2012-06-03 18:05:50
Tου Θεοδωρου Kουλουμπη*
Η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση αποτέλεσε και αποτελεί την κορυφαία προτεραιότητα της εξωτερικής μας πολιτικής από την 1η Ιανουαρίου του 1981 (όταν γίναμε επίσημα το δέκατο μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας - ΕΟΚ). Με την εξαίρεση του ΚΚΕ, που σταθερά τάσσεται κατά της ελληνικής συμμετοχής, δημιουργήθηκε και διατηρήθηκε μια στρατηγική συναίνεση μεταξύ των πρώην κομμάτων εξουσίας (Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ) καθώς και μικρότερων κομμάτων που δεν αμφισβητούσαν την ευρωπαϊκή ταυτότητα της χώρας. Τα χειροπιαστά οφέλη της συμμετοχής μας στην ευρωπαϊκή θεσμική οικογένεια θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής:
1. Η Ελλάδα έγινε μέλος μιας ενοποιούμενης περιοχής ειρήνης και αλληλεξάρτησης σε μια ήπειρο που είχε κυριολεκτικά κατακρεουργηθεί από τους δύο παγκόσμιους πολέμους.
2. Οι δημοκρατικοί μας θεσμοί σταθεροποιήθηκαν, κάτι που έγινε και σε άλλα κράτη-μέλη της νότιας Ευρώπης (όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία).
3. Η ανάμειξη των στρατιωτικών (πραξικοπήματα) στην πολιτική μας ζωή τοποθετήθηκε σε ένα σκονισμένο ράφι της ελληνικής ιστορίας.
4. Η οικονομική αλληλεγγύη σε ευρωπαϊκό επίπεδο θεσμοθετήθηκε με την κοινή αγροτική πολιτική, τα ολοκληρωμένα μεσογειακά προγράμματα, τα ταμεία συνοχής και τα λεγόμενα ΕΣΠΑ.
5. Αναπτύχθηκαν ζώνες επιμέρους ευρωπαϊκής συνεργασίας, με κορυφαία το ενιαίο νόμισμα (ευρώ), αλλά και άλλες σημαντικές συνέργειες όπως Schengen και Frontex.
6. Ιδιαίτερα για την Ελλάδα, η αρχή της ομοφωνίας των κρατών-μελών (το βέτο) έχει προσθέσει έναν σοβαρό μοχλό ήπιας ισχύος απέναντι σε προβληματικούς γείτονες όπως η Τουρκία και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.
7. Από το 2010 και μετά, δημιουργήθηκαν πρόσθετοι θεσμοί (π.χ. τρόικα, EFSF, ESM και προοπτικά τα περίφημα αναπτυξιακά ευρωομόλογα), οι οποίοι έχουν αποτρέψει την άτακτη χρεοκοπία της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, καθώς και τη μετάδοση της κρίσης σε μεγαλύτερες οικονομίες όπως της Ιταλίας και της Ισπανίας.
Η εκλογική αναμέτρηση της 17ης Ιουνίου δυστυχώς εξελίσσεται σε ένα άτυπο δημοψήφισμα. Τα δύσκολα ερωτήματα μπροστά στον κάθε Ελληνα ψηφοφόρο συνοψίζονται ως εξής: ευρώ ή δραχμή; ορθολογισμός ή λαϊκισμός; Ελλάδα της Ευρώπης ή της Αφρικής (κατά την εύστοχη διατύπωση του Στέλιου Ράμφου);
Ο μεγάλος κίνδυνος που διατρέχουμε σήμερα είναι να ταυτιστεί η δικαιολογημένη αγανάκτηση του κόσμου (λόγω κρατικής ανεπάρκειας, κλιμακούμενης ανεργίας, παρατεταμένης ύφεσης, γενικής διαφθοράς, πολιτικής ατιμωρησίας, παραλυτικής πολυνομίας κ.ά.) με την ψήφο και να εκλεγεί μια κυβέρνηση που θα ακυρώσει τις δανειακές συμβάσεις, τα γνωστά ως Μνημόνια.
Ασχέτως της πληθώρας των παραπλανητικών μηνυμάτων που εκπέμπονται από αντιμνημονιακούς κύκλους (δεξιά και αριστερά του πολιτικού μας ορίζοντα), η μονομερής καταγγελία των δικών μας δεσμεύσεων θα οδηγήσει στη μη τήρηση των συμφωνηθέντων από την άλλη πλευρά (δηλαδή από την τρόικα, η οποία θα τερματίσει τις υπόλοιπες προγραμματισμένες δανειακές δόσεις).
Αυτή η εξέλιξη αναπόφευκτα θα μας υποχρεώσει να επιστρέψουμε στη δραχμή, να την υποτιμήσουμε δραστικά, να ενεργοποιήσουμε ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, έχοντας ενδιαμέσως επιταχύνει τη φυγή των καταθέσεων από τις προβληματικές μας τράπεζες. Και, με δεδομένους πλέον τους περιορισμούς στην ελεύθερη διακίνηση του κεφαλαίου, να βρεθούμε εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Καθώς οδεύουμε προς τις εκλογές της 17ης Ιουνίου, σκεφθείτε αν η κυβέρνηση που θα προκύψει αποφασίσει να προχωρήσει στη μονομερή καταγγελία της δανειακής σύμβασης (όπως επιμένουν, μεταξύ άλλων, μερικές συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ). Αυτή η ενέργεια θα αντιμετωπίσει την αθέτηση των υποχρεώσεων της τρόικας και από μόνη της θα ενεργοποιήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση επιστροφής στη δραχμή και άτακτης χρεοκοπίας – με αναπόφευκτη πλέον την αποχώρησή μας από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Και η ειρωνεία αυτής της ιστορίας θα είναι ότι μετά την έξοδό μας –εάν θελήσουμε να επανενταχθούμε– θα χρειαστεί η σύμφωνη γνώμη υπαρχόντων μελών (π.χ. Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Κροατίας, Σλοβακίας και βαλτικών χωρών, μεταξύ άλλων). Μπορεί να φθάσουμε ακόμη και στο σημείο όπου τα Σκόπια (αν στο μεταξύ έχουν ενταχθεί στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ) θα προβάλλουν δικά τους βέτο, συνδέοντας τη στάση τους με την υπόθεση του «ονόματος».
Σκόπιμο θα ήταν εδώ να θυμηθούμε την περίπτωση της αποχώρησής μας από το ΝΑΤΟ τον Αύγουστο του 1974. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, προσπαθώντας να εκτονώσει τον θυμό των συμπατριωτών μας για την «ουδέτερη» στάση του ευρωατλαντικού οργανισμού απέναντι στο δεύτερο κύμα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, επέλεξε να αποσύρει την Ελλάδα από τις στρατιωτικές δομές του ΝΑΤΟ. Σύντομα ο συνετός ηγέτης άλλαξε γνώμη και ζήτησε την ελληνική επανένταξη.
Αλλά ήταν πολύ αργά, μια και η Τουρκία μπορούσε πλέον να ασκήσει βέτο ενάντια στην επιστροφή μας. Εξι άκαρπα χρόνια αργότερα (το φθινόπωρο του 1980), η στρατιωτική χούντα του Κενάν Εβρέν στην Τουρκία ενέδωσε στις αμερικανικές πιέσεις και επανήλθαμε στο ΝΑΤΟ (δυστυχώς με πολύ χειρότερους όρους στο καθεστώς των επιμέρους διοικητικών αρμοδιοτήτων στην όλη περιοχή του Αιγαίου).
Ας σκεφθούμε λοιπόν προσεκτικά πριν ρίξουμε την ψήφο μας στις 17 Ιουνίου. Ας μην παίξουμε κορώνα-γράμματα το μέλλον και την ευρωπαϊκή ταυτότητα της χώρας μας. Ας μην απομονωθούμε από τους φυσικούς μας συμμάχους. Σε μια άλλη κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση, το 1920, οι συμπατριώτες μας καταψήφισαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο, επέλεξαν την «κορώνα» παρά τα γράμματα (επιστροφή του γερμανόφιλου βασιλιά Κωνσταντίνου), απομόνωσαν την Ελλάδα από τους υπόλοιπους νικητές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου... και φθάσαμε, το 1922, στην καταστροφή του μικρασιατικού ελληνισμού! Δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε σήμερα το μεγαλύτερο λάθος της νεότερης ιστορίας μας.
* Ο κ. Θεόδωρος Κουλουμπής είναι ομότιμος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών.
InfoGnomon
Η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση αποτέλεσε και αποτελεί την κορυφαία προτεραιότητα της εξωτερικής μας πολιτικής από την 1η Ιανουαρίου του 1981 (όταν γίναμε επίσημα το δέκατο μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας - ΕΟΚ). Με την εξαίρεση του ΚΚΕ, που σταθερά τάσσεται κατά της ελληνικής συμμετοχής, δημιουργήθηκε και διατηρήθηκε μια στρατηγική συναίνεση μεταξύ των πρώην κομμάτων εξουσίας (Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ) καθώς και μικρότερων κομμάτων που δεν αμφισβητούσαν την ευρωπαϊκή ταυτότητα της χώρας. Τα χειροπιαστά οφέλη της συμμετοχής μας στην ευρωπαϊκή θεσμική οικογένεια θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής:
1. Η Ελλάδα έγινε μέλος μιας ενοποιούμενης περιοχής ειρήνης και αλληλεξάρτησης σε μια ήπειρο που είχε κυριολεκτικά κατακρεουργηθεί από τους δύο παγκόσμιους πολέμους.
2. Οι δημοκρατικοί μας θεσμοί σταθεροποιήθηκαν, κάτι που έγινε και σε άλλα κράτη-μέλη της νότιας Ευρώπης (όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία).
3. Η ανάμειξη των στρατιωτικών (πραξικοπήματα) στην πολιτική μας ζωή τοποθετήθηκε σε ένα σκονισμένο ράφι της ελληνικής ιστορίας.
4. Η οικονομική αλληλεγγύη σε ευρωπαϊκό επίπεδο θεσμοθετήθηκε με την κοινή αγροτική πολιτική, τα ολοκληρωμένα μεσογειακά προγράμματα, τα ταμεία συνοχής και τα λεγόμενα ΕΣΠΑ.
5. Αναπτύχθηκαν ζώνες επιμέρους ευρωπαϊκής συνεργασίας, με κορυφαία το ενιαίο νόμισμα (ευρώ), αλλά και άλλες σημαντικές συνέργειες όπως Schengen και Frontex.
6. Ιδιαίτερα για την Ελλάδα, η αρχή της ομοφωνίας των κρατών-μελών (το βέτο) έχει προσθέσει έναν σοβαρό μοχλό ήπιας ισχύος απέναντι σε προβληματικούς γείτονες όπως η Τουρκία και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.
7. Από το 2010 και μετά, δημιουργήθηκαν πρόσθετοι θεσμοί (π.χ. τρόικα, EFSF, ESM και προοπτικά τα περίφημα αναπτυξιακά ευρωομόλογα), οι οποίοι έχουν αποτρέψει την άτακτη χρεοκοπία της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, καθώς και τη μετάδοση της κρίσης σε μεγαλύτερες οικονομίες όπως της Ιταλίας και της Ισπανίας.
Η εκλογική αναμέτρηση της 17ης Ιουνίου δυστυχώς εξελίσσεται σε ένα άτυπο δημοψήφισμα. Τα δύσκολα ερωτήματα μπροστά στον κάθε Ελληνα ψηφοφόρο συνοψίζονται ως εξής: ευρώ ή δραχμή; ορθολογισμός ή λαϊκισμός; Ελλάδα της Ευρώπης ή της Αφρικής (κατά την εύστοχη διατύπωση του Στέλιου Ράμφου);
Ο μεγάλος κίνδυνος που διατρέχουμε σήμερα είναι να ταυτιστεί η δικαιολογημένη αγανάκτηση του κόσμου (λόγω κρατικής ανεπάρκειας, κλιμακούμενης ανεργίας, παρατεταμένης ύφεσης, γενικής διαφθοράς, πολιτικής ατιμωρησίας, παραλυτικής πολυνομίας κ.ά.) με την ψήφο και να εκλεγεί μια κυβέρνηση που θα ακυρώσει τις δανειακές συμβάσεις, τα γνωστά ως Μνημόνια.
Ασχέτως της πληθώρας των παραπλανητικών μηνυμάτων που εκπέμπονται από αντιμνημονιακούς κύκλους (δεξιά και αριστερά του πολιτικού μας ορίζοντα), η μονομερής καταγγελία των δικών μας δεσμεύσεων θα οδηγήσει στη μη τήρηση των συμφωνηθέντων από την άλλη πλευρά (δηλαδή από την τρόικα, η οποία θα τερματίσει τις υπόλοιπες προγραμματισμένες δανειακές δόσεις).
Αυτή η εξέλιξη αναπόφευκτα θα μας υποχρεώσει να επιστρέψουμε στη δραχμή, να την υποτιμήσουμε δραστικά, να ενεργοποιήσουμε ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, έχοντας ενδιαμέσως επιταχύνει τη φυγή των καταθέσεων από τις προβληματικές μας τράπεζες. Και, με δεδομένους πλέον τους περιορισμούς στην ελεύθερη διακίνηση του κεφαλαίου, να βρεθούμε εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Καθώς οδεύουμε προς τις εκλογές της 17ης Ιουνίου, σκεφθείτε αν η κυβέρνηση που θα προκύψει αποφασίσει να προχωρήσει στη μονομερή καταγγελία της δανειακής σύμβασης (όπως επιμένουν, μεταξύ άλλων, μερικές συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ). Αυτή η ενέργεια θα αντιμετωπίσει την αθέτηση των υποχρεώσεων της τρόικας και από μόνη της θα ενεργοποιήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση επιστροφής στη δραχμή και άτακτης χρεοκοπίας – με αναπόφευκτη πλέον την αποχώρησή μας από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Και η ειρωνεία αυτής της ιστορίας θα είναι ότι μετά την έξοδό μας –εάν θελήσουμε να επανενταχθούμε– θα χρειαστεί η σύμφωνη γνώμη υπαρχόντων μελών (π.χ. Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Κροατίας, Σλοβακίας και βαλτικών χωρών, μεταξύ άλλων). Μπορεί να φθάσουμε ακόμη και στο σημείο όπου τα Σκόπια (αν στο μεταξύ έχουν ενταχθεί στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ) θα προβάλλουν δικά τους βέτο, συνδέοντας τη στάση τους με την υπόθεση του «ονόματος».
Σκόπιμο θα ήταν εδώ να θυμηθούμε την περίπτωση της αποχώρησής μας από το ΝΑΤΟ τον Αύγουστο του 1974. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, προσπαθώντας να εκτονώσει τον θυμό των συμπατριωτών μας για την «ουδέτερη» στάση του ευρωατλαντικού οργανισμού απέναντι στο δεύτερο κύμα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, επέλεξε να αποσύρει την Ελλάδα από τις στρατιωτικές δομές του ΝΑΤΟ. Σύντομα ο συνετός ηγέτης άλλαξε γνώμη και ζήτησε την ελληνική επανένταξη.
Αλλά ήταν πολύ αργά, μια και η Τουρκία μπορούσε πλέον να ασκήσει βέτο ενάντια στην επιστροφή μας. Εξι άκαρπα χρόνια αργότερα (το φθινόπωρο του 1980), η στρατιωτική χούντα του Κενάν Εβρέν στην Τουρκία ενέδωσε στις αμερικανικές πιέσεις και επανήλθαμε στο ΝΑΤΟ (δυστυχώς με πολύ χειρότερους όρους στο καθεστώς των επιμέρους διοικητικών αρμοδιοτήτων στην όλη περιοχή του Αιγαίου).
Ας σκεφθούμε λοιπόν προσεκτικά πριν ρίξουμε την ψήφο μας στις 17 Ιουνίου. Ας μην παίξουμε κορώνα-γράμματα το μέλλον και την ευρωπαϊκή ταυτότητα της χώρας μας. Ας μην απομονωθούμε από τους φυσικούς μας συμμάχους. Σε μια άλλη κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση, το 1920, οι συμπατριώτες μας καταψήφισαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο, επέλεξαν την «κορώνα» παρά τα γράμματα (επιστροφή του γερμανόφιλου βασιλιά Κωνσταντίνου), απομόνωσαν την Ελλάδα από τους υπόλοιπους νικητές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου... και φθάσαμε, το 1922, στην καταστροφή του μικρασιατικού ελληνισμού! Δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε σήμερα το μεγαλύτερο λάθος της νεότερης ιστορίας μας.
* Ο κ. Θεόδωρος Κουλουμπής είναι ομότιμος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών.
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Και ο Μπόλονι για Μπράγκα
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΠΡΩΙΝΗ ΒΟΛΤΑ ΣΤΑ ΝΟΤΙΑ ΠΡΟΑΣΤΕΙΑ ΚΕΣΕΛ ΚΑΙ ΑΝΤΙΤΣ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
