2012-06-11 14:57:12
Τα έθιμα του Ποντιακού γάμου, είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν σήμερα το απόγευμα, όσοι Τρικαλινοί, βρέθηκαν στο Δημαρχείο Τρικάλων που ξεκίνησε η γαμήλια πομπή με κατάληξη τον Ιερό Ναό της Αγίας Μαρίνας στο Βαρούσι.
Επρόκειτο για εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν για την παρουσίαση των εθίμων του Ποντιακού γάμου, η «Εύξεινος Λέσχη» Ποντίων και Μικρασιατών Νομού Τρικάλων με τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Το Βαρούσι».
Στο Πόντο πιο διαδεδομένος ήταν ο όρος «χαρά» και λιγότερο όρος «γάμος» γιατί υπογράμμιζε με ακρίβεια το χαρμόσυνο γεγονός των ανθρώπων. Στην ποντιακή διάλεκτο παραμένει και θα παραμένει σε χρήση ο όρος «χαρά» ή «χαράντας», αλλά και «στεφανώματα».
Πριν από τη «χαρά» προηγούταν το «λογόπαρμαν» ή «λογοκόψιμον», αλλιώς και «ψαλάφεμαν». Οι γονείς και στενοί συγγενείς του γαμπρού, μαζί και ο δεξάμενος (ο νονός του γαμπρού) επισκέπτονταν το σπίτι της νύφης για να πάρουν την συγκατάθεση των γονιών της, αλλά και να ορίσουν την ημερομηνία του γάμου.
Η εβδομάδα της «χαράς» ήταν εβδομάδα προετοιμασίας, από όπου δεν έλειπαν τα γλέντια μέχρι πρωίας. Ανήμερα του γάμου οι προετοιμασίες κορυφώνονταν τόσο στο σπίτι της νύφης , όσο και στου γαμπρού. Οι ελεύθερες κοπέλες, συγγενείς και φίλες της νύφης, την στόλιζαν και την φρόντιζαν, ενώ το ίδιο έκαναν και οι συγγενείς και φίλοι του γαμπρού με τα αντίστοιχα τραγούδια.
Αμέσως μετά ξεκινούσε η πομπή του γάμου. Ο γαμπρός πήγαινε και «καλούσε» τον κουμπάρο και μαζί πήγαιναν να πάρουν τη νύφη (νυφέπαρμαν). Στην είσοδο του σπιτιού έβγαιναν οι συγγενείς της νύφης και εμπόδιζαν την πρόσβαση του κουμπάρου και των συγγενών του γαμπρού μέσα στο σπίτι. Τότε γυναίκες, συγγενείς της νύφης, έβγαιναν με δίσκους στα χέρια και πρόσφεραν μεζέδες στον κουμπάρο και στο γαμπρό. Μια πιατέλα με κότα βραστή στολισμένη με κορδέλες ή κεριά συνοδευόμενη με τσίπουρο για τον κουμπάρο και μια πιατέλα με φούστορον (ομελέτα) για το γαμπρό. Πρόσφεραν το φούστορον στο γαμπρό ρωτώντας : «γάμπρε, φούστορον τρως;»
Όταν ο κουμπάρος κατόρθωνε να μπει τελικά στο σπίτι της νύφης τα συγκόρτσια της (οι φιλενάδες της ) ζητούσαν εύρετρα για να παραδώσουν το παπούτσι της που το είχαν κρύψει νωρίτερα. Κάποιος φώναζε : «κρύψτεν το παπούτσ’». Τότε άρχιζε ένας σύντομος διάλογος της νύφης. Έλεγαν στον κουμπάρο : «παπούτσ’ κι’ έχ’». «και που ναι το παπούτσ’;» «εύρικον ατό». «και που θα βρίκατο». «βρέτε το εσείς». Τότε ο κουμπάρος έβγαζε και δώριζε ένα χρηματικό ποσό, και ο αδελφός της νύφης έβγαζε το κρυμμένο παπούτσι για να φορέσει η νύφη.
Μετά τα στεφανώματα η γαμήλια πομπή πορεύονταν στο σπίτι του γαμπρού όπου η μάνα του υποδεχόταν τη νύφη της με τη φράση «έλα καλέσσα οικοκυρά…να είσαι στερεωμέντσα και προκομέντσα». Την φιλούσε και την δώριζε χρυσαφικά. Ακολουθούσε το «θήμιγμα ή θήμισμα» που ήταν πιο πολύ έθιμο παρά χορός. Πρόκειται για έναν κύκλο χορού που τον αποτελούσαν 7 μονοστέφανα ζευγάρια, ανδρόγυνα δηλαδή που έχουν έρθει σε πρώτο γάμο, και ένας επιπλέον χορευτής. Στο χορό μπαίνει και το νιόπαντρο ζευγάρι με τον κουμπάρο και την κουμπάρα την παρανφ’σα, αν υπάρχει. Στη μέση του χορού βρίσκονταν τα όργανα, συνήθως ο λυράρης, παίζοντας και τραγουδώντας, και ο παπάς με το θυμιατό του θυμιάζοντας τους νεόνυμφους και τους χορευτές. Κατά την διάρκεια του τραγουδιού και του χορού δίνονταν συμβουλές, υποδείξεις, ευχές αλλά και παινέματα για τη νύφη. Κάθε ζευγάρι κρατάει μια λαμπάδα αναμμένη. Το όνομα του χορού θήμισμα ή θήμιγμα προέρχεται από παράφραση του ρήματος φημίζω (θημίζω) αυξάνω τη φήμη κάποιου, δηλαδή του ζευγαριού και μάλιστα της νύφης.
Τα 7 μονοστέφανα ζευγάρια ,καθαρά χριστιανικός συμβολισμός, συμβολίζουν τις 7 ημέρες της δημιουργίας, της οποίας ενσάρκωσης πρέπει να αποτελέσει το καινούργιο ζευγάρι. Ο επιπλέον χορευτής στον κύκλο, το «τεκ’», το μονόν, είναι γνώρισμα της αυξημένης ευαισθησίας στις προλήψεις ,που υπήρχε στον Πόντο και σ’όλη την Ελλάδα. Ήταν η άμυνα στη βασκανία και σε κάθε κακό από το οποίο έπρεπε να προφυλαχτεί το νιόπαντρο ζευγάρι.
Μετά άρχιζε το «τσουμπούς» (το γλέντι) με όλα τα προετοιμασμένα εδέσματα, για τα οποία φρόντιζαν οι γυναίκες συγγενείς του γαμπρού. Τα όργανα , όπως η ποντιακή λύρα, το νταούλι και το κλαρίνο ηχούσαν ως το ξημέρωμα και οι προσκεκλημένοι δεν κουράζονταν να χορεύουν.
trikalanews.gr
Επρόκειτο για εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν για την παρουσίαση των εθίμων του Ποντιακού γάμου, η «Εύξεινος Λέσχη» Ποντίων και Μικρασιατών Νομού Τρικάλων με τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Το Βαρούσι».
Στο Πόντο πιο διαδεδομένος ήταν ο όρος «χαρά» και λιγότερο όρος «γάμος» γιατί υπογράμμιζε με ακρίβεια το χαρμόσυνο γεγονός των ανθρώπων. Στην ποντιακή διάλεκτο παραμένει και θα παραμένει σε χρήση ο όρος «χαρά» ή «χαράντας», αλλά και «στεφανώματα».
Πριν από τη «χαρά» προηγούταν το «λογόπαρμαν» ή «λογοκόψιμον», αλλιώς και «ψαλάφεμαν». Οι γονείς και στενοί συγγενείς του γαμπρού, μαζί και ο δεξάμενος (ο νονός του γαμπρού) επισκέπτονταν το σπίτι της νύφης για να πάρουν την συγκατάθεση των γονιών της, αλλά και να ορίσουν την ημερομηνία του γάμου.
Η εβδομάδα της «χαράς» ήταν εβδομάδα προετοιμασίας, από όπου δεν έλειπαν τα γλέντια μέχρι πρωίας. Ανήμερα του γάμου οι προετοιμασίες κορυφώνονταν τόσο στο σπίτι της νύφης , όσο και στου γαμπρού. Οι ελεύθερες κοπέλες, συγγενείς και φίλες της νύφης, την στόλιζαν και την φρόντιζαν, ενώ το ίδιο έκαναν και οι συγγενείς και φίλοι του γαμπρού με τα αντίστοιχα τραγούδια.
Αμέσως μετά ξεκινούσε η πομπή του γάμου. Ο γαμπρός πήγαινε και «καλούσε» τον κουμπάρο και μαζί πήγαιναν να πάρουν τη νύφη (νυφέπαρμαν). Στην είσοδο του σπιτιού έβγαιναν οι συγγενείς της νύφης και εμπόδιζαν την πρόσβαση του κουμπάρου και των συγγενών του γαμπρού μέσα στο σπίτι. Τότε γυναίκες, συγγενείς της νύφης, έβγαιναν με δίσκους στα χέρια και πρόσφεραν μεζέδες στον κουμπάρο και στο γαμπρό. Μια πιατέλα με κότα βραστή στολισμένη με κορδέλες ή κεριά συνοδευόμενη με τσίπουρο για τον κουμπάρο και μια πιατέλα με φούστορον (ομελέτα) για το γαμπρό. Πρόσφεραν το φούστορον στο γαμπρό ρωτώντας : «γάμπρε, φούστορον τρως;»
Όταν ο κουμπάρος κατόρθωνε να μπει τελικά στο σπίτι της νύφης τα συγκόρτσια της (οι φιλενάδες της ) ζητούσαν εύρετρα για να παραδώσουν το παπούτσι της που το είχαν κρύψει νωρίτερα. Κάποιος φώναζε : «κρύψτεν το παπούτσ’». Τότε άρχιζε ένας σύντομος διάλογος της νύφης. Έλεγαν στον κουμπάρο : «παπούτσ’ κι’ έχ’». «και που ναι το παπούτσ’;» «εύρικον ατό». «και που θα βρίκατο». «βρέτε το εσείς». Τότε ο κουμπάρος έβγαζε και δώριζε ένα χρηματικό ποσό, και ο αδελφός της νύφης έβγαζε το κρυμμένο παπούτσι για να φορέσει η νύφη.
Μετά τα στεφανώματα η γαμήλια πομπή πορεύονταν στο σπίτι του γαμπρού όπου η μάνα του υποδεχόταν τη νύφη της με τη φράση «έλα καλέσσα οικοκυρά…να είσαι στερεωμέντσα και προκομέντσα». Την φιλούσε και την δώριζε χρυσαφικά. Ακολουθούσε το «θήμιγμα ή θήμισμα» που ήταν πιο πολύ έθιμο παρά χορός. Πρόκειται για έναν κύκλο χορού που τον αποτελούσαν 7 μονοστέφανα ζευγάρια, ανδρόγυνα δηλαδή που έχουν έρθει σε πρώτο γάμο, και ένας επιπλέον χορευτής. Στο χορό μπαίνει και το νιόπαντρο ζευγάρι με τον κουμπάρο και την κουμπάρα την παρανφ’σα, αν υπάρχει. Στη μέση του χορού βρίσκονταν τα όργανα, συνήθως ο λυράρης, παίζοντας και τραγουδώντας, και ο παπάς με το θυμιατό του θυμιάζοντας τους νεόνυμφους και τους χορευτές. Κατά την διάρκεια του τραγουδιού και του χορού δίνονταν συμβουλές, υποδείξεις, ευχές αλλά και παινέματα για τη νύφη. Κάθε ζευγάρι κρατάει μια λαμπάδα αναμμένη. Το όνομα του χορού θήμισμα ή θήμιγμα προέρχεται από παράφραση του ρήματος φημίζω (θημίζω) αυξάνω τη φήμη κάποιου, δηλαδή του ζευγαριού και μάλιστα της νύφης.
Τα 7 μονοστέφανα ζευγάρια ,καθαρά χριστιανικός συμβολισμός, συμβολίζουν τις 7 ημέρες της δημιουργίας, της οποίας ενσάρκωσης πρέπει να αποτελέσει το καινούργιο ζευγάρι. Ο επιπλέον χορευτής στον κύκλο, το «τεκ’», το μονόν, είναι γνώρισμα της αυξημένης ευαισθησίας στις προλήψεις ,που υπήρχε στον Πόντο και σ’όλη την Ελλάδα. Ήταν η άμυνα στη βασκανία και σε κάθε κακό από το οποίο έπρεπε να προφυλαχτεί το νιόπαντρο ζευγάρι.
Μετά άρχιζε το «τσουμπούς» (το γλέντι) με όλα τα προετοιμασμένα εδέσματα, για τα οποία φρόντιζαν οι γυναίκες συγγενείς του γαμπρού. Τα όργανα , όπως η ποντιακή λύρα, το νταούλι και το κλαρίνο ηχούσαν ως το ξημέρωμα και οι προσκεκλημένοι δεν κουράζονταν να χορεύουν.
trikalanews.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
![Άγρια κόντρα Ντινόπουλου – Κουντουρά [Βίντεο]](https://images.newsnowgreece.com/12/123662/agria-kontra-ntinopoulou--kountoura-vinteo-1-124x78.jpg)
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Άγρια κόντρα Ντινόπουλου – Κουντουρά [Βίντεο]
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
