2018-11-26 20:47:07
Άρθρο του Παν. Σταμάτη*
«Είσαι τυφλός και στα αυτιά και στο μυαλό και στα μάτια» απαντά ο Οιδίποδας στον μάντη Τειρεσία. Όλα αυτά συμβαίνουν στον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή, τραγωδία η οποία μαζί με την «Αντιγόνη» του ίδιου θεωρούνται οι πιο χαρακτηριστικές για το ρόλο της άτης (σύγχυσης φρενών), της μοίρας και της συγκυρίας στο αρχαίο ελληνικό δράμα.
Σε αυτές τις τραγωδίες, η σύγκρουση ανάμεσα στην προδιαγεγραμμένη ανθρώπινη μοίρα και την παρέμβαση του θείου από την μια πλευρά και την ελεύθερη ανθρώπινη βούληση και την ευθύνη του ανθρώπου για τις πράξεις του από την άλλη, έχουν κεντρικό ρόλο. Σε αυτές λοιπόν απεικονίζεται με την μεγαλύτερη ενάργεια η διαρκής προσπάθεια του ανθρώπου και της κοινωνίας των ανθρώπων να ξεφύγουν από την μοίρα και την τυχαιότητα, να ελέγξουν το μέλλον τους, να ζήσουν με βάση νόμους σε δίκαιες κοινωνίες.
Πρόσφατα πήρε μεγάλη δημοσιότητα η υπόθεση της καθαρίστριας που καταδικάστηκε, με κατηγορίες της απάτης και πλαστογραφίας σε συνδυασμό με τις επιβαρυντικές διατάξεις του ν
. 1608/1950 περί καταχραστών του. Οι κατηγορίες αυτές, σε βάρος της 53χρονης καθαρίστριας την έφεραν πρωτόδικα αντιμέτωπη με κάθειρξη 15 ετών με αναστολή, ενώ σε δεύτερο βαθμό μείωσαν μεν κατά πέντε χρόνια την ποινή της αλλά την έστειλαν στη φυλακή.
Η 53χρονη καθαρίστρια η οποία τιμωρήθηκε παραδειγματικά σε κάθειρξη 10 ετών από το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Λάρισας κρίθηκε ένοχη για το πλαστό απολυτήριο του Δημοτικού με το οποίο κατάφερε, πριν από 18 χρόνια να προσληφθεί σε παιδικό σταθμό. Όπως η ίδια είπε στο δικαστήριο, λόγω της μεγάλης οικονομικής δυσχέρειας στην οποία είχε περιέλθει, το 1996 παραποίησε το έγγραφο που είχε πάρει, τελειώνοντας την Ε’ Τάξη για να βεβαιώνεται ότι τελείωσε το Δημοτικό. Η ανάγκη για δουλειά, φέρεται να λέει, ήταν επιβεβλημένη λόγω των προβλημάτων υγείας του συζύγου της που την υποχρέωναν να βρει τρόπο να συντηρήσει μόνη τα παιδιά της.
Η καταδίκη της 53χρονης καθαρίστριας από το Βόλο κατάφερε να δημιουργήσει γύρω της ένα ευρύ κύμα συμπαράστασης από πολίτες που είδαν σε βάρος της μία εξοντωτική απόφαση η οποία την οδήγησε κατευθείαν στις φυλακές της Θήβας.
Και ξαφνικά το αδίκημα για το οποίο καταδικάστηκε η 53χρονη γυναίκα, μητέρα δύο ανήλικων παιδιών, φάνηκε να είναι ήσσονος σημασίας μπροστά στο αποκρουστικό πρόσωπο μιας Δικαιοσύνης που χάνει την ανθρωπιά της.
Σχετικά με το αδίκημα θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι, η απάτη είναι έγκλημα περιουσιακής βλάβης. Αν ο κατηγορούμενος αντιπαρέσχε αγαθό ή υπηρεσία ισάξια της χρηματικής παροχής, υπό τον όρο να ήταν κατάλληλα για τον αντισυμβαλλόμενό του, απάτη δεν υπάρχει, έστω και αν εμφιλοχώρησε παραπλάνηση κατά την σύναψη της σύμβασης.
Δηλαδή δεν υπάρχει περιουσιακή βλάβη του Δημοσίου όταν η φερόμενη ζημία που επήλθε από την απατηλή συμπεριφορά του υπαλλήλου ισοσταθμίζεται από ισάξια αντιπαροχή, η επίμαχη απόφαση είναι κραυγαλέα αντίθεση στο κοινό περί δικαίου αίσθημα επειδή, η υπάλληλος παρείχε τις υπηρεσίες της, ούσα συνεπής στις απορρέουσες από τη θέση αυτή υποχρεώσεις της, δοθέντος μάλιστα ότι η συγκεκριμένη θέση εργασίας δεν απαιτούσε εξειδικευμένη γνώση ή ιδιαίτερες πνευματικές δεξιότητες και, επομένως, η έλλειψη απολυτηρίου Δημοτικού, δεν μπορούσε αντικειμενικά να επηρεάσει την ποιότητα των παρεχόμενων από αυτήν υπηρεσιών η επελθούσα πλάνη του δημοσίου συντελέστηκαν με την κατάθεση του πλαστού εγγράφου κατά το διορισμό της το 1996, χωρίς να ασκεί καμία έννομη επιρροή το γεγονός ότι εξαιτίας της επελθούσας αυτής πλάνης το Δημόσιο έχει προβεί σε περισσότερες και σε μεταγενέστερους χρόνους περιουσιακές διαθέσεις, οι οποίες περαιτέρω δεν μπορούν να θεωρηθεί και ότι συνιστούν περιουσιακή του βλάβη, δεδομένου ότι οι όποιες χρηματικές καταβολές πραγματοποιήθηκαν όχι αχρεώστητα, αλλά ως αμοιβή για υπηρεσίες που η κατηγορουμένη πράγματι παρέσχε σε αυτό σε εκτέλεση της συναφθείσας σύμβασης.
Αντίθετη άποψη περί κατ’ εξακολούθηση τέλεσης του αδικήματος με τη μορφή της αθέμιτης παρασιώπησης αληθούς γεγονότος θα οδηγούσε στο άτοπο να προσδίδεται ουσιαστικά στην απάτη χαρακτήρας διαρκούς εγκλήματος.
Εφόσον η διερευνώμενη απάτη συνιστά στιγμιαίο αδίκημα, που δεν μπορεί να τελεστεί κατ’ εξακολούθηση αλλά μόνο άπαξ, έχει υποπέσει στον αυτεπαγγέλτως διερευνόμενο θεσμό της παραγραφής. Συγκεκριμένα αφού έγινε δεκτός ως χρόνος τέλεσης του αδικήματος το έτος 1996, για κακούργημα είτε για πλημμέλημα το αξιόποινο της ένδικης πράξης έχει εξαλειφθεί λόγω παρέλευσης άνω των δέκα πέντε, ή πέντε ετών αντίστοιχα, σύμφωνα με το άρθρο 111 παρ. 2β, 3 ΠΚ.
Επομένως, η κατηγορουμένη με την κατάθεση του πλαστού εγγράφου τέλεσε το αδίκημα της απάτης με την ειδικότερη μορφή της παράστασης ψευδούς γεγονότος ως αληθινού, στο μέτρο δε που το πτυχίο αυτό δεν χρησιμοποιήθηκε και δεν λήφθηκε εκ νέου υπόψη στο πλαίσιο της υπηρεσιακής και μισθολογικής της εξέλιξης, η αξιόποινη πράξη της τελέσθηκε όχι κατ’ εξακολούθηση, αλλά άπαξ με την ολοκλήρωση της απατηλής συμπεριφοράς της κατηγορουμένης, δηλαδή με την εξαρχής κατάθεση απ’ αυτήν του πλαστού εγγράφου (το έτος 1996) και την παραπλάνηση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου, η οποία είχε ως άμεσο αποτέλεσμα το διορισμό της, χωρίς να ασκεί έννομη επιρροή το γεγονός ότι, εξαιτίας της επελθούσας πλάνης του, το Δημόσιο προέβη σε περισσότερες και μεταγενέστερες περιουσιακές διαθέσεις.
Στην υπόθεση της δύσμοιρης καθαρίστριας, εκτός από το μέτρο, ελλείπει η συνείδηση που επιτρέπει επαφή με την πραγματικότητα. Η χρήση του νόμου 1608/1950 που ψηφίστηκε σε εντελώς διαφορετικές ιστορικές συνθήκες ως εργαλείο αντιμετώπισης σύγχρονων ζητημάτων οδηγεί σε αμφιλεγόμενα αποτελέσματα.
Η αναντιστοιχία αδικήματος και ποινής στην προκειμένη περίπτωση είναι προφανής. Η σύγχυση που δημιουργείται από δύο διαφορετικές τάσεις που διαμορφώθηκαν στην νομολογία και οδηγούν σε διαφορετική ποινική αντιμετώπιση όμοιων περιπτώσεων μπορεί να αρθεί είτε με νομοθετική παρέμβαση είτε με λύση του νομικού ζητήματος από σταθερή νομολογία του Αρείου Πάγου.
Τα όσα ανέφερε η αιτιολογική έκθεση του νόμου περί καταχραστών του δημοσίου χρήματος, ο οποίος θεσπίστηκε το 1950, καταδεικνύει με σαφή τρόπο πως άλλη ήταν η βούληση του νομοθέτη στη μακρινή εκείνη εποχή: «Συνεπώς, ερμηνεύοντας το νόμο με βάση την ιστορική βούληση του νομοθέτη, μάλλον άλλα δικανικά συμπεράσματα έπρεπε να εξάγουμε, άλλωστε, ο συγκεκριμένος νόμος προέβλεπε κατά το παρελθόν ακόμα και την ποινή του θανάτου.
Στην Αιτιολογική Έκθεση του νόμου διαβάζουμε ότι αυτός θεσπίστηκε για να κολάσει και τιμωρήσει λίαν αυστηρά (προέβλεπε μέχρι και την ποινή του θανάτου, διαζευκτικά με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης) τους καταχραστές του δημοσίου χρήματος, διότι κατά τους χρόνους εκείνους «νέαι καταχρήσεις αποκαλυπτόμεναι συνταράσσουν την κοινήν γνώμην» και «αδίστακτοι εγκληματίαι … επιδίδονται εις πράξεις λεηλασίας του δημοσίου πλούτου», οι οποίες προσβάλλουν και την πίστη του ίδιου του Κράτους, αλλά «και τα συμφέροντα των βαρύτατα φορολογουμένων πολιτών». Και κατέληγε, ότι ενώ «τόσον αθώον αίμα εχύθη ….εις τον μαρτυρικόν μας τόπον, δεν νομίζομεν ότι πρέπει να υπάρξει οίκτος δια τους μέλλοντας να καταδικασθούν εις την εσχάτην των ποινών καταχραστάς».
Συνεπώς, ερμηνεύοντας το νόμο με βάση την ιστορική βούληση του νομοθέτη, μάλλον άλλα δικανικά συμπεράσματα έπρεπε να εξάγουμε. Πρόκειται λοιπόν για προφανή αναντιστοιχία αδικήματος και ποινής στην υπόθεση της 53χρόνης καθαρίστριας. Οι δικαστές οφείλουν να κρίνουν με βάση το Σύνταγμα, το νόμο και τη συνείδησή τους.
Εν κατακλείδι στην υπόθεση της δύσμοιρης καθαρίστριας, εκτός από το μέτρο, ελλείπει η συνείδηση που επιτρέπει επαφή με την πραγματικότητα. Ο δικαστής δεν υποχρεούται σε τυφλή εφαρμογή της νομοθεσίας, αλλά σε «σκεπτόμενη υπακοή».
_________________
* Ο Παν. Σταμάτης είναι συγγραφέας και αξιωματικός ΠΝ.
staratalogia
«Είσαι τυφλός και στα αυτιά και στο μυαλό και στα μάτια» απαντά ο Οιδίποδας στον μάντη Τειρεσία. Όλα αυτά συμβαίνουν στον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή, τραγωδία η οποία μαζί με την «Αντιγόνη» του ίδιου θεωρούνται οι πιο χαρακτηριστικές για το ρόλο της άτης (σύγχυσης φρενών), της μοίρας και της συγκυρίας στο αρχαίο ελληνικό δράμα.
Σε αυτές τις τραγωδίες, η σύγκρουση ανάμεσα στην προδιαγεγραμμένη ανθρώπινη μοίρα και την παρέμβαση του θείου από την μια πλευρά και την ελεύθερη ανθρώπινη βούληση και την ευθύνη του ανθρώπου για τις πράξεις του από την άλλη, έχουν κεντρικό ρόλο. Σε αυτές λοιπόν απεικονίζεται με την μεγαλύτερη ενάργεια η διαρκής προσπάθεια του ανθρώπου και της κοινωνίας των ανθρώπων να ξεφύγουν από την μοίρα και την τυχαιότητα, να ελέγξουν το μέλλον τους, να ζήσουν με βάση νόμους σε δίκαιες κοινωνίες.
Πρόσφατα πήρε μεγάλη δημοσιότητα η υπόθεση της καθαρίστριας που καταδικάστηκε, με κατηγορίες της απάτης και πλαστογραφίας σε συνδυασμό με τις επιβαρυντικές διατάξεις του ν
Η 53χρονη καθαρίστρια η οποία τιμωρήθηκε παραδειγματικά σε κάθειρξη 10 ετών από το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Λάρισας κρίθηκε ένοχη για το πλαστό απολυτήριο του Δημοτικού με το οποίο κατάφερε, πριν από 18 χρόνια να προσληφθεί σε παιδικό σταθμό. Όπως η ίδια είπε στο δικαστήριο, λόγω της μεγάλης οικονομικής δυσχέρειας στην οποία είχε περιέλθει, το 1996 παραποίησε το έγγραφο που είχε πάρει, τελειώνοντας την Ε’ Τάξη για να βεβαιώνεται ότι τελείωσε το Δημοτικό. Η ανάγκη για δουλειά, φέρεται να λέει, ήταν επιβεβλημένη λόγω των προβλημάτων υγείας του συζύγου της που την υποχρέωναν να βρει τρόπο να συντηρήσει μόνη τα παιδιά της.
Η καταδίκη της 53χρονης καθαρίστριας από το Βόλο κατάφερε να δημιουργήσει γύρω της ένα ευρύ κύμα συμπαράστασης από πολίτες που είδαν σε βάρος της μία εξοντωτική απόφαση η οποία την οδήγησε κατευθείαν στις φυλακές της Θήβας.
Και ξαφνικά το αδίκημα για το οποίο καταδικάστηκε η 53χρονη γυναίκα, μητέρα δύο ανήλικων παιδιών, φάνηκε να είναι ήσσονος σημασίας μπροστά στο αποκρουστικό πρόσωπο μιας Δικαιοσύνης που χάνει την ανθρωπιά της.
Σχετικά με το αδίκημα θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι, η απάτη είναι έγκλημα περιουσιακής βλάβης. Αν ο κατηγορούμενος αντιπαρέσχε αγαθό ή υπηρεσία ισάξια της χρηματικής παροχής, υπό τον όρο να ήταν κατάλληλα για τον αντισυμβαλλόμενό του, απάτη δεν υπάρχει, έστω και αν εμφιλοχώρησε παραπλάνηση κατά την σύναψη της σύμβασης.
Δηλαδή δεν υπάρχει περιουσιακή βλάβη του Δημοσίου όταν η φερόμενη ζημία που επήλθε από την απατηλή συμπεριφορά του υπαλλήλου ισοσταθμίζεται από ισάξια αντιπαροχή, η επίμαχη απόφαση είναι κραυγαλέα αντίθεση στο κοινό περί δικαίου αίσθημα επειδή, η υπάλληλος παρείχε τις υπηρεσίες της, ούσα συνεπής στις απορρέουσες από τη θέση αυτή υποχρεώσεις της, δοθέντος μάλιστα ότι η συγκεκριμένη θέση εργασίας δεν απαιτούσε εξειδικευμένη γνώση ή ιδιαίτερες πνευματικές δεξιότητες και, επομένως, η έλλειψη απολυτηρίου Δημοτικού, δεν μπορούσε αντικειμενικά να επηρεάσει την ποιότητα των παρεχόμενων από αυτήν υπηρεσιών η επελθούσα πλάνη του δημοσίου συντελέστηκαν με την κατάθεση του πλαστού εγγράφου κατά το διορισμό της το 1996, χωρίς να ασκεί καμία έννομη επιρροή το γεγονός ότι εξαιτίας της επελθούσας αυτής πλάνης το Δημόσιο έχει προβεί σε περισσότερες και σε μεταγενέστερους χρόνους περιουσιακές διαθέσεις, οι οποίες περαιτέρω δεν μπορούν να θεωρηθεί και ότι συνιστούν περιουσιακή του βλάβη, δεδομένου ότι οι όποιες χρηματικές καταβολές πραγματοποιήθηκαν όχι αχρεώστητα, αλλά ως αμοιβή για υπηρεσίες που η κατηγορουμένη πράγματι παρέσχε σε αυτό σε εκτέλεση της συναφθείσας σύμβασης.
Αντίθετη άποψη περί κατ’ εξακολούθηση τέλεσης του αδικήματος με τη μορφή της αθέμιτης παρασιώπησης αληθούς γεγονότος θα οδηγούσε στο άτοπο να προσδίδεται ουσιαστικά στην απάτη χαρακτήρας διαρκούς εγκλήματος.
Εφόσον η διερευνώμενη απάτη συνιστά στιγμιαίο αδίκημα, που δεν μπορεί να τελεστεί κατ’ εξακολούθηση αλλά μόνο άπαξ, έχει υποπέσει στον αυτεπαγγέλτως διερευνόμενο θεσμό της παραγραφής. Συγκεκριμένα αφού έγινε δεκτός ως χρόνος τέλεσης του αδικήματος το έτος 1996, για κακούργημα είτε για πλημμέλημα το αξιόποινο της ένδικης πράξης έχει εξαλειφθεί λόγω παρέλευσης άνω των δέκα πέντε, ή πέντε ετών αντίστοιχα, σύμφωνα με το άρθρο 111 παρ. 2β, 3 ΠΚ.
Επομένως, η κατηγορουμένη με την κατάθεση του πλαστού εγγράφου τέλεσε το αδίκημα της απάτης με την ειδικότερη μορφή της παράστασης ψευδούς γεγονότος ως αληθινού, στο μέτρο δε που το πτυχίο αυτό δεν χρησιμοποιήθηκε και δεν λήφθηκε εκ νέου υπόψη στο πλαίσιο της υπηρεσιακής και μισθολογικής της εξέλιξης, η αξιόποινη πράξη της τελέσθηκε όχι κατ’ εξακολούθηση, αλλά άπαξ με την ολοκλήρωση της απατηλής συμπεριφοράς της κατηγορουμένης, δηλαδή με την εξαρχής κατάθεση απ’ αυτήν του πλαστού εγγράφου (το έτος 1996) και την παραπλάνηση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου, η οποία είχε ως άμεσο αποτέλεσμα το διορισμό της, χωρίς να ασκεί έννομη επιρροή το γεγονός ότι, εξαιτίας της επελθούσας πλάνης του, το Δημόσιο προέβη σε περισσότερες και μεταγενέστερες περιουσιακές διαθέσεις.
Στην υπόθεση της δύσμοιρης καθαρίστριας, εκτός από το μέτρο, ελλείπει η συνείδηση που επιτρέπει επαφή με την πραγματικότητα. Η χρήση του νόμου 1608/1950 που ψηφίστηκε σε εντελώς διαφορετικές ιστορικές συνθήκες ως εργαλείο αντιμετώπισης σύγχρονων ζητημάτων οδηγεί σε αμφιλεγόμενα αποτελέσματα.
Η αναντιστοιχία αδικήματος και ποινής στην προκειμένη περίπτωση είναι προφανής. Η σύγχυση που δημιουργείται από δύο διαφορετικές τάσεις που διαμορφώθηκαν στην νομολογία και οδηγούν σε διαφορετική ποινική αντιμετώπιση όμοιων περιπτώσεων μπορεί να αρθεί είτε με νομοθετική παρέμβαση είτε με λύση του νομικού ζητήματος από σταθερή νομολογία του Αρείου Πάγου.
Τα όσα ανέφερε η αιτιολογική έκθεση του νόμου περί καταχραστών του δημοσίου χρήματος, ο οποίος θεσπίστηκε το 1950, καταδεικνύει με σαφή τρόπο πως άλλη ήταν η βούληση του νομοθέτη στη μακρινή εκείνη εποχή: «Συνεπώς, ερμηνεύοντας το νόμο με βάση την ιστορική βούληση του νομοθέτη, μάλλον άλλα δικανικά συμπεράσματα έπρεπε να εξάγουμε, άλλωστε, ο συγκεκριμένος νόμος προέβλεπε κατά το παρελθόν ακόμα και την ποινή του θανάτου.
Στην Αιτιολογική Έκθεση του νόμου διαβάζουμε ότι αυτός θεσπίστηκε για να κολάσει και τιμωρήσει λίαν αυστηρά (προέβλεπε μέχρι και την ποινή του θανάτου, διαζευκτικά με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης) τους καταχραστές του δημοσίου χρήματος, διότι κατά τους χρόνους εκείνους «νέαι καταχρήσεις αποκαλυπτόμεναι συνταράσσουν την κοινήν γνώμην» και «αδίστακτοι εγκληματίαι … επιδίδονται εις πράξεις λεηλασίας του δημοσίου πλούτου», οι οποίες προσβάλλουν και την πίστη του ίδιου του Κράτους, αλλά «και τα συμφέροντα των βαρύτατα φορολογουμένων πολιτών». Και κατέληγε, ότι ενώ «τόσον αθώον αίμα εχύθη ….εις τον μαρτυρικόν μας τόπον, δεν νομίζομεν ότι πρέπει να υπάρξει οίκτος δια τους μέλλοντας να καταδικασθούν εις την εσχάτην των ποινών καταχραστάς».
Συνεπώς, ερμηνεύοντας το νόμο με βάση την ιστορική βούληση του νομοθέτη, μάλλον άλλα δικανικά συμπεράσματα έπρεπε να εξάγουμε. Πρόκειται λοιπόν για προφανή αναντιστοιχία αδικήματος και ποινής στην υπόθεση της 53χρόνης καθαρίστριας. Οι δικαστές οφείλουν να κρίνουν με βάση το Σύνταγμα, το νόμο και τη συνείδησή τους.
Εν κατακλείδι στην υπόθεση της δύσμοιρης καθαρίστριας, εκτός από το μέτρο, ελλείπει η συνείδηση που επιτρέπει επαφή με την πραγματικότητα. Ο δικαστής δεν υποχρεούται σε τυφλή εφαρμογή της νομοθεσίας, αλλά σε «σκεπτόμενη υπακοή».
_________________
* Ο Παν. Σταμάτης είναι συγγραφέας και αξιωματικός ΠΝ.
staratalogia
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
MySpartan Application - Πάρε τον έλεγχο και απόλαυσέ το
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
