2018-06-09 22:27:46
Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ
Εγκωμιάζοντας ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης τη χορεία των Αγίων Πατέρων, που ως άστρα ανέτειλαν στο νοητό στερέωμα της Εκκλησίας «και ως κρίνα αειθαλή και πανεύοσμα εξήνθησαν εν τοις κοιλάσι και παραλίοις»1 στον αγιώνυμο Άθω, στον ωραίο παράδεισο της Θεοτόκου, τους δίνει το ίδιαίτερο χαρακτηριστικό του ελεήμονος.
« Ελεήσαντες, ηλεήθησαν».
Γι΄ αυτό και ψάλλει γεμάτος θαυμασμό ο θεοφόρος ασκητής της Αθωνικής Πολιτείας: «Ούτοι γαρ ως αληθώς, διά πάντων των μακαρισμών του Κυρίου διήλθον· πτωχεύσαντες γαρ τω πνεύματι, επλουτίσθησαν· και πραϋνθέντες, την γην των πραέων εκληρονόμησαν· πενθήσαντες, παρεκλήθησαν· πεινάσαντες την δικαιοσύνην, εχορτάσθησαν· ελεήσαντες, ηλεήθησαν· καθαροί γενόμενοι τη καρδία, τον Θεόν ως δυνατόν εθεώρησαν· ειρηνοποιήσαντες, θείας ηξιώθησαν υιοθεσίας»2.
Τι είναι όμως το έλεος; Ποια είναι η έννοια της ελεημοσύνης;
Πρώτον. Έλεος, κατά το φιλόσοφο πατέρα της Εκκλησίας, τον Άγιο Γρηγόριο Επίσκοπο Νύσσης, είναι η «εκούσιος λύπη επ΄ αλλοτρίοις κακοίς συνισταμένη»3.
Είναι η «επί των δυσφορούντων επί τισιν ανιαροίς αγαπητική διάθεσις»4.
Είναι επίταση αγάπης, αφού «η αγάπη το κράτιστον είναι»5.
Είναι θυσία και προσφορά για έναν που έχει ανάγκη ακόμη και αν συγκαταλέγεται στον κύκλο των εχθρών μας.
Και ελεημοσύνη δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μετάδοση των πάσης φύσεως αγαθών σε εκείνους που έχουν ανάγκη. Δεν περιορίζεται απλώς στην έκφραση κάποιου συναισθήματος συμπαθείας, αλλά είναι ανεπιτήδευτη και χωρίς υπολογισμούς εκδήλωση θυσιαστικής αγάπης, έμπρακτο ενδιαφέρον και προσφορά όχι μόνο των υλικών αγαθών, αλλά και του εαυτούς μας στα δεινά των συνανθρώπων μας.
Και δεν πρέπει να βλέπουμε την αρετή της ελεημοσύνης μόνο στα υλικά, γιατί έτσι δεν θα ήταν κατορθωτή από όλους, παρά μόνον από εκείνους που έχουν την οικονομική δυνατότητα να ευεργετούν6. Γιατί, κάποιος μπορεί να ευεργετήσει το συνάνθρωπό του όχι μόνο διά χρημάτων, αλλά και διά λόγου και διά προσευχής και διά δακρύων.
Ελεημοσύνη δεν κάνει κάποιος, όταν προσεύχεται εκτενώς για εκείνους που έχουν ανάγκη, για εκείνους που βρίσκονται μέσα στο σκότος της αγνωσίας, του θανάτου και της αμαρτίας;
Ελεημοσύνη δεν είναι, όταν στέκεσαι και ακούς τον κουρασμένο οδοιπόρο αυτής της ζωής, συμπάσχεις μαζί του, γίνεσαι κυρηναίος του σταυρού του και της δοκιμασίας του;
Ελεημοσύνη δεν είναι, όταν στηρίζεις αυτούς που ταλαιπωρούνται από τον πόνο, την ασθένεια, το φόβο, τη μοναξιά;
Ελεημοσύνη δεν είναι, ο λόγος της αληθείας του Χριστού, που προσφέρεται στις ξηραμένες καρδιές, προκειμένου να ζωογονήσει την πίστη, να ενισχύσει την ελπίδα, να εμπνεύσει την αγάπη, να οπλίσει τον πνευματικό αγωνιστή;
Πράγματι, υπάρχουν θησαυροί που δεν βγαίνουν μόνο από το βαλάντιό μας, αλλά κυρίως από το περίσσευμα της καρδίας μας. Γι΄ αυτό και ο σοφός Σειράχ της Παλαιάς Διαθήκης θα τονίσει ιδιαιτέρως: «Κρείσσων λόγος ή δόσις»7.
Σε αυτό το πνεύμα της ελεημοσύνης κινήθηκαν όλοι οι Άγιοι Πατέρες αντιγράφοντας τη ζωή των παλαιοτέρων. Γράφει ο βιογράφος του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου: «Ο Γέροντας όλη την ημέρα δεχόταν ένα πλήθος ανθρώπων. ... Θυσίαζε ώρες πολλές μαζί τους για να ακούσει τα προβλήματά τους, να σηκώσει το σταυρό τους, να πάρει τον πόνο τους, να συμβουλεύσει, να επιτιμήσει, να θεραπεύσει, ακόμη και να τους διασκεδάσει, χωρίς καθόλου να υπολογίζει αν ο ίδιος ήταν άγρυπνος, νηστικός, διψασμένος, κουρασμένος, άρρωστος. ... Έλεγε ο ίδιος εξομολογητικά: Δεν ορίζω τον εαυτό μου. Έχω γίνει πρόγραμμα των ανθρώπων»8.
Έτσι, έγινε «παράκλησις πολλών ανθρώπων», όπως ψάλλει στο Απολυτίκιό του ο ιερός υμνογράφος. Θυσιαζόταν ο ίδιος προσφέροντας στους ανθρώπους, αλλά και ο ίδιος προέκοπτε και ανέβαινε πνευματικά, στηρίζοντας με την προσευχή του όλους εκείνους που έφθαναν κοντά του. Γιατί το μεγαλύτερο έργο ενός ασκητού, δεν είναι να προσφέρει υλική ελεημοσύνη, αλλά κυρίως πνευματική ελεημοσύνη, που είναι ανώτερη της υλικής.
Ένας σύγχρονος παιδαγωγός, άνθρωπος της απέραντης αγάπης και ένας γνήσιος πνευματικός πατέρας υπήρξε και ο Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης. Η παιδαγωγική του ήταν μία λειτουργία της πνευματικής πατρότητος, που εκφράστηκε αγαπητικά για τον κάθε άνθρωπο, με τον οποιοδήποτε ψυχικό κόσμο και αν διέθετε. Έτσι συνέβαλε και εκείνος, σαν ένας γνήσιος Αγιορείτης, με την προσεχή του, με τις συμβουλές του και με την προσφορά της πνευματικής του ελεημοσύνης, στην αναγέννηση του ανθρώπου.
Γι’ αυτό όλα αυτά τα πρόσωπα, που πολλές φορές εμείς δεν τους δίνουμε καμμία σημασία και είμαστε έτοιμοι να τους προσάψουμε και μομφές, συνέβαλαν στην αναγέννηση πνευματικών τέκνων διά του Ευαγγελίου. Γι΄ αυτό και στα πρόσωπά τους βρίσκει εφαρμογή ο αποστολικός λόγος: «Εάν γαρ μυρίους παιδαγωγούς έχητε εν Χριστώ, αλλ΄ ου πολλούς πατέρας· εν γαρ Χριστώ Ιησού διά του ευαγγελίου εγώ υμάς εγέννησα»9.
Αυτή η πνευματική πατρότητα, που αποτελεί μία από τις μεγάλες δωρεές του Ελεήμονος Θεού προς τον άνθρωπο, είναι μία χαρισματική κατάσταση του Αγίου Πνεύματος, σαν μία λειτουργία μυστική, που προέρχεται όχι από τη θύραθεν παιδεία αλλά από την άνωθεν παιδεία και την αγαπώσα καρδία.
«Σπλάχνα μου της ψυχής! Διατί αθυμείς; Διατί απελπίζεσαι; Διατί αποκάμνεις; Τόσον ευκόλως εσύ παραιτείσαι του αγώνος; ... Ανδρίζου λοιπόν και ίσχυε εν Κυρίω ... Εγείρου παιδί μου, ... Ανέλαβε πάλι την πανοπλίαν και στήθι κατά των εχθρών σου ανδρείως. Πολέμησε με υπομονήν. Μη στρέφεις τα νώτα. ... Συμφέρει εις ημάς να πέσωμε νικηταί εις την μάχην, παρά να νικηθώμεν»10, έγραφε ο πολύπαθος Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής, στηρίζοντας με τις προσευχές του ένα πλήθος ανθρώπων, Μοναχών και λαϊκών.
Δεύτερον. Βάση της ελεημοσύνης είναι κυρίως η αγάπη προς το Θεό και εν συνεχεία η αγάπη προς τον πλησίον.
Ο άνθρωπος της αγάπης αγαπά το Θεό, ο Οποίος πρώτος Εκείνος μας αγάπησε, μας ελέησε πλουσίως, έγινε άνθρωπος για τη δική μας σωτηρία, ανέβηκε στο ξύλο του σταυρού, κατέβηκε στον άδη, ανέστη τριήμερος, για να μας αναστήσει «πεσόντας τη αμαρτία» και συνεχίζει να μας ευεργετεί αδιαλείπτως, εμφανώς και αφανώς. Ό,τι έχουμε είναι δώρα του Θεού. «Τι έχεις ο ουκ έλαβες; Ει δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη λαβών;» θα μας υπενθυμίσει ο φτερωτός Απόστολος των Εθνών Παύλος11.
Ο πιστός, ο οποίος είναι εντεταγμένος σωστά μέσα στο πραγματικό σώμα του Χριστού που είναι η Εκκλησία, βιώνει αυτή την αγάπη του Θεού και συγχρόνως την εφαρμόζει προς τα μέλη αυτού του σώματος.
Και αυτή η προσφορά της αγάπης τον κάνει όμοιο με το Θεό. Ο λόγος του Χριστού είναι χαρακτηριστικός: «Γίνεσθε ουν οικτίρμονες, καθώς και ο πατήρ υμών οικτίρμων εστί»12.
Η αρετή αυτή «μορφοί ημάς προς Θεόν», γιατί είναι μεγάλο το καύχημα της ελεημοσύνης. Έχει γραφεί πως «είναι μεγάλο πράγμα ο άνθρωπος και πολύτιμο ο ελεήμων άνδρας». Διότι μας καθιστά όμοιους με το Θεό και εναποθέτει κατά κάποιο τρόπο ορισμένα γνωρίσματα της ανώτατης φύσης μέσα στις δικές μας ψυχές13.
«Αύτη ομοίους ανθρώπους ποιεί Θεώ» θα εξηγήσει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Και θα προσθέσει: «Ουκ είπεν, Εάν νηστεύητε, όμοιοί εστε τω Πατρί υμών· ουκ είπεν, Εάν παρθενεύσητε, ουδέ είπεν, Εάν εύχησθε, όμοιοί εστε τω Πατρί υμών· ... αλλά τί; Γίνεσθε οικτίρμονες, ως ο Πατήρ υμών, ο εν τοις ουρανοίς. Τούτο Θεού έργον. Εάν ουν τούτο μη έχης, τι έχεις; ... Ουδέν ούτως επισπάται τον Θεόν, ως έλεος»14.
Σε αυτό το αγώνισμα ασκήθηκαν όλοι οι Άγιοι, και ιδιαιτέρως οι τιμώμενοι Πατέρες του Άθω. Έσκυψαν κοντά στον άνθρωπο. Ανέλαβαν στους ώμους τους το δικό του βάρος. Έκλαψαν, αγρύπνησαν, παρεκάλεσαν.
Έγιναν, ακόμη, γνήσιοι θεραπευτές των αρνησιθρήσκων σε ιδιαίτερα δύσκολες εποχές για το Γένος. Τους χορήγησαν την ελπίδα της μετανοίας και το θάρρος της πίστεως, τους συνόδευσαν στο μαρτύριό τους, χάρηκαν με την αναγέννησή τους. Έγιναν, κατά τον Απόστολο Παύλο, «τοις πάσι τα πάντα»15.
Και το μήνυμα των Αγίων Πατέρων είναι:
«Αγαπείστε το Θεό,
αγαπείστε τον άνθρωπο,
αποκτείστε ελεήμονα καρδία».
Πόσο ωραίος είναι ο συμβουλευτικός λόγος του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου: «Παρακάλεσε θερμά τον Κύριο ... να σε δυναμώσει με τη χάρη Του, να τηρήσεις και εσύ όπως πρέπει τις εντολές Του ... να αγαπάς τόσο Αυτόν όσο και τον πλησίον.» Διότι τίποτα δεν είναι τόσο πολύ χαρακτηριστικό της φύσεώς μας όσο το να επικοινωνούμε μεταξύ μας, το να έχουμε ανάγκη ο ένας του άλλου και το να αγαπούμε το ομόφυλο»16.
Θα μπορούσε κανείς για το θέμα αυτό να γράψει πολλά και να αναφέρει ένα πλήθος κειμένων από τον πνευματικό θησαυρό των θεοφόρων Πατέρων της Εκκλησίας. Μόνο όταν ζει κανείς μέσα σε αυτό το πνευματικό κλίμα της αγάπης, μπορεί να καταλάβει την προσφορά της ελεήμονος καρδίας, που εύχεται για όλη τη δημιουργία, για τον κάθε άνθρωπο είτε ανήκει στο χώρο της Εκκλησίας είτε δεν ανήκει. Έτσι μπορούμε να καταλάβουμε, γιατί ό Όσιος Παΐσιος, ο νεοφανής αυτός Αγιορείτης αστέρας, προσευχόταν όλη τη νύχτα για όλο τον κόσμο. Γιατί όπως έλεγε, «αν δεν πάει κανείς στον άδη μαζί με τον αμαρτωλό, δεν θα έχει τη δυνατότητα να τον σώσει».
Άγιοι Πατέρες, «Όσιοι και Ιεράρχαι, Ομολογηταί και Οσιομάρτυρες, Ιερομάρτυρες, Μυροβλύται και Θαυματουργοί, επίγειοι Άγγελοι και ουράνιοι άνθρωποι, του Αγίου Όρους πολιούχοι και οικισταί, οι μετά την Θεοτόκον προστάται ημών και ευεργέται και έφοροι του αγιωνύμου Όρους του Άθω, η βασιλική και τροπαιοφόρος παράταξη της Βασιλίσσης των Ουρανών»17,
«πρεσβεύσατε εκτενώς τη Αγία Τριάδι και τη Αειπαρθένω Θεοτόκω»,
για να φθάσουμε και εμείς στον μακαρισμό του Χριστού: «μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται»18,
προκειμένου να γίνουμε και εμείς κληρονόμοι Θεού και συγκληρονόμοι Χριστού19.
1 Τροπάριον της Λιτής της εορτής των Αγιορειτών Πατέρων
2 Δοξαστικόν της Λιτής της εορτής των Αγιορειτών Πατέρων
3 Αγίου Γρηγορίου Επισκόπου Νύσσης, Εις τους Μακαρισμούς, Λόγος Ε΄, ΕΠΕ 8,211
4 Αυτόθι
5 ο.π. 213
6 Αυτόθι
7 Σοφ.Σειρ. 18,16
8 Ιερομονάχου Ισαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου, Άγιον Όρος 2004, σελ. 282-284
9 Α΄ Κορ. 4,15
10 Γέροντος Ιωσήφ, Έκφρασις μοναχικής εμπειρίας, εκδ. Ιεράς Μονής Φιλοθέου, Άγιον Όρος 1992, σελ. 137 και 189
11 Α΄ Κορ. 4,7
12 Λουκ. 6,36
13 Αγίου Κυρίλλου Αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, Υπόμνημα εις το κατά Λουκάν Ευαγγέλιον, ΕΠΕ 25,328
14 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Υπόμνημα εις την προς Τιμόθεον επιστολήν δευτέραν, Ομιλία ΣΤ΄, κεφ. 3, ΕΠΕ 23,574
15 Α΄ Κορ. 9,22
16 Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Πνευματικά Γυμνάσματα, εκδ. Συνοδία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου, Νέα Σκήτη Άγιον Όρος 2009, Μελέτη ΚΓ΄, σελ. 252
17 Ακολουθία των Οσίων και Θεοφόρων Πατέρων ημών των εν των Αγιωνύμω Όρει του Άθω διαλαμψάντων,
Εγκωμιαστικός Λόγος, ΑνάγνωσιςΤρίτη-Ηθικόν, εκδ. Μοναστικής Αδελφότητος Δανιηλαίων, Κατουνάκια Αγίου Όρους 1976, σελ. 13
18 Ματθ. 5,7
19 πρβλ. Ρωμ. 8,17
https://www.imkastorias.gr
http://www.romfea.gr
Εγκωμιάζοντας ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης τη χορεία των Αγίων Πατέρων, που ως άστρα ανέτειλαν στο νοητό στερέωμα της Εκκλησίας «και ως κρίνα αειθαλή και πανεύοσμα εξήνθησαν εν τοις κοιλάσι και παραλίοις»1 στον αγιώνυμο Άθω, στον ωραίο παράδεισο της Θεοτόκου, τους δίνει το ίδιαίτερο χαρακτηριστικό του ελεήμονος.
« Ελεήσαντες, ηλεήθησαν».
Γι΄ αυτό και ψάλλει γεμάτος θαυμασμό ο θεοφόρος ασκητής της Αθωνικής Πολιτείας: «Ούτοι γαρ ως αληθώς, διά πάντων των μακαρισμών του Κυρίου διήλθον· πτωχεύσαντες γαρ τω πνεύματι, επλουτίσθησαν· και πραϋνθέντες, την γην των πραέων εκληρονόμησαν· πενθήσαντες, παρεκλήθησαν· πεινάσαντες την δικαιοσύνην, εχορτάσθησαν· ελεήσαντες, ηλεήθησαν· καθαροί γενόμενοι τη καρδία, τον Θεόν ως δυνατόν εθεώρησαν· ειρηνοποιήσαντες, θείας ηξιώθησαν υιοθεσίας»2.
Τι είναι όμως το έλεος; Ποια είναι η έννοια της ελεημοσύνης;
Πρώτον. Έλεος, κατά το φιλόσοφο πατέρα της Εκκλησίας, τον Άγιο Γρηγόριο Επίσκοπο Νύσσης, είναι η «εκούσιος λύπη επ΄ αλλοτρίοις κακοίς συνισταμένη»3.
Είναι η «επί των δυσφορούντων επί τισιν ανιαροίς αγαπητική διάθεσις»4.
Είναι επίταση αγάπης, αφού «η αγάπη το κράτιστον είναι»5.
Είναι θυσία και προσφορά για έναν που έχει ανάγκη ακόμη και αν συγκαταλέγεται στον κύκλο των εχθρών μας.
Και ελεημοσύνη δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μετάδοση των πάσης φύσεως αγαθών σε εκείνους που έχουν ανάγκη. Δεν περιορίζεται απλώς στην έκφραση κάποιου συναισθήματος συμπαθείας, αλλά είναι ανεπιτήδευτη και χωρίς υπολογισμούς εκδήλωση θυσιαστικής αγάπης, έμπρακτο ενδιαφέρον και προσφορά όχι μόνο των υλικών αγαθών, αλλά και του εαυτούς μας στα δεινά των συνανθρώπων μας.
Και δεν πρέπει να βλέπουμε την αρετή της ελεημοσύνης μόνο στα υλικά, γιατί έτσι δεν θα ήταν κατορθωτή από όλους, παρά μόνον από εκείνους που έχουν την οικονομική δυνατότητα να ευεργετούν6. Γιατί, κάποιος μπορεί να ευεργετήσει το συνάνθρωπό του όχι μόνο διά χρημάτων, αλλά και διά λόγου και διά προσευχής και διά δακρύων.
Ελεημοσύνη δεν κάνει κάποιος, όταν προσεύχεται εκτενώς για εκείνους που έχουν ανάγκη, για εκείνους που βρίσκονται μέσα στο σκότος της αγνωσίας, του θανάτου και της αμαρτίας;
Ελεημοσύνη δεν είναι, όταν στέκεσαι και ακούς τον κουρασμένο οδοιπόρο αυτής της ζωής, συμπάσχεις μαζί του, γίνεσαι κυρηναίος του σταυρού του και της δοκιμασίας του;
Ελεημοσύνη δεν είναι, όταν στηρίζεις αυτούς που ταλαιπωρούνται από τον πόνο, την ασθένεια, το φόβο, τη μοναξιά;
Ελεημοσύνη δεν είναι, ο λόγος της αληθείας του Χριστού, που προσφέρεται στις ξηραμένες καρδιές, προκειμένου να ζωογονήσει την πίστη, να ενισχύσει την ελπίδα, να εμπνεύσει την αγάπη, να οπλίσει τον πνευματικό αγωνιστή;
Πράγματι, υπάρχουν θησαυροί που δεν βγαίνουν μόνο από το βαλάντιό μας, αλλά κυρίως από το περίσσευμα της καρδίας μας. Γι΄ αυτό και ο σοφός Σειράχ της Παλαιάς Διαθήκης θα τονίσει ιδιαιτέρως: «Κρείσσων λόγος ή δόσις»7.
Σε αυτό το πνεύμα της ελεημοσύνης κινήθηκαν όλοι οι Άγιοι Πατέρες αντιγράφοντας τη ζωή των παλαιοτέρων. Γράφει ο βιογράφος του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου: «Ο Γέροντας όλη την ημέρα δεχόταν ένα πλήθος ανθρώπων. ... Θυσίαζε ώρες πολλές μαζί τους για να ακούσει τα προβλήματά τους, να σηκώσει το σταυρό τους, να πάρει τον πόνο τους, να συμβουλεύσει, να επιτιμήσει, να θεραπεύσει, ακόμη και να τους διασκεδάσει, χωρίς καθόλου να υπολογίζει αν ο ίδιος ήταν άγρυπνος, νηστικός, διψασμένος, κουρασμένος, άρρωστος. ... Έλεγε ο ίδιος εξομολογητικά: Δεν ορίζω τον εαυτό μου. Έχω γίνει πρόγραμμα των ανθρώπων»8.
Έτσι, έγινε «παράκλησις πολλών ανθρώπων», όπως ψάλλει στο Απολυτίκιό του ο ιερός υμνογράφος. Θυσιαζόταν ο ίδιος προσφέροντας στους ανθρώπους, αλλά και ο ίδιος προέκοπτε και ανέβαινε πνευματικά, στηρίζοντας με την προσευχή του όλους εκείνους που έφθαναν κοντά του. Γιατί το μεγαλύτερο έργο ενός ασκητού, δεν είναι να προσφέρει υλική ελεημοσύνη, αλλά κυρίως πνευματική ελεημοσύνη, που είναι ανώτερη της υλικής.
Ένας σύγχρονος παιδαγωγός, άνθρωπος της απέραντης αγάπης και ένας γνήσιος πνευματικός πατέρας υπήρξε και ο Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης. Η παιδαγωγική του ήταν μία λειτουργία της πνευματικής πατρότητος, που εκφράστηκε αγαπητικά για τον κάθε άνθρωπο, με τον οποιοδήποτε ψυχικό κόσμο και αν διέθετε. Έτσι συνέβαλε και εκείνος, σαν ένας γνήσιος Αγιορείτης, με την προσεχή του, με τις συμβουλές του και με την προσφορά της πνευματικής του ελεημοσύνης, στην αναγέννηση του ανθρώπου.
Γι’ αυτό όλα αυτά τα πρόσωπα, που πολλές φορές εμείς δεν τους δίνουμε καμμία σημασία και είμαστε έτοιμοι να τους προσάψουμε και μομφές, συνέβαλαν στην αναγέννηση πνευματικών τέκνων διά του Ευαγγελίου. Γι΄ αυτό και στα πρόσωπά τους βρίσκει εφαρμογή ο αποστολικός λόγος: «Εάν γαρ μυρίους παιδαγωγούς έχητε εν Χριστώ, αλλ΄ ου πολλούς πατέρας· εν γαρ Χριστώ Ιησού διά του ευαγγελίου εγώ υμάς εγέννησα»9.
Αυτή η πνευματική πατρότητα, που αποτελεί μία από τις μεγάλες δωρεές του Ελεήμονος Θεού προς τον άνθρωπο, είναι μία χαρισματική κατάσταση του Αγίου Πνεύματος, σαν μία λειτουργία μυστική, που προέρχεται όχι από τη θύραθεν παιδεία αλλά από την άνωθεν παιδεία και την αγαπώσα καρδία.
«Σπλάχνα μου της ψυχής! Διατί αθυμείς; Διατί απελπίζεσαι; Διατί αποκάμνεις; Τόσον ευκόλως εσύ παραιτείσαι του αγώνος; ... Ανδρίζου λοιπόν και ίσχυε εν Κυρίω ... Εγείρου παιδί μου, ... Ανέλαβε πάλι την πανοπλίαν και στήθι κατά των εχθρών σου ανδρείως. Πολέμησε με υπομονήν. Μη στρέφεις τα νώτα. ... Συμφέρει εις ημάς να πέσωμε νικηταί εις την μάχην, παρά να νικηθώμεν»10, έγραφε ο πολύπαθος Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής, στηρίζοντας με τις προσευχές του ένα πλήθος ανθρώπων, Μοναχών και λαϊκών.
Δεύτερον. Βάση της ελεημοσύνης είναι κυρίως η αγάπη προς το Θεό και εν συνεχεία η αγάπη προς τον πλησίον.
Ο άνθρωπος της αγάπης αγαπά το Θεό, ο Οποίος πρώτος Εκείνος μας αγάπησε, μας ελέησε πλουσίως, έγινε άνθρωπος για τη δική μας σωτηρία, ανέβηκε στο ξύλο του σταυρού, κατέβηκε στον άδη, ανέστη τριήμερος, για να μας αναστήσει «πεσόντας τη αμαρτία» και συνεχίζει να μας ευεργετεί αδιαλείπτως, εμφανώς και αφανώς. Ό,τι έχουμε είναι δώρα του Θεού. «Τι έχεις ο ουκ έλαβες; Ει δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη λαβών;» θα μας υπενθυμίσει ο φτερωτός Απόστολος των Εθνών Παύλος11.
Ο πιστός, ο οποίος είναι εντεταγμένος σωστά μέσα στο πραγματικό σώμα του Χριστού που είναι η Εκκλησία, βιώνει αυτή την αγάπη του Θεού και συγχρόνως την εφαρμόζει προς τα μέλη αυτού του σώματος.
Και αυτή η προσφορά της αγάπης τον κάνει όμοιο με το Θεό. Ο λόγος του Χριστού είναι χαρακτηριστικός: «Γίνεσθε ουν οικτίρμονες, καθώς και ο πατήρ υμών οικτίρμων εστί»12.
Η αρετή αυτή «μορφοί ημάς προς Θεόν», γιατί είναι μεγάλο το καύχημα της ελεημοσύνης. Έχει γραφεί πως «είναι μεγάλο πράγμα ο άνθρωπος και πολύτιμο ο ελεήμων άνδρας». Διότι μας καθιστά όμοιους με το Θεό και εναποθέτει κατά κάποιο τρόπο ορισμένα γνωρίσματα της ανώτατης φύσης μέσα στις δικές μας ψυχές13.
«Αύτη ομοίους ανθρώπους ποιεί Θεώ» θα εξηγήσει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Και θα προσθέσει: «Ουκ είπεν, Εάν νηστεύητε, όμοιοί εστε τω Πατρί υμών· ουκ είπεν, Εάν παρθενεύσητε, ουδέ είπεν, Εάν εύχησθε, όμοιοί εστε τω Πατρί υμών· ... αλλά τί; Γίνεσθε οικτίρμονες, ως ο Πατήρ υμών, ο εν τοις ουρανοίς. Τούτο Θεού έργον. Εάν ουν τούτο μη έχης, τι έχεις; ... Ουδέν ούτως επισπάται τον Θεόν, ως έλεος»14.
Σε αυτό το αγώνισμα ασκήθηκαν όλοι οι Άγιοι, και ιδιαιτέρως οι τιμώμενοι Πατέρες του Άθω. Έσκυψαν κοντά στον άνθρωπο. Ανέλαβαν στους ώμους τους το δικό του βάρος. Έκλαψαν, αγρύπνησαν, παρεκάλεσαν.
Έγιναν, ακόμη, γνήσιοι θεραπευτές των αρνησιθρήσκων σε ιδιαίτερα δύσκολες εποχές για το Γένος. Τους χορήγησαν την ελπίδα της μετανοίας και το θάρρος της πίστεως, τους συνόδευσαν στο μαρτύριό τους, χάρηκαν με την αναγέννησή τους. Έγιναν, κατά τον Απόστολο Παύλο, «τοις πάσι τα πάντα»15.
Και το μήνυμα των Αγίων Πατέρων είναι:
«Αγαπείστε το Θεό,
αγαπείστε τον άνθρωπο,
αποκτείστε ελεήμονα καρδία».
Πόσο ωραίος είναι ο συμβουλευτικός λόγος του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου: «Παρακάλεσε θερμά τον Κύριο ... να σε δυναμώσει με τη χάρη Του, να τηρήσεις και εσύ όπως πρέπει τις εντολές Του ... να αγαπάς τόσο Αυτόν όσο και τον πλησίον.» Διότι τίποτα δεν είναι τόσο πολύ χαρακτηριστικό της φύσεώς μας όσο το να επικοινωνούμε μεταξύ μας, το να έχουμε ανάγκη ο ένας του άλλου και το να αγαπούμε το ομόφυλο»16.
Θα μπορούσε κανείς για το θέμα αυτό να γράψει πολλά και να αναφέρει ένα πλήθος κειμένων από τον πνευματικό θησαυρό των θεοφόρων Πατέρων της Εκκλησίας. Μόνο όταν ζει κανείς μέσα σε αυτό το πνευματικό κλίμα της αγάπης, μπορεί να καταλάβει την προσφορά της ελεήμονος καρδίας, που εύχεται για όλη τη δημιουργία, για τον κάθε άνθρωπο είτε ανήκει στο χώρο της Εκκλησίας είτε δεν ανήκει. Έτσι μπορούμε να καταλάβουμε, γιατί ό Όσιος Παΐσιος, ο νεοφανής αυτός Αγιορείτης αστέρας, προσευχόταν όλη τη νύχτα για όλο τον κόσμο. Γιατί όπως έλεγε, «αν δεν πάει κανείς στον άδη μαζί με τον αμαρτωλό, δεν θα έχει τη δυνατότητα να τον σώσει».
Άγιοι Πατέρες, «Όσιοι και Ιεράρχαι, Ομολογηταί και Οσιομάρτυρες, Ιερομάρτυρες, Μυροβλύται και Θαυματουργοί, επίγειοι Άγγελοι και ουράνιοι άνθρωποι, του Αγίου Όρους πολιούχοι και οικισταί, οι μετά την Θεοτόκον προστάται ημών και ευεργέται και έφοροι του αγιωνύμου Όρους του Άθω, η βασιλική και τροπαιοφόρος παράταξη της Βασιλίσσης των Ουρανών»17,
«πρεσβεύσατε εκτενώς τη Αγία Τριάδι και τη Αειπαρθένω Θεοτόκω»,
για να φθάσουμε και εμείς στον μακαρισμό του Χριστού: «μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται»18,
προκειμένου να γίνουμε και εμείς κληρονόμοι Θεού και συγκληρονόμοι Χριστού19.
1 Τροπάριον της Λιτής της εορτής των Αγιορειτών Πατέρων
2 Δοξαστικόν της Λιτής της εορτής των Αγιορειτών Πατέρων
3 Αγίου Γρηγορίου Επισκόπου Νύσσης, Εις τους Μακαρισμούς, Λόγος Ε΄, ΕΠΕ 8,211
4 Αυτόθι
5 ο.π. 213
6 Αυτόθι
7 Σοφ.Σειρ. 18,16
8 Ιερομονάχου Ισαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου, Άγιον Όρος 2004, σελ. 282-284
9 Α΄ Κορ. 4,15
10 Γέροντος Ιωσήφ, Έκφρασις μοναχικής εμπειρίας, εκδ. Ιεράς Μονής Φιλοθέου, Άγιον Όρος 1992, σελ. 137 και 189
11 Α΄ Κορ. 4,7
12 Λουκ. 6,36
13 Αγίου Κυρίλλου Αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, Υπόμνημα εις το κατά Λουκάν Ευαγγέλιον, ΕΠΕ 25,328
14 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Υπόμνημα εις την προς Τιμόθεον επιστολήν δευτέραν, Ομιλία ΣΤ΄, κεφ. 3, ΕΠΕ 23,574
15 Α΄ Κορ. 9,22
16 Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Πνευματικά Γυμνάσματα, εκδ. Συνοδία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου, Νέα Σκήτη Άγιον Όρος 2009, Μελέτη ΚΓ΄, σελ. 252
17 Ακολουθία των Οσίων και Θεοφόρων Πατέρων ημών των εν των Αγιωνύμω Όρει του Άθω διαλαμψάντων,
Εγκωμιαστικός Λόγος, ΑνάγνωσιςΤρίτη-Ηθικόν, εκδ. Μοναστικής Αδελφότητος Δανιηλαίων, Κατουνάκια Αγίου Όρους 1976, σελ. 13
18 Ματθ. 5,7
19 πρβλ. Ρωμ. 8,17
https://www.imkastorias.gr
http://www.romfea.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ολόκληρο θησαυρό με αρχαία αποκάλυψε η φωτιά (ΦΩΤΟ & ΒΙΝΤΕΟ)
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Γ.Σ. και εκλογές για τον ΑΟ Παλαίρου
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
