κοινή παραδοχή. Το είχαν ήδη επισημάνει η Ειδική Μόνιμη Επιτροπή του Σωφρονιστικού Συστήματος του Ελληνικού Κοινοβουλίου, ο Συνήγορος του Πολίτη, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και βέβαια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ήδη, όπως και παραπάνω ανέφερα, βασικό πυλώνα της πολιτικής μας στον τομέα αυτόν θέσαμε τον ανθρωπισμό και τον σεβασμό των δικαιωμάτων των κρατουμένων, έννοιες που συναρτώνται άμεσα με τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης. Στον τομέα αυτόν έχουνε γίνει σημαντικά βελτιωτικά βήματα: με πρώτο και προαπαιτούμενο τη μείωση του αριθμού των κρατουμένων, ώστε να μην υπάρχει κρατούμενος που να κοιμάται σε στρώμα στο πάτωμα. Το ζητούμενό μας δεν ήταν και δεν είναι μια κατασταλτική πολιτική με άνοιγμα περισσότερων φυλακών, πράγμα που διεθνώς δεν έχει αποδώσει τους επιθυμητούς καρπούς, αλλά η βελτίωση των συνθηκών κράτησης για τους κρατουμένους μας. Στο πλαίσιο του σεβασμού του δικαιωμάτων τους υλοποιήσαμε: την ικανοποίηση του δικαιώματος ενημέρωσής τους με την έκδοση του «Αλφαβηταρίου του Κρατούμενου» σε τρεις γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά και αλβανικά), την ενίσχυση του δικαιώματος εκπαίδευσης και κατάρτισής τους, με αύξηση των σχολικών μονάδων που λειτουργούν στις φυλακές (τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, για παράδειγμα, από 6 το 2015, φτάνουν σήμερα τα 13), και με τη δημιουργία εργαστηρίων κατάρτισης, όπως αυτό στη Φυλακή Γρεβενών για κοπτική-ραπτική. Εδραιώθηκαν, ακόμη, εκπαιδευτικές δράσεις ψυχαγωγικού περιεχομένου, σε μια πιο μόνιμη βάση, όπως αυτές που σήμερα είναι ενεργές με τη συνεργασία της Εναλλακτικής Λυρικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Εθνικού Θεάτρου. Επίσης, όσον αφορά στο δικαίωμα των επισκέψεων των κρατουμένων, ήδη θέσαμε σε λειτουργία τα παιδικά και τα ηλεκτρονικά (skype) επισκεπτήρια σε πολλές φυλακές της χώρας και το δωμάτιο οικογενειακών επισκέψεων στα Γρεβενά. Ταυτόχρονα, επιχειρούμε το άνοιγμα της φυλακής προς την κοινωνία, υποστηρίζοντας κάθε δράση που θα συνέβαλλε σε αυτό, αναβιώνοντας και επεκτείνοντας, για παράδειγμα, έναν θεσμό που είχε περιπέσει σε αχρησία, την Πανελλήνια Έκθεση Έργων Κρατουμένων και Προϊόντων Φυλακών, αλλά και κάθε δράση που σχετίζεται με αυτό.
Βάσει της επιστημονικής σας εμπειρίας, ποια είναι τα σοβαρότερα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, προκειμένου οι αγροτικές φυλακές να συμβάλουν, σε μακροχρόνια και διαρκή βάση, με τρόπο ουσιαστικό στην ένταξη/επανένταξη των κρατουμένων;
Είναι ένα ζήτημα που σχετίζεται άμεσα και με τη μορφή της οικονομίας της χώρας. Ξέρετε, όσο εγκαταλείπεται ο τομέας της πρωτογενούς παραγωγής στη χώρα μας, τόσο δυσκολότερο καθίσταται το να στηρίξεις τον θεσμό της αγροτικής φυλακής. Παρόλα αυτά, στον στρατηγικό μας σχεδιασμό και μάλιστα στον πρώτο μας στόχο που αφορά στη βελτίωση των συνθηκών κράτησης, έχουμε εντάξει την ενίσχυση του θεσμού αυτού. Με διάταξη νόμου διευκολύναμε τη μεταγωγή κρατουμένων στις Αγροτικές Φυλακές, ενώ ομάδα εργασίας προχώρησε σε εκπόνηση σχεδίου εκσυγχρονισμού των γεωργικών, κτηνοτροφικών και λοιπών εκμεταλλεύσεων των Αγροτικών Φυλακών. Επίσης, σχέδιο εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας των Αγροτικών Φυλακών βρίσκεται υπό την επεξεργασία του Κεντρικού Συμβουλίου Φυλακών, ενώ ενισχύεται και το προσωπικό ΤΕ/ΠΕ Γεωπονίας, με μετατάξεις υπαλλήλων, και έχει επιπλέον προβλεφθεί θέση ΠΕ Γεωπονίας στην Κεντρική Υπηρεσία του ΥΔΔΑΔ. Ταυτόχρονα, όσον αφορά στο μέλλον, στους στόχους μας εντάσσονται: η βελτίωση του ποσοστού κάλυψης των διαθέσιμων θέσεων στις Αγροτικές Φυλακές, ο ανασχεδιασμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με βάση το σχέδιο εκσυγχρονισμού, αλλά και τις προτάσεις του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, η επιμόρφωση του προσωπικού και των κρατουμένων, καθώς και η διοικητική αναδιοργάνωση της εποπτείας από το ΥΔΔΑΔ.
Ένας αριθμός συμπολιτών μας διατυπώνει ενστάσεις σχετικά με τις αγροτικές φυλακές και τις δυνατότητες που δίνουν στους κρατούμενους να έρθουν σε επαφή με την ελεύθερη κοινωνία. Τι θα απαντούσατε σε αυτούς τους πολίτες; Η ευρύτερη κοινωνία ζημιώνεται ή επωφελείται από τον τρόπο λειτουργίας των αγροτικών φυλακών;
Εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις που ο νόμος θέτει για να εισαχθεί κάποιος/-α κρατούμενος/-η σε μια αγροτική φυλακή, μόνο οφέλη θα μπορούσε να περιμένει τόσο ο εντασσόμενος όσο και η κοινωνία από τον κρατούμενο αυτόν, διότι συμμετέχει σε παραγωγικές εργασίες και βρίσκεται κοντύτερα στην ανοικτή κοινωνία, προετοιμαζόμενος για την ένταξή του σε αυτήν. Οι Αγροτικές φυλακές αποτέλεσαν πρωτοπορία, όταν εισήχθησαν στη χώρα μας, και συνεχίζουν να αποτελούν έναν από τους ενδεικνυόμενους θεσμούς διευκόλυνσης της κοινωνικής επανένταξης των κρατουμένων. Είμαστε προσεκτικοί και διαφυλάσσουμε την ασφάλεια των πολιτών, των υπαλλήλων των φυλακών, αλλά και των ίδιων των κρατουμένων. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υιοθετούμε νεωτερισμούς με τόλμη αλλά και σαφή προσανατολισμό σε μια νέα σωφρονιστική πολιτική. Με την αλλαγή παραδείγματος που επιχειρούμε και τη στροφή μας πλέον προς την ανάγκη επανένταξης του κρατουμένου στην κοινωνία, η διατήρηση και η τόνωση του θεσμού αυτών μόνο θετικά μπορούν προσφέρουν στην ασφάλεια της κοινωνίας από το έγκλημα, στον βαθμό που ευνοούν την αποχή του κρατουμένου από το έγκλημα, την τήρηση δηλαδή ενός νόμιμου τρόπου ζωής.
Κρίνω αναγκαίο, κύριε Γενικέ Γραμματέα, να αναφερθούμε στην έννοια του «σωφρονισμού» στη χώρα μας που μας προβληματίζει όλους έντονα. Ο «σωφρονισμός» με την έννοια της αποχής από το έγκλημα και κατά συνέπεια της μείωσης της υποτροπής είναι, τελικά, ζητούμενο της αντεγκληματικής πολιτικής ή οι φυλακές αποτελούν απλώς «καταστήματα κράτησης», όπως άλλωστε αποκαλούνται;
Η χρήση της έννοιας του σωφρονισμού ως σκοπού της έκτισης της ποινής, εάν εννοείτε αυτό, έχει εγκαταλειφθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Η έκτιση της ποινής μέσα στη φυλακή συνδέεται με λιγότερο ιδεολογικά φορτισμένες έννοιες, όπως οι έννοιες της κοινωνικής επανένταξης (social re-integration), παρότι και η έννοια αυτή έχει υποστεί μια σχετική υποχώρηση, ειδικά στην Ελλάδα, τις προηγούμενες δεκαετίες, και της αποχής από το έγκλημα (desistance from crime). Το ζητούμενο στο πλαίσιο της αντεγκληματικής μας πολιτικής, έτσι όπως σας προανέφερα, προκύπτει από τους τέσσερεις βασικούς άξονες γύρω από τους οποίους αυτή στρέφεται, δηλαδή την Ασφάλεια για τους κρατουμένους και το προσωπικό (αποτροπή βίας, αποδράσεων κ.λπ.), τον Ανθρωπισμό με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, την Επανένταξη με προώθηση δράσεων που συμβάλλουν στην προετοιμασία του κρατουμένου, ήδη από την περίοδο της κράτησής του, για την επανείσοδό του στην κοινωνία, και τη Διαφάνεια με την έννοια της νομιμότητας, της επιθεώρησης και του ελέγχου. Η αντεγκληματική πολιτική που ασκεί το Υπουργείο μας στρέφεται ήδη εξ ορισμού στην επίτευξη μιας ομαλής επανένταξης των κρατουμένων στην κοινωνία μέσω δράσεων ή καλύτερα παροχών, οι οποίες θα συμβάλουν μελλοντικά στην αποτροπή ή αποχή τους από το έγκλημα. Ο όρος καταστήματα κράτησης κρίθηκε και ενόψει των παραπάνω προτιμότερος ως λιγότερο ιδεολογικά φορτισμένος.
Θα μου επιτρέψετε να σας θέσω ένα τελευταίο ερώτημα. Εγκλήματα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια και προβάλλονται εκτενώς από τα mediaαφορούν ενδοοικογενειακά εγκλήματα που έχουν μάλιστα διαπραχθεί με μεγάλη βιαιότητα, καθιστώντας εμφανή την απαξίωση της ανθρώπινης ζωής. Ποια είναι οι βασικοί άξονες δράσης σας ως προς την πρόληψη του φαινομένου;
Δεν γνωρίζω σε ποια ακριβώς εγκλήματα αναφέρεσθε. Πιστεύω, ωστόσο, ακράδαντα ότι η ποινική/αντεγκληματική πολιτική δεν πρέπει να σχεδιάζεται με βάση τις αναφορές των ΜΜΕ. Η αλήθεια είναι ότι, όσον αφορά στη βία μέσα στην οικογένεια ή αν θέλετε στη βία μεταξύ οικείων προσώπων, κοινό τόπο στην επιστήμη της εγκληματολογίας αποτελεί η γνώση ότι είναι ένα φαινόμενο με ένα μεγάλο ποσοστό του να ανήκει στη λεγόμενη «σκοτεινή εγκληματικότητα» (hidden criminality), για λόγους που αφορούν και στην αποφυγή καταγγελίας των σχετικών περιστατικών από τα θύματα. Η χώρα μας, από την άλλη, σε πρόσφατη σχετική έρευνα που αφορούσε στις 28 χώρες-μέλη της ΕΕ δεν εμφανίζεται ανάμεσα σε αυτές με τα υψηλότερα ποσοστά βίας κατά γυναικών από τους συντρόφους τους. Αυτό, φυσικά, σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει την υποτίμηση του φαινομένου. Η δε απαξίωση της ανθρώπινης ζωής δεν είναι κάτι που συνδέεται εξ αρχής με το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας. Είναι ένα φαινόμενο στενά συνδεδεμένο με τις εποχές οικονομικής ύφεσης ή κρίσης, όπως αυτή που ζούμε. Ως προς την πρόληψη του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας και ιδίως της βίας κατά των γυναικών ήδη βρίσκεται στο κοινοβούλιο προς κύρωση η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που δίνει ισχυρές απαντήσεις στο θέμα.
postmodern.gr
_
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Επίδοση καταλογιστικών πράξεων με Δικαστικούς Επιμελητές
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Γιατί οι άνδρες πρέπει να αποφεύγουν τα αιθέρια έλαια;
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
