2018-11-11 21:01:19
Ο πρώην «τσάρος της οικονομίας» πίσω από τα κάγκελα της φυλακής, κατηγορούμενοι ο ίδιος και η σύζυγός του για ξέπλυμα μαύρου χρήματος 2,8 εκατ. ελβετικών φράγκων - Ο άλλοτε παντοδύναμος υπουργός Άμυνας με το χαμόγελο από διαφήμιση οδοντόκρεμας δεν έχει πια κανέναν λόγο να χαμογελά
Οταν τον Μάιο του 2015 ο Γιάννος Παπαντωνίου κατέθεσε στη δίκη του Ακη Τσοχατζόπουλου ότι δεν γνώριζε τίποτα για «σύστημα παράνομων πληρωμών στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας» και «αν είχα τέτοια στοιχεία, θα τα διαβίβαζα αμέσως στον εισαγγελέα», σίγουρα δεν μπορούσε να φανταστεί ότι τρία χρόνια αργότερα θα είχε την ίδια τύχη με αυτή του προκατόχου του. Οταν όμως την περασμένη Τρίτη, η ανακρίτρια και η εισαγγελέας τού ανακοίνωσαν ότι προφυλακίζεται ο ίδιος και η σύζυγός του Σταυρούλα Κουράκου, ο άλλοτε πανίσχυρος υπουργός του ΠΑΣΟΚ -σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής- πάγωσε. Το ζεύγος Παπαντωνίου, όπως και το ζεύγος Τσοχατζόπουλου, είχε τελικά την ίδια πορεία...
Με μια βαρύτατη κατηγορία που τους θέλει να έχουν ξεπλύνει 2,8 εκατ. ελβετικά φράγκα, ο Γιάννος Παπαντωνίου και η σύζυγός του οδηγήθηκαν στις φυλακές. Τα χρήματα αυτά, σύμφωνα με το σε βάρος τους κοινό κατηγορητήριο, το οποίο αποκαλύπτει σήμερα ολόκληρο το «ΘΕΜΑ», καταβλήθηκαν ως «δώρο» στον κ. Παπαντωνίου προκειμένου εκείνος ως υπουργός Εθνικής Αμυνας να δώσει σε συγκεκριμένη εταιρεία το μεγάλο έργο της αναβάθμισης έξι φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού. Επί 21 συνολικά ώρες ο ίδιος και η σύζυγός του αρνούνταν στους ανακριτές Διαφθοράς Ηλιάνα Ζαμανίκα και Γεώργιο Ευαγγέλου ότι τα χρήματα αυτά αποτελούν προϊόν δωροδοκίας. Οπως όμως φάνηκε εκ του αποτελέσματος, δεν κατάφεραν να πείσουν και κυρίως να απαντήσουν στο εξής βασικό ερώτημα των ανακριτών: «Ποια είναι η πηγή προέλευσης των χρημάτων αυτών τα οποία βρέθηκαν σε κοινούς τους λογαριασμούς σε τράπεζες της Ελβετίας;».
Σε ένα κατηγορητήριο 323 σελίδων οι δύο ανακριτές που ερευνούν την υπόθεση του ζεύγους Παπαντωνίου παραθέτουν στοιχεία-φωτιά για τον πρώην υπουργό και τη σύζυγό του. Το κατηγορητήριο απαρτίζεται από δύο μέρη: το πρώτο αφορά τη σύμβαση για τον εκσυγχρονισμό των έξι φρεγατών τύπου «S», την οποία ο Γιάννος Παπαντωνίου ως υπουργός Εθνικής Αμυνας ανέθεσε προς υλοποίηση στην εταιρεία Thales Nederland B.V., που ανήκει στον γαλλικό κολοσσό Thales. Το δεύτερο μέρος αφορά τη διακίνηση των 2,8 εκατ. ελβετικών φράγκων μέσω του εγχώριου τραπεζικού συστήματος αλλά και τραπεζών της Ελβετίας. Ωστόσο, το πολυσέλιδο έγγραφο που τελικά έστειλε το ζεύγος Παπαντωνίου στη φυλακή είναι προϊόν πολυετούς έρευνας των ελληνικών δικαστικών αρχών, διάρκειας περίπου επτά ετών, η οποία ξεκίνησε όταν ακόμη προϊσταμένη στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών ήταν η εισαγγελέας Ελένη Ράικου.
Εμφανώς σοκαρισμένος και φορώντας χειροπέδες ο Γιάννος Παπαντωνίου οδηγείται στη φυλακή
Πρόκειται για μια πολυεπίπεδη έρευνα που είναι μοιρασμένη σε διάφορα ανακριτικά γραφεία και έχει σημείο αιχμής όχι μόνο τις συμβάσεις για τα εξοπλιστικά που υπέγραφε ως υπουργός ο Γιάννος Παπαντωνίου, αλλά και τον τρόπο απόκτησης της ακίνητης περιουσίας του. Στο πλαίσιο, δε, αυτών των ερευνών οι λογαριασμοί του ζεύγους Παπαντωνίου καθώς και τα ακίνητα περιουσιακά τους στοιχεία είναι δεσμευμένα από τις 22 Μαΐου του 2017.
Μέχρι στιγμής, πάντως, το ζεύγος έχει τρεις αμετάκλητες καταδίκες για το αδίκημα της ανακριβούς δήλωσης «πόθεν έσχες» κατά τα έτη 2007, 2009 και 2010. Συγκεκριμένα, για τη δήλωση του 2009 ο Γιάννος Παπαντωνίου και η σύζυγός του καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών μετατρέψιμη προς 10 ευρώ ημερησίως και χρηματικό πρόστιμο 10.000 ευρώ ο καθένας. Για αυτή του 2008 καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης δύο ετών ο καθένας με τριετή αναστολή και για του 2010 τους επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών, επίσης με αναστολή.
Οι δικαστικές έρευνες για το ζεύγος Παπαντωνίου, ωστόσο, απέκτησαν μια άλλη δυναμική όταν τον Σεπτέμβριο του 2012 ήρθε για πρώτη φορά στη δημοσιότητα η ύπαρξη της λίστας Λαγκάρντ. Αυτή περιελάμβανε ονόματα Ελλήνων καταθετών στην τράπεζα HSBC της Ελβετίας, οι οποίοι φέρονται να φοροδιέφευγαν. Σε αυτή περιλαμβανόταν και το όνομα της Σταυρούλας Κουράκου, η οποία εμφανιζόταν να έχει καταθέσεις στην HSBC ύψους 1,3 εκατ. ευρώ.
Το κατηγορητήριο για τις φρεγάτες
«Στις δωροδοκίες και τις υπόγειες διαδρομές σταματάει ο ρόλος του ΚΥΣΕΑ», είχε αναφέρει ο Γιάννος Παπαντωνίου στην κατάθεσή του στη δευτεροβάθμια δίκη του Ακη Τσοχατζόπουλου και ερωτηθείς τότε από τον συνήγορο της Βίκυς Σταμάτη για το αν τα μέλη της οικογένειας ενός υπουργού ευθύνονται για το επίπεδο διαβίωσης που εκείνος τους παρέχει είχε απαντήσει: «Ο καθένας πρέπει να αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Τα μέλη της οικογένειας ευθύνονται μόνο αν είχαν συμμετοχή στις πράξεις».
Τώρα πλέον ο ίδιος και η σύζυγός του βρίσκονται στη θέση που βρίσκονταν αντίστοιχα ο Ακης Τσοχατζόπουλος και η Βίκυ Σταμάτη το 2102 (όταν και εκείνοι προφυλακίστηκαν για ξέπλυμα μαύρου χρήματος από τα εξοπλιστικά) και ίσως ένα από τα νομικά επιχειρήματα που θα προβάλουν για να αντικρούσουν στο εξής όσα τους καταλογίζονται είναι ότι δεν υπάρχει οικογενειακή ευθύνη. Ωστόσο, η Σταυρούλα Κουράκου είναι συνδικαιούχος σε πολλούς λογαριασμούς στην Ελβετία μέσα από τους οποίους «πέρασε» το μαύρο χρήμα, σύμφωνα με τη Δικαιοσύνη.
Για να στοιχειοθετήσουν την κατηγορία περί νομιμοποίησης εσόδων από παράνομη εγκληματική δραστηριότητα σε βάρος του ζεύγους Παπαντωνίου, οι ανακριτές αναφέρονται εκτενώς στη σύμβαση για τον εκσυγχρονισμό των έξι φρεγατών που ανατέθηκε από τον πρώην υπουργό στη Thales Nederland B.V. και εκείνη, σύμφωνα πάντα με το κατηγορητήριο, τον αντάμειψε με τουλάχιστον 2,8 εκατ. ελβετικά φράγκα.
Οπως αναφέρεται στο κατηγορητήριο, το Ελληνικό Δημόσιο θα είχε πραγματικό όφελος μόνο εάν ο εκσυγχρονισμός των φρεγατών άρχιζε εγκαίρως, ήτοι το 2000, και ολοκληρωνόταν επιτυχώς το 2005, καθώς το Πολεμικό Ναυτικό προσδοκούσε τη χρονική περίοδο 2005-2020 να διαθέτει έξι φρεγάτες πλήρως εκσυγχρονισμένες. Καθοριστικός, λοιπόν, παράγοντας για την επιτυχία του εν λόγω εξοπλιστικού ήταν η έγκαιρη υλοποίησή του. Οι φρεγάτες ήταν ήδη, τότε, ηλικίας 18 έως 22 ετών και αν ο εκσυγχρονισμός τους δεν γινόταν άμεσα, το Ελληνικό Δημόσιο θα οδηγούνταν σε δαπανηρότερες λύσεις.
Τον Οκτώβριο του 2001 ο Γιάννος Παπαντωνίου ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Εθνικής Αμυνας διαδεχόμενος τον Ακη Τσοχατζόπουλο και περίπου έναν χρόνο μετά, τον Σεπτέμβριο του 2002, αποφάσισε την απευθείας ανάθεση του έργου του εκσυγχρονισμού των φρεγατών στην εταιρεία Thales Nederland B.V., ως κύρια υποκατασκευάστρια των Ελληνικών Ναυπηγείων (ΕΝΑΕ). Ενέκρινε δε την ανάθεση χωρίς ποτέ να αποστείλει τον φάκελο της σύμβασης στο Ελεγκτικό Συνέδριο! Και αυτό έγινε, σύμφωνα με τους ανακριτές, για να μην ελεγχθεί ποτέ η νομιμότητά της. «Η απευθείας ανάθεση σε καμία περίπτωση δεν συνέβαλε στην εξοικονόμηση χρόνου. Αντίθετα ήταν παράνομη και ζημίωσε το Ελληνικό Δημόσιο. Ούτε εξυπηρετούσε και την ελληνική αμυντική βιομηχανία καθώς η κυβέρνηση είχε ήδη προγραμματίσει την ιδιωτικοποίηση των ΕΝΑΕ που έλαβε χώρα την 31/5/2002», επισημαίνει το κατηγορητήριο.
Μάλιστα, το κατηγορητήριο επικαλείται και ένα ακόμη στοιχείο για να αποδείξει ότι ο πρώην υπουργός είχε αντίληψη ότι η συγκεκριμένη σύμβαση θα ήταν επιζήμια για το ελληνικό κράτος. Το 2002 o τότε Α/ΓΕΝ υποναύαρχος Αντώνης Αντωνιάδης με επιστολή του προς την ηγεσία του υπουργείου «προειδοποιούσε ότι το πραγματικό τίμημα του έργου θα έφτανε τα 164,3 δισ. δρχ. και όχι τα 130 δισ. δρχ. και το κόστος αυτό θα έπρεπε να θεωρηθεί δυσανάλογα υψηλό σε σχέση με το αποτέλεσμα, αφού επρόκειτο για υλοποίηση ενός εξοπλιστικού προγράμματος με μεγάλο κόστος και μικρή ωφέλεια».
«Επέλεξες», λένε οι ανακριτές στο «κατηγορώ» τους σε βάρος του Γιάννου Παπαντωνίου, «να υλοποιήσεις ως υπουργός Αμυνας το πρόγραμμα γνωρίζοντας μεταξύ άλλων ότι: α) κατά το προβλεπόμενο πέρας αυτού τα πλοία θα είχαν ηλικία 30 ετών, με περιορισμένο το υπόλοιπο του επιχειρησιακού τους βίου, και β) το πρόγραμμα ήταν επιζήμιο».
Δεν παραλείπουν δε να επισημάνουν ότι «η εξέλιξη του προγράμματος κατέδειξε τουλάχιστον μέχρι τον Νοέμβριο του 2014 πως δεν είχαν αποκατασταθεί οι εκκρεμότητες που είχαν καταγραφεί σε καθεμία από τις φρεγάτες». Μάλιστα, υπογραμμίζουν ότι «οι φρεγάτες μπορεί να υπάρχουν σήμερα, αλλά έχουν υπερβεί τον επιχειρησιακό τους βίο και δίχως αυτές να έχουν υποστεί εκσυγχρονισμό στα καίρια και βασικά οπλικά τους συστήματα».
Και αυτό γιατί, μεταξύ άλλων, «τα προγράμματα που ανατέθηκαν σε εταιρείες συμφερόντων συγκεκριμένων προσώπων δεν υλοποιήθηκαν κατά μεγάλος μέρος επιτυχώς ή δεν υλοποιήθηκαν καθόλου καθώς υπήρξαν μεγάλα προβλήματα και μεγάλες καθυστερήσεις».
Τα αντισταθμιστικά και η ζημία
Οι ανακριτές, όμως, κρίνουν ότι ο Γιάννος Παπαντωνίου γνώριζε ότι και τα προγράμματα αντισταθμιστικών ωφελημάτων (ΑΩ) του προγράμματος εκσυγχρονισμού των φρεγατών «ήταν αδύνατον να εκτελεστούν προσηκόντως και εμπροθέσμως». Και αυτό καθώς «η ανάθεσή τους θα γινόταν σε υποκατασκευάστριες εταιρείες που ανήκαν σε συγκεκριμένα πρόσωπα προκειμένου με εικονικές τιμολογήσεις των προγραμμάτων αυτών να εξασφαλιστούν μεγάλα χρηματικά ποσά, τα οποία θα εισέπρατταν από τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις και στη συνέχεια θα διένειμαν τόσο μεταξύ τους και μεταξύ επιχειρηματιών, αλλά και σε σένα και άλλους αξιωματούχους που ενεργούσατε κατά παράβαση των καθηκόντων σας».
Κατά το κατηγορητήριο, το ποσό που προσπόρισε ο Γιάννος Παπαντωνίου ανέρχεται σε 2.835.197,05 ελβετικά φράγκα (2.437.962 ευρώ), με τη ζημία του Ελληνικού Δημοσίου να ανέρχεται σε 381.578.580 ευρώ, όσο δηλαδή και το συνολικό καταβληθέν τίμημα όλου του εξοπλιστικού προγράμματος. Με απλά λόγια, οι ανακριτές επισημαίνουν ότι από τη στιγμή που «ακόμη και σήμερα το Πολεμικό Ναυτικό εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πρόβλημα με το αξιόπλοο και το αξιόμαχο των φρεγατών, οι οποίες ουδέποτε εκσυγχρονίστηκαν σύμφωνα με τις προδιαγραφές που είχε καθορίσει το ΓΕΝ», στην ουσία το εν λόγω πρόγραμμα είναι άχρηστο και ως εκ τούτου ζημιώθηκε το Ελληνικό Δημόσιο με το ποσό που διέθεσε για τον εκσυγχρονισμό τους.
Η ροή του χρήματος και η «ορφανή» μίζα
Για να προχωρήσει στις συγκεκριμένες επιλογές ο πρώην υπουργός, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, έλαβε χρηματικά ανταλλάγματα. Tο κατηγορητήριο συνδέει τα «δώρα» της Thales προς τον Γιάννο Παπαντωνίου προκειμένου εκείνος να την επιλέξει για τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών, καταγράφοντας αναλυτικά και τον ρόλο που είχε ο 73χρονος επιχειρηματίας Ανδρέας Μπάρδης στη μεταφορά των χρημάτων αυτών στην Ελβετία, σε κοινούς λογαριασμούς του ζεύγους Παπαντωνίου.
Οπως επισημαίνεται στο πολυσέλιδο δικαστικό έγγραφο, ο εκπρόσωπος της Thales στην Ελλάδα Χαράλαμπος Μπεκατώρος έπρεπε να μεταφέρει από την εταιρεία του τα «ωφελήματα» του Γιάννου Παπαντωνίου. Για τον λόγο αυτό κατάρτισε, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τους ανακριτές, «συμβάσεις προκαταβολής δανείου και εγγύησης» με την Thales Nederland B.V. Σύμφωνα με αυτές, η εταιρεία θα δάνειζε στον Χαράλαμπο Μπεκατώρο «στο πλαίσιο επενδύσεων και εργολαβιών» για τις φρεγάτες 1.500.000 ως προκαταβολή καθώς και άλλα ποσά. Τα χρήματα αυτά, βάσει της σύμβασης, κατατέθηκαν τμηματικά σε λογαριασμούς του Μπεκατώρου.
Λίγους μήνες αργότερα, όμως, τα χρήματα αυτά εμφανίζονται σε λογαριασμούς του Ανδρέα Μπάρδη και από εκεί παίρνουν τον δρόμο για τις τράπεζες τις Ελβετίας. Μέσω αυτών των προσώπων και αυτών των μεθόδων, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, έφτασε στο ζεύγος Παπαντωνίου το σύνολο του «δώρου» των 2,8 εκατ. ελβετικών φράγκων. Ενας λογαριασμός από τους δεκάδες που εντόπισαν οι ανακριτές χρησιμοποιήθηκε από τον πρώην υπουργό και τη σύζυγό του «ως λογαριασμός υποδοχής όλων των ανωτέρω χρηματικών ποσών, με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο ώστε να συγκαλύπτεται η αρχική προέλευση των κεφαλαίων που εισέρρευσαν σε αυτόν, όσο και ως περαιτέρω όχημα προκειμένου αυτά με ακόμη περισσότερες τραπεζικές κινήσεις και συναλλαγές να νομιμοποιηθούν εντός του τραπεζικού ελβετικού συστήματος».
Μάλιστα, όπως αναφέρεται στο κατηγορητήριο, ο συγκεκριμένος λογαριασμός ανοίχθηκε από τον Ανδρέα Μπάρδη, ο οποίος δήλωσε στους Ελβετούς τραπεζίτες ότι τα χρήματα αυτά προέρχονται από την επαγγελματική δραστηριότητα του Γιάννου Παπαντωνίου ως πολιτικού μηχανικού. Ο Ανδρέας Μπάρδης κλήθηκε μάλιστα τον Δεκέμβριο του 2005 από τη UBS να δώσει εξηγήσεις για τον όγκο των κεφαλαίων που εισέρρεαν στον λογαριασμό. Ο ίδιος «κατόπιν συμφωνίας με τον Γιάννο Παπαντωνίου, δεν αποκάλυψε ότι ενεργούσε για δικό του λογαριασμό αλλά για λογαριασμό μιας φίλης του που δήθεν γνώριζε τη συμφωνία των τραπεζών», επισημαίνουν οι ανακριτές και προσθέτουν: «Για τον λόγο αυτό στις 14/12/2005 ορίστηκε στον εν λόγω λογαριασμό συνδικαιούχος η Σταυρούλα Κουράκου».
Ο Ανδρέας Μπάρδης κλήθηκε από τους ανακριτές που ερευνούν την υπόθεση του ζεύγους Παπαντωνίου σε απολογία και κατά τη διάρκειά της έσφαξε με το γάντι τον πρώην υπουργό. Φέρεται να κατέθεσε ότι πράγματι έβγαζε χρήματα του Γιάννου Παπαντωνίου στην Ελβετία παραλαμβάνοντάς τα σε κίτρινους φακέλους και σε δεσμίδες από το σπίτι του στην Κηφισιά. Από εκεί λίγα-λίγα, όπως φέρεται να είπε, τα κατέθετε σε τράπεζα των βορείων προαστίων και στη συνέχεια τα ποσά αυτά έφταναν σε λογαριασμούς στην Ελβετία.
Οπως φέρεται να κατέθεσε, ο 73χρονος επιχειρηματίας θεωρούσε τον Γιάννο Παπαντωνίου έντιμο άνθρωπο και τα χρήματα που του έδινε νόμιμα. Μετά την απολογία του οι ανακριτές επέβαλαν στον Ανδρέα Μπάρδη αυστηρούς περιοριστικούς όρους αλλά και εγγύηση ύψους 500.000 ευρώ. Από τη μεριά του, ο προφυλακισμένος πρώην υπουργός δεν αρνήθηκε την ύπαρξη των χρημάτων -πώς θα μπορούσε άλλωστε καθώς εντοπίστηκαν όλα-, ωστόσο υποστήριξε ότι αυτά δεν έχουν σχέση με τις φρεγάτες και δεν προέρχονται από τη Thales αλλά από νόμιμα εισοδήματά του. Σε ό,τι αφορά τον Χαράλαμπο Μπεκατώρο, ο οποίος έχασε τη ζωή του σε τροχαίο το 2012, ο Γιάννος Παπαντωνίου φέρεται να είπε στην απολογία του ότι δεν τον γνώρισε ποτέ «Παρέθεσες αναλυτικά στον Ανδρέα Μπάρδη τον τρόπο που θα εκταμιεύονταν τα εν λόγω ποσά και την πηγή προέλευσής τους», αντιτείνουν οι ανακριτές στο κατηγορητήριό τους για το ζεύγος Παπαντωνίου και προσθέτουν: «Συναποφασίσατε από κοινού τουλάχιστον και με τη σύζυγό σου Σταυρούλα Κουράκου τα ανωτέρω χρηματικά ποσά που θα ελάμβανες να μην εισέλθουν διατραπεζικά στους λογαριασμούς του Ανδρέα Μπάρδη αλλά αρχικώς να κατατεθούν σε μετρητά σε αυτούς, ώστε να διακοπεί κάθε σύνδεση αυτών με την αρχική τους προέλευση προκειμένου να καταστεί αδύνατη οποιαδήποτε έρευνα σχετικά με την προέλευσή τους».
«Για τα λόγο αυτό», επισημαίνουν οι ανακριτές, «έμπιστα πρόσωπα σε εσένα θα κατέθεταν τα εν λόγω χρηματικά ποσά στους λογαριασμούς του Ανδρέα Μπάρδη ώστε να μην εμφανίζεται ούτε το όνομα του Ανδρέα Μπάρδη, ούτε το δικό σου, ούτε της συγκατηγορούμενής σου Σταυρούλας Κουράκου. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με το ανωτέρω κοινό σχέδιο δράσης και νομιμοποίησης του παράνομου οφέλους σου, θα λάμβαναν χώρα ανά τακτά χρονικά διαστήματα περισσότερες καταθέσεις μετρητών, τα οποία εν συνεχεία με συγκεκριμένη μέθοδο θα ακολουθούσαν συγκεκριμένη ροή ώστε να εμβαστούν σε πρώτη φάση σε τραπεζικούς λογαριασμούς που ο Ανδρέας Μπάρδης ήδη διέθετε στην Ελβετία, εν συνεχεία δε μέσω αυτών και με τη διενέργεια αλλεπάλληλων συνεχών και σύνθετων τραπεζικών κινήσεων να καταλήξουν σε άλλους λογαριασμούς, εκ των οποίων εσύ θα ελάμβανες το παράνομο όφελός σου».
Πλέον στο στόχαστρο των ανακριτών που συνεχίζουν την έρευνά τους βρίσκεται «ορφανή» μίζα ύψους 2.242.299 ευρώ, που φέρεται ότι δόθηκε από τη Thales Nederland B.V. Οι ανακριτές ψάχνουν τους τελικούς αποδέκτες της μίζας, διαπιστώνοντας ωστόσο ότι τα χρήματα διακινήθηκαν με παρεμφερή «τρόπο και μέθοδο, αντίστοιχο με αυτόν που διακινήθηκε και το ποσό των 2.835.197,05 ελβετικών φράγκων» που κατηγορείται ότι ξέπλυνε ο Γιάννος Παπαντωνίου.
Τέλος, ο πρώην υπουργός δεν αποκλείεται να βρεθεί αντιμέτωπος και με δίωξη για δωροδοκία σε περίπτωση που η Βουλή κρίνει ότι δεν τέλεσε το αδίκημα αυτό κατά την άσκηση των καθηκόντων του.
«Ο Γιάννος ο Περατιανός δεν περπατά καμαρωτός»*
Ο πρώην «τσάρος της οικονομίας», ο άλλοτε παντοδύναμος υπουργός Αμυνας, ο «αρχιτέκτονας» της εισόδου στην ΟΝΕ, ο πολιτικός με τον κοσμοπολίτικο αέρα και το χαμόγελο από διαφήμιση οδοντόκρεμας δεν έχει πια κανέναν λόγο να χαμογελά, καθώς βρίσκεται πίσω από τα κάγκελα της φυλακής για ξέπλυμα μαύρου χρήματος
Μεσάνυχτα, χειροπέδες, σπρωξίματα, κάμερες, κλούβες, διαδρομή ως το Μεταγωγών και από εκεί προφυλάκιση πίσω από τα κάγκελα του Κορυδαλλού. Η εικόνα προβλέψιμη, ακριβής και αμείλικτη διακήρυσσε ότι κανένας δεν είναι υπεράνω του νόμου.
Το μοντάζ αυτής της ενοχλητικής χορογραφίας, καθώς αποτύπωνε σε κοινή θέα την ευτέλεια του ζευγαριού των κατηγορουμένων, παραβίαζε σχεδόν απειλητικά το τεκμήριο της αθωότητας. Παρέπεμπε περισσότερο σε εκδικητικό μπούλινγκ παρά στην υπόμνηση «όπως έστρωσες, θα κοιμηθείς». Επί της ουσίας, πάντως, θα αποφανθεί ανεπηρέαστη η Δικαιοσύνη. Μέχρι τότε ο πρώην «τσάρος της Οικονομίας» ίσως βρει τον χρόνο, αγναντεύοντας το ταβάνι του κελιού του, να σκεφτεί στα 70 του αν και στην περίπτωσή του έχει εφαρμογή ο στίχος «Αχ, πού ’σαι νιότη που ’δειχνες πως θα γινόμουν άλλος».
Εδώ και πολύ καιρό, πάνε πάνω από πέντε χρόνια, είχε χαθεί από τα κομψά του στέκια στο κέντρο της Αθήνας. Από το «GB Corner», τον πεζόδρομο της Βαλαωρίτου, το «Κεντρικόν», τα οποία προτιμούσε τα χρόνια της παντοδυναμίας του, ήταν πλέον οριστικά απών. Είχε αραιώσει, ακόμη, τις επισκέψεις του στο «Pines» και στο «Menoo» της Κηφισιάς, καθώς και το «Gaspar» του Νέου Ψυχικού. Με τους παλιούς φίλους και συνεργάτες δεν είχε πια πολλά-πολλά. Με τον Σημίτη, όπως και με τον Στουρνάρα, δεν μιλούσαν, ούτε είχαν πάρε-δώσε, έλεγαν οι εναπομείναντες στον περίγυρό του. Οι γείτονες του γραφείου του στην οδό Αµερικής, στο Κολωνάκι, τον έβλεπαν να µπαινοβγαίνει κατά διαστήµατα για να συναντήσει μόνο τους νοµικούς που έχουν αναλάβει τις υποθέσεις του.
Πολλές υποθέσεις. Ερευνες για κινήσεις τραπεζικών λογαριασμών και φορολογικούς ελέγχους για σπίτια, εξοχικά, διαμερίσματα, γραφεία, «πόθεν έσχες». Και επιπλέον Προανακριτική Επιτροπή στη Βουλή, πολυετείς δικαστικές περιπέτειες με πρωτόδικες ποινές, εφετεία και καταθέσεις σε εισαγγελείς Διαφθοράς. Είχε ατονήσει και το Κέντρο Ερευνών Προοδευτικής Πολιτικής (ΚΕΠΠ), του οποίου είναι πρόεδρος. Στο ΚΕΠΠ ενεργοποιούνταν διοργανώνοντας σε κεντρικά ξενοδοχεία συνέδρια με σηµαντικές προσωπικότητες και καθηγητές από το εξωτερικό. Το κυριότερο ήταν ότι ο κοσµοπολίτικος αέρας που απέπνεε άλλοτε φαινόταν να ψυχόταν ανεπανόρθωτα στους παγετώνες του Καρακορούμ του Πακιστάν όπου εργαζόταν ως καθηγητής Οικονοµικών στο Πανεπιστήµιο της Λαχόρης. Η πρώην συγγραφική του βαρύτητα φάνταζε άγονη σαν την έρημο του Κατάρ, καθώς αρθρογραφούσε στην εκεί αγγλόφωνη εφημερίδα «Quatar Times». Το παλιό πολιτικό του εκτόπισμα έμοιαζε να βυθίζεται στη λίμνη της Γενεύης, αφότου μίσθωνε κατοικία στη γειτονιά του Σαμπλ για να είναι, υποτίθεται, κοντά στον γιο του Ιάσονα που σπούδαζε εκεί.
Το χειρότερο ήταν ότι από πέρυσι το δικαστήριο του είχε επιβάλει τον όρο της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα. Από κοντά, είχαν δημευθεί τα περιουσιακά στοιχεία του και ειδικότερα της επικαρπίας του σπιτιού της Κηφισιάς, που ανήκει στον γιο τους. Ηδη είχαν μπει στο μικροσκόπιο των δικαστικών αρχών και τα 2,8 εκατ. φράγκα, που φέρεται να εισέπραξε ως μίζα πριν από 15 χρόνια σύμφωνα με το κατηγορητήριο για να προωθήσει τη σύμβαση εκσυγχρονισμού των 6 φρεγατών τύπου S του Πολεμικού Ναυτικού. Αλλος στη θέση του θα είχε καταρρεύσει. Οχι αυτός. Συνέχιζε χαλαρός μέσα στα κομψά, συχνά μεταξωτά κοστούμια του με τις στυλάτες γραβάτες δεμένες στα λευκά και σιέλ πουκάμισά του με τα διακριτικά μανικετόκουμπα να μειδιά πλατιά με εκείνο το χαμόγελο από διαφήμιση οδοντόκρεμας μεταδίδοντας την αυτοπεποίθηση και την ασιοδοξία του ανθρώπου που αρνείται πεισματικά να μελαγχολήσει.
Προφανώς δεν αισθανόταν κατατρεγμένος, αφού απέδιδε με χαρακτηριστική άνεση τις περιπέτειές του σε συκοφαντίες. Ακόμη και στον Αθλητικό Ομιλο Κηφισιάς, όπου έπαιζε τένις, όταν οι εκεί θαμώνες έμοιαζαν να δυσφορούν με την παρουσία του, εκείνος με ψυχραιμία και έκδηλη ανωτερότητα αδιαφορούσε. Φιλάρεσκος στα όρια της αλαζονείας, έδειχνε να απολαμβάνει μόνο τις φιλοφρονήσεις εκείνων που του έλεγαν ότι έτσι γυμνασμένος και ευθυτενής μοιάζει με 50άρης. Στην πραγματικότητα, από το καλοκαίρι περπατάει πλέον στα 70, ενώ τα αλλεπάλληλα πλήγματα των διώξεων, θέλοντας και μη, έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα στη φυσιογνωμία του. Δεν είναι πια ο πολιτικός με την εντεκάχρονη υπουργική διαδρομή που χρίστηκε «τσάρος της Οικονομίας» και διαδέχτηκε τον Ακη στο καίριο πόστο του υπουργού Εθνικής Αμυνας. Λίγοι θυμούνται ότι θεωρήθηκε ο αρχιτέκτονας της ένταξης της χώρας στην ΟΝΕ, βροντοφωνάζοντας μετά τη Σύνοδο Κορυφής των τότε «15» της Ε.Ε., στη Φέιρα της Πορτογαλίας, τον Ιούνιο του 2000, πως «μπαίνουμε στον σκληρό πυρήνα της Ενωσης με το σπαθί μας».
Φοιτητής στην Αμερική το 1970
Το παλάτι του τσάρου
Λιγότεροι ίσως τον συνδέουν πια με την έκρηξη και την κατάρρευση του Χρηματιστηρίου την περίοδο 1998-2000. Οι περισσότεροι τον συναρθρώνουν πλέον με τις μετέπειτα βαριές σκιές στο πολιτικό του προφίλ και αρκετοί γελούν ακόμη χαιρέκακα για τη συνθηματολογική ατάκα του «για τον σοσιαλισμό παλεύουμε όλοι, σύντροφοι», που είχε εκστομίσει σε μια έξαρση ενθουσιασμού σε συνέδριο του ΠΑΣΟΚ. Η πικρή αλήθεια γι’ αυτόν τον αγωνιστή του σοσιαλισμού, που τον καρπό του κοσμούσε ένα πολυτελές ελβετικό ρολόι, είναι ότι από το 2004, όταν το κόμμα του μετακόμισε στα έδρανα της αντιπολίτευσης, η μαχητικότητά του μεταφέρθηκε στο πολυτελώς καλαίσθητο και πανάκριβο τριώροφο σπίτι με την εσωτερική θερμαινόμενη πισίνα, που απέκτησε το 1998, στην Κηφισιά. Εκεί, καθισμένος στον υπέρκομψο καναπέ του σαλονιού του, μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του και τα παιδιά τους, απαθανατιζόταν τον Φεβρουάριο του 2005 από τον φωτογραφικό φακό του «ΒήμαLife» επιδεικνύοντας χαμογελαστός, όπως πάντα, την οικονομική του ευρωστία. Ενας «τσάρος», άλλωστε, όφειλε να έχει το παλάτι του. Την ίδια ώρα στα έδρανα της Βουλής ανέβαζε τους τόνους εμφανίζοντας πρωτοφανές πάθος, συνδυασμένο με συμπτώματα αδιαλλαξίας και ύφος μελοδραματικής οξύτητας. Εκείνη την περίοδο είχε τεθεί στο στόχαστρο της κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή, αλλά ποτέ δεν συστάθηκε Εξεταστική για να διερευνήσει τις καταγγελίες για τους χειρισμούς του στα υπουργεία από τα οποία πέρασε επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου και κυρίως επί του Κώστα Σημίτη. Αντίθετα, περιέφερε περήφανος ως τρόπαιο την καταδικαστική απόφαση γαλλικού δικαστηρίου εις βάρος της εφημερίδας «Liberation», μετά από μήνυση που είχε καταθέσει εναντίον της για την εμπλοκή του ονόματός του στην υπόθεση των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Το 2006 στο τριμελές πρωτοδικείο του Παρισιού -μετά από εξάωρη συνεδρίαση όπου πρωτοστάτησαν οι δικηγόροι του, ο νομικός και στέλεχος του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Ρούμπεν Γκαρσία και ο εξπέρ στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο Γιάννης Δεληκωστόπουλος- ο Γιάννος δικαιώθηκε. Δυστυχώς για τον ίδιο, δεν έτυχε παρόμοιας απόλαυσης ικανοποίησης από το κόμμα του, στο οποίο διακινούνταν σπερμολογικά οι φήμες ότι κάποια «γίδα» βάραινε την πλάτη του. Εξ ου και δεν του ανέθεσαν κανέναν ρόλο. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, με αφορμή μια εκτός κομματικής γραμμής δήλωσή του για την πώληση της Εμπορικής Τράπεζας στους Γάλλους, ο πρόεδρος του κόμματος Γιώργος Παπανδρέου τον διέγραψε ακαριαία από την Κοινοβουλευτική Ομάδα. Ο εξοστρακισμός του από το ΠΑΣΟΚ ολοκληρώθηκε με τον αποκλεισμό του από το συνέδριο του Κινήματος, με αποτέλεσμα τον επόμενο χρόνο ο Γιάννος Παπαντωνίου να βρεθεί και εκτός Βουλής. Κάπως έτσι έληξε άδοξα η δραστηριοποίησή του με το ΠΑΣΟΚ που άντεξε περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα.
Με τη δεύτερη σύζυγό του Ρούλα Κουράκου, την εποχή της παντοδυναμίας του
Ο πρώτος γάμος και η γνωριμία με τον Ανδρέα
Στα 28 του χρόνια ο νεαρός Γιάννος Παπαντωνίου δίδασκε ως ειδικός επιστήμονας στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φορτωμένος διπλώματα Οικονομικών από την ίδια σχολή και το Πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν στις ΗΠΑ, με σπουδές Ιστορίας στη Σορβόνη και διδακτορικό δίπλωμα Οικονομικών από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, είχε όλα τα φόντα για ακαδημαϊκή καριέρα. Ψηλός, αθλητικός, με πυκνό μακρύ μαλλί και μούσι, σύμφωνα με τα αισθητικά γούστα της εποχής, ξεχώριζε με την ευγένεια, τη σεμνότητα αλλά και τον αέρα γοητείας που απέπνεε στις φοιτητικές αίθουσες. Ενταγμένος στο ΚΚΕ Εσωτερικού, δραστηριοποιούνταν στον τομέα διανοουμένων του κόμματος, εκπονώντας ιδεολογικά άρθρα και μελέτες. Ηταν ήδη οικογενειάρχης, παντρεμένος με τη Μαρία-Αμαλία Καρτάλη, με την οποία γνωρίστηκαν στο Παρίσι, ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν τον Μάιο του 1972 στην ορθόδοξη εκκλησία των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης στην Πόλη του Φωτός.
Μαζί είχαν αποκτήσει δύο παιδιά, τη Δάφνη και τον Νικήτα. Η Λία, όπως φώναζαν χαϊδευτικά τη σύζυγό του, καταγόταν από εύπορη αλλά με έντονη πολιτική παρουσία οικογένεια Αιγυπτιωτών Ελλήνων του Βόλου και ήταν κόρη της Εριφύλης Καρτάλη και του πολιτικού Γεωργίου Καρτάλη. Ο τελευταίος, κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του ως κατ’ επανάληψη υπουργού, αρχηγού σοσιαλδημοκρατικού πολιτικού κόμματος και δημάρχου Βόλου, διατηρούσε δεσμούς με τον Γέρο της Δημοκρατίας, τον Γεώργιο Παπανδρέου, και ήταν στενός φίλος του διανοούμενου Κορνήλιου Καστοριάδη, ιδεολογικού μέντορα του Ανδρέα Παπανδρέου στα χρόνια της εφηβείας του. Αναπόφευκτα σχεδόν, εξ οικογενειακής συνάφειας, ο νεαρός επιστήμονας προκάλεσε το ενδιαφέρον του ηγέτη του ορμητικού, τότε, Κινήματος της Αλλαγής. Ο Γιάννος είχε ήδη δημοσιεύσει ένα άρθρο στο περιοδικό «Αντί», όπου κατά παρέκκλιση του φιλοευρωπαϊκού χαρακτήρα του τότε κόμματός του είχε υιοθετήσει το σύνθημα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο» με μεγαλύτερη θέρμη από όση στην πραγματικότητα διέθετε ο εμπνευστής του. Η συνάντησή του με τον Ανδρέα στο Καστρί -όπου ο Γιάννος έφτασε συνοδευόμενος από την Πόπη Νικολάου, στέλεχος της Ενωσης Γυναικών Ελλάδας στην οποία ηγούνταν η Μαργαρίτα Παπανδρέου- ήταν καταλυτική για την πολιτική εξέλιξη του τότε ρεφορμιστή του Κομμουνιστικού Κινήματος με την αστραφτερή οδοντοστοιχία. Μετά από κουβέντα 20 λεπτών, κατά την οποία ο Ανδρέας τσέκαρε τις γνώσεις και την ποιότητα του συνομιλητή του, του πρότεινε μια θέση στο ψηφοδέλτιο για την Ευρωβουλή.
Το προσόν του ήταν ότι ήξερε από οικονομικά και μίλαγε ξένες γλώσσες σε μια εποχή που τα αδάμαστα παλικάρια της Αλλαγής με τα μούσια και τα ανοιχτά στο στήθος πουκάμισα δεν σκάμπαζαν τίποτε από τα δύο, χώρια που εχθρεύονταν τις Βρυξέλλες. Η τελευταία ερώτηση που του απηύθυνε ο Ανδρέας πριν κλείσει τη συνομιλία τους ήταν: «Στομάχι γερό έχεις;». Απάντησε καταφατικά, αποδεικνύοντας ύστερα από χρόνια ότι είχε και μάλιστα μεγάλο. Στον επόμενο τόνο ο Γιάννος, που τότε σκέφτηκε τις μελλοντικές του προοπτικές, βρέθηκε να μετέχει στην ομάδα Λάζαρη, εκπονώντας το προεκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ του 1981. Η αλήθεια ήταν ότι ο Ανδρέας τον συμπαθούσε, γνωρίζοντας ότι, εκτός της οικογένειας Καρτάλη, και η δική του είχε παράδοση στους αγώνες για τη δημοκρατία τη δεκαετία του ’60, καθώς ο αδελφός της μητέρας του, ο Δημήτρης Παπαντωνίου, ήταν προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης κατά την εποχή της δολοφονίας του Λαμπράκη.
Ωστόσο, παρά το διπλό διαβατήριο για την πολιτική του καριέρα, ο Γιάννος υπήρξε παιδί μονογονεϊκής οικογένειας. Η μητέρα του Ευαγγελία Παπαντωνίου, νομικός με σπουδές στο Ασφαλιστικό και το Εργατικό Δίκαιο στη Γαλλία, και η πρώτη γυναίκα γενική διευθύντρια στην ιστορία της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, τον έφερε, ανύπαντρη, στον κόσμο, στο Παρίσι, τον Ιούλιο του 1949. Καρπός του έρωτά της με τον δικηγόρο Παναγιώτη Πανόπουλο με τον οποίο διατηρούσε σχέσεις από τα προπολεμικά χρόνια, χάθηκαν και ξανάσμιξαν μετά τον Πόλεμο, όταν ο παλιός σύντροφός της ήταν παντρεμένος με άλλη γυναίκα. Οπως αφηγείται ο ίδιος ο Γιάννος στο βιβλίο του «Στάσεις και Αποστάσεις», όταν εκείνη έμεινε έγκυος και αυτός δίστασε να χωρίσει, κράτησε το παιδί με δική της απόφαση. Εφυγε για το Παρίσι, παίρνοντας εκπαιδευτική άδεια από το ΙΚΑ όπου εργαζόταν, και γέννησε μόνη της με τη συμπαράσταση της στενής της φίλης, της Μαρίκας Στρομπούλη, που ζούσε στη γαλλική πρωτεύουσα. Μετά από λίγους μήνες επέστρεψαν και οι δύο στο σπίτι της μητέρας του στα Εξάρχεια, όπου ο μικρός γιος ανατράφηκε διαβάζοντας και παίζοντας βιολί κοντά στην αφοσιωμένη μάνα του, τον παππού του Κυριάκο που είχε διατελέσει νομικός σύμβουλος του Ελευθέριου Βενιζέλου και τη γιαγιά του Ελένη. Χωρίς αδέλφια και καθόλου πατρική φιγούρα κοντά του, ο Γιάννος κράτησε το επίθετο της μητέρας του και γνώρισε τον πατέρα του πρώτη φορά στα 19 του χρόνια.
Με τον Ακη Τσοχατζόπουλο, του οποίου τον δρόμο προς τη φυλακή ακολούθησε και ο ίδιος
Και ύστερα ήρθε ο έρωτας...
Το Πάσχα του 1994, στην ολάνθιστη μαγιάτικη Μονεμβασιά, ένα μεσήλικο ζευγάρι απολάμβανε διακριτικά τον ρομαντικό έρωτά του. Το ότι αμφότεροι ήταν παντρεμένοι με άλλους συζύγους και είχαν έκαστος από δύο παιδιά ουδόλως διατάρασσε την αφοσίωση του ενός προς τον άλλον. Ο επώνυμος εκ των δύο ήταν ο μόλις εκτελών χρέη υπουργού Εθνικής Οικονομίας, λεβεντόκορμος με ψαρά μαλλιά Γιάννος Παπαντωνίου. Η ανώνυμη χαμηλών τόνων μελαχρινή και κομψή σύντροφός του ήταν η ιδιαιτέρα γραμματέας στο πολιτικό του γραφείο Σταυρούλα Κουράκου, η Ρούλα, όπως τη φώναζε χαϊδευτικά ο προϊστάμενός της. Ηδη οι διάδρομοι του υπουργείου βούιζαν για το παράφορο ειδύλλιο που είχε φουντώσει πίσω από τις κλειστές πόρτες του υπουργικού γραφείου, ενώ, σύμφωνα με φήμες αδιασταύρωτες, ο υπουργός είχε εγκαταλείψει την οικογενειακή εστία της μονοκατοικίας στο Στροφύλι της Κηφισιάς, όπου ζούσε με τη σύζυγό του Λία. Ο Γιάννος ήταν τότε στα πολύ πάνω του. Ακτινοβολούσε αυτοκυριαρχία και αυτοεκτίμηση, στα όρια της έπαρσης. Είχε προηγηθεί τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς η συμμετοχή του στο ταξίδι του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου στην Αμερική. Τότε, κατ’ απόκλιση από το σύνηθες επίσημο πρωτόκολλο του υφυπουργού, ο Γιάννος είχε παραβρεθεί στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου, όπου ο Κλίντον είχε υποδεχθεί τον Ανδρέα και τον υπουργό Εξωτερικών Κάρολο Παπούλια. Η παρουσία του εκεί ερμηνευόταν από τον ίδιο ως κίνηση ιδιαίτερα ουσιαστικής, όχι συμβολικής, σημασίας.
Το ίδιο απόγευμα στην Αθήνα είχε αφήσει την τελευταία του πνοή ο Γιώργος Γεννηματάς και έμενε κενή η θέση του στο υπουργείο Οικονομίας. Τα στοιχήματα στην ελληνική πρωτεύουσα έδιναν κι έπαιρναν αν θα τον αντικαθιστούσε ο Γιάννης Μπούτος, ο Γιάννης Ποτάκης, ο Γεράσιμος Αρσένης ή ακόμη και ο Θεόδωρος Πάγκαλος. Εν τω μεταξύ, στη Νέα Υόρκη, μετά την Ουάσινγκτον, ο Γιάννος συνέτρωγε σε παραδοσιακό εστιατόριο της Μικρής Ιταλίας στο Μανχάταν με τον συνεργάτη του, αείμνηστο καθηγητή και γνωστό εκδότη-δημοσιογράφο Γιάννη Τσαμουργκέλη. Εκεί πάνω στο κόκκινο καρό τραπεζομάντιλο με το κιάντι και τις πιατέλες με τα ζυμαρικά τού εξομολογήθηκε την ελπίδα του, ο Ανδρέας να του ανέθετε το υπουργείο. Το επόμενο μεσημέρι στην Αθήνα, ο Αντώνης Λιβάνης, μπαίνοντας στο μπαρ «17» της οδού Λυκαβηττού, ανακοίνωσε στους αγωνιούντες Πασόκους με τα κοκτέιλ στα χέρια, το όνομα του 45χρονου Γιάννου για το επίζηλο χαρτοφυλάκιο. Ο κύβος για τον νέο «τσάρο της Οικονομίας» είχε ριφθεί στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Οταν ορκίστηκε υπουργός τον κάλεσε ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής και του είπε: «Είσαι νέος, φιλόδοξος και έχεις προοπτική, να θέσεις λοιπόν προτεραιότητες. Να κάνεις επιλογές. Και να επιμείνεις σε αυτές».
Αυτό έκανε εμφατικά και στην προσωπική του ζωή. Η σύντροφός του κατέθεσε αίτηση διαζυγίου από τον σύζυγό της Θεόδωρο Ουσταμπασίδη, ιδιοκτήτη επιχείρησης ανταλλακτικών αυτοκινήτων στην οδό Λιοσίων, χάνοντας μάλιστα και την επιμέλεια των δύο γιων τους, του Αλέξανδρου και του Στέφανου-Σωτήρη. Ο Γιάννος, από την πλευρά του, δεν πήρε ποτέ διαζύγιο, αφού η πρώτη σύζυγός του έφυγε από τη ζωή ενώ βρίσκονταν σε διάσταση που ρηγματώθηκε από οικογενειακές, συναισθηματικές και περιουσιακές πικρίες. Το ζευγάρι παντρεύτηκε μακριά από τα φλας της δημοσιότητας το 1998 με κουμπάρο τον Γιώργο Κανδαλέπα, τον πιο στενό συνεργάτη του Παπαντωνίου στο υπουργείο Οικονομικών. Εναν χρόνο αργότερα απέκτησαν τον Ιάσονα.
Ιπτάμενος και τζέντλεμαν, την εποχή της παντοδυναμίας του, στο υπουργείο Αμυνας
Η μεζονέτα στην Κηφισιά και η βίλα στη Σύρο
Πανίσχυρος ήδη από το 1996 υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, ο Γιάννος χτίζει σε οικόπεδο 450 περίπου τ.μ. τη μεγαλοπρεπή τριώροφη μεζονέτα στην Κηφισιά και αργότερα, το 2002, ενώ ήταν υπουργός Εθνικής Αμυνας, αγοράζει στην περιοχή Τρία Λαγγόνια της Σύρου 5 στρέμματα με ένα κτίσμα, τα οποία πέρασαν στην ιδιοκτησία της Στ. Κουράκου. Σε προνομιακή θέση με πανοραμική θέα το ζευγάρι χτίζει το 2006 μια επιβλητική διώροφη βίλα 224 τ.μ. πάνω από έναν γκρεμό, κάτω από τον οποίο σκάνε τα κύματα τού νότιου άκρου του νησιού. Αλλά, όπως πάντα σε τέτοιες επικλινείς τοποθεσίες, ο γκρεμός καραδοκεί και τα βράχια είναι κοφτερά. Οι κακές αλλά και οι υποψιασμένες γλώσσες σχολιάζουν χαμηλόφωνα πως είναι πολλά τα λεφτά «για τον Γιάννο τον Περατιανό που περπατά καμαρωτός», όπως λέει και το ηπειρώτικο δημώδες. Τους ψιθύρους περί μικροαστικής απληστίας τούς εκλαμβάνει και τους μεταφράζει ως κακοήθεις προσπάθειες που επιδιώκουν την τιμωρία της κυβέρνησης Σημίτη και της σπίλωσης της δικής του επιτυχημένης διαδρομής προς όφελος της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, ως έξυπνος άνθρωπος που δεν ζει αποξενωμένος σε αεροστεγές ζιγκουράτ, αποφεύγει να βρεθεί στο επίκεντρο οποιασδήποτε αρνητικής δημοσιότητας. Προφανώς και δεν έχει τη συμπεριφορά του Ακη Τσοχατζόπουλου. Αλλά δεν χαλάει και τις τυπικές συνήθειές του. Πηγαίνει συστηματικά στο γραφείο του, διαβάζει «Le Monde» και «Financial Times» πάνω στο χειρουργικής καθαρότητας τραπέζι του, μιλάει στο τηλέφωνο με διεθνείς προσωπικότητες και έμπιστους φίλους, γράφει τα βιβλία του. Η ζωή του διακρίνεται για τη ρυθμική ακρίβεια ελβετικού ρολογιού. Παρ’ όλα αυτά, η συνάφειά του με τα πιο στρεβλά ήθη της εξουσίας φαίνεται να του έχουν αφήσει κουσούρι την απόσταση, αν όχι την αφ’ υψηλού θεώρηση των βρυχηθμών της κοινωνίας.
Ωσπου αυτό το συμπαγές μείγμα σιγουριάς και αυτοπεποίθησης το θρυμματίζει το 2012 με εκκωφαντικό κρότο η δημοσίευση της αποκαλυπτικής λίστας Λαγκάρντ. Σε αυτήν, στον αριθμό 919, εμφανίζεται το όνομα της «Stavroula Kourakou - businesswoman» με καταθέσεις 1,3 εκατ. ευρώ στο υποκατάστημα της τράπεζας HSBC στη Γενεύη. Από εκεί και ύστερα ξεκινούν οι αλυσιδωτές αντιδράσεις που διαλύουν καταιγιστικά σε κομμάτια και αποσπάσματα το καλοστημένο ντόμινο. Οπως ακριβώς τα δύο αυτοκίνητα που πυρπολούνται έξω από το σπίτι της Κηφισιάς. Εν τω μεταξύ, τα ήξεις αφήξεις που ακολουθούν εκθέτουν τον γαλήνιο πρώην υπουργό. Τη μία επαναλαμβάνει μονότονα ότι το ποσό έχει δηλωθεί και εισαχθεί στην Ελλάδα με απόλυτη διαφάνεια. Την άλλη ισχυρίζεται ότι πρόκειται για καταπίστευµα των παιδιών της Σταυρούλας από τον πρώτο της γάµο με χρήματα του βιοπαλαιστή πρώην συζύγου της! Ομως ο άθλος της μάταιης πειθούς απέχει ελάχιστα από τη δοκιμασία του επερχόμενου μαρτυρίου. Ειρωνεία της τύχης, ο άνθρωπος που δημιούργησε το ΣΔΟΕ το βρίσκει τώρα στo κατόπι του ψάχνοντας για τις οικονομικές ατασθαλίες του, ενώ η Εισαγγελία Διαφθοράς ακολουθεί τις ύποπτες διαδρομές του χρήματος. Με ποινικές διώξεις, καταδίκες και χρέη προς το Δημόσιο, είναι πλέον φανερό ότι το ζευγάρι έχει πάρει την κάτω βόλτα καθώς δεν μπορεί να συγκεράσει την τέχνη της καλής ζωής με την καρικατούρα της αξιοπιστίας. Οταν το 2016 πωλούν την εξοχική βίλα στη Σύρο αντιμετωπίζουν νέα κατηγορία, κακουργηματικού τύπου. Ο δικαστικός κλοιός στενεύει επικίνδυνα γύρω τους. Ισως πιστεύουν πως η όποια ενοχή τους πρέπει να είναι αναγνωρισμένη από όλο τ anatakti
Οταν τον Μάιο του 2015 ο Γιάννος Παπαντωνίου κατέθεσε στη δίκη του Ακη Τσοχατζόπουλου ότι δεν γνώριζε τίποτα για «σύστημα παράνομων πληρωμών στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας» και «αν είχα τέτοια στοιχεία, θα τα διαβίβαζα αμέσως στον εισαγγελέα», σίγουρα δεν μπορούσε να φανταστεί ότι τρία χρόνια αργότερα θα είχε την ίδια τύχη με αυτή του προκατόχου του. Οταν όμως την περασμένη Τρίτη, η ανακρίτρια και η εισαγγελέας τού ανακοίνωσαν ότι προφυλακίζεται ο ίδιος και η σύζυγός του Σταυρούλα Κουράκου, ο άλλοτε πανίσχυρος υπουργός του ΠΑΣΟΚ -σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής- πάγωσε. Το ζεύγος Παπαντωνίου, όπως και το ζεύγος Τσοχατζόπουλου, είχε τελικά την ίδια πορεία...
Με μια βαρύτατη κατηγορία που τους θέλει να έχουν ξεπλύνει 2,8 εκατ. ελβετικά φράγκα, ο Γιάννος Παπαντωνίου και η σύζυγός του οδηγήθηκαν στις φυλακές. Τα χρήματα αυτά, σύμφωνα με το σε βάρος τους κοινό κατηγορητήριο, το οποίο αποκαλύπτει σήμερα ολόκληρο το «ΘΕΜΑ», καταβλήθηκαν ως «δώρο» στον κ. Παπαντωνίου προκειμένου εκείνος ως υπουργός Εθνικής Αμυνας να δώσει σε συγκεκριμένη εταιρεία το μεγάλο έργο της αναβάθμισης έξι φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού. Επί 21 συνολικά ώρες ο ίδιος και η σύζυγός του αρνούνταν στους ανακριτές Διαφθοράς Ηλιάνα Ζαμανίκα και Γεώργιο Ευαγγέλου ότι τα χρήματα αυτά αποτελούν προϊόν δωροδοκίας. Οπως όμως φάνηκε εκ του αποτελέσματος, δεν κατάφεραν να πείσουν και κυρίως να απαντήσουν στο εξής βασικό ερώτημα των ανακριτών: «Ποια είναι η πηγή προέλευσης των χρημάτων αυτών τα οποία βρέθηκαν σε κοινούς τους λογαριασμούς σε τράπεζες της Ελβετίας;».
Σε ένα κατηγορητήριο 323 σελίδων οι δύο ανακριτές που ερευνούν την υπόθεση του ζεύγους Παπαντωνίου παραθέτουν στοιχεία-φωτιά για τον πρώην υπουργό και τη σύζυγό του. Το κατηγορητήριο απαρτίζεται από δύο μέρη: το πρώτο αφορά τη σύμβαση για τον εκσυγχρονισμό των έξι φρεγατών τύπου «S», την οποία ο Γιάννος Παπαντωνίου ως υπουργός Εθνικής Αμυνας ανέθεσε προς υλοποίηση στην εταιρεία Thales Nederland B.V., που ανήκει στον γαλλικό κολοσσό Thales. Το δεύτερο μέρος αφορά τη διακίνηση των 2,8 εκατ. ελβετικών φράγκων μέσω του εγχώριου τραπεζικού συστήματος αλλά και τραπεζών της Ελβετίας. Ωστόσο, το πολυσέλιδο έγγραφο που τελικά έστειλε το ζεύγος Παπαντωνίου στη φυλακή είναι προϊόν πολυετούς έρευνας των ελληνικών δικαστικών αρχών, διάρκειας περίπου επτά ετών, η οποία ξεκίνησε όταν ακόμη προϊσταμένη στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών ήταν η εισαγγελέας Ελένη Ράικου.
Εμφανώς σοκαρισμένος και φορώντας χειροπέδες ο Γιάννος Παπαντωνίου οδηγείται στη φυλακή
Πρόκειται για μια πολυεπίπεδη έρευνα που είναι μοιρασμένη σε διάφορα ανακριτικά γραφεία και έχει σημείο αιχμής όχι μόνο τις συμβάσεις για τα εξοπλιστικά που υπέγραφε ως υπουργός ο Γιάννος Παπαντωνίου, αλλά και τον τρόπο απόκτησης της ακίνητης περιουσίας του. Στο πλαίσιο, δε, αυτών των ερευνών οι λογαριασμοί του ζεύγους Παπαντωνίου καθώς και τα ακίνητα περιουσιακά τους στοιχεία είναι δεσμευμένα από τις 22 Μαΐου του 2017.
Μέχρι στιγμής, πάντως, το ζεύγος έχει τρεις αμετάκλητες καταδίκες για το αδίκημα της ανακριβούς δήλωσης «πόθεν έσχες» κατά τα έτη 2007, 2009 και 2010. Συγκεκριμένα, για τη δήλωση του 2009 ο Γιάννος Παπαντωνίου και η σύζυγός του καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών μετατρέψιμη προς 10 ευρώ ημερησίως και χρηματικό πρόστιμο 10.000 ευρώ ο καθένας. Για αυτή του 2008 καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης δύο ετών ο καθένας με τριετή αναστολή και για του 2010 τους επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών, επίσης με αναστολή.
Οι δικαστικές έρευνες για το ζεύγος Παπαντωνίου, ωστόσο, απέκτησαν μια άλλη δυναμική όταν τον Σεπτέμβριο του 2012 ήρθε για πρώτη φορά στη δημοσιότητα η ύπαρξη της λίστας Λαγκάρντ. Αυτή περιελάμβανε ονόματα Ελλήνων καταθετών στην τράπεζα HSBC της Ελβετίας, οι οποίοι φέρονται να φοροδιέφευγαν. Σε αυτή περιλαμβανόταν και το όνομα της Σταυρούλας Κουράκου, η οποία εμφανιζόταν να έχει καταθέσεις στην HSBC ύψους 1,3 εκατ. ευρώ.
Το κατηγορητήριο για τις φρεγάτες
«Στις δωροδοκίες και τις υπόγειες διαδρομές σταματάει ο ρόλος του ΚΥΣΕΑ», είχε αναφέρει ο Γιάννος Παπαντωνίου στην κατάθεσή του στη δευτεροβάθμια δίκη του Ακη Τσοχατζόπουλου και ερωτηθείς τότε από τον συνήγορο της Βίκυς Σταμάτη για το αν τα μέλη της οικογένειας ενός υπουργού ευθύνονται για το επίπεδο διαβίωσης που εκείνος τους παρέχει είχε απαντήσει: «Ο καθένας πρέπει να αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Τα μέλη της οικογένειας ευθύνονται μόνο αν είχαν συμμετοχή στις πράξεις».
Τώρα πλέον ο ίδιος και η σύζυγός του βρίσκονται στη θέση που βρίσκονταν αντίστοιχα ο Ακης Τσοχατζόπουλος και η Βίκυ Σταμάτη το 2102 (όταν και εκείνοι προφυλακίστηκαν για ξέπλυμα μαύρου χρήματος από τα εξοπλιστικά) και ίσως ένα από τα νομικά επιχειρήματα που θα προβάλουν για να αντικρούσουν στο εξής όσα τους καταλογίζονται είναι ότι δεν υπάρχει οικογενειακή ευθύνη. Ωστόσο, η Σταυρούλα Κουράκου είναι συνδικαιούχος σε πολλούς λογαριασμούς στην Ελβετία μέσα από τους οποίους «πέρασε» το μαύρο χρήμα, σύμφωνα με τη Δικαιοσύνη.
Για να στοιχειοθετήσουν την κατηγορία περί νομιμοποίησης εσόδων από παράνομη εγκληματική δραστηριότητα σε βάρος του ζεύγους Παπαντωνίου, οι ανακριτές αναφέρονται εκτενώς στη σύμβαση για τον εκσυγχρονισμό των έξι φρεγατών που ανατέθηκε από τον πρώην υπουργό στη Thales Nederland B.V. και εκείνη, σύμφωνα πάντα με το κατηγορητήριο, τον αντάμειψε με τουλάχιστον 2,8 εκατ. ελβετικά φράγκα.
Οπως αναφέρεται στο κατηγορητήριο, το Ελληνικό Δημόσιο θα είχε πραγματικό όφελος μόνο εάν ο εκσυγχρονισμός των φρεγατών άρχιζε εγκαίρως, ήτοι το 2000, και ολοκληρωνόταν επιτυχώς το 2005, καθώς το Πολεμικό Ναυτικό προσδοκούσε τη χρονική περίοδο 2005-2020 να διαθέτει έξι φρεγάτες πλήρως εκσυγχρονισμένες. Καθοριστικός, λοιπόν, παράγοντας για την επιτυχία του εν λόγω εξοπλιστικού ήταν η έγκαιρη υλοποίησή του. Οι φρεγάτες ήταν ήδη, τότε, ηλικίας 18 έως 22 ετών και αν ο εκσυγχρονισμός τους δεν γινόταν άμεσα, το Ελληνικό Δημόσιο θα οδηγούνταν σε δαπανηρότερες λύσεις.
Τον Οκτώβριο του 2001 ο Γιάννος Παπαντωνίου ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Εθνικής Αμυνας διαδεχόμενος τον Ακη Τσοχατζόπουλο και περίπου έναν χρόνο μετά, τον Σεπτέμβριο του 2002, αποφάσισε την απευθείας ανάθεση του έργου του εκσυγχρονισμού των φρεγατών στην εταιρεία Thales Nederland B.V., ως κύρια υποκατασκευάστρια των Ελληνικών Ναυπηγείων (ΕΝΑΕ). Ενέκρινε δε την ανάθεση χωρίς ποτέ να αποστείλει τον φάκελο της σύμβασης στο Ελεγκτικό Συνέδριο! Και αυτό έγινε, σύμφωνα με τους ανακριτές, για να μην ελεγχθεί ποτέ η νομιμότητά της. «Η απευθείας ανάθεση σε καμία περίπτωση δεν συνέβαλε στην εξοικονόμηση χρόνου. Αντίθετα ήταν παράνομη και ζημίωσε το Ελληνικό Δημόσιο. Ούτε εξυπηρετούσε και την ελληνική αμυντική βιομηχανία καθώς η κυβέρνηση είχε ήδη προγραμματίσει την ιδιωτικοποίηση των ΕΝΑΕ που έλαβε χώρα την 31/5/2002», επισημαίνει το κατηγορητήριο.
Μάλιστα, το κατηγορητήριο επικαλείται και ένα ακόμη στοιχείο για να αποδείξει ότι ο πρώην υπουργός είχε αντίληψη ότι η συγκεκριμένη σύμβαση θα ήταν επιζήμια για το ελληνικό κράτος. Το 2002 o τότε Α/ΓΕΝ υποναύαρχος Αντώνης Αντωνιάδης με επιστολή του προς την ηγεσία του υπουργείου «προειδοποιούσε ότι το πραγματικό τίμημα του έργου θα έφτανε τα 164,3 δισ. δρχ. και όχι τα 130 δισ. δρχ. και το κόστος αυτό θα έπρεπε να θεωρηθεί δυσανάλογα υψηλό σε σχέση με το αποτέλεσμα, αφού επρόκειτο για υλοποίηση ενός εξοπλιστικού προγράμματος με μεγάλο κόστος και μικρή ωφέλεια».
«Επέλεξες», λένε οι ανακριτές στο «κατηγορώ» τους σε βάρος του Γιάννου Παπαντωνίου, «να υλοποιήσεις ως υπουργός Αμυνας το πρόγραμμα γνωρίζοντας μεταξύ άλλων ότι: α) κατά το προβλεπόμενο πέρας αυτού τα πλοία θα είχαν ηλικία 30 ετών, με περιορισμένο το υπόλοιπο του επιχειρησιακού τους βίου, και β) το πρόγραμμα ήταν επιζήμιο».
Δεν παραλείπουν δε να επισημάνουν ότι «η εξέλιξη του προγράμματος κατέδειξε τουλάχιστον μέχρι τον Νοέμβριο του 2014 πως δεν είχαν αποκατασταθεί οι εκκρεμότητες που είχαν καταγραφεί σε καθεμία από τις φρεγάτες». Μάλιστα, υπογραμμίζουν ότι «οι φρεγάτες μπορεί να υπάρχουν σήμερα, αλλά έχουν υπερβεί τον επιχειρησιακό τους βίο και δίχως αυτές να έχουν υποστεί εκσυγχρονισμό στα καίρια και βασικά οπλικά τους συστήματα».
Και αυτό γιατί, μεταξύ άλλων, «τα προγράμματα που ανατέθηκαν σε εταιρείες συμφερόντων συγκεκριμένων προσώπων δεν υλοποιήθηκαν κατά μεγάλος μέρος επιτυχώς ή δεν υλοποιήθηκαν καθόλου καθώς υπήρξαν μεγάλα προβλήματα και μεγάλες καθυστερήσεις».
Τα αντισταθμιστικά και η ζημία
Οι ανακριτές, όμως, κρίνουν ότι ο Γιάννος Παπαντωνίου γνώριζε ότι και τα προγράμματα αντισταθμιστικών ωφελημάτων (ΑΩ) του προγράμματος εκσυγχρονισμού των φρεγατών «ήταν αδύνατον να εκτελεστούν προσηκόντως και εμπροθέσμως». Και αυτό καθώς «η ανάθεσή τους θα γινόταν σε υποκατασκευάστριες εταιρείες που ανήκαν σε συγκεκριμένα πρόσωπα προκειμένου με εικονικές τιμολογήσεις των προγραμμάτων αυτών να εξασφαλιστούν μεγάλα χρηματικά ποσά, τα οποία θα εισέπρατταν από τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις και στη συνέχεια θα διένειμαν τόσο μεταξύ τους και μεταξύ επιχειρηματιών, αλλά και σε σένα και άλλους αξιωματούχους που ενεργούσατε κατά παράβαση των καθηκόντων σας».
Κατά το κατηγορητήριο, το ποσό που προσπόρισε ο Γιάννος Παπαντωνίου ανέρχεται σε 2.835.197,05 ελβετικά φράγκα (2.437.962 ευρώ), με τη ζημία του Ελληνικού Δημοσίου να ανέρχεται σε 381.578.580 ευρώ, όσο δηλαδή και το συνολικό καταβληθέν τίμημα όλου του εξοπλιστικού προγράμματος. Με απλά λόγια, οι ανακριτές επισημαίνουν ότι από τη στιγμή που «ακόμη και σήμερα το Πολεμικό Ναυτικό εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πρόβλημα με το αξιόπλοο και το αξιόμαχο των φρεγατών, οι οποίες ουδέποτε εκσυγχρονίστηκαν σύμφωνα με τις προδιαγραφές που είχε καθορίσει το ΓΕΝ», στην ουσία το εν λόγω πρόγραμμα είναι άχρηστο και ως εκ τούτου ζημιώθηκε το Ελληνικό Δημόσιο με το ποσό που διέθεσε για τον εκσυγχρονισμό τους.
Η ροή του χρήματος και η «ορφανή» μίζα
Για να προχωρήσει στις συγκεκριμένες επιλογές ο πρώην υπουργός, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, έλαβε χρηματικά ανταλλάγματα. Tο κατηγορητήριο συνδέει τα «δώρα» της Thales προς τον Γιάννο Παπαντωνίου προκειμένου εκείνος να την επιλέξει για τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών, καταγράφοντας αναλυτικά και τον ρόλο που είχε ο 73χρονος επιχειρηματίας Ανδρέας Μπάρδης στη μεταφορά των χρημάτων αυτών στην Ελβετία, σε κοινούς λογαριασμούς του ζεύγους Παπαντωνίου.
Οπως επισημαίνεται στο πολυσέλιδο δικαστικό έγγραφο, ο εκπρόσωπος της Thales στην Ελλάδα Χαράλαμπος Μπεκατώρος έπρεπε να μεταφέρει από την εταιρεία του τα «ωφελήματα» του Γιάννου Παπαντωνίου. Για τον λόγο αυτό κατάρτισε, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τους ανακριτές, «συμβάσεις προκαταβολής δανείου και εγγύησης» με την Thales Nederland B.V. Σύμφωνα με αυτές, η εταιρεία θα δάνειζε στον Χαράλαμπο Μπεκατώρο «στο πλαίσιο επενδύσεων και εργολαβιών» για τις φρεγάτες 1.500.000 ως προκαταβολή καθώς και άλλα ποσά. Τα χρήματα αυτά, βάσει της σύμβασης, κατατέθηκαν τμηματικά σε λογαριασμούς του Μπεκατώρου.
Λίγους μήνες αργότερα, όμως, τα χρήματα αυτά εμφανίζονται σε λογαριασμούς του Ανδρέα Μπάρδη και από εκεί παίρνουν τον δρόμο για τις τράπεζες τις Ελβετίας. Μέσω αυτών των προσώπων και αυτών των μεθόδων, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, έφτασε στο ζεύγος Παπαντωνίου το σύνολο του «δώρου» των 2,8 εκατ. ελβετικών φράγκων. Ενας λογαριασμός από τους δεκάδες που εντόπισαν οι ανακριτές χρησιμοποιήθηκε από τον πρώην υπουργό και τη σύζυγό του «ως λογαριασμός υποδοχής όλων των ανωτέρω χρηματικών ποσών, με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο ώστε να συγκαλύπτεται η αρχική προέλευση των κεφαλαίων που εισέρρευσαν σε αυτόν, όσο και ως περαιτέρω όχημα προκειμένου αυτά με ακόμη περισσότερες τραπεζικές κινήσεις και συναλλαγές να νομιμοποιηθούν εντός του τραπεζικού ελβετικού συστήματος».
Μάλιστα, όπως αναφέρεται στο κατηγορητήριο, ο συγκεκριμένος λογαριασμός ανοίχθηκε από τον Ανδρέα Μπάρδη, ο οποίος δήλωσε στους Ελβετούς τραπεζίτες ότι τα χρήματα αυτά προέρχονται από την επαγγελματική δραστηριότητα του Γιάννου Παπαντωνίου ως πολιτικού μηχανικού. Ο Ανδρέας Μπάρδης κλήθηκε μάλιστα τον Δεκέμβριο του 2005 από τη UBS να δώσει εξηγήσεις για τον όγκο των κεφαλαίων που εισέρρεαν στον λογαριασμό. Ο ίδιος «κατόπιν συμφωνίας με τον Γιάννο Παπαντωνίου, δεν αποκάλυψε ότι ενεργούσε για δικό του λογαριασμό αλλά για λογαριασμό μιας φίλης του που δήθεν γνώριζε τη συμφωνία των τραπεζών», επισημαίνουν οι ανακριτές και προσθέτουν: «Για τον λόγο αυτό στις 14/12/2005 ορίστηκε στον εν λόγω λογαριασμό συνδικαιούχος η Σταυρούλα Κουράκου».
Ο Ανδρέας Μπάρδης κλήθηκε από τους ανακριτές που ερευνούν την υπόθεση του ζεύγους Παπαντωνίου σε απολογία και κατά τη διάρκειά της έσφαξε με το γάντι τον πρώην υπουργό. Φέρεται να κατέθεσε ότι πράγματι έβγαζε χρήματα του Γιάννου Παπαντωνίου στην Ελβετία παραλαμβάνοντάς τα σε κίτρινους φακέλους και σε δεσμίδες από το σπίτι του στην Κηφισιά. Από εκεί λίγα-λίγα, όπως φέρεται να είπε, τα κατέθετε σε τράπεζα των βορείων προαστίων και στη συνέχεια τα ποσά αυτά έφταναν σε λογαριασμούς στην Ελβετία.
Οπως φέρεται να κατέθεσε, ο 73χρονος επιχειρηματίας θεωρούσε τον Γιάννο Παπαντωνίου έντιμο άνθρωπο και τα χρήματα που του έδινε νόμιμα. Μετά την απολογία του οι ανακριτές επέβαλαν στον Ανδρέα Μπάρδη αυστηρούς περιοριστικούς όρους αλλά και εγγύηση ύψους 500.000 ευρώ. Από τη μεριά του, ο προφυλακισμένος πρώην υπουργός δεν αρνήθηκε την ύπαρξη των χρημάτων -πώς θα μπορούσε άλλωστε καθώς εντοπίστηκαν όλα-, ωστόσο υποστήριξε ότι αυτά δεν έχουν σχέση με τις φρεγάτες και δεν προέρχονται από τη Thales αλλά από νόμιμα εισοδήματά του. Σε ό,τι αφορά τον Χαράλαμπο Μπεκατώρο, ο οποίος έχασε τη ζωή του σε τροχαίο το 2012, ο Γιάννος Παπαντωνίου φέρεται να είπε στην απολογία του ότι δεν τον γνώρισε ποτέ «Παρέθεσες αναλυτικά στον Ανδρέα Μπάρδη τον τρόπο που θα εκταμιεύονταν τα εν λόγω ποσά και την πηγή προέλευσής τους», αντιτείνουν οι ανακριτές στο κατηγορητήριό τους για το ζεύγος Παπαντωνίου και προσθέτουν: «Συναποφασίσατε από κοινού τουλάχιστον και με τη σύζυγό σου Σταυρούλα Κουράκου τα ανωτέρω χρηματικά ποσά που θα ελάμβανες να μην εισέλθουν διατραπεζικά στους λογαριασμούς του Ανδρέα Μπάρδη αλλά αρχικώς να κατατεθούν σε μετρητά σε αυτούς, ώστε να διακοπεί κάθε σύνδεση αυτών με την αρχική τους προέλευση προκειμένου να καταστεί αδύνατη οποιαδήποτε έρευνα σχετικά με την προέλευσή τους».
«Για τα λόγο αυτό», επισημαίνουν οι ανακριτές, «έμπιστα πρόσωπα σε εσένα θα κατέθεταν τα εν λόγω χρηματικά ποσά στους λογαριασμούς του Ανδρέα Μπάρδη ώστε να μην εμφανίζεται ούτε το όνομα του Ανδρέα Μπάρδη, ούτε το δικό σου, ούτε της συγκατηγορούμενής σου Σταυρούλας Κουράκου. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με το ανωτέρω κοινό σχέδιο δράσης και νομιμοποίησης του παράνομου οφέλους σου, θα λάμβαναν χώρα ανά τακτά χρονικά διαστήματα περισσότερες καταθέσεις μετρητών, τα οποία εν συνεχεία με συγκεκριμένη μέθοδο θα ακολουθούσαν συγκεκριμένη ροή ώστε να εμβαστούν σε πρώτη φάση σε τραπεζικούς λογαριασμούς που ο Ανδρέας Μπάρδης ήδη διέθετε στην Ελβετία, εν συνεχεία δε μέσω αυτών και με τη διενέργεια αλλεπάλληλων συνεχών και σύνθετων τραπεζικών κινήσεων να καταλήξουν σε άλλους λογαριασμούς, εκ των οποίων εσύ θα ελάμβανες το παράνομο όφελός σου».
Πλέον στο στόχαστρο των ανακριτών που συνεχίζουν την έρευνά τους βρίσκεται «ορφανή» μίζα ύψους 2.242.299 ευρώ, που φέρεται ότι δόθηκε από τη Thales Nederland B.V. Οι ανακριτές ψάχνουν τους τελικούς αποδέκτες της μίζας, διαπιστώνοντας ωστόσο ότι τα χρήματα διακινήθηκαν με παρεμφερή «τρόπο και μέθοδο, αντίστοιχο με αυτόν που διακινήθηκε και το ποσό των 2.835.197,05 ελβετικών φράγκων» που κατηγορείται ότι ξέπλυνε ο Γιάννος Παπαντωνίου.
Τέλος, ο πρώην υπουργός δεν αποκλείεται να βρεθεί αντιμέτωπος και με δίωξη για δωροδοκία σε περίπτωση που η Βουλή κρίνει ότι δεν τέλεσε το αδίκημα αυτό κατά την άσκηση των καθηκόντων του.
«Ο Γιάννος ο Περατιανός δεν περπατά καμαρωτός»*
Ο πρώην «τσάρος της οικονομίας», ο άλλοτε παντοδύναμος υπουργός Αμυνας, ο «αρχιτέκτονας» της εισόδου στην ΟΝΕ, ο πολιτικός με τον κοσμοπολίτικο αέρα και το χαμόγελο από διαφήμιση οδοντόκρεμας δεν έχει πια κανέναν λόγο να χαμογελά, καθώς βρίσκεται πίσω από τα κάγκελα της φυλακής για ξέπλυμα μαύρου χρήματος
Μεσάνυχτα, χειροπέδες, σπρωξίματα, κάμερες, κλούβες, διαδρομή ως το Μεταγωγών και από εκεί προφυλάκιση πίσω από τα κάγκελα του Κορυδαλλού. Η εικόνα προβλέψιμη, ακριβής και αμείλικτη διακήρυσσε ότι κανένας δεν είναι υπεράνω του νόμου.
Το μοντάζ αυτής της ενοχλητικής χορογραφίας, καθώς αποτύπωνε σε κοινή θέα την ευτέλεια του ζευγαριού των κατηγορουμένων, παραβίαζε σχεδόν απειλητικά το τεκμήριο της αθωότητας. Παρέπεμπε περισσότερο σε εκδικητικό μπούλινγκ παρά στην υπόμνηση «όπως έστρωσες, θα κοιμηθείς». Επί της ουσίας, πάντως, θα αποφανθεί ανεπηρέαστη η Δικαιοσύνη. Μέχρι τότε ο πρώην «τσάρος της Οικονομίας» ίσως βρει τον χρόνο, αγναντεύοντας το ταβάνι του κελιού του, να σκεφτεί στα 70 του αν και στην περίπτωσή του έχει εφαρμογή ο στίχος «Αχ, πού ’σαι νιότη που ’δειχνες πως θα γινόμουν άλλος».
Εδώ και πολύ καιρό, πάνε πάνω από πέντε χρόνια, είχε χαθεί από τα κομψά του στέκια στο κέντρο της Αθήνας. Από το «GB Corner», τον πεζόδρομο της Βαλαωρίτου, το «Κεντρικόν», τα οποία προτιμούσε τα χρόνια της παντοδυναμίας του, ήταν πλέον οριστικά απών. Είχε αραιώσει, ακόμη, τις επισκέψεις του στο «Pines» και στο «Menoo» της Κηφισιάς, καθώς και το «Gaspar» του Νέου Ψυχικού. Με τους παλιούς φίλους και συνεργάτες δεν είχε πια πολλά-πολλά. Με τον Σημίτη, όπως και με τον Στουρνάρα, δεν μιλούσαν, ούτε είχαν πάρε-δώσε, έλεγαν οι εναπομείναντες στον περίγυρό του. Οι γείτονες του γραφείου του στην οδό Αµερικής, στο Κολωνάκι, τον έβλεπαν να µπαινοβγαίνει κατά διαστήµατα για να συναντήσει μόνο τους νοµικούς που έχουν αναλάβει τις υποθέσεις του.
Πολλές υποθέσεις. Ερευνες για κινήσεις τραπεζικών λογαριασμών και φορολογικούς ελέγχους για σπίτια, εξοχικά, διαμερίσματα, γραφεία, «πόθεν έσχες». Και επιπλέον Προανακριτική Επιτροπή στη Βουλή, πολυετείς δικαστικές περιπέτειες με πρωτόδικες ποινές, εφετεία και καταθέσεις σε εισαγγελείς Διαφθοράς. Είχε ατονήσει και το Κέντρο Ερευνών Προοδευτικής Πολιτικής (ΚΕΠΠ), του οποίου είναι πρόεδρος. Στο ΚΕΠΠ ενεργοποιούνταν διοργανώνοντας σε κεντρικά ξενοδοχεία συνέδρια με σηµαντικές προσωπικότητες και καθηγητές από το εξωτερικό. Το κυριότερο ήταν ότι ο κοσµοπολίτικος αέρας που απέπνεε άλλοτε φαινόταν να ψυχόταν ανεπανόρθωτα στους παγετώνες του Καρακορούμ του Πακιστάν όπου εργαζόταν ως καθηγητής Οικονοµικών στο Πανεπιστήµιο της Λαχόρης. Η πρώην συγγραφική του βαρύτητα φάνταζε άγονη σαν την έρημο του Κατάρ, καθώς αρθρογραφούσε στην εκεί αγγλόφωνη εφημερίδα «Quatar Times». Το παλιό πολιτικό του εκτόπισμα έμοιαζε να βυθίζεται στη λίμνη της Γενεύης, αφότου μίσθωνε κατοικία στη γειτονιά του Σαμπλ για να είναι, υποτίθεται, κοντά στον γιο του Ιάσονα που σπούδαζε εκεί.
Το χειρότερο ήταν ότι από πέρυσι το δικαστήριο του είχε επιβάλει τον όρο της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα. Από κοντά, είχαν δημευθεί τα περιουσιακά στοιχεία του και ειδικότερα της επικαρπίας του σπιτιού της Κηφισιάς, που ανήκει στον γιο τους. Ηδη είχαν μπει στο μικροσκόπιο των δικαστικών αρχών και τα 2,8 εκατ. φράγκα, που φέρεται να εισέπραξε ως μίζα πριν από 15 χρόνια σύμφωνα με το κατηγορητήριο για να προωθήσει τη σύμβαση εκσυγχρονισμού των 6 φρεγατών τύπου S του Πολεμικού Ναυτικού. Αλλος στη θέση του θα είχε καταρρεύσει. Οχι αυτός. Συνέχιζε χαλαρός μέσα στα κομψά, συχνά μεταξωτά κοστούμια του με τις στυλάτες γραβάτες δεμένες στα λευκά και σιέλ πουκάμισά του με τα διακριτικά μανικετόκουμπα να μειδιά πλατιά με εκείνο το χαμόγελο από διαφήμιση οδοντόκρεμας μεταδίδοντας την αυτοπεποίθηση και την ασιοδοξία του ανθρώπου που αρνείται πεισματικά να μελαγχολήσει.
Προφανώς δεν αισθανόταν κατατρεγμένος, αφού απέδιδε με χαρακτηριστική άνεση τις περιπέτειές του σε συκοφαντίες. Ακόμη και στον Αθλητικό Ομιλο Κηφισιάς, όπου έπαιζε τένις, όταν οι εκεί θαμώνες έμοιαζαν να δυσφορούν με την παρουσία του, εκείνος με ψυχραιμία και έκδηλη ανωτερότητα αδιαφορούσε. Φιλάρεσκος στα όρια της αλαζονείας, έδειχνε να απολαμβάνει μόνο τις φιλοφρονήσεις εκείνων που του έλεγαν ότι έτσι γυμνασμένος και ευθυτενής μοιάζει με 50άρης. Στην πραγματικότητα, από το καλοκαίρι περπατάει πλέον στα 70, ενώ τα αλλεπάλληλα πλήγματα των διώξεων, θέλοντας και μη, έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα στη φυσιογνωμία του. Δεν είναι πια ο πολιτικός με την εντεκάχρονη υπουργική διαδρομή που χρίστηκε «τσάρος της Οικονομίας» και διαδέχτηκε τον Ακη στο καίριο πόστο του υπουργού Εθνικής Αμυνας. Λίγοι θυμούνται ότι θεωρήθηκε ο αρχιτέκτονας της ένταξης της χώρας στην ΟΝΕ, βροντοφωνάζοντας μετά τη Σύνοδο Κορυφής των τότε «15» της Ε.Ε., στη Φέιρα της Πορτογαλίας, τον Ιούνιο του 2000, πως «μπαίνουμε στον σκληρό πυρήνα της Ενωσης με το σπαθί μας».
Φοιτητής στην Αμερική το 1970
Το παλάτι του τσάρου
Λιγότεροι ίσως τον συνδέουν πια με την έκρηξη και την κατάρρευση του Χρηματιστηρίου την περίοδο 1998-2000. Οι περισσότεροι τον συναρθρώνουν πλέον με τις μετέπειτα βαριές σκιές στο πολιτικό του προφίλ και αρκετοί γελούν ακόμη χαιρέκακα για τη συνθηματολογική ατάκα του «για τον σοσιαλισμό παλεύουμε όλοι, σύντροφοι», που είχε εκστομίσει σε μια έξαρση ενθουσιασμού σε συνέδριο του ΠΑΣΟΚ. Η πικρή αλήθεια γι’ αυτόν τον αγωνιστή του σοσιαλισμού, που τον καρπό του κοσμούσε ένα πολυτελές ελβετικό ρολόι, είναι ότι από το 2004, όταν το κόμμα του μετακόμισε στα έδρανα της αντιπολίτευσης, η μαχητικότητά του μεταφέρθηκε στο πολυτελώς καλαίσθητο και πανάκριβο τριώροφο σπίτι με την εσωτερική θερμαινόμενη πισίνα, που απέκτησε το 1998, στην Κηφισιά. Εκεί, καθισμένος στον υπέρκομψο καναπέ του σαλονιού του, μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του και τα παιδιά τους, απαθανατιζόταν τον Φεβρουάριο του 2005 από τον φωτογραφικό φακό του «ΒήμαLife» επιδεικνύοντας χαμογελαστός, όπως πάντα, την οικονομική του ευρωστία. Ενας «τσάρος», άλλωστε, όφειλε να έχει το παλάτι του. Την ίδια ώρα στα έδρανα της Βουλής ανέβαζε τους τόνους εμφανίζοντας πρωτοφανές πάθος, συνδυασμένο με συμπτώματα αδιαλλαξίας και ύφος μελοδραματικής οξύτητας. Εκείνη την περίοδο είχε τεθεί στο στόχαστρο της κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή, αλλά ποτέ δεν συστάθηκε Εξεταστική για να διερευνήσει τις καταγγελίες για τους χειρισμούς του στα υπουργεία από τα οποία πέρασε επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου και κυρίως επί του Κώστα Σημίτη. Αντίθετα, περιέφερε περήφανος ως τρόπαιο την καταδικαστική απόφαση γαλλικού δικαστηρίου εις βάρος της εφημερίδας «Liberation», μετά από μήνυση που είχε καταθέσει εναντίον της για την εμπλοκή του ονόματός του στην υπόθεση των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Το 2006 στο τριμελές πρωτοδικείο του Παρισιού -μετά από εξάωρη συνεδρίαση όπου πρωτοστάτησαν οι δικηγόροι του, ο νομικός και στέλεχος του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Ρούμπεν Γκαρσία και ο εξπέρ στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο Γιάννης Δεληκωστόπουλος- ο Γιάννος δικαιώθηκε. Δυστυχώς για τον ίδιο, δεν έτυχε παρόμοιας απόλαυσης ικανοποίησης από το κόμμα του, στο οποίο διακινούνταν σπερμολογικά οι φήμες ότι κάποια «γίδα» βάραινε την πλάτη του. Εξ ου και δεν του ανέθεσαν κανέναν ρόλο. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, με αφορμή μια εκτός κομματικής γραμμής δήλωσή του για την πώληση της Εμπορικής Τράπεζας στους Γάλλους, ο πρόεδρος του κόμματος Γιώργος Παπανδρέου τον διέγραψε ακαριαία από την Κοινοβουλευτική Ομάδα. Ο εξοστρακισμός του από το ΠΑΣΟΚ ολοκληρώθηκε με τον αποκλεισμό του από το συνέδριο του Κινήματος, με αποτέλεσμα τον επόμενο χρόνο ο Γιάννος Παπαντωνίου να βρεθεί και εκτός Βουλής. Κάπως έτσι έληξε άδοξα η δραστηριοποίησή του με το ΠΑΣΟΚ που άντεξε περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα.
Με τη δεύτερη σύζυγό του Ρούλα Κουράκου, την εποχή της παντοδυναμίας του
Ο πρώτος γάμος και η γνωριμία με τον Ανδρέα
Στα 28 του χρόνια ο νεαρός Γιάννος Παπαντωνίου δίδασκε ως ειδικός επιστήμονας στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φορτωμένος διπλώματα Οικονομικών από την ίδια σχολή και το Πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν στις ΗΠΑ, με σπουδές Ιστορίας στη Σορβόνη και διδακτορικό δίπλωμα Οικονομικών από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, είχε όλα τα φόντα για ακαδημαϊκή καριέρα. Ψηλός, αθλητικός, με πυκνό μακρύ μαλλί και μούσι, σύμφωνα με τα αισθητικά γούστα της εποχής, ξεχώριζε με την ευγένεια, τη σεμνότητα αλλά και τον αέρα γοητείας που απέπνεε στις φοιτητικές αίθουσες. Ενταγμένος στο ΚΚΕ Εσωτερικού, δραστηριοποιούνταν στον τομέα διανοουμένων του κόμματος, εκπονώντας ιδεολογικά άρθρα και μελέτες. Ηταν ήδη οικογενειάρχης, παντρεμένος με τη Μαρία-Αμαλία Καρτάλη, με την οποία γνωρίστηκαν στο Παρίσι, ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν τον Μάιο του 1972 στην ορθόδοξη εκκλησία των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης στην Πόλη του Φωτός.
Μαζί είχαν αποκτήσει δύο παιδιά, τη Δάφνη και τον Νικήτα. Η Λία, όπως φώναζαν χαϊδευτικά τη σύζυγό του, καταγόταν από εύπορη αλλά με έντονη πολιτική παρουσία οικογένεια Αιγυπτιωτών Ελλήνων του Βόλου και ήταν κόρη της Εριφύλης Καρτάλη και του πολιτικού Γεωργίου Καρτάλη. Ο τελευταίος, κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του ως κατ’ επανάληψη υπουργού, αρχηγού σοσιαλδημοκρατικού πολιτικού κόμματος και δημάρχου Βόλου, διατηρούσε δεσμούς με τον Γέρο της Δημοκρατίας, τον Γεώργιο Παπανδρέου, και ήταν στενός φίλος του διανοούμενου Κορνήλιου Καστοριάδη, ιδεολογικού μέντορα του Ανδρέα Παπανδρέου στα χρόνια της εφηβείας του. Αναπόφευκτα σχεδόν, εξ οικογενειακής συνάφειας, ο νεαρός επιστήμονας προκάλεσε το ενδιαφέρον του ηγέτη του ορμητικού, τότε, Κινήματος της Αλλαγής. Ο Γιάννος είχε ήδη δημοσιεύσει ένα άρθρο στο περιοδικό «Αντί», όπου κατά παρέκκλιση του φιλοευρωπαϊκού χαρακτήρα του τότε κόμματός του είχε υιοθετήσει το σύνθημα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο» με μεγαλύτερη θέρμη από όση στην πραγματικότητα διέθετε ο εμπνευστής του. Η συνάντησή του με τον Ανδρέα στο Καστρί -όπου ο Γιάννος έφτασε συνοδευόμενος από την Πόπη Νικολάου, στέλεχος της Ενωσης Γυναικών Ελλάδας στην οποία ηγούνταν η Μαργαρίτα Παπανδρέου- ήταν καταλυτική για την πολιτική εξέλιξη του τότε ρεφορμιστή του Κομμουνιστικού Κινήματος με την αστραφτερή οδοντοστοιχία. Μετά από κουβέντα 20 λεπτών, κατά την οποία ο Ανδρέας τσέκαρε τις γνώσεις και την ποιότητα του συνομιλητή του, του πρότεινε μια θέση στο ψηφοδέλτιο για την Ευρωβουλή.
Το προσόν του ήταν ότι ήξερε από οικονομικά και μίλαγε ξένες γλώσσες σε μια εποχή που τα αδάμαστα παλικάρια της Αλλαγής με τα μούσια και τα ανοιχτά στο στήθος πουκάμισα δεν σκάμπαζαν τίποτε από τα δύο, χώρια που εχθρεύονταν τις Βρυξέλλες. Η τελευταία ερώτηση που του απηύθυνε ο Ανδρέας πριν κλείσει τη συνομιλία τους ήταν: «Στομάχι γερό έχεις;». Απάντησε καταφατικά, αποδεικνύοντας ύστερα από χρόνια ότι είχε και μάλιστα μεγάλο. Στον επόμενο τόνο ο Γιάννος, που τότε σκέφτηκε τις μελλοντικές του προοπτικές, βρέθηκε να μετέχει στην ομάδα Λάζαρη, εκπονώντας το προεκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ του 1981. Η αλήθεια ήταν ότι ο Ανδρέας τον συμπαθούσε, γνωρίζοντας ότι, εκτός της οικογένειας Καρτάλη, και η δική του είχε παράδοση στους αγώνες για τη δημοκρατία τη δεκαετία του ’60, καθώς ο αδελφός της μητέρας του, ο Δημήτρης Παπαντωνίου, ήταν προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης κατά την εποχή της δολοφονίας του Λαμπράκη.
Ωστόσο, παρά το διπλό διαβατήριο για την πολιτική του καριέρα, ο Γιάννος υπήρξε παιδί μονογονεϊκής οικογένειας. Η μητέρα του Ευαγγελία Παπαντωνίου, νομικός με σπουδές στο Ασφαλιστικό και το Εργατικό Δίκαιο στη Γαλλία, και η πρώτη γυναίκα γενική διευθύντρια στην ιστορία της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, τον έφερε, ανύπαντρη, στον κόσμο, στο Παρίσι, τον Ιούλιο του 1949. Καρπός του έρωτά της με τον δικηγόρο Παναγιώτη Πανόπουλο με τον οποίο διατηρούσε σχέσεις από τα προπολεμικά χρόνια, χάθηκαν και ξανάσμιξαν μετά τον Πόλεμο, όταν ο παλιός σύντροφός της ήταν παντρεμένος με άλλη γυναίκα. Οπως αφηγείται ο ίδιος ο Γιάννος στο βιβλίο του «Στάσεις και Αποστάσεις», όταν εκείνη έμεινε έγκυος και αυτός δίστασε να χωρίσει, κράτησε το παιδί με δική της απόφαση. Εφυγε για το Παρίσι, παίρνοντας εκπαιδευτική άδεια από το ΙΚΑ όπου εργαζόταν, και γέννησε μόνη της με τη συμπαράσταση της στενής της φίλης, της Μαρίκας Στρομπούλη, που ζούσε στη γαλλική πρωτεύουσα. Μετά από λίγους μήνες επέστρεψαν και οι δύο στο σπίτι της μητέρας του στα Εξάρχεια, όπου ο μικρός γιος ανατράφηκε διαβάζοντας και παίζοντας βιολί κοντά στην αφοσιωμένη μάνα του, τον παππού του Κυριάκο που είχε διατελέσει νομικός σύμβουλος του Ελευθέριου Βενιζέλου και τη γιαγιά του Ελένη. Χωρίς αδέλφια και καθόλου πατρική φιγούρα κοντά του, ο Γιάννος κράτησε το επίθετο της μητέρας του και γνώρισε τον πατέρα του πρώτη φορά στα 19 του χρόνια.
Με τον Ακη Τσοχατζόπουλο, του οποίου τον δρόμο προς τη φυλακή ακολούθησε και ο ίδιος
Και ύστερα ήρθε ο έρωτας...
Το Πάσχα του 1994, στην ολάνθιστη μαγιάτικη Μονεμβασιά, ένα μεσήλικο ζευγάρι απολάμβανε διακριτικά τον ρομαντικό έρωτά του. Το ότι αμφότεροι ήταν παντρεμένοι με άλλους συζύγους και είχαν έκαστος από δύο παιδιά ουδόλως διατάρασσε την αφοσίωση του ενός προς τον άλλον. Ο επώνυμος εκ των δύο ήταν ο μόλις εκτελών χρέη υπουργού Εθνικής Οικονομίας, λεβεντόκορμος με ψαρά μαλλιά Γιάννος Παπαντωνίου. Η ανώνυμη χαμηλών τόνων μελαχρινή και κομψή σύντροφός του ήταν η ιδιαιτέρα γραμματέας στο πολιτικό του γραφείο Σταυρούλα Κουράκου, η Ρούλα, όπως τη φώναζε χαϊδευτικά ο προϊστάμενός της. Ηδη οι διάδρομοι του υπουργείου βούιζαν για το παράφορο ειδύλλιο που είχε φουντώσει πίσω από τις κλειστές πόρτες του υπουργικού γραφείου, ενώ, σύμφωνα με φήμες αδιασταύρωτες, ο υπουργός είχε εγκαταλείψει την οικογενειακή εστία της μονοκατοικίας στο Στροφύλι της Κηφισιάς, όπου ζούσε με τη σύζυγό του Λία. Ο Γιάννος ήταν τότε στα πολύ πάνω του. Ακτινοβολούσε αυτοκυριαρχία και αυτοεκτίμηση, στα όρια της έπαρσης. Είχε προηγηθεί τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς η συμμετοχή του στο ταξίδι του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου στην Αμερική. Τότε, κατ’ απόκλιση από το σύνηθες επίσημο πρωτόκολλο του υφυπουργού, ο Γιάννος είχε παραβρεθεί στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου, όπου ο Κλίντον είχε υποδεχθεί τον Ανδρέα και τον υπουργό Εξωτερικών Κάρολο Παπούλια. Η παρουσία του εκεί ερμηνευόταν από τον ίδιο ως κίνηση ιδιαίτερα ουσιαστικής, όχι συμβολικής, σημασίας.
Το ίδιο απόγευμα στην Αθήνα είχε αφήσει την τελευταία του πνοή ο Γιώργος Γεννηματάς και έμενε κενή η θέση του στο υπουργείο Οικονομίας. Τα στοιχήματα στην ελληνική πρωτεύουσα έδιναν κι έπαιρναν αν θα τον αντικαθιστούσε ο Γιάννης Μπούτος, ο Γιάννης Ποτάκης, ο Γεράσιμος Αρσένης ή ακόμη και ο Θεόδωρος Πάγκαλος. Εν τω μεταξύ, στη Νέα Υόρκη, μετά την Ουάσινγκτον, ο Γιάννος συνέτρωγε σε παραδοσιακό εστιατόριο της Μικρής Ιταλίας στο Μανχάταν με τον συνεργάτη του, αείμνηστο καθηγητή και γνωστό εκδότη-δημοσιογράφο Γιάννη Τσαμουργκέλη. Εκεί πάνω στο κόκκινο καρό τραπεζομάντιλο με το κιάντι και τις πιατέλες με τα ζυμαρικά τού εξομολογήθηκε την ελπίδα του, ο Ανδρέας να του ανέθετε το υπουργείο. Το επόμενο μεσημέρι στην Αθήνα, ο Αντώνης Λιβάνης, μπαίνοντας στο μπαρ «17» της οδού Λυκαβηττού, ανακοίνωσε στους αγωνιούντες Πασόκους με τα κοκτέιλ στα χέρια, το όνομα του 45χρονου Γιάννου για το επίζηλο χαρτοφυλάκιο. Ο κύβος για τον νέο «τσάρο της Οικονομίας» είχε ριφθεί στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Οταν ορκίστηκε υπουργός τον κάλεσε ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής και του είπε: «Είσαι νέος, φιλόδοξος και έχεις προοπτική, να θέσεις λοιπόν προτεραιότητες. Να κάνεις επιλογές. Και να επιμείνεις σε αυτές».
Αυτό έκανε εμφατικά και στην προσωπική του ζωή. Η σύντροφός του κατέθεσε αίτηση διαζυγίου από τον σύζυγό της Θεόδωρο Ουσταμπασίδη, ιδιοκτήτη επιχείρησης ανταλλακτικών αυτοκινήτων στην οδό Λιοσίων, χάνοντας μάλιστα και την επιμέλεια των δύο γιων τους, του Αλέξανδρου και του Στέφανου-Σωτήρη. Ο Γιάννος, από την πλευρά του, δεν πήρε ποτέ διαζύγιο, αφού η πρώτη σύζυγός του έφυγε από τη ζωή ενώ βρίσκονταν σε διάσταση που ρηγματώθηκε από οικογενειακές, συναισθηματικές και περιουσιακές πικρίες. Το ζευγάρι παντρεύτηκε μακριά από τα φλας της δημοσιότητας το 1998 με κουμπάρο τον Γιώργο Κανδαλέπα, τον πιο στενό συνεργάτη του Παπαντωνίου στο υπουργείο Οικονομικών. Εναν χρόνο αργότερα απέκτησαν τον Ιάσονα.
Ιπτάμενος και τζέντλεμαν, την εποχή της παντοδυναμίας του, στο υπουργείο Αμυνας
Η μεζονέτα στην Κηφισιά και η βίλα στη Σύρο
Πανίσχυρος ήδη από το 1996 υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, ο Γιάννος χτίζει σε οικόπεδο 450 περίπου τ.μ. τη μεγαλοπρεπή τριώροφη μεζονέτα στην Κηφισιά και αργότερα, το 2002, ενώ ήταν υπουργός Εθνικής Αμυνας, αγοράζει στην περιοχή Τρία Λαγγόνια της Σύρου 5 στρέμματα με ένα κτίσμα, τα οποία πέρασαν στην ιδιοκτησία της Στ. Κουράκου. Σε προνομιακή θέση με πανοραμική θέα το ζευγάρι χτίζει το 2006 μια επιβλητική διώροφη βίλα 224 τ.μ. πάνω από έναν γκρεμό, κάτω από τον οποίο σκάνε τα κύματα τού νότιου άκρου του νησιού. Αλλά, όπως πάντα σε τέτοιες επικλινείς τοποθεσίες, ο γκρεμός καραδοκεί και τα βράχια είναι κοφτερά. Οι κακές αλλά και οι υποψιασμένες γλώσσες σχολιάζουν χαμηλόφωνα πως είναι πολλά τα λεφτά «για τον Γιάννο τον Περατιανό που περπατά καμαρωτός», όπως λέει και το ηπειρώτικο δημώδες. Τους ψιθύρους περί μικροαστικής απληστίας τούς εκλαμβάνει και τους μεταφράζει ως κακοήθεις προσπάθειες που επιδιώκουν την τιμωρία της κυβέρνησης Σημίτη και της σπίλωσης της δικής του επιτυχημένης διαδρομής προς όφελος της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, ως έξυπνος άνθρωπος που δεν ζει αποξενωμένος σε αεροστεγές ζιγκουράτ, αποφεύγει να βρεθεί στο επίκεντρο οποιασδήποτε αρνητικής δημοσιότητας. Προφανώς και δεν έχει τη συμπεριφορά του Ακη Τσοχατζόπουλου. Αλλά δεν χαλάει και τις τυπικές συνήθειές του. Πηγαίνει συστηματικά στο γραφείο του, διαβάζει «Le Monde» και «Financial Times» πάνω στο χειρουργικής καθαρότητας τραπέζι του, μιλάει στο τηλέφωνο με διεθνείς προσωπικότητες και έμπιστους φίλους, γράφει τα βιβλία του. Η ζωή του διακρίνεται για τη ρυθμική ακρίβεια ελβετικού ρολογιού. Παρ’ όλα αυτά, η συνάφειά του με τα πιο στρεβλά ήθη της εξουσίας φαίνεται να του έχουν αφήσει κουσούρι την απόσταση, αν όχι την αφ’ υψηλού θεώρηση των βρυχηθμών της κοινωνίας.
Ωσπου αυτό το συμπαγές μείγμα σιγουριάς και αυτοπεποίθησης το θρυμματίζει το 2012 με εκκωφαντικό κρότο η δημοσίευση της αποκαλυπτικής λίστας Λαγκάρντ. Σε αυτήν, στον αριθμό 919, εμφανίζεται το όνομα της «Stavroula Kourakou - businesswoman» με καταθέσεις 1,3 εκατ. ευρώ στο υποκατάστημα της τράπεζας HSBC στη Γενεύη. Από εκεί και ύστερα ξεκινούν οι αλυσιδωτές αντιδράσεις που διαλύουν καταιγιστικά σε κομμάτια και αποσπάσματα το καλοστημένο ντόμινο. Οπως ακριβώς τα δύο αυτοκίνητα που πυρπολούνται έξω από το σπίτι της Κηφισιάς. Εν τω μεταξύ, τα ήξεις αφήξεις που ακολουθούν εκθέτουν τον γαλήνιο πρώην υπουργό. Τη μία επαναλαμβάνει μονότονα ότι το ποσό έχει δηλωθεί και εισαχθεί στην Ελλάδα με απόλυτη διαφάνεια. Την άλλη ισχυρίζεται ότι πρόκειται για καταπίστευµα των παιδιών της Σταυρούλας από τον πρώτο της γάµο με χρήματα του βιοπαλαιστή πρώην συζύγου της! Ομως ο άθλος της μάταιης πειθούς απέχει ελάχιστα από τη δοκιμασία του επερχόμενου μαρτυρίου. Ειρωνεία της τύχης, ο άνθρωπος που δημιούργησε το ΣΔΟΕ το βρίσκει τώρα στo κατόπι του ψάχνοντας για τις οικονομικές ατασθαλίες του, ενώ η Εισαγγελία Διαφθοράς ακολουθεί τις ύποπτες διαδρομές του χρήματος. Με ποινικές διώξεις, καταδίκες και χρέη προς το Δημόσιο, είναι πλέον φανερό ότι το ζευγάρι έχει πάρει την κάτω βόλτα καθώς δεν μπορεί να συγκεράσει την τέχνη της καλής ζωής με την καρικατούρα της αξιοπιστίας. Οταν το 2016 πωλούν την εξοχική βίλα στη Σύρο αντιμετωπίζουν νέα κατηγορία, κακουργηματικού τύπου. Ο δικαστικός κλοιός στενεύει επικίνδυνα γύρω τους. Ισως πιστεύουν πως η όποια ενοχή τους πρέπει να είναι αναγνωρισμένη από όλο τ anatakti
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Χαμός στα αποδυτήρια της Μπάγερν
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
