2018-06-24 23:40:25
Του πατρός Γεωργίου Αθ. Σταματά, Πρωτοπρεσβυτέρου και Αρχιερατικού Επιτρόπου Σκιάθου
Στο βόρειο μέρος της Σκιάθου ένας "γιγαντιαίος βράχος, φυτρωμένος εκεί παρά το πέλαγος", "εξέχων υπέρ τας εκατόν οργυιάς υπεράνω της επιφανείας της θαλάσσης και δια στενού λαιμού συνδεόμενος με την ξηράν" (Αλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχός Άγιος), απλώνεται μπροστά στα μάτια του επισκέπτη. Είναι το Κάστρο της Σκιάθου.
"Γενικόν προσκύνημα των κυμάτων, καθολική σύναξις όλων των βρυχηθμών των ανέμων και όλων των αλαλητών των καταιγίδων, είναι ο ορφνός και φαλακρός, ο υψίνωτος της πέτρας πάγος... Δεν υπάρχει κύμα του θρακικού πελάγους και των κόλπων της Χαλκιδικής, δεν υπάρχει κύμα εξωσμένον εκ της Μαύρης Θαλάσσης και της Προποντίδος, διωγμένον από τους κόλπους και διϋλισμένον δια των πορθμών, αποπτυσμένον από τους αφρούς του πελάγους και εξερευγμένον από τα αβόλιστα βάθη του πόντου, τα κάτωθεν του πολιού, καταπληκτικού Άθωνος, το οποίον να μην έρχεται να φιλήση τα κράσπεδα του αμαυρού τιτανείου αυτού βράχου" (Αλ. Παπαδιαμάντη, Τα Κρούσματα).
Εδώ στον βράχο αυτό, έζησε η μεσαιωνική πόλη της Σκιάθου. Ο βράχος από τις τρεις πλευρές του προς την θάλασσα είναι απότομος και αρκετά ψηλός, και μόνο προς το μέρος της ξηράς, όπου το ύψος είναι μέτριο υπήρχε ισχυρό τείχος και η Πύλη του Φρουρίου.
Προς την πλευρά αυτή ο βράχος είναι κομμένος και κάτω ‘‘χάσκει φοβερόν βραχώδες βάραθρον, όπου ίλιγγος και σκοτοδίνη κυριεύει τον άνθρωπον, άβυσσος ξηρά αιωρουμένη υπεράνω της υγράς αβύσσου’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχός Άγιος).
Άλλοτε υπήρχε κινητή ξύλινη γέφυρα που ένωνε το Φρούριο με την ξηρά και σε ώρες κινδύνου συρόταν προς την Πύλη, ώστε η είσοδος να είναι αδύνατη.
Οι Σκιαθίτες άφησαν την παλιά τους παραλιακή πόλη και κλείσθηκαν στο Κάστρο γύρω στα 1350, λόγω των πειρατικών επιδρομών. Εδώ τους βρήκε η Άλωση της Πόλεως. Εδώ έζησαν και τα επόμενα τετρακόσια χρόνια της τούρκικης σκλαβιάς.
Η ζωή τους μέσα στο Κάστρο ήταν πολύ δύσκολη. ‘‘Εκείνο, όπερ δυσκολευόμενος να νοήση σήμερον ο επισκέπτης, ίσταται απορών, είναι πως κατώρθωναν άνθρωποι να ζώσιν επί του ανύδρου και αξένου εκείνου βράχου, αλλ ̓ η συνελαύνουσα και προσβιάζουσα αυτούς ήτο προδήλως η ανάγκη. Ο φόβος των Αλγερινών, των Βενετών και των Τούρκων τους συνεπίεζε και τους εστοίβαζεν επί της φύσει απορθήτου εκείνης κόγχης’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχός Άγιος).
Το Κάστρο της Σκιάθου μας ‘‘διηγείται πέντε αιώνων σπαρακτικήν ιστορίαν μαρτυρίου και αίματος’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Λαμπριάτικος ψάλτης). Οι Σκιαθίτες εγκατέλειψαν το Κάστρο το 1829.
Σήμερα είναι ερειπωμένο. Θα γράψει με πόνο και νοσταλγία ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης: ‘‘τώρα είναι έρημον το χωριό μου, το Κάστρο μου. Εις τον βράχον του επάνω, τον υψηλόν, όπου υπήρχον τα σπιτάκια του χωριού μου, του Κάστρου μου, τα εύμορφα μικρά σπιτάκια, μόνον χαλάσματα έμειναν’’.
Και από τα τριάντα τόσα εκκλησάκια ‘‘λείψανα ευσεβούς παρελθούσης εποχής’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχός Άγιος), σήμερα σώζονται μόνον η παλαιά Μητρόπολη του Φρουρίου, ο Ναός της Χριστού Γεννήσεως, και ο Ναός του Αγίου Νικολάου. Τα υπόλοιπα είναι ερείπια ‘‘άλλα με τους τέσσαρας τοίχους ορθούς, και άλλα σεσυλημένα τα ιερά και τας εικόνας’’.
‘‘Ανάμεσα εις συντρίμματα και ερείπια, λείψανα παλαιάς κατοικίας ανθρώπων εν μέσω αγριοσυκών, μορεών με ερυθρούς καρπούς’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Ο ρεμβασμός του Δεκαπενταυγούστου), σώζονται και τα ερείπια του εκκλησιδίου της Παναγίας της Μεγαλομάτας, την οποία μνημονεύει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στο διήγημά του «Τα Κρούσματα». Εκεί μιλάει για το μικρό σπιτάκι της θεια-Μαχώς το Φαλκάκι, που σωζόταν ακόμη στην εποχή του συγγραφέα:
‘‘Ο μικρός οικίσκος, μία επάνοδος εις το παρελθόν, μία οπή δια της οποίας έβλεπέ τις τα περασμένα ως εις πανόραμα, ζωντανή ανάμνησις μέσα εις την τέφραν της λήθης, ορθή σκοπιά μεταξύ κοιμωμένων σωμάτων, έκειτο πλησίον εις τον σωζόμενον τότε ωραίον ναΐσκον της Παναγίας της Μεγαλομάτας Ο ναΐσκος, εορτάζων το Σάββατον του Ακαθίστου, ήτον ευπρεπής, κ ̓ εδέχετο συχνά τον φόρον της ευλαβείας αυτών των οικοκυράδων ’’.
Η θεια- Μαχώ ‘‘άναψε τα κανδήλια της Παναγίας της Μεγαλομάτας. Ήτον μία μεγάλη εικών της Θεοτόκου, αρχαϊκή, με αδρούς χαρακτήρας, με πρόσωπον το διπλάσιον του φυσικού, με μεγάλους, πολύ μεγάλους οφθαλμούς, και με τον Χριστόν, εν βρέφος με παμμεγίστην κεφαλήν, φορούν χιτώνα επίχρυσον, φωτεινόν, «τον αναβαλώμενον το φως ως ιμάτιον»’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Τα Κρούσματα).
Την Εικόνα της Παναγίας της Μεγαλομάτας, πριν ερειπωθεί ο Ναός της, την μετέφεραν οι παλαιοί κάτοικοι του νησιού στη νέα τους παραθαλάσσια σημερινή πολίχνη και βρίσκεται στον Μητροπολιτικό Ναό των Τριών Ιεραρχών, όπου και το Προσκύνημα της Σκιάθου, η θαυματουργός Εικόνα της Παναγίας της Εικονίστριας.
Τον τελευταίο καιρό καθιερώθηκε να τελείται στα ερείπια του Ι. Ναού της Παναγίας της Μεγαλομάτας υπαίθρια Αγρυπνία, στην οποία και συμμετέχουν πολλοί ευλαβείς και φιλακόλουθοι προσκυνητές.
Σημείωση Romfea.gr : Η Σύναξη της Παναγίας εορτάζει την Κυριακή μεταξύ 24 και 30 Ιουνίου εκάστου έτους, και φέτος εορτάζει σήμερα, Κυριακή 28 Ιουνίου 2015.
ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΑ "ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ"
paraklisi
Στο βόρειο μέρος της Σκιάθου ένας "γιγαντιαίος βράχος, φυτρωμένος εκεί παρά το πέλαγος", "εξέχων υπέρ τας εκατόν οργυιάς υπεράνω της επιφανείας της θαλάσσης και δια στενού λαιμού συνδεόμενος με την ξηράν" (Αλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχός Άγιος), απλώνεται μπροστά στα μάτια του επισκέπτη. Είναι το Κάστρο της Σκιάθου.
"Γενικόν προσκύνημα των κυμάτων, καθολική σύναξις όλων των βρυχηθμών των ανέμων και όλων των αλαλητών των καταιγίδων, είναι ο ορφνός και φαλακρός, ο υψίνωτος της πέτρας πάγος... Δεν υπάρχει κύμα του θρακικού πελάγους και των κόλπων της Χαλκιδικής, δεν υπάρχει κύμα εξωσμένον εκ της Μαύρης Θαλάσσης και της Προποντίδος, διωγμένον από τους κόλπους και διϋλισμένον δια των πορθμών, αποπτυσμένον από τους αφρούς του πελάγους και εξερευγμένον από τα αβόλιστα βάθη του πόντου, τα κάτωθεν του πολιού, καταπληκτικού Άθωνος, το οποίον να μην έρχεται να φιλήση τα κράσπεδα του αμαυρού τιτανείου αυτού βράχου" (Αλ. Παπαδιαμάντη, Τα Κρούσματα).
Εδώ στον βράχο αυτό, έζησε η μεσαιωνική πόλη της Σκιάθου. Ο βράχος από τις τρεις πλευρές του προς την θάλασσα είναι απότομος και αρκετά ψηλός, και μόνο προς το μέρος της ξηράς, όπου το ύψος είναι μέτριο υπήρχε ισχυρό τείχος και η Πύλη του Φρουρίου.
Προς την πλευρά αυτή ο βράχος είναι κομμένος και κάτω ‘‘χάσκει φοβερόν βραχώδες βάραθρον, όπου ίλιγγος και σκοτοδίνη κυριεύει τον άνθρωπον, άβυσσος ξηρά αιωρουμένη υπεράνω της υγράς αβύσσου’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχός Άγιος).
Άλλοτε υπήρχε κινητή ξύλινη γέφυρα που ένωνε το Φρούριο με την ξηρά και σε ώρες κινδύνου συρόταν προς την Πύλη, ώστε η είσοδος να είναι αδύνατη.
Οι Σκιαθίτες άφησαν την παλιά τους παραλιακή πόλη και κλείσθηκαν στο Κάστρο γύρω στα 1350, λόγω των πειρατικών επιδρομών. Εδώ τους βρήκε η Άλωση της Πόλεως. Εδώ έζησαν και τα επόμενα τετρακόσια χρόνια της τούρκικης σκλαβιάς.
Η ζωή τους μέσα στο Κάστρο ήταν πολύ δύσκολη. ‘‘Εκείνο, όπερ δυσκολευόμενος να νοήση σήμερον ο επισκέπτης, ίσταται απορών, είναι πως κατώρθωναν άνθρωποι να ζώσιν επί του ανύδρου και αξένου εκείνου βράχου, αλλ ̓ η συνελαύνουσα και προσβιάζουσα αυτούς ήτο προδήλως η ανάγκη. Ο φόβος των Αλγερινών, των Βενετών και των Τούρκων τους συνεπίεζε και τους εστοίβαζεν επί της φύσει απορθήτου εκείνης κόγχης’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχός Άγιος).
Το Κάστρο της Σκιάθου μας ‘‘διηγείται πέντε αιώνων σπαρακτικήν ιστορίαν μαρτυρίου και αίματος’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Λαμπριάτικος ψάλτης). Οι Σκιαθίτες εγκατέλειψαν το Κάστρο το 1829.
Σήμερα είναι ερειπωμένο. Θα γράψει με πόνο και νοσταλγία ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης: ‘‘τώρα είναι έρημον το χωριό μου, το Κάστρο μου. Εις τον βράχον του επάνω, τον υψηλόν, όπου υπήρχον τα σπιτάκια του χωριού μου, του Κάστρου μου, τα εύμορφα μικρά σπιτάκια, μόνον χαλάσματα έμειναν’’.
Και από τα τριάντα τόσα εκκλησάκια ‘‘λείψανα ευσεβούς παρελθούσης εποχής’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχός Άγιος), σήμερα σώζονται μόνον η παλαιά Μητρόπολη του Φρουρίου, ο Ναός της Χριστού Γεννήσεως, και ο Ναός του Αγίου Νικολάου. Τα υπόλοιπα είναι ερείπια ‘‘άλλα με τους τέσσαρας τοίχους ορθούς, και άλλα σεσυλημένα τα ιερά και τας εικόνας’’.
‘‘Ανάμεσα εις συντρίμματα και ερείπια, λείψανα παλαιάς κατοικίας ανθρώπων εν μέσω αγριοσυκών, μορεών με ερυθρούς καρπούς’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Ο ρεμβασμός του Δεκαπενταυγούστου), σώζονται και τα ερείπια του εκκλησιδίου της Παναγίας της Μεγαλομάτας, την οποία μνημονεύει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στο διήγημά του «Τα Κρούσματα». Εκεί μιλάει για το μικρό σπιτάκι της θεια-Μαχώς το Φαλκάκι, που σωζόταν ακόμη στην εποχή του συγγραφέα:
‘‘Ο μικρός οικίσκος, μία επάνοδος εις το παρελθόν, μία οπή δια της οποίας έβλεπέ τις τα περασμένα ως εις πανόραμα, ζωντανή ανάμνησις μέσα εις την τέφραν της λήθης, ορθή σκοπιά μεταξύ κοιμωμένων σωμάτων, έκειτο πλησίον εις τον σωζόμενον τότε ωραίον ναΐσκον της Παναγίας της Μεγαλομάτας Ο ναΐσκος, εορτάζων το Σάββατον του Ακαθίστου, ήτον ευπρεπής, κ ̓ εδέχετο συχνά τον φόρον της ευλαβείας αυτών των οικοκυράδων ’’.
Η θεια- Μαχώ ‘‘άναψε τα κανδήλια της Παναγίας της Μεγαλομάτας. Ήτον μία μεγάλη εικών της Θεοτόκου, αρχαϊκή, με αδρούς χαρακτήρας, με πρόσωπον το διπλάσιον του φυσικού, με μεγάλους, πολύ μεγάλους οφθαλμούς, και με τον Χριστόν, εν βρέφος με παμμεγίστην κεφαλήν, φορούν χιτώνα επίχρυσον, φωτεινόν, «τον αναβαλώμενον το φως ως ιμάτιον»’’ (Αλ. Παπαδιαμάντη, Τα Κρούσματα).
Την Εικόνα της Παναγίας της Μεγαλομάτας, πριν ερειπωθεί ο Ναός της, την μετέφεραν οι παλαιοί κάτοικοι του νησιού στη νέα τους παραθαλάσσια σημερινή πολίχνη και βρίσκεται στον Μητροπολιτικό Ναό των Τριών Ιεραρχών, όπου και το Προσκύνημα της Σκιάθου, η θαυματουργός Εικόνα της Παναγίας της Εικονίστριας.
Τον τελευταίο καιρό καθιερώθηκε να τελείται στα ερείπια του Ι. Ναού της Παναγίας της Μεγαλομάτας υπαίθρια Αγρυπνία, στην οποία και συμμετέχουν πολλοί ευλαβείς και φιλακόλουθοι προσκυνητές.
Σημείωση Romfea.gr : Η Σύναξη της Παναγίας εορτάζει την Κυριακή μεταξύ 24 και 30 Ιουνίου εκάστου έτους, και φέτος εορτάζει σήμερα, Κυριακή 28 Ιουνίου 2015.
ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΑ "ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ"
paraklisi
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ο Α/ΓΕΕΘΑ στα «ΜΙΑΟΥΛΕΙΑ 2018»
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
![Θεσσαλονίκη: Με κρεμάλες η πορεία για τη Μακεδονία: «Στα όπλα, στα όπλα να πάρουμε τα Σκόπια» [pics, vids]](https://images.newsnowgreece.com/115/1158695/thessaloniki-me-kremales-i-poreia-gia-ti-makedonia-sta-opla-sta-opla-na-paroume-ta-skopia-pics-vids-1-124x78.jpg)
