2018-11-21 00:37:17
Η συνέχιση των δράσεων μετά το πέρας της συγχρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγραμματίζεται να υποστηριχθεί μέσω εθνικών κονδυλίων.
Γράφει: Καραγιώργος Δημήτρης - IATRONET
Με μεγάλη καθυστέρηση και μέσα στην προεκλογική περίοδο, το υπουργείο Υγείας δημοσιοποίησε το σχέδιο δράσης για τις εξαρτήσεις.
Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, πρόκειται, ουσιαστικά, για μια έκθεση, στην οποία περιγράφεται ο συντονισμός των δράσεων και μέτρων που έχουν ως στόχο τον περιορισμό εμφάνισης εξαρτητικών συμπεριφορών.
Στόχος παραμένει η μείωση της ζήτησης, με πολιτικές που αποσκοπούν στην πρόληψη χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, την παροχή υποστήριξης και θεραπείας, τη μείωση της βλάβης και την προαγωγή της ένταξης και επανένταξης στην κοινωνία.
Οι νέες υπηρεσίες που περιγράφονται στην έκθεση βρίσκονται σήμερα σε υψηλό επίπεδο ωριμότητας (η λειτουργιά ορισμένων έχει ήδη ξεκινήσει) ενώ η χρηματοδότηση των νέων δομών έχει εξασφαλιστεί κυρίως μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Η συνέχιση των δράσεων μετά το πέρας της συγχρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγραμματίζεται να υποστηριχθεί μέσω εθνικών κονδυλίων.
Κάποιες υπηρεσίες θεραπείας, με ή/και χωρίς φαρμακευτική υποστήριξη, που αναπτύσσονται με στόχο την πληρέστερη γεωγραφική κάλυψη της χώρας έχουν υποστηριχθεί, από την έναρξη λειτουργίας τους, με πόρους του κρατικού προϋπολογισμού.
Οι νέες δομές είναι – ανά Περιφέρεια – οι εξής:
Αττική, Κεντρική Μακεδονία
Μονάδες άμεσης πρόσβασης και υποστήριξης με υπηρεσίες κινητής μονάδας. Οι δομές αυτές απευθύνονται σε άτομα που δεν μπορούν (ή δεν επιθυμούν) να ενταχθούν σε θεραπευτικό πλαίσιο, αλλά χρήζουν άμεσης υποστήριξης. Αποτελούν το πρώτο στάδιο επαφής των ατόμων με τις υπηρεσίες, με στόχο την κινητοποίηση και τη γενικότερη φροντίδα της υγείας, την εξατομικευμένη εκτίμηση αναγκών, την παραπομπή στο κατάλληλο πλαίσιο υποστήριξης.
Οι υπηρεσίες που παρέχονται περιλαμβάνουν εκτίμηση υγειονομικών και κοινωνικών αναγκών, παραπομπή σε δομές αστέγων – μείωσης της βλάβης, ψυχιατρική - ψυχολογική εκτίμηση, παραπομπή σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας και θεραπείας των εξαρτήσεων, ενημέρωση/ συμβουλευτική.
Οι μονάδες άμεσης πρόσβασης συνεπικουρούνται από Κινητές Μονάδες. Οι Κινητές Μονάδες παρέχουν υπηρεσίες μείωσης της βλάβης εκτός δομών: παρεμβάσεις σε χώρους συνάθροισης χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών, διανομή/ ανταλλαγή συριγγών, παροχή βασικών υγειονομικών υπηρεσιών για αποφυγή θανάτων από υπερβολική δόση κ.α.
Επιπλέον στόχο των δράσεων αυτών αποτελεί η και κάλυψη περιοχών, που υπό τις παρούσες συνθήκες, δεν καλύπτονται λόγω ιδιαιτερότητας πληθυσμού ή/και έλλειψης πόρων των προγραμμάτων (περιορισμοί προσωπικού και οχημάτων). Οι Κινητές Μονάδες παραπέμπουν τα άτομα που εξυπηρετούν σε κέντρα άμεσης πρόσβασης, σε κέντρα ημερήσιας φροντίδας και φιλοξενίας καθώς και στις υπόλοιπες δομές κατά των εξαρτήσεων.
Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Ελλάδα
Κέντρα ημέρας με υπηρεσίες βραχείας φιλοξενίας. Οι δράσεις αυτές απευθύνονται στα εξαρτημένα άτομα με έλλειψη σταθερής στέγης που αποτελούν και την πιο επιβαρυμένη ομάδα του πληθυσμού στόχου.
Τα Κέντρα Ημέρας προσφέρουν ασφαλή χώρο ξεκούρασης, υπηρεσίες υγιεινής και σίτισης σε άστεγους χρήστες με στόχο τον περιορισμό της βλάβης και την προ-ένταξή τους σε θεραπευτικό περιβάλλον. Επιπλέον, παρέχουν υπηρεσίες κινητοποίησης και ενδυνάμωσης των ατόμων με απώτερο στόχο την παραπομπή τους σε προγράμματα θεραπείας.
Συμπληρωματικά, στις υπηρεσίες που θα παρέχονται από τα Κέντρα Ημέρας λειτουργούν και ξενώνες ύπνου με δυνατότητα διανυκτέρευσης 20 - 25 ατόμων. Η λειτουργία των ξενώνων εξασφαλίζει την 24ωρη δυνατότητα παραμονής των ατόμων σε ασφαλές
περιβάλλον.
Τις βραδινές ώρες οι εξυπηρετούμενοι έχουν πρόσβαση σε χώρους ανάπαυσης και υγιεινής, ενώ η συνεχής παρουσία επαγγελματιών εξασφαλίζει την ασφαλή τήρηση του πλαισίου λειτουργίας καθώς και την έγκαιρη αντιμετώπιση καταστάσεων που χρήζουν άμεσης παρέμβασης.
Αττική
Μονάδες άμεσης πρόσβασης με φαρμακευτική υποστήριξη. Οι δομές αυτές λειτουργούν ήδη από το 2017. Έχουν τα χαρακτηριστικά Μονάδων Άμεσης Πρόσβασης – φροντίδα βασικών αναγκών των ατόμων, κινητοποίηση και παραπομπή – ενώ ταυτόχρονα εντάσσουν τα άτομα σε πρωτόκολλο χορήγησης υποκατάστατου (βουπρενορφίνη).
Στόχο για τη δημιουργία αυτών των μονάδων αποτελεί η πλήρης απορρόφηση της λίστας αναμονής για ένταξη σε θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών. Έτσι, μόλις τα άτομα σταθεροποιούνται και διακόπτουν την παράλληλη χρήση ναρκωτικών παραπέμπονται για θεραπεία σε Μονάδες Υποκατάστασης.
Αποτέλεσμα της λειτουργίας των συγκεκριμένων δόμων ήταν η σημαντική αύξηση του ρυθμού απορρόφησης της λίστας αναμονής ενώ η επικείμενη διεύρυνση του ωραρίου λειτουργίας τους αναμένεται να οδηγήσει στην οριστική εξάλειψη της.
Χώροι Εποπτευόμενης Χρήσης. Αποτελούν επιτηρούμενες εγκαταστάσεις κατανάλωσης ναρκωτικών, στις οποίες τα παράνομα ναρκωτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν υπό την επίβλεψη εκπαιδευμένου προσωπικού.
Παρόμοιοι χώροι λειτουργούν στην Ευρώπη (Γερμανία, Ολλανδία, Ισπανία, Νορβηγία, Λουξεμβούργο, Δανία, Γαλλία) τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Έχουν ως κύριο στόχο τη μείωση των σοβαρών κινδύνων μετάδοσης ασθενειών μέσω της κοινής χρήσης συνέργων χρήσης, στην πρόληψη θανάτων από υπερβολική δόση (ODs), τη διασύνδεση χρηστών ναρκωτικών υψηλού κινδύνου1 με υπηρεσίας κατά των εξαρτήσεων και άλλες υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας.
Επιδιώκουν, επίσης, να συμβάλλουν στη μείωση της χρήσης ναρκωτικών και στην παρουσία βελόνων/ συριγγών και λοιπών συνέργων χρήσης σε δημόσιους χώρους.
Ένα βασικό ζήτημα που σχετίζεται με τη λειτουργία χώρων εποπτευόμενης χρήσης είναι νομικής φύσης και σχετίζεται με το ρυθμιστικό πλαίσιο που επιτρέπει τη χρήση παράνομων ουσιών εντός θεσμοθετημένης υπηρεσίας. Στην περίπτωση της Ελλάδας, έχει στο παρελθόν λειτουργήσει ως Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης το πρόγραμμα “Οδυσσέας”, ενώ στη συνέχεια, ανέστειλε τη λειτουργία του λόγω απουσίας κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου.
Με νέα, υπό ψήφιση, νομοθετική ρύθμιση, το υπουργείο Υγείας καθιστά δυνατή τη λειτουργία Χώρων Εποπτευόμενης Χρήσης ναρκωτικών και με έκδοση υπουργικής απόφασης καθορίζει τους όρους και προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας των χώρων, ζητήματα στελέχωσης και στέγασης, δημιουργίας/ τήρησης και λειτουργίας Μητρώου Καταγραφής Ληπτών Υπηρεσιών.
Οι χώροι αυτοί σχεδιάζεται να λειτουργούν σε ξεχωριστές εγκαταστάσεις που όμως γειτνιάζουν και διασυνδέονται με υπάρχουσες υπηρεσίες για ενεργούς χρήστες ναρκωτικών ή/και αστέγους.
Στις υπηρεσίες μείωσης βλάβης που διασυνδέονται με τους χώρους παρέχονται υπηρεσίες υγιεινής και σίτισης, διανομή υγειονομικού υλικού, συμβουλευτική και κινητοποίηση, διασύνδεση με υπηρεσίες υγείας και θεραπείας απεξάρτησης. Στον άμεσο σχεδιασμό του Υπουργείου εντάσσεται η λειτουργία μίας πιλοτικής τέτοιας δομής στην πρωτεύουσα.
Αττική, Ήπειρος, Κεντρική Μακεδονία
Μονάδες σωματικής αποτοξίνωσης. Η έλλειψη θέσεων αποτοξίνωσης από οπιούχα και αλκοόλ αποτελεί βασικό ανασταλτικό παράγοντα για την πλήρη απεξάρτηση των εξαρτημένων και την επανένταξή τους στην κοινωνία.
Βασικούς στόχους των Μονάδων Σωματικής Αποτοξίνωσης αποτελούν η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου στέρησης σε χρήστες οπιοειδών και αλκοόλ, η ψυχοκοινωνική υποστήριξη και κινητοποίηση, η προετοιμασία και παραπομπή σε κατάλληλο πρόγραμμα απεξάρτησης.
Δεδομένου ότι οι μονάδες θα παρέχουν υπηρεσίες διαμονής, θα έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν εισαγωγές και να παραπέμπουν σε προγράμματα θεραπείας σε όλη την επικράτεια.
Θα διαθέτουν περίπου 20 κλίνες ενώ η νοσηλεία θα διαρκεί 3 - 4 εβδομάδες. Εκτιμάται ότι η κάθε μονάδα θα μπορεί να εξυπηρετεί περίπου 200 περιπτώσεις το χρόνο.
Δυτική Ελλάδα, Θεσσαλία, Ήπειρος, Ανατολική Μακεδονία Θράκη, Δυτική Μακεδονία, Ιόνιοι Νήσοι, Βόρειο Αιγαίο
Μονάδες θεραπείας με ή χωρίς φαρμακευτική υποστήριξη. Για τη διασφάλιση της γεωγραφικής κάλυψης όλης της επικράτειας και της δυνατότητας καθολικής πρόσβασης των ατόμων σε προγράμματα θεραπείας της εξάρτησης δημιουργούνται νέες θεραπευτικές μονάδες, με και χωρίς φαρμακευτική υποστήριξη, σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές που δεν καλύπτονται από το υφιστάμενο δίκτυο.
Συγκεκριμένα, Μονάδες Υποκατάστασης (ΟΚΑΝΑ) ιδρύονται σε Σέρρες, Δράμα, Τρίκαλα, Πύργο, Ιωάννινα και Καστοριά ενώ Μονάδες Στεγνών Προγραμμάτων - χωρίς υποκατάσταση - (ΚΕΘΕΑ) ιδρύονται σε Πύργο, Χίο και Κέρκυρα.
Δυτική Ελλάδα, Θεσσαλία, Κρήτη, Ήπειρος, Πελοπόννησος, Ανατολική Μακεδονία Θράκη, Δυτική Μακεδονία,, Στερεά Ελλάδα, Ιόνιοι Νήσοι, Βόρειο Αιγαίο, Νότιο Αιγαίο
Πολυδύναμα κέντρα. Τα Πολυδύναμα Κέντρα αναπτύσσονται σε περιοχές εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων.
Έχουν ως στόχο να παρέχουν υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υποστήριξης και βραχείας παρέμβασης σε όλες τις επιμέρους ομάδες εξαρτημένων ατόμων ανάλογα με τις ανάγκες τους (εξαρτημένοι από ναρκωτικά, περιστασιακοί χρήστες, χρήστες αλκοόλ, άτομα με διπλή διάγνωση) και να παραπέμπουν σε πιο εξειδικευμένες δομές (προγράμματα υποκατάστασης, στεγνά θεραπευτικά προγράμματα, μονάδες ψυχικής υγείας, μονάδες αποτοξίνωσης), εφόσον κρίνεται αναγκαίο.
Κινητές μονάδες θα αξιοποιηθούν για παρέμβαση σε περιοχές εκτός αστικού ιστού απευθύνονται στον πληθυσμό των ατόμων που κάνουν χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών ή αντιμετωπίζουν άλλου τύπου εξαρτητικές συμπεριφορές και διαμένουν σε περιοχές εκτός αστικού ιστού ή σε περιοχές με έλλειψη υπηρεσιών κατά των εξαρτήσεων. Βασική στόχευση των υπηρεσιών αποτελεί η διευκόλυνση της πρόσβασης των ατόμων σε πρωτοβάθμιες υπηρεσίες αντιμετώπισης των εξαρτήσεων και η παραπομπή σε πιο εξειδικευμένες υπηρεσίες, εφόσον κρίνεται αναγκαίο.
Συνεργάζονται και με υπηρεσίες που εμπλέκονται στην συνολικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος της εξάρτησης, όπως υπηρεσίες παροχής εκπαίδευσης, δικαστικές υπηρεσίες, σωφρονιστικά καταστήματα κ.α. Έχουν την έδρα τους σε περιοχές που παράλληλα αναπτύσσονται Πολυδύναμα Κέντρα ή εδρεύουν σταθερές δομές των εποπτευόμενων φορέων και λειτουργούν συμπληρωματικά ως προς τις υπηρεσίες αυτές.
Αττική, Κεντρική Μακεδονία
Μονάδες απεξάρτησης από το αλκοόλ και τις “νόμιμες εξαρτήσεις”. Η εξάρτηση από το αλκοόλ και οι υπόλοιπες λεγόμενες “νόμιμες” εξαρτήσεις δεν αναγνωρίζεται εύκολα ως πρόβλημα από το ίδιο το άτομο και την οικογένεια του.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, αυτές οι εξαρτήσεις κερδίζουν έδαφος – όπως επισημαίνουν και οι επιδημιολογικές έρευνες – με αποτέλεσμα οι υφιστάμενες υπηρεσίες να μην μπορούν να καλύψουν τη ζήτηση που παρουσιάζεται.
Οι Μονάδες Απεξάρτησης από το Αλκοόλ λειτουργούν στο πρότυπο των ήδη υφιστάμενων προγραμμάτων του εθνικού δικτύου υπηρεσιών και παρέχουν υπηρεσίες συμβουλευτικής και θεραπευτικής υποστήριξης σε άτομα με προβληματική χρήση αλκοόλ και τις οικογένειές τους. Λειτουργούν δε, σε δίκτυο με τις μονάδες αποτοξίνωσης, τα πολυδύναμα κέντρα και τις υπόλοιπες υπηρεσίες κατά των εξαρτήσεων.
Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Κρήτη
Μονάδες για άτομα με ψυχιατρική συννοσηρότητα. Στοχεύουν στην εξυπηρέτηση των ατόμων που αντιμετωπίζουν πρόβλημα διπλής διάγνωσης (εξάρτηση και κάποιας μορφής ψυχιατρική διαταραχή) που σε μεγάλο βαθμό σήμερα δεν καλύπτονται από τα θεραπευτικά προγράμματα και τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Η ανάγκη για ανάπτυξη υπηρεσιών τέτοιου τύπου τεκμαίρεται αφενός από τη διαπιστωμένη – στη βάση επιδημιολογικών ερευνών – αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας ιδιαίτερα στον πληθυσμό των εξαρτημένων και αφετέρου από την υψηλή προσέλευση ατόμων με διπλή διάγνωση στις υπηρεσίες κατά των εξαρτήσεων.
Βασικούς στόχους αυτών των μονάδων αποτελούν η ψυχιατρική εκτίμηση, η βραχεία παρέμβαση για σταθεροποίηση της κατάστασης, η εξατομικευμένη ψυχοκοινωνική και φαρμακευτική υποστήριξη, η προετοιμασία και παραπομπή των ατόμων σε κατάλληλο πρόγραμμα απεξάρτησης – εφόσον κρίνεται αναγκαίο – ή άλλου τύπου δομή ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες.
Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Ελλάδα
Δράσεις γονεϊκής στήριξης και προστασίας εξαρτημένων. Οι υπηρεσίες γονεϊκής στήριξης και προστασίας εξαρτημένων έχουν ως απώτερο στόχο την ολιστική προσέγγιση των αναγκών των εξαρτημένων γονέων και των παιδιών τους, την παροχή εξειδικευμένης ψυχοκοινωνικής φροντίδας και τη μείωση του συναισθηματικού και οικονομικού κόστους που συνεπάγεται η τοποθέτηση των παιδιών σε ιδρύματα παιδικής προστασίας.
Στο πλαίσιο αυτής της δράσης γίνεται διερεύνηση αναγκών για αποτύπωση του πληθυσμού στόχου, πραγματοποιούνται παρεμβάσεις σε δομές παιδικής προστασίας με αντικείμενο τον εντοπισμό περιστατικών, τη θεραπευτική αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων υγείας και στη συνέχεια την ομαλή ενσωμάτωση των παιδιών στη σχολική κοινότητα και την πρώιμη ανίχνευση μαθησιακών δυσκολιών.
Σημαντική είναι επίσης η διασύνδεση των υπηρεσιών κατά των εξαρτήσεων με τα δημόσια μαιευτήρια και τις παιδιατρικές κλινικές του ΕΣΥ, αναφορικά με την υποστήριξη της διαδικασίας αναδοχής των παιδιών χρηστών που εγκαταλείπονται στις εγκαταστάσεις τους.
Επιπλέον, παρέχονται υπηρεσίες κατ’ οίκον φροντίδας σε γυναίκες έγκυες εξαρτημένες από ναρκωτικά, εξαρτημένες με ανήλικα παιδιά ή/και μονογονεϊκές οικογένειες. Στόχος είναι η παραμονή των ωφελουμένων σε οικείο περιβάλλον, η διατήρηση της οικογενειακής συνοχής, η αποφυγή του κοινωνικού αποκλεισμού και η εξασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για τις εξαρτημένες γυναίκες που επιθυμούν και δύνανται να διατηρήσουν την επιμέλεια των παιδιών τους .
Αττική, Κεντρική Μακεδονία
Δράση έγκαιρης παρέμβασης σε εφήβους με παραβατική συμπεριφορά. Η δράση περιλαμβάνει παρεμβάσεις στα αστυνομικά τμήματα με πληθυσμό στόχο ανήλικους και νέους έως 25 ετών που συλλαμβάνονται για παράβαση της νομοθεσίας περί ναρκωτικών.
Στόχος της δράσης είναι η έγκαιρη παρέμβαση εξειδικευμένων λειτουργών κατά τη σύλληψη ανηλίκων - νέων με σκοπό τη βραχεία ψυχολογική υποστήριξη των ιδίων και των οικογενειών τους, την παραπομπή τους σε θεραπεία καθώς και την πρόληψη μελλοντικής παραβατικότητας.
Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Ελλάδα, Θεσσαλία, Ήπειρος
Κοινωνική Ένταξη. Οι δράσεις κοινωνικής ένταξης/ επανένταξης αφορούν στην ενίσχυση και τον εμπλουτισμό των παρεμβάσεων που ήδη υλοποιούνται από τους εποπτευόμενους φορείς και στοχεύουν στην άρση του κοινωνικού αποκλεισμού και την κοινωνική ενσωμάτωση των πρώην εξαρτημένων ή υπό απεξάρτηση ατόμων.
Το Πρόγραμμα εκπαίδευσης - επιμόρφωσης και κοινωνικής επανένταξης απεξαρτημένων θα περιλαμβάνει την παρακάτω δέσμη υπηρεσιών, ανάλογα με τις κοινωνικές ανάγκες της κάθε περιφέρειας:
Δράσεις υποστήριξης με στόχο την επανασύνδεση με το εκπαιδευτικό σύστημα.
Προγράμματα επαγγελματικού προσανατολισμού, ανάπτυξης δεξιοτήτων και υποστήριξης για ένταξη στην αγορά εργασίας.
Υπηρεσίες νομικής υποστήριξης.
Δράσεις υποστήριξης με στόχο την ανάπτυξη δομών κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Οι δράσεις θα αναπτυχθούν από τις ήδη υπάρχουσες δομές που λειτουργούν στο πλαίσιο του εθνικού δικτύου κατά των εξαρτήσεων.
Επιπλέον Πληροφορίες
Στρατηγικός σχεδιασμός για αντιμετώπιση των εξαρτήσεων
medispin
Γράφει: Καραγιώργος Δημήτρης - IATRONET
Με μεγάλη καθυστέρηση και μέσα στην προεκλογική περίοδο, το υπουργείο Υγείας δημοσιοποίησε το σχέδιο δράσης για τις εξαρτήσεις.
Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, πρόκειται, ουσιαστικά, για μια έκθεση, στην οποία περιγράφεται ο συντονισμός των δράσεων και μέτρων που έχουν ως στόχο τον περιορισμό εμφάνισης εξαρτητικών συμπεριφορών.
Στόχος παραμένει η μείωση της ζήτησης, με πολιτικές που αποσκοπούν στην πρόληψη χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, την παροχή υποστήριξης και θεραπείας, τη μείωση της βλάβης και την προαγωγή της ένταξης και επανένταξης στην κοινωνία.
Οι νέες υπηρεσίες που περιγράφονται στην έκθεση βρίσκονται σήμερα σε υψηλό επίπεδο ωριμότητας (η λειτουργιά ορισμένων έχει ήδη ξεκινήσει) ενώ η χρηματοδότηση των νέων δομών έχει εξασφαλιστεί κυρίως μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Η συνέχιση των δράσεων μετά το πέρας της συγχρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγραμματίζεται να υποστηριχθεί μέσω εθνικών κονδυλίων.
Κάποιες υπηρεσίες θεραπείας, με ή/και χωρίς φαρμακευτική υποστήριξη, που αναπτύσσονται με στόχο την πληρέστερη γεωγραφική κάλυψη της χώρας έχουν υποστηριχθεί, από την έναρξη λειτουργίας τους, με πόρους του κρατικού προϋπολογισμού.
Οι νέες δομές είναι – ανά Περιφέρεια – οι εξής:
Αττική, Κεντρική Μακεδονία
Μονάδες άμεσης πρόσβασης και υποστήριξης με υπηρεσίες κινητής μονάδας. Οι δομές αυτές απευθύνονται σε άτομα που δεν μπορούν (ή δεν επιθυμούν) να ενταχθούν σε θεραπευτικό πλαίσιο, αλλά χρήζουν άμεσης υποστήριξης. Αποτελούν το πρώτο στάδιο επαφής των ατόμων με τις υπηρεσίες, με στόχο την κινητοποίηση και τη γενικότερη φροντίδα της υγείας, την εξατομικευμένη εκτίμηση αναγκών, την παραπομπή στο κατάλληλο πλαίσιο υποστήριξης.
Οι υπηρεσίες που παρέχονται περιλαμβάνουν εκτίμηση υγειονομικών και κοινωνικών αναγκών, παραπομπή σε δομές αστέγων – μείωσης της βλάβης, ψυχιατρική - ψυχολογική εκτίμηση, παραπομπή σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας και θεραπείας των εξαρτήσεων, ενημέρωση/ συμβουλευτική.
Οι μονάδες άμεσης πρόσβασης συνεπικουρούνται από Κινητές Μονάδες. Οι Κινητές Μονάδες παρέχουν υπηρεσίες μείωσης της βλάβης εκτός δομών: παρεμβάσεις σε χώρους συνάθροισης χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών, διανομή/ ανταλλαγή συριγγών, παροχή βασικών υγειονομικών υπηρεσιών για αποφυγή θανάτων από υπερβολική δόση κ.α.
Επιπλέον στόχο των δράσεων αυτών αποτελεί η και κάλυψη περιοχών, που υπό τις παρούσες συνθήκες, δεν καλύπτονται λόγω ιδιαιτερότητας πληθυσμού ή/και έλλειψης πόρων των προγραμμάτων (περιορισμοί προσωπικού και οχημάτων). Οι Κινητές Μονάδες παραπέμπουν τα άτομα που εξυπηρετούν σε κέντρα άμεσης πρόσβασης, σε κέντρα ημερήσιας φροντίδας και φιλοξενίας καθώς και στις υπόλοιπες δομές κατά των εξαρτήσεων.
Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Ελλάδα
Κέντρα ημέρας με υπηρεσίες βραχείας φιλοξενίας. Οι δράσεις αυτές απευθύνονται στα εξαρτημένα άτομα με έλλειψη σταθερής στέγης που αποτελούν και την πιο επιβαρυμένη ομάδα του πληθυσμού στόχου.
Τα Κέντρα Ημέρας προσφέρουν ασφαλή χώρο ξεκούρασης, υπηρεσίες υγιεινής και σίτισης σε άστεγους χρήστες με στόχο τον περιορισμό της βλάβης και την προ-ένταξή τους σε θεραπευτικό περιβάλλον. Επιπλέον, παρέχουν υπηρεσίες κινητοποίησης και ενδυνάμωσης των ατόμων με απώτερο στόχο την παραπομπή τους σε προγράμματα θεραπείας.
Συμπληρωματικά, στις υπηρεσίες που θα παρέχονται από τα Κέντρα Ημέρας λειτουργούν και ξενώνες ύπνου με δυνατότητα διανυκτέρευσης 20 - 25 ατόμων. Η λειτουργία των ξενώνων εξασφαλίζει την 24ωρη δυνατότητα παραμονής των ατόμων σε ασφαλές
περιβάλλον.
Τις βραδινές ώρες οι εξυπηρετούμενοι έχουν πρόσβαση σε χώρους ανάπαυσης και υγιεινής, ενώ η συνεχής παρουσία επαγγελματιών εξασφαλίζει την ασφαλή τήρηση του πλαισίου λειτουργίας καθώς και την έγκαιρη αντιμετώπιση καταστάσεων που χρήζουν άμεσης παρέμβασης.
Αττική
Μονάδες άμεσης πρόσβασης με φαρμακευτική υποστήριξη. Οι δομές αυτές λειτουργούν ήδη από το 2017. Έχουν τα χαρακτηριστικά Μονάδων Άμεσης Πρόσβασης – φροντίδα βασικών αναγκών των ατόμων, κινητοποίηση και παραπομπή – ενώ ταυτόχρονα εντάσσουν τα άτομα σε πρωτόκολλο χορήγησης υποκατάστατου (βουπρενορφίνη).
Στόχο για τη δημιουργία αυτών των μονάδων αποτελεί η πλήρης απορρόφηση της λίστας αναμονής για ένταξη σε θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών. Έτσι, μόλις τα άτομα σταθεροποιούνται και διακόπτουν την παράλληλη χρήση ναρκωτικών παραπέμπονται για θεραπεία σε Μονάδες Υποκατάστασης.
Αποτέλεσμα της λειτουργίας των συγκεκριμένων δόμων ήταν η σημαντική αύξηση του ρυθμού απορρόφησης της λίστας αναμονής ενώ η επικείμενη διεύρυνση του ωραρίου λειτουργίας τους αναμένεται να οδηγήσει στην οριστική εξάλειψη της.
Χώροι Εποπτευόμενης Χρήσης. Αποτελούν επιτηρούμενες εγκαταστάσεις κατανάλωσης ναρκωτικών, στις οποίες τα παράνομα ναρκωτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν υπό την επίβλεψη εκπαιδευμένου προσωπικού.
Παρόμοιοι χώροι λειτουργούν στην Ευρώπη (Γερμανία, Ολλανδία, Ισπανία, Νορβηγία, Λουξεμβούργο, Δανία, Γαλλία) τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Έχουν ως κύριο στόχο τη μείωση των σοβαρών κινδύνων μετάδοσης ασθενειών μέσω της κοινής χρήσης συνέργων χρήσης, στην πρόληψη θανάτων από υπερβολική δόση (ODs), τη διασύνδεση χρηστών ναρκωτικών υψηλού κινδύνου1 με υπηρεσίας κατά των εξαρτήσεων και άλλες υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας.
Επιδιώκουν, επίσης, να συμβάλλουν στη μείωση της χρήσης ναρκωτικών και στην παρουσία βελόνων/ συριγγών και λοιπών συνέργων χρήσης σε δημόσιους χώρους.
Ένα βασικό ζήτημα που σχετίζεται με τη λειτουργία χώρων εποπτευόμενης χρήσης είναι νομικής φύσης και σχετίζεται με το ρυθμιστικό πλαίσιο που επιτρέπει τη χρήση παράνομων ουσιών εντός θεσμοθετημένης υπηρεσίας. Στην περίπτωση της Ελλάδας, έχει στο παρελθόν λειτουργήσει ως Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης το πρόγραμμα “Οδυσσέας”, ενώ στη συνέχεια, ανέστειλε τη λειτουργία του λόγω απουσίας κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου.
Με νέα, υπό ψήφιση, νομοθετική ρύθμιση, το υπουργείο Υγείας καθιστά δυνατή τη λειτουργία Χώρων Εποπτευόμενης Χρήσης ναρκωτικών και με έκδοση υπουργικής απόφασης καθορίζει τους όρους και προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας των χώρων, ζητήματα στελέχωσης και στέγασης, δημιουργίας/ τήρησης και λειτουργίας Μητρώου Καταγραφής Ληπτών Υπηρεσιών.
Οι χώροι αυτοί σχεδιάζεται να λειτουργούν σε ξεχωριστές εγκαταστάσεις που όμως γειτνιάζουν και διασυνδέονται με υπάρχουσες υπηρεσίες για ενεργούς χρήστες ναρκωτικών ή/και αστέγους.
Στις υπηρεσίες μείωσης βλάβης που διασυνδέονται με τους χώρους παρέχονται υπηρεσίες υγιεινής και σίτισης, διανομή υγειονομικού υλικού, συμβουλευτική και κινητοποίηση, διασύνδεση με υπηρεσίες υγείας και θεραπείας απεξάρτησης. Στον άμεσο σχεδιασμό του Υπουργείου εντάσσεται η λειτουργία μίας πιλοτικής τέτοιας δομής στην πρωτεύουσα.
Αττική, Ήπειρος, Κεντρική Μακεδονία
Μονάδες σωματικής αποτοξίνωσης. Η έλλειψη θέσεων αποτοξίνωσης από οπιούχα και αλκοόλ αποτελεί βασικό ανασταλτικό παράγοντα για την πλήρη απεξάρτηση των εξαρτημένων και την επανένταξή τους στην κοινωνία.
Βασικούς στόχους των Μονάδων Σωματικής Αποτοξίνωσης αποτελούν η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου στέρησης σε χρήστες οπιοειδών και αλκοόλ, η ψυχοκοινωνική υποστήριξη και κινητοποίηση, η προετοιμασία και παραπομπή σε κατάλληλο πρόγραμμα απεξάρτησης.
Δεδομένου ότι οι μονάδες θα παρέχουν υπηρεσίες διαμονής, θα έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν εισαγωγές και να παραπέμπουν σε προγράμματα θεραπείας σε όλη την επικράτεια.
Θα διαθέτουν περίπου 20 κλίνες ενώ η νοσηλεία θα διαρκεί 3 - 4 εβδομάδες. Εκτιμάται ότι η κάθε μονάδα θα μπορεί να εξυπηρετεί περίπου 200 περιπτώσεις το χρόνο.
Δυτική Ελλάδα, Θεσσαλία, Ήπειρος, Ανατολική Μακεδονία Θράκη, Δυτική Μακεδονία, Ιόνιοι Νήσοι, Βόρειο Αιγαίο
Μονάδες θεραπείας με ή χωρίς φαρμακευτική υποστήριξη. Για τη διασφάλιση της γεωγραφικής κάλυψης όλης της επικράτειας και της δυνατότητας καθολικής πρόσβασης των ατόμων σε προγράμματα θεραπείας της εξάρτησης δημιουργούνται νέες θεραπευτικές μονάδες, με και χωρίς φαρμακευτική υποστήριξη, σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές που δεν καλύπτονται από το υφιστάμενο δίκτυο.
Συγκεκριμένα, Μονάδες Υποκατάστασης (ΟΚΑΝΑ) ιδρύονται σε Σέρρες, Δράμα, Τρίκαλα, Πύργο, Ιωάννινα και Καστοριά ενώ Μονάδες Στεγνών Προγραμμάτων - χωρίς υποκατάσταση - (ΚΕΘΕΑ) ιδρύονται σε Πύργο, Χίο και Κέρκυρα.
Δυτική Ελλάδα, Θεσσαλία, Κρήτη, Ήπειρος, Πελοπόννησος, Ανατολική Μακεδονία Θράκη, Δυτική Μακεδονία,, Στερεά Ελλάδα, Ιόνιοι Νήσοι, Βόρειο Αιγαίο, Νότιο Αιγαίο
Πολυδύναμα κέντρα. Τα Πολυδύναμα Κέντρα αναπτύσσονται σε περιοχές εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων.
Έχουν ως στόχο να παρέχουν υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υποστήριξης και βραχείας παρέμβασης σε όλες τις επιμέρους ομάδες εξαρτημένων ατόμων ανάλογα με τις ανάγκες τους (εξαρτημένοι από ναρκωτικά, περιστασιακοί χρήστες, χρήστες αλκοόλ, άτομα με διπλή διάγνωση) και να παραπέμπουν σε πιο εξειδικευμένες δομές (προγράμματα υποκατάστασης, στεγνά θεραπευτικά προγράμματα, μονάδες ψυχικής υγείας, μονάδες αποτοξίνωσης), εφόσον κρίνεται αναγκαίο.
Κινητές μονάδες θα αξιοποιηθούν για παρέμβαση σε περιοχές εκτός αστικού ιστού απευθύνονται στον πληθυσμό των ατόμων που κάνουν χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών ή αντιμετωπίζουν άλλου τύπου εξαρτητικές συμπεριφορές και διαμένουν σε περιοχές εκτός αστικού ιστού ή σε περιοχές με έλλειψη υπηρεσιών κατά των εξαρτήσεων. Βασική στόχευση των υπηρεσιών αποτελεί η διευκόλυνση της πρόσβασης των ατόμων σε πρωτοβάθμιες υπηρεσίες αντιμετώπισης των εξαρτήσεων και η παραπομπή σε πιο εξειδικευμένες υπηρεσίες, εφόσον κρίνεται αναγκαίο.
Συνεργάζονται και με υπηρεσίες που εμπλέκονται στην συνολικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος της εξάρτησης, όπως υπηρεσίες παροχής εκπαίδευσης, δικαστικές υπηρεσίες, σωφρονιστικά καταστήματα κ.α. Έχουν την έδρα τους σε περιοχές που παράλληλα αναπτύσσονται Πολυδύναμα Κέντρα ή εδρεύουν σταθερές δομές των εποπτευόμενων φορέων και λειτουργούν συμπληρωματικά ως προς τις υπηρεσίες αυτές.
Αττική, Κεντρική Μακεδονία
Μονάδες απεξάρτησης από το αλκοόλ και τις “νόμιμες εξαρτήσεις”. Η εξάρτηση από το αλκοόλ και οι υπόλοιπες λεγόμενες “νόμιμες” εξαρτήσεις δεν αναγνωρίζεται εύκολα ως πρόβλημα από το ίδιο το άτομο και την οικογένεια του.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, αυτές οι εξαρτήσεις κερδίζουν έδαφος – όπως επισημαίνουν και οι επιδημιολογικές έρευνες – με αποτέλεσμα οι υφιστάμενες υπηρεσίες να μην μπορούν να καλύψουν τη ζήτηση που παρουσιάζεται.
Οι Μονάδες Απεξάρτησης από το Αλκοόλ λειτουργούν στο πρότυπο των ήδη υφιστάμενων προγραμμάτων του εθνικού δικτύου υπηρεσιών και παρέχουν υπηρεσίες συμβουλευτικής και θεραπευτικής υποστήριξης σε άτομα με προβληματική χρήση αλκοόλ και τις οικογένειές τους. Λειτουργούν δε, σε δίκτυο με τις μονάδες αποτοξίνωσης, τα πολυδύναμα κέντρα και τις υπόλοιπες υπηρεσίες κατά των εξαρτήσεων.
Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Κρήτη
Μονάδες για άτομα με ψυχιατρική συννοσηρότητα. Στοχεύουν στην εξυπηρέτηση των ατόμων που αντιμετωπίζουν πρόβλημα διπλής διάγνωσης (εξάρτηση και κάποιας μορφής ψυχιατρική διαταραχή) που σε μεγάλο βαθμό σήμερα δεν καλύπτονται από τα θεραπευτικά προγράμματα και τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Η ανάγκη για ανάπτυξη υπηρεσιών τέτοιου τύπου τεκμαίρεται αφενός από τη διαπιστωμένη – στη βάση επιδημιολογικών ερευνών – αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας ιδιαίτερα στον πληθυσμό των εξαρτημένων και αφετέρου από την υψηλή προσέλευση ατόμων με διπλή διάγνωση στις υπηρεσίες κατά των εξαρτήσεων.
Βασικούς στόχους αυτών των μονάδων αποτελούν η ψυχιατρική εκτίμηση, η βραχεία παρέμβαση για σταθεροποίηση της κατάστασης, η εξατομικευμένη ψυχοκοινωνική και φαρμακευτική υποστήριξη, η προετοιμασία και παραπομπή των ατόμων σε κατάλληλο πρόγραμμα απεξάρτησης – εφόσον κρίνεται αναγκαίο – ή άλλου τύπου δομή ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες.
Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Ελλάδα
Δράσεις γονεϊκής στήριξης και προστασίας εξαρτημένων. Οι υπηρεσίες γονεϊκής στήριξης και προστασίας εξαρτημένων έχουν ως απώτερο στόχο την ολιστική προσέγγιση των αναγκών των εξαρτημένων γονέων και των παιδιών τους, την παροχή εξειδικευμένης ψυχοκοινωνικής φροντίδας και τη μείωση του συναισθηματικού και οικονομικού κόστους που συνεπάγεται η τοποθέτηση των παιδιών σε ιδρύματα παιδικής προστασίας.
Στο πλαίσιο αυτής της δράσης γίνεται διερεύνηση αναγκών για αποτύπωση του πληθυσμού στόχου, πραγματοποιούνται παρεμβάσεις σε δομές παιδικής προστασίας με αντικείμενο τον εντοπισμό περιστατικών, τη θεραπευτική αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων υγείας και στη συνέχεια την ομαλή ενσωμάτωση των παιδιών στη σχολική κοινότητα και την πρώιμη ανίχνευση μαθησιακών δυσκολιών.
Σημαντική είναι επίσης η διασύνδεση των υπηρεσιών κατά των εξαρτήσεων με τα δημόσια μαιευτήρια και τις παιδιατρικές κλινικές του ΕΣΥ, αναφορικά με την υποστήριξη της διαδικασίας αναδοχής των παιδιών χρηστών που εγκαταλείπονται στις εγκαταστάσεις τους.
Επιπλέον, παρέχονται υπηρεσίες κατ’ οίκον φροντίδας σε γυναίκες έγκυες εξαρτημένες από ναρκωτικά, εξαρτημένες με ανήλικα παιδιά ή/και μονογονεϊκές οικογένειες. Στόχος είναι η παραμονή των ωφελουμένων σε οικείο περιβάλλον, η διατήρηση της οικογενειακής συνοχής, η αποφυγή του κοινωνικού αποκλεισμού και η εξασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για τις εξαρτημένες γυναίκες που επιθυμούν και δύνανται να διατηρήσουν την επιμέλεια των παιδιών τους .
Αττική, Κεντρική Μακεδονία
Δράση έγκαιρης παρέμβασης σε εφήβους με παραβατική συμπεριφορά. Η δράση περιλαμβάνει παρεμβάσεις στα αστυνομικά τμήματα με πληθυσμό στόχο ανήλικους και νέους έως 25 ετών που συλλαμβάνονται για παράβαση της νομοθεσίας περί ναρκωτικών.
Στόχος της δράσης είναι η έγκαιρη παρέμβαση εξειδικευμένων λειτουργών κατά τη σύλληψη ανηλίκων - νέων με σκοπό τη βραχεία ψυχολογική υποστήριξη των ιδίων και των οικογενειών τους, την παραπομπή τους σε θεραπεία καθώς και την πρόληψη μελλοντικής παραβατικότητας.
Αττική, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Ελλάδα, Θεσσαλία, Ήπειρος
Κοινωνική Ένταξη. Οι δράσεις κοινωνικής ένταξης/ επανένταξης αφορούν στην ενίσχυση και τον εμπλουτισμό των παρεμβάσεων που ήδη υλοποιούνται από τους εποπτευόμενους φορείς και στοχεύουν στην άρση του κοινωνικού αποκλεισμού και την κοινωνική ενσωμάτωση των πρώην εξαρτημένων ή υπό απεξάρτηση ατόμων.
Το Πρόγραμμα εκπαίδευσης - επιμόρφωσης και κοινωνικής επανένταξης απεξαρτημένων θα περιλαμβάνει την παρακάτω δέσμη υπηρεσιών, ανάλογα με τις κοινωνικές ανάγκες της κάθε περιφέρειας:
Δράσεις υποστήριξης με στόχο την επανασύνδεση με το εκπαιδευτικό σύστημα.
Προγράμματα επαγγελματικού προσανατολισμού, ανάπτυξης δεξιοτήτων και υποστήριξης για ένταξη στην αγορά εργασίας.
Υπηρεσίες νομικής υποστήριξης.
Δράσεις υποστήριξης με στόχο την ανάπτυξη δομών κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Οι δράσεις θα αναπτυχθούν από τις ήδη υπάρχουσες δομές που λειτουργούν στο πλαίσιο του εθνικού δικτύου κατά των εξαρτήσεων.
Επιπλέον Πληροφορίες
Στρατηγικός σχεδιασμός για αντιμετώπιση των εξαρτήσεων
medispin
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
