2018-12-05 18:06:28
Το τελευταίο χρονικό διάστημα τα ΜΜΕ προχωρούν σε εκτενή ρεπορτάζ για το μείζον ζήτημα του σχολικού εκφοβισμού, ύστερα από τη δημοσιοποίηση ακραίων περιστατικών βίας μεταξύ μαθητών
αλλά και της πρόσφατης απόπειρας αυτοχειρίας ανήλικου μαθητή, τα αίτια της οποίας διερευνώνται.
Είναι δεδομένο ότι περιστατικά σχολικού εκφοβισμού πάντοτε υπήρχαν στο σχολείο. Ωστόσο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η διαφορά του σύγχρονου από το παραδοσιακό σχολείο έγκειται στην αλλαγή του μαθητικού πληθυσμού, καθώς επίσης στη σημαντική διαφοροποίηση των δεδομένων της σύγχρονης εποχής και κοινωνίας σε σχέση με το παρελθόν, με την τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να παίζουν πλέον καθοριστικό ρόλο στη ζωή μας και να διαμορφώνουν την καθημερινότητα των μαθητών, σε μεγάλο βαθμό.
Επομένως είναι αναγκαίο να εξετάσουμε με μια πιο «σύγχρονη ματιά» το φαινόμενο και να γίνει κατανοητό ότι οι μαθητές της σύγχρονης κοινωνίας έχουν αλλάξει, έχουν άλλες παραστάσεις και πολύ μεγάλη εξοικείωση με την τεχνολογία
. Συνεπώς και το σχολείο πρέπει να αλλάξει και να προσαρμοστεί σε όλα αυτά τα καινούργια δεδομένα που, εάν δεν ληφθούν σοβαρά υπ’ όψιν από την εκπαιδευτική κοινότητα και πρωτίστως από τους αρμόδιους φορείς χάραξης εκπαιδευτικής πολιτικής, δεν θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το φαινόμενο.
Ειδικότερα, κρίνω αναγκαίο να εξετάσουμε στο παρόν άρθρο τον σχολικό εκφοβισμό υπό το πρίσμα ορισμένων καθοριστικών παραγόντων, ώστε να δούμε τι και πώς μπορεί να διαφοροποιηθεί σε μια κοινωνία που αλλάζει. Πρώτον, ας διερευνήσουμε το πλαίσιο στο οποίο λαμβάνει χώρα ο εκφοβισμός και δεύτερον, τους άμεσα αλλά και έμμεσα εμπλεκόμενους.
Ας ξεκινήσουμε με το πλαίσιο που είναι το σχολείο. Το σχολείο για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά εντάσεις και συγκρούσεις μεταξύ μαθητών, αλλά και μεταξύ μαθητών-διδασκόντων, πρέπει αναμφίβολα να προχωρήσει σε κάποιες αναγκαίες τροποποιήσεις. Το πιο σημαντικό βήμα που πρέπει να κάνει είναι να δώσει έμφαση στην κάλυψη των συναισθηματικών και ψυχολογικών αναγκών των μαθητών. Είναι αδιανόητο στα διαλλείματα οι μαθητές να παίζουν μεταξύ τους ξύλο, στην πίσω αυλή, και το μάθημα να συνεχίζεται κανονικά, σαν να μην έχει συμβεί τίποτα. Η αδιαφορία και η απάθεια είναι στοιχεία που πρέπει οπωσδήποτε να εξαλειφθούν από το σύγχρονο ελληνικό σχολείο.
Δεύτερον, είναι επιτακτική ανάγκη για το σύγχρονο σχολείο να αυξήσει τις ευκαιρίες συνεργασίας των μαθητών, ώστε να έρθουν πιο κοντά μέσα από δημιουργικές δράσεις και ομαδικές εργασίες που θα γίνονται μέσα στην τάξη. Να μάθουν τα παιδιά να συνεργάζονται, να είναι ομάδα, να θέτουν στόχους και να αναζητούν τρόπους υλοποίησης των στόχων τους. Ταυτόχρονα, το μάθημα θα γίνεται πολύ πιο ενδιαφέρον και δημιουργικό, όταν οι μαθητές αντί να κάθονται στα θρανία τους και να «ακούνε» τον εκπαιδευτικό να διαβάζει το παρακάτω μάθημα (συχνά κοροϊδεύοντας τον), θα καλούνται να δουλέψουν με τον συμμαθητή τους, να φτιάξουν ένα σχεδιάγραμμα, να γράψουν μια έκθεση με τα βασικά σημεία του μαθήματος, να θέτουν ερωτήματα κ.λπ.
Το βέβαιο είναι ότι όταν στις σχολικές τάξεις επικρατεί αταξία, πρέπει να λάβουν χώρα δυναμικές αλλαγές, ώστε να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον των μαθητών και να ενισχυθεί η μαθησιακή διαδικασία. Αυτό είναι ένα σημείο που πρέπει οπωσδήποτε να απασχολήσει τους αρμόδιους φορείς, ώστε να προστατεύσουν και τους εκπαιδευτικούς που -ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας- και αυτοί υφίστανται σε αρκετές περιπτώσεις ακραίες συμπεριφορές από τους μαθητές που τους χλευάζουν, τους πετάνε σαΐτες, δεν τους σέβονται, τους μιλούν υβριστικά. Απαράδεκτες καταστάσεις που κάποτε πρέπει να μας απασχολήσουν πολύ σοβαρά και σε μεγάλο βαθμό οφείλονται, κατά την άποψή μου, στην έλλειψη δημιουργικότητας του ελληνικού σχολείου.
Όταν ο μαθητής για 6 ή 7 ώρες είναι υποχρεωμένος να κάθεται σε ένα θρανίο και να ακούει έναν δάσκαλο, χωρίς να συμμετέχει ενεργά, χωρίς να νιώθει ότι είναι μέρος αυτής της σημαντικής μαθησιακής διαδικασίας, χωρίς να του δίνονται, μέσα από ενδιαφέροντες, πρωτοποριακούς, τρόπους διδασκαλίας, δυνατότητες να εμβαθύνει στα ζητήματα που εξετάζονται σε κάθε μάθημα, τότε -δυστυχώς- θα συνεχίσουν να επικρατούν αυτές οι δυσάρεστες καταστάσεις που έχουν ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν ορισμένοι εκπαιδευτικοί σαν αγγαρεία το διδακτικό τους έργο και οι μαθητές να ψάχνουν αφορμές για να κάνουν φασαρία, να χλευάσουν τους διδάσκοντες και τους συμμαθητές τους.
Επομένως, το σχολείο που θέλει να αντιμετωπίσει τον σχολικό εκφοβισμό, πρέπει να αλλάξει και το ίδιο. Αλλιώς θα μείνουμε στάσιμοι, σε αναχρονιστικές μεθόδους διδασκαλίας.
Ας συνεχίσουμε το θέμα μας με τους άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενους, δηλαδή μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς. Μεταξύ τους είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένας ουσιαστικός δίαυλος επικοινωνίας. Να υπάρχει ουσιαστικό ενδιαφέρον από όλες τις πλευρές. Όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς, αναγκαία η επίβλεψη των μαθητών στα διαλείμματα, ειδικά στις περιπτώσεις που γνωρίζουν ότι μια κατάσταση είναι έκρυθμη και μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε ξυλοδαρμούς μαθητών. Όταν για παράδειγμα οι εκπαιδευτικοί έχουν λάβει ενημέρωση από τους γονείς ότι ένα παιδί περιθωριοποιείται ή είναι θύμα εκφοβιστικών συμπεριφορών, δεν πρέπει να το αφήνουν «έρμαιο» στα διαλλείματα, αλλά να έχουν μια διακριτική επίβλεψη και να το βοηθήσουν, πάλι με διακριτικότητα, να ενταχθεί στις ομάδες των συμμαθητών του.
Όσον αφορά τους μαθητές, πολύ σημαντικό να υπάρχει αυτενέργεια και ενεργή συμμετοχή σε ό,τι συμβαίνει στο σχολικό περιβάλλον. Να πραγματοποιούνται μαθητικά συμβούλια, όπου οι ίδιοι οι μαθητές θα καταθέτουν σκέψεις και προτάσεις και στη συνέχεια θα τις συζητούν με τον υπεύθυνο διδάσκοντα της τάξης. Να τοποθετούνται, να είναι ενεργοί και όχι αμέτοχοι σε ό,τι συμβαίνει δίπλα τους, γιατί αναμφίβολα ό,τι συμβαίνει στο σχολείο τους αφορά.
Τέλος, όσον αφορά τους γονείς να υπάρχει ουσιαστικός δίαυλος επικοινωνίας και όπου δημιουργούνται ακραίες καταστάσεις να υπάρχει η καθοδήγηση των εκπαιδευτικών και των γονέων από τον ψυχολόγο του σχολείου ή όπου δεν υπάρχουν σχολικοί ψυχολόγοι, εξαιτίας της έλλειψης πόρων, να καθιερωθεί σε όλα τα σχολεία ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με έναν επίσημο φορέα ή με κάποιους επίσημους φορείς που άμεσα, έγκαιρα και αποτελεσματικά θα προσφέρουν τις γνώσεις και την επιστημονική τους στήριξη και καθοδήγηση.
Κρίσιμης σημασίας, αναμφίβολα, τα εκπαιδευτικά προγράμματα πρόληψης, γιατί είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί μια κατάσταση όταν έχει ξεφύγει εκτός ελέγχου.
Συνοψίζοντας, σε μια κοινωνία όπου οι εκφοβιστικές συμπεριφορές υιοθετούνται ολοένα και περισσότερο από τους ενηλίκους, στον χώρο εργασίας τους, στο πλαίσιο της οικογένειάς τους, στις καθημερινές τους συναναστροφές, είναι δυστυχώς φυσικό επακόλουθο να καταγράφονται αντίστοιχες συμπεριφορές στο σχολείο που αποτελεί άλλωστε τη μικρογραφία της κοινωνίας μας. Επομένως, το δικό μου ερώτημα δεν είναι «πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού;», γιατί η άποψή μου είναι ότι με μεθοδικότητα, συστηματικό τρόπο, αγάπη και ουσιαστικό ενδιαφέρον, μπορούμε να προλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε πολλές καταστάσεις, αλλά θα θέσω το ερώτημα «θέλουμε/έχουμε τη διάθεση και το ενδιαφέρον, τελικά, ως κοινωνία να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα του σχολικού εκφοβισμού;». Αν η απάντηση είναι ναι, τότε οι αλλαγές πρέπει να είναι δυναμικές και ουσιαστικές, να δίνουν έμφαση στη δημιουργικότητα και στην καλλιέργεια του ομαδικού πνεύματος και να αναδεικνύουν τα θετικά στοιχεία που κάθε μαθητής έχει.
της Αγγελικής Καρδαρά.
postmodern.gr
_
αλλά και της πρόσφατης απόπειρας αυτοχειρίας ανήλικου μαθητή, τα αίτια της οποίας διερευνώνται.
Είναι δεδομένο ότι περιστατικά σχολικού εκφοβισμού πάντοτε υπήρχαν στο σχολείο. Ωστόσο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η διαφορά του σύγχρονου από το παραδοσιακό σχολείο έγκειται στην αλλαγή του μαθητικού πληθυσμού, καθώς επίσης στη σημαντική διαφοροποίηση των δεδομένων της σύγχρονης εποχής και κοινωνίας σε σχέση με το παρελθόν, με την τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να παίζουν πλέον καθοριστικό ρόλο στη ζωή μας και να διαμορφώνουν την καθημερινότητα των μαθητών, σε μεγάλο βαθμό.
Επομένως είναι αναγκαίο να εξετάσουμε με μια πιο «σύγχρονη ματιά» το φαινόμενο και να γίνει κατανοητό ότι οι μαθητές της σύγχρονης κοινωνίας έχουν αλλάξει, έχουν άλλες παραστάσεις και πολύ μεγάλη εξοικείωση με την τεχνολογία
Ειδικότερα, κρίνω αναγκαίο να εξετάσουμε στο παρόν άρθρο τον σχολικό εκφοβισμό υπό το πρίσμα ορισμένων καθοριστικών παραγόντων, ώστε να δούμε τι και πώς μπορεί να διαφοροποιηθεί σε μια κοινωνία που αλλάζει. Πρώτον, ας διερευνήσουμε το πλαίσιο στο οποίο λαμβάνει χώρα ο εκφοβισμός και δεύτερον, τους άμεσα αλλά και έμμεσα εμπλεκόμενους.
Ας ξεκινήσουμε με το πλαίσιο που είναι το σχολείο. Το σχολείο για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά εντάσεις και συγκρούσεις μεταξύ μαθητών, αλλά και μεταξύ μαθητών-διδασκόντων, πρέπει αναμφίβολα να προχωρήσει σε κάποιες αναγκαίες τροποποιήσεις. Το πιο σημαντικό βήμα που πρέπει να κάνει είναι να δώσει έμφαση στην κάλυψη των συναισθηματικών και ψυχολογικών αναγκών των μαθητών. Είναι αδιανόητο στα διαλλείματα οι μαθητές να παίζουν μεταξύ τους ξύλο, στην πίσω αυλή, και το μάθημα να συνεχίζεται κανονικά, σαν να μην έχει συμβεί τίποτα. Η αδιαφορία και η απάθεια είναι στοιχεία που πρέπει οπωσδήποτε να εξαλειφθούν από το σύγχρονο ελληνικό σχολείο.
Δεύτερον, είναι επιτακτική ανάγκη για το σύγχρονο σχολείο να αυξήσει τις ευκαιρίες συνεργασίας των μαθητών, ώστε να έρθουν πιο κοντά μέσα από δημιουργικές δράσεις και ομαδικές εργασίες που θα γίνονται μέσα στην τάξη. Να μάθουν τα παιδιά να συνεργάζονται, να είναι ομάδα, να θέτουν στόχους και να αναζητούν τρόπους υλοποίησης των στόχων τους. Ταυτόχρονα, το μάθημα θα γίνεται πολύ πιο ενδιαφέρον και δημιουργικό, όταν οι μαθητές αντί να κάθονται στα θρανία τους και να «ακούνε» τον εκπαιδευτικό να διαβάζει το παρακάτω μάθημα (συχνά κοροϊδεύοντας τον), θα καλούνται να δουλέψουν με τον συμμαθητή τους, να φτιάξουν ένα σχεδιάγραμμα, να γράψουν μια έκθεση με τα βασικά σημεία του μαθήματος, να θέτουν ερωτήματα κ.λπ.
Το βέβαιο είναι ότι όταν στις σχολικές τάξεις επικρατεί αταξία, πρέπει να λάβουν χώρα δυναμικές αλλαγές, ώστε να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον των μαθητών και να ενισχυθεί η μαθησιακή διαδικασία. Αυτό είναι ένα σημείο που πρέπει οπωσδήποτε να απασχολήσει τους αρμόδιους φορείς, ώστε να προστατεύσουν και τους εκπαιδευτικούς που -ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας- και αυτοί υφίστανται σε αρκετές περιπτώσεις ακραίες συμπεριφορές από τους μαθητές που τους χλευάζουν, τους πετάνε σαΐτες, δεν τους σέβονται, τους μιλούν υβριστικά. Απαράδεκτες καταστάσεις που κάποτε πρέπει να μας απασχολήσουν πολύ σοβαρά και σε μεγάλο βαθμό οφείλονται, κατά την άποψή μου, στην έλλειψη δημιουργικότητας του ελληνικού σχολείου.
Όταν ο μαθητής για 6 ή 7 ώρες είναι υποχρεωμένος να κάθεται σε ένα θρανίο και να ακούει έναν δάσκαλο, χωρίς να συμμετέχει ενεργά, χωρίς να νιώθει ότι είναι μέρος αυτής της σημαντικής μαθησιακής διαδικασίας, χωρίς να του δίνονται, μέσα από ενδιαφέροντες, πρωτοποριακούς, τρόπους διδασκαλίας, δυνατότητες να εμβαθύνει στα ζητήματα που εξετάζονται σε κάθε μάθημα, τότε -δυστυχώς- θα συνεχίσουν να επικρατούν αυτές οι δυσάρεστες καταστάσεις που έχουν ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν ορισμένοι εκπαιδευτικοί σαν αγγαρεία το διδακτικό τους έργο και οι μαθητές να ψάχνουν αφορμές για να κάνουν φασαρία, να χλευάσουν τους διδάσκοντες και τους συμμαθητές τους.
Επομένως, το σχολείο που θέλει να αντιμετωπίσει τον σχολικό εκφοβισμό, πρέπει να αλλάξει και το ίδιο. Αλλιώς θα μείνουμε στάσιμοι, σε αναχρονιστικές μεθόδους διδασκαλίας.
Ας συνεχίσουμε το θέμα μας με τους άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενους, δηλαδή μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς. Μεταξύ τους είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένας ουσιαστικός δίαυλος επικοινωνίας. Να υπάρχει ουσιαστικό ενδιαφέρον από όλες τις πλευρές. Όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς, αναγκαία η επίβλεψη των μαθητών στα διαλείμματα, ειδικά στις περιπτώσεις που γνωρίζουν ότι μια κατάσταση είναι έκρυθμη και μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε ξυλοδαρμούς μαθητών. Όταν για παράδειγμα οι εκπαιδευτικοί έχουν λάβει ενημέρωση από τους γονείς ότι ένα παιδί περιθωριοποιείται ή είναι θύμα εκφοβιστικών συμπεριφορών, δεν πρέπει να το αφήνουν «έρμαιο» στα διαλλείματα, αλλά να έχουν μια διακριτική επίβλεψη και να το βοηθήσουν, πάλι με διακριτικότητα, να ενταχθεί στις ομάδες των συμμαθητών του.
Όσον αφορά τους μαθητές, πολύ σημαντικό να υπάρχει αυτενέργεια και ενεργή συμμετοχή σε ό,τι συμβαίνει στο σχολικό περιβάλλον. Να πραγματοποιούνται μαθητικά συμβούλια, όπου οι ίδιοι οι μαθητές θα καταθέτουν σκέψεις και προτάσεις και στη συνέχεια θα τις συζητούν με τον υπεύθυνο διδάσκοντα της τάξης. Να τοποθετούνται, να είναι ενεργοί και όχι αμέτοχοι σε ό,τι συμβαίνει δίπλα τους, γιατί αναμφίβολα ό,τι συμβαίνει στο σχολείο τους αφορά.
Τέλος, όσον αφορά τους γονείς να υπάρχει ουσιαστικός δίαυλος επικοινωνίας και όπου δημιουργούνται ακραίες καταστάσεις να υπάρχει η καθοδήγηση των εκπαιδευτικών και των γονέων από τον ψυχολόγο του σχολείου ή όπου δεν υπάρχουν σχολικοί ψυχολόγοι, εξαιτίας της έλλειψης πόρων, να καθιερωθεί σε όλα τα σχολεία ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με έναν επίσημο φορέα ή με κάποιους επίσημους φορείς που άμεσα, έγκαιρα και αποτελεσματικά θα προσφέρουν τις γνώσεις και την επιστημονική τους στήριξη και καθοδήγηση.
Κρίσιμης σημασίας, αναμφίβολα, τα εκπαιδευτικά προγράμματα πρόληψης, γιατί είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί μια κατάσταση όταν έχει ξεφύγει εκτός ελέγχου.
Συνοψίζοντας, σε μια κοινωνία όπου οι εκφοβιστικές συμπεριφορές υιοθετούνται ολοένα και περισσότερο από τους ενηλίκους, στον χώρο εργασίας τους, στο πλαίσιο της οικογένειάς τους, στις καθημερινές τους συναναστροφές, είναι δυστυχώς φυσικό επακόλουθο να καταγράφονται αντίστοιχες συμπεριφορές στο σχολείο που αποτελεί άλλωστε τη μικρογραφία της κοινωνίας μας. Επομένως, το δικό μου ερώτημα δεν είναι «πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού;», γιατί η άποψή μου είναι ότι με μεθοδικότητα, συστηματικό τρόπο, αγάπη και ουσιαστικό ενδιαφέρον, μπορούμε να προλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε πολλές καταστάσεις, αλλά θα θέσω το ερώτημα «θέλουμε/έχουμε τη διάθεση και το ενδιαφέρον, τελικά, ως κοινωνία να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα του σχολικού εκφοβισμού;». Αν η απάντηση είναι ναι, τότε οι αλλαγές πρέπει να είναι δυναμικές και ουσιαστικές, να δίνουν έμφαση στη δημιουργικότητα και στην καλλιέργεια του ομαδικού πνεύματος και να αναδεικνύουν τα θετικά στοιχεία που κάθε μαθητής έχει.
της Αγγελικής Καρδαρά.
postmodern.gr
_
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Εορτασμός της Αγίας Βαρβάρας, προστάτιδος του Πυροβολικού, στην Κάρπαθο
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
