2019-03-21 22:32:53
Ιστορικές ιχνηλασίες του ΄21
Κατσικογιανναίοι: Οικογένεια των αγώνων και των θυσιών απ' τη Ζαβέρδα (Πάλαιρος)
Γράφει: ο Νίκος Θεοδ. Μήτσης
Συγγραφέας Ιστορικός
Αν η συμβολή των χωριών του Ξηρομέρου και της Βόνιτσας στο μεγάλο ξεσηκωμό του ΄21 ήταν από στοματική παράδοση «γνωστή», τίποτε δεν θα γνωρίζαμε με κάποια στοιχεία για την επώνυμη συμμετοχή των παιδιών της σ΄ αυτόν τον αγώνα αν δεν είχε ερευνηθεί η δράση τους στο Μαυσωλείο των επώνυμων ηρώων του 1821 που είναι τα Γ.Α.Κ και το τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας, αλλά και άλλες κρατικές αρχειακές πηγές. Εκεί (Γ.Α.Κ , ΧΕΟΕΒ, κ.λπ αρχειακές πηγές) σε πολυάριθμες θήκες σώζονται κάπου 30.000 και πλέον ατομικοί φάκελοι αγωνιστών του ΄21 που πραγματοποιούν τη σύνταξή τους μια και δεν έχουν άλλο τρόπο αναπαύσεως. Και οι φάκελοι αυτοί περιέχουν αναφορές ιδιόχειρες των αγωνιστών ή συγγενών τους προς το νεοσύστατο κράτος, βραβεύσεις και προαγωγές, παράσημα και προικοδοτήσεις στρατολογικούς καταλόγους κ.λπ.
Στην αέναη τριακονταετή και πλέον έρευνά μας σ΄αυτές τις αρχειακές πηγές, παρατηρήσαμε ότι οι λησμονημένοι μαχητές απ΄ το Ξηρόμερο και τη Βόνιτσα, με κάποιο πειθαρχημένο κρυφό παράπονο θυμίζουν: «τις πολλαπλές δεδουλευμένες υπηρεσίες τους προς την πατρίδα , επικαλούνται σεμνότροπα πολεμικούς τίτλους, διεκδικούν δικαιώματα, αναφέρουν τις μάχες και τον χρόνο που πολέμησαν και με ποιους οπλαρχηγούς υπηρέτησαν, τον τόπο και την χρονολογία γεννήσεως και δράσεως τους, και πλήρη βιογραφικά κατατοπιστικά σημειώματα ως προς τις εκδουλεύσεις τους στα 1821-1829».... Όποιες φιλότιμες προσπάθειες να γίνονται από ιστοριοδίφες – ερευνητές – ιστορικούς να ανασυρθούν οι αγωνιστές αυτοί στην επιφάνεια, η μοίρα του κύριου όγκου τους κρατάει πάντα εκεί στις θήκες, αμνημόνευτους, μη εμφανείς, συνταυτισμένους με τις χιλιάδες των αφανών λησμονημένων μαχητών της πατρίδας μας.
Το χρέος προς την ανάδειξη της ιστορίας της επαρχία μας, με ώθησε από χρόνια τώρα σε μια τέτοια έρευνα και με συγκίνηση ανέσυρα μέσα απ΄ το μεγάλο πλήθος των 30.000 και πλέον φακέλων, αρκετούς Ξηρομερίτες και Βονιτσάνους, επώνυμους και ανώνυμους οι οποίοι μας είναι σχεδόν άγνωστοι ή με λειψά στοιχεία και, καμιά φορά και από άγνοια – εκτιμώ – και παραποιημένα Οι οπλαρχηγοί οι μικροκαπεταναίοι, οι απλοί μαχητές που απ΄ την πρώτη στιγμή του ιερού ξεσηκωμού του 1821 τόλμησαν και βρέθηκαν σε όλα τα μετερίζια του εθνικού χρέους , υπήρξαν αναρίθμητοι σύμφωνα με τις υπάρχουσες πρωτογενείς αρχειακές πηγές των Γ.Α.Κ (πιστοποιητικά στρατιωτικών εκδουλεύσεων, προαγωγές, προικοδοτήσεις, παρασημοφορήσεις κ.λπ αρχειακά έγγραφα ).
Γεώργιος Νικολού Βαρνακιώτης (1780-1842)
Οι Ξηρομερίτες και οι Βονιτσάνοι δεν άφησαν σπιθαμή για σπιθαμή που να μην έριξαν το λιανοντούφεκό τους και να μην χρησιμοποίησαν το χαρμπί και το γιαταγάνι τους – όπου χρειάζονταν - αρχίζοντας την εξέγερση μετά την προκήρυξη της επανάστασης που μοίρασε στις 25 Μαΐου 1821 προς όλους τους Ξηρομερίτες και τους Βονιτσάνους ο οπλαρχηγός Γεώργιος Νικολού Βαρνακιώτης, αρχηγός τότε των κλεφταρματωλών στη Δυτική Ελλάδα πριν την εξέγερση αυτής:
Πολέμησαν οι Ξηρομερίτες και οι Βονιτσάνοι πρώτα - πρώτα στη Βόνιτσα (27- 29 Μαΐου 1821) και ακολούθως: στο Χάνι της Γραβιάς [8 Μαΐου 1821 που συμμετείχαν σ’αυτό οι Κατζικογιανναίοι (Ζαβέρδα), ο Κώστας Καπογιωργάκης (Πλαγιά), ο Δήμο Λαχήστρος (Τρύφος), ο Σταμούλης Χονδρός (Ζαβέρδα), κ.λπ ] και ακολούθως στις μάχες στη Λαγκάδα –Πέτα – Άρτα (5-8 Ιουνίου 1821), στην απελευθέρωση του Βραχωρίου (Αγρίνιο 11 Ιουνίου 1821), στην Πλάκα και Κομπότι Άρτας (29 Ιουνίου 1822), στο Πέτα (4 Ιουλίου 1822), στον Αετό Ξηρομέρου (9 Αυγούστου 1822), στην Α΄ πολιορκία του Μεσολογγίου (Δεκ.1822), στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου (9 Αυγ. 1823 ), στο Αιτωλικό (1823), στα Κράβαρα Ναυπακτίας (1823), στον Καρβασαρά (1823, 1825), στη Ναύπακτο (1825), στο Ρίβιο (1 Νοεμ.1825), στον Μαχαλά (28 Αυγ.1825), στο Δραγαμέστο (1825), στο Αιτωλικό και Ντολμά ( Μαρτ. 1826) , στη Β΄ πολιορκία Μεσολογγίου ( 10 Απρ. 1826), στο Ναύπλιο – Αργος (1826 – 1827 ), στον Εμφύλιο πόλεμο στην Πελοπόννησο (1825-1826), στη Δόμβραινα 12 Νοεμ. 1826 – στο Ζεμενό 20 Νοεμ. 1826, στην Αράχωβα 24 Νοεμβρίου 1826 – στο Δίστομο 31 Ιαν.1827 – στην Αττική [Ελευσίνα 28 Φεβρ.1827, στο Κερατσίνι 4 Μαρτ. 1827, στην Αθήνα 18 Μαρτ. 1827 , στο Δαφνί 4 Απρ. 1827, στον Πειραιά 14 Απρ. 1827, στο Φάληρο 23 Απρ. 1827], στον Μαχαλά – Παπαδάτου (1 Φεβρ. 1828), στη Ρίγανη – Παλιομάνινα (12 Φεβρ. 1828), στο Λουτράκι Κατούνας (10 Σεπτ. 1828), στη Βόνιτσα (15 Δεκ. 1828), στο Μακρυνόρος (13 Μαρτ. 1829) στον Καρβασαρά (5 Απρ.1829), στο Μεσολόγγι ( 1-3 Μαΐου 1829).
Όπως και τόσοι Έλληνες έτσι και οι Ξηρομερίτες και οι Βονιτσάνοι έχυσαν το αίμα τους στον ιερό αγώνα του 1821, δίχως να κυλήσει για χάρη τους κανένα δάκρυ και δίχως ν΄ αναφτεί στη μνήμη τους ένα αγιοκέρι, το πρεπούμενο αγιοκέρι της εθνικής μνήμης.
Η δόξα γράφει την ιστορία των Ξηρομεριτών και Βονιτσάνων στην Εθνεγερσία
Και δεν ήταν λίγοι οι συμμετέχοντες Ξηρομερίτες μαχητές στον αγώνα της εθνικής Παλιγγενεσίας, αλλά, αναρίθμητοι!!! Να σκεφτεί κανείς ότι στο στρατιωτικό Σώμα του αοίδημου Γεωργίου Καραϊσκάκη στην Αράχωβα και στην Αττική (1826-1827) που υπερέβαινε του 6.000 άνδρες, οι 2.500 και πλέον άνδρες ήταν όλοι τους Ξηρομερίτες και Βονιτσάνοι ορκισμένοι πιστά στον Καραϊσκάκη και που επικεφαλής είχαν τους αρχηγούς τους, όπως τους: Γιαννάκης Σουλτάνης (στρατηγός, από το Μοναστηράκι Βονίτσης που σκοτώθηκε στη Δόμβραινα 12 Νοεμ. 1826), Γαρδικιώτης Γρίβας (στρατηγός, Βόνιτσα), Κώστας Καπογιωργάκης (χιλίαρχος, Πλαγιά Βονίτσης), Χρήστος Τσαούσης (αντιστράτηγος, Πλαγιά), Γιάννης Χαλικιόπουλος ή Λογοθέτης (χιλίαρχος και υπασπιστής του Καραϊσκάκη), Δανιήλ Χαλικιόπουλος ή Λογοθέτης (χιλίαρχος, Βόνιτσα), Κακαμπίτζουρας Δήμος (χιλίαρχος, Βόνιτσα), Σερεπίσιος Βασίλης (χιλίαρχος, Ζαβέρδα), Σμπόνιας Μήτρος (χιλίαρχος, Βόνιτσα), Σφελάγγης Δημήτριος (χιλίαρχος, Ζαβέρδα), Βέρρης Κωνσταντής (στρατηγός, Μερδενίκου- Μύτικας), Τσέλιος Δήμος (στρατηγός, Ζάβιτσα), Χεινόπωρος ή Πεταλιάς Ευστάθιος (εκατόνταρχος, Ζάβιτσα), Ζαβιτσάνος Γρηγόρης (γιατρός, Ζάβιτσα), Βαλιανάκης Κωνσταντής (χιλίαρχος, Αετός Ξηρομέρου),Γριβογιώργος Κωνσταντής (αντιστράτηγοςΚωνωπίνα), Γριβογιώργος Τσάμης (χιλίαρχος, Κωνωπίνα), Τζιτζώνης Γιάννης (χιλίαρχος, Κατούνα), Πετιμέζης Γιαννάκης (εκατόνταρχος, Κατούνα), Βλαχάκης Γεώργιος (χιλίαρχος, Βούστρι), Μπακαδήμας Γεώργιος (χιλίαρχος, Βούστρι), Λαχήστρος Γιάννης (χιλίαρχος, Τρύφος), Γερόλυμος Δημήτριος (εκατόνταρχος, Παπαδάτου), Σπύρος Χαλδούπης (εκατόνταρχος, Παπαδάτου), Παναγής Βασ. Γαλάνης (χιλίαρχος, Μαχαλάς), Γαλάνης Μεγαπάνου (στρατηγός, Μαχαλάς), Φαρμάκης Πέτρος (χιλίαρχος, Μαχαλάς), Μπαμπινιώτης Νικόλαος (εκατόνταρχος, Μπαμπίνι), Χαροκόπος Δημήτρης (εκατόνταρχος, Μπαμπίνι), Τσέλιος Νικόλαος ή Δραγαμεστινός (αντιστράτηγος, Δραγαμέστο), Μαγγίνας Θεόδωρος (χιλίαρχος, Δραγαμέστο), Χασάπης Βασίλης (αντιστράτηγος, Δραγαμέστο), Κουντούρης Δημήτρης (χιλίαρχος, Δραγαμέστο), Ζούπας Σπύρος (χιλίαρχος, Βασιλόπουλο) κ.λπ Μπουλουξήδες και πενήνταρχοι αξιωματικοί ουκ έστιν αριθμός…..
Αναντίρρητα για πολλούς επώνυμους αγωνιστές του ΄21 τόσο από τη Βόνιτσα όσο και από το Ξηρόμερο έχουν γραφεί αρκετές ιστορικές σελίδες από πολλούς ιστοριοδίφες αλλά και από τον γράφοντα, όπως π.χ για τους στρατηγούς: Θεόδωρο Γρίβα, Κωνσταντή Βέρρη, Δήμο Τσέλιο, Ανδρέα Γριβογιώργο, Γεώργιο Τσόγκα, Γιαννάκη Σουλτάνη κ.λπ , κ.λπ
................. *************************************
Όμως για την οικογένεια των Κατσικογιανναίων από τη Ζαβέρδα, που προσέγραψε τίτλους τιμής και δικαιώματα στην ευγνωμοσύνη του έθνους με πέντε νεκρούς στη διάρκεια της εννιάχρονης περιόδου της εθνεγερσίας μας (1821 -1830), λίγα ιστορικά γεγονότα που τους αφορούν γνωρίζουν οι Ξηρομερίτες και οι Βονιτσάνοι. Εις ένδειξη λοιπόν ευγνωμοσύνης για την οικογένεια των αγώνων και των θυσιών, ας «ανάψουμε» σήμερα, στη μνήμη τους και εν όψει της εθνικής εορτής της 25ης Μαρτίου, ένα κερί, το πρεπούμενο αγιοκέρι που τους ταιριάζει, παρουσιάζοντας για αυτούς τους ήρωες τα ακόλουθα:
ΚΑΤΣΙΚΟΓΙΑΝΝΑΙΟΙ: Ορμώμενοι εκ της ευάνδρου Ζαβέρδας
Όνομα παλιάς αρματολικής οικογένειας εμφανιζόμενης από αρχές του ΙΗ΄ αιώνα στην ιστορία του τόπου μας. Ήταν αντίπαλοι με τους Γριβαίους, καθότι ο γέρων Κατσικογιάννης αντιποιούμενος προς τους Γριβαίους (μια άλλη ισχυρή πολιτικοστρατιωτική οικογένεια στη Βόνιτσα) το αρματολίκι του Λούρου και της Βόνιτσας, όρμησε κατά το 1738 επικεφαλής πολλών κλεφτών που συντηρούσε με ίδιες δαπάνες και εισέβαλε στη Βόνιτσα και στο Ξηρόμερο και έκτοτε οι Κατσικογιανναίοι επί 15 χρόνια πολεμούσαν με τους Γριβαίους για το αρματολίκι της Βόνιτσας και του Ξηρομέρου, βγαίνοντας άλλοτε νικητές και άλλοτε ηττημένοι.
Το 1752 ο Αποστόλης Γρίβας προς συνδιαλλαγή και παγίωση της αρχής, εζήτησε σύζυγο δια τον γιο του Χρίστο (παππούς του Θοδωράκη Γρίβα) την θυγατέρα του Κατσικογιάννη και βοηθούμενος υπό τούτου (μιας και ήταν πλέον συμπέθεροι) εξέτεινε το αρματολίκι του από το Λούρο της Ηπείρου ως το Αγγελόκαστρο της Αιτωλ/νίας.
Το 1770 η επανάσταση των Ορλώφ βρίσκει συνδεδεμένους και φιλιωμένους τους Κατσικογιανναίους και τους Γριβαίους όπου έδωσαν περιφανή και ένδοξο μάχη στο Αγγελόκαστρο (θέση Αη – Λιάς της Μπέενας).
Ακολούθως το αρματολίκι στο Ξηρόμερο κηδεμονευόταν από τον ανήλικο ανιψιό του Κατσικογιάννη, τον και ονομαζόμενο Δράκο Γρίβα. Οι ίντριγκες, οι ζηλοφθονίες και οι πολιτικές παρασπονδίες δεν έλειπαν και τότε απ' την καθημερινότητα. Έτσι ο Κατσικογιάννης παρακινούμενος υπό των προεστών του Ξηρομέρου, Μήτσο Μαυρομμάτη – άσπονδο εχθρό των Γριβαίων –, εξαφάνισε από της σφραγίδας του Καπετάνιου το όνομα του Δράκου Γρίβα και χάραξε το δικό του.
Αλλά οι έτεροι δύο κηδεμόνες του Δράκου Γρίβα, ήτοι οι Σκλεμπούνης και Κρικόνης, συγκροτήσαντες σώμα κλεφτών εισέβαλαν στο Ξηρόμερο και φθείροντας τα κτήματα του Μήτσου Μαυρομάτη και Κατσικογιάννη, απαίτησαν την παραίτηση απ' τον παράνομο κτηθέντος αξιώματος.
Τότε ο Κατσικογιάννης εκστράτευσε κατ΄ αυτών και τους φόνευσε, στήνοντας των καρτέρι στη θέση Ασάνι του Ξηρομέρου. Ο Δράκος Γρίβας ήταν στα Επτάνησα, εξήλθε στην Ακαρνανία το 1778 ζητών παρά του Κατσικογιάννη την παράδοση του Καπετανάτου των προγόνων του.
Η διαμάχη διήρκησε 12 έτη. Το 1790 ο Δράκος Γρίβας (πατέρας του Θοδωράκη Γρίβα) υπερισχύσας ανέκτησε το αρματολίκι στις αρχές του ΙΘ΄ αιώνος.
Αργότερα το 1802-1803 κάτοχοι του αρματολικιού της Βόνιτσας αναφαίνονται οι υιοί του Κατσικογιάννη Χρήστος και Αποστόλης, οι οποίοι διεξήγαγαν πεισματώδη αγώνα προς τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων και εξολόθρευσαν όσους Δερβέναγες απέστειλε εναντίον.
Ο Αλη Πασάς για να εξοντώσει τους Κατσικογιανναίους, έπεισε δι΄ αδρής αμοιβής τον Μπεκήρ Τζογαδόρο - ο οποίος ήταν αδελφοποιτός των Κατισκογιανναίων - να πατήσουν τον όρκο και να τους δολοφονήσει. Ο Μπεκήρ Τζογαδόρος φθάνοντας στην Βόνιτσα και ακολουθούμενος από τους μπράβους του, είπε ότι έπρεπε να φονεύσουν εκείνους που αυτός θα φιλούσε.
Πράγματι, όταν έμαθαν οι δυο αδελφοί Χρήστος και Αποστόλης Κατσικογιάννης την άφιξη του αδελφοποιτού των, εξήλθαν σε προϋπάντηση του. Ο Μπεκήρ Τζογαδόρος τους φίλησε και τη στιγμή εκείνη οι μπράβοι του τους πυροβόλησαν πισώπλατα και τους εφόνευσαν.
Ο Αλη Πασάς προσποιήθηκε λύπη δια την αυθαίρετο, όπως είπε, ενέργεια του Μπεκήρ Τζογαδόρου (ήταν διορισμένος Δερβέναγας στην Πρέβεζα απ΄ τον Αλή Πασά) και έφερε την εναπομείνασα οικογένεια των Κατσικογιανναίων (Μήνιος, Σπύρος, Στάθης, Μπήλιω παιδιά του Χρήστου και τους Κωστούλας, Αποστόλης, Πρέβας παιδιά του Αποστόλη) στα Γιάννενα, διατάξας μάλιστα να τους παραχωρηθεί ειδικό κατάλυμα στο σεράγι του.
Στα Γιάννενα ο Αλή Πασάς λιμπίσθηκε τα κάλλη της περικαλλούς θυγατέρας του Χρήστου Κατσικογιάννη, της ονομαζομένης Μπήλιω, την οποία αποπειράθει να εισαγάγει στο χαρέμι του, καθότι, όπως λέγεται, τα κάλλη της υπερτερούσαν αυτών της γνωστής ανά την επικράτεια κυρά Φροσύνης. Αλλ΄ ο αδελφός της, Μήνιος Κατσικογιάννης, μη ανεχόμενος την ατιμία, φόνευσε την αδελφή του με τα ίδια του τα χέρια και έφυγαν, ολονυχτίς, τότε όλοι οι Κατσικογιανναίοι απ΄ τα Γιάννενα ερχόμενοι στη Βόνιτσα και εγκαταστάθηκαν στο συνοικισμό Λιδούτι της Ζαβέρδας κοντά στον ορεινό όγκο στο Λιβάδι του Βάτου Ξηρομέρου, μετερχόμενοι την τέχνη των κλεφταρματολών στην περιοχή.
Εξ αυτών των Κατσικογιανναίων κλεφταρματολών οι σημαντικότεροι ήταν οι ακόλουθοι:
1.-Μήνιος Κατσικογιάννης: (1791-1822) Χιλίαρχος. Ήταν γιός του Χρήστου Κατσικογιάννη και αδελφός με τους Σπύρο, Στάθη και Μπήλιω. Υπήρξε πληρεξούσιος Βουλευτής στη Συνέλευση της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος στο Βραχώρι τον Νοέμβριο του 1821 μαζί με τους Γεώργιο Τσόγκα, Ιω. Τσαούση, Γιαννάκη Σουλτάνη, Πάνο Γαλάνη, Ανδρέα Γριβογιώργο, Φώτη Καραπάνο, Αναγνώστη Τσιτσώνη και Επαμεινώνδα Μαυρομμάτη.
Ο Μίνιος Κατζικογιάννης 2ος στη σειρά των πληρεξουσίων βουλευτών στη Συνέλευση της Δυτ. Χέρσου Ελλάδος τον Νοέμβριο του 1821 στο Βραχώρι
Στις 6 Φεβρ. 1822 ονομάστηκε Πεντακοσίαρχος με μοναδικό Χιλίαρxο στην ανατολική Ελλάδα τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και στις 1 Ιουνίου του 1822 προβιβάζεται από τον Άρειο Πάγο της Ανατολικής Ελλάδος στον βαθμό του Χιλίαρχου όταν στην ανατολική Ελλάδα οι Χιλίαρχοι ήταν μόνο πέντε ήτοι οι: Νικόλαος Κριεζώτης, Γιάννης Δυοβουνιώτης, Πανουργιάς Πανουργιάς και ο Γιάννης Γκούρας με στρατηγό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
Ο Μίνιος και Στάθης Κατσικογιάννης στον κατάλογο των υπερασπιστών στη Γραβιά
Πολέμησε ως υπαρχηγός του Οδυσσέα Ανδρούτσου στη γέφυρα της Τατάρνας (Απρ. 1821) και στις 8 Μαΐου 1821 συμμετέχει πάλι με τον Ανδρούτσο στη μάχη στο Χάνι της Γραβιάς και τέλος Μαΐου 1821 πολεμάει στον Αετό της Υπάτης μαζί με τους Γιάννη Γκούρα, Ανδρέα Σκαλτσά και Ανδρέα Σαφάκα. Τον Ιούνιο του 1821 πολεμάει στα Καγκέλια Καρπενησίου όπου σκοτώνεται ο αδελφός του Σπύρος Κατσικογιάννης.
Ο Μίνιος Κατσικογιάννης ως Χιλίαρχος την 1η Ιουνίου του 1822
Τον Σεπτέμβριο του 1821 πολεμάει με τον Γεώργιο Τσόγκα στο Κατάκωλο Βονίτσης κατά του Μπεκήρ Τζογαδόρου - Πασάς της Πρέβεζας - και τον Οκτώβριο του ιδίου έτους κατά των Τούρκων της Άρτας. Αυτή την εποχή (Φθινόπωρο του 1821) έρχεται ξανά στην ανατολική Ελλάδα όπου διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στα τεκταινόμενα της Επανάστασης συγκαταλεγόμενος στους πρώτους με αναγνωσιμότητα αξιωματικούς, έχοντας συνάμα και την εύνοια του Αρείου Πάγου. Την άνοιξη του 1822 πολεμάει στη Χαλκίδα και την Κάρυστο Ευβοίας, ενώ τον Μάιο του 1822 συμμετέχει στην Α΄ πολιορκία των Αθηνών ως υπαρχηγός του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Στις 9 Νοεμβρίου 1822 σκοτώνεται σε ηλικία μόλις 33 ετών στη μάχη του Ανηφορίτη κοντά στη Θήβα. Χάθηκε τόσο νέος σε χρόνο που η πατρίδα τον είχε ανάγκη και θα μπορούσε να προσφέρει γι αυτήν πολύ περισσότερα.
2.-Σπύρος Κατσικογιάννης: (1796-1821). Οπλαρχηγός υπό την σκιά των αδελφών του Μήνιου και Στάθη. Πολέμησε στη Βόνιτσα (1821), στην Άρτα (1821), στη Γραβιά (1821), στο Καρπενήσι και σκοτώθηκε στη θέση Καγκέλια Καρπενησίου στις 16 Ιουνίου του 1821.
3.-Στάθης Κατσικογιάννης: (1793-1836) στρατηγός. Τον έλεγαν και Κατσικοστάθη. Στις αρχές του αγώνα ακολούθησε μαζί με τ΄ αδέλφια του τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και πολεμάει μαζί του στην Τατάρνα (Απρ. 1821) και στη Γραβιά (8 Μαΐου 1821).
Πολέμησε επίσης στην Άρτα (1821), στα Καγκέλια Καρπενησίου (1821), στο Κατάκολο Βονίτσης (1821), στην Άρτα (1822), στη Θήβα στη μάχη του Ανηφορίτη (1822), στη Χαλκίδα (1822), στη Λειβαδιά (1822), στο Δαδί Λειβαδιάς (1822), στην Κάρυστο (1823), στο Αλιβέρι (1823), στα Βρυσάκια Χαλκίδας (1823), στον Αγ. Μερκούριο Αττικής (1824), στον Μαραθώνα (1824), στην πολιορκία των Αθηνών – Ακρόπολις ( Μάιος 1822) όπως το αυτό και το 1826-1827 όπου εκτελούσε χρέη υποφρουράρχου στην Ακρόπολη, πάντα ως υπαρχηγός του Γιάννη Γκούρα που ήταν και μπατζανάκηδες νυμφευθέντες αμφότεροι τις κόρες του προεστού Αναγνώστη Λιδωρίκη την Ελένη (γυναίκα του Στάθη Κατσικογιάννη) και την Ασήμω ή Νταλιάνα τη γυναίκα του Γιάννη Γκούρα που μετά τον θάνατο του Γκούρα (Οκτ. 1826), χήρα τριών μηνών, παντρεύτηκε τον Νικόλαο Κριεζιώτη, αλλά σκοτώθηκε μέσα στο Ερεχθείο στην Ακρόπολη στις 12 Ιαν. 1827.
Τον Οκτώβριο του 1824 ως 1825 ο Στάθης Κατσικογιάννης συμμετέχει στις εμφύλιες συρράξεις στην Πελοπόννησο πάλι ως υπασπιστής και 2ος τη τάξει αξιωματικός του Γιάννη Γκούρα. Στις 24 Μαΐου 1824 ονομάζεται απ΄ το Εκτελεστικό Σώμα της Προσωρινής Διοίκησης της Ελλάδος στρατηγός.
Ο Στάθης Κατσικογιάννης προβιβασθείς σε στρατηγό στις 21 Μαΐου 1824
Τον Απρίλιο του 1825 μαζί με τον Γκούρα καταδιώκουν τον Οδυσσέα Ανδρούτσο στην Αταλάντη. Πολέμησε επίσης στα Δερβενοχώρια Αττικής (1825), στις Λιβανάτες και Κάρπουνα (1825), στα Μέγαρα (1826). Τον Ιούλιο του 1826 μπαίνει με τον Γκούρα και τον Κριεζώτη στην Ακρόπολη (Β΄ πολιορκία των Αθηνών). Μάλιστα υπήρχε στην Ακρόπολη και ντάπια ονομαζόμενη «Ντάπια Κατσικογιάννη». Το 1826 υπήρξε πληρεξούσιος Βουλευτής της Βόνιτσας στη Γ΄ Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου και το 1831 και 1832 ξανά πληρεξούσιος Βουλευτής στις εθνικές Συνελεύσεις του Άργους και στην Περαχώρα Μεγάρων.
Στρατολογικός κατάλογος του Χιλίαρχου Στάθη Κατσικογιάννη το 1828 στο στρατόπεδο της Βόνιτσας
Πολέμησε επίσης στην Ελευσίνα (1827), στην Κορωνησία Βονίτσης (1828), στο Μακρυνόρος Βάλτου (1829) και στις 15 Δεκ. 1828 στη μάχη της Βόνιτσας. Το 1829 ονομάζεται χιλίαρχος απ' τον Ριχαρντ Τσώρτς - αρχιστράτηγο των στρατευμάτων της Δυτικής Ελλάδος - όπου και διετέλεσε δε το 1829 και Φρούραρχος Βονίτσης.
Το 1830 ορίστηκε απ' τον Καποδίστρια Χιλίαρχος στο Ταξιαρχικό Σώμα και αργότερα μέλος του Στρατιωτικού Δικαστηρίου στο Μεσολόγγι με πρόεδρο αυτού τον στρατηγό Γεώργιο Βαρνακιώτη και με άλλα μέλη όπως τους: Δήμο Τσέλιο, Ιω. Στάικο, Δημ. Μακρή, Διαμαντή Ζέρβα κ.λ.π. Το 1834 ονομάστηκε από τον Όθωνα συνταγματάρχης Εθνοφυλακής της Δυτικής Ελλάδος.
Πέθανε τον Ιανουάριο του 1836 φέρων τον βαθμό του συνταγματάρχη στην Εθνοφυλακή της Βασιλικής Φάλαγγας. Ο γιος του Χρήστος Κατσικογιάννης διετέλεσε Βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας το 1865.
Ο Στάθης Κατσικογιάννης ως Χιλίαρχος το 1830 επί Ιω. Καποδίστρια και, κάτω πιστοποιητικό εκδουλεύσεών του, υπογεγραμμένο το 1829 από τον Ρίχαρντ Τζώρτς αρχιστράτηγο Δυτ. Ελλάδος
4.-Κωστούλας Κατσικογιάννης: (1795-1821) Οπλαρχηγός – Φιλικός.
Ήταν γιός του Αποστόλη Κατσικογιάννη και πρώτος εξάδελφος με τους προαναφερθέντας Σπύρο, Μήνιο και Στάθη Κατσικογιάννη. Ήταν αξιωματικός του Δημητρίου Υψηλάντη και σκοτώθηκε το 1821 στη μάχη του Δραγατσανίου στις 6 Ιουνίου 1821 στη Μολδοβλαχία. Υπήρξε για εκείνη την εποχή προβεβλημένο στρατιωτικό στέλεχος καθότι ακολούθησε τον Υψηλάντη στη μακρινή Μολδοβλαχία που ως γνωστόν πρωτοξεκίνησε η επανάσταση του ΄21.
Ο Αποστόλης Κατσικογιάννης ως αντιστράτηγος το 1824
5.-Αποστόλης Κατσικογιάννης: (1802-1826) Αντιστράτηγος.
Γιος του Αποστόλη Κατσικογιάννη και αδελφός του Κωστούλα και Πρέβα. Υπηρετούσε στη Χιλιαρχία του εξαδέλφου του Στάθη Κατσικογιάννη, λαμβάνοντας μέρος σε όλες τις προαναφερθείσες μάχες που συμμετείχε ο στρατηγός Στάθης Κατσικογιάννης. Στις 12 Ιουλίου 1824 προβιβάστηκε στο βαθμό του Αντιστράτηγου. Σκοτώθηκε στην πολιορκία της Ακρόπολης το 1826.
6.-Πρέβας Κατσικογιάννης: (1799- 1830) Αντιστράτηγος.
Γιος του Αποστόλη Κατσικογιάννη και αδελφός των Κωστούλα και Πρέβα Κατσικογιάννη. Ακολούθησε τον θείο του Στάθη Κατσικογιάννη στις επιχειρήσεις στην ανατολική Ελλάδα, Πελοπόννησο και αργότερα στη Δυτική Ελλάδα. Τον Μάρτιο του 1825 προβιβάστηκε στο βαθμό του Αντιστράτηγου. Το 1826 βρίσκεται πολιορκών και πολιορκούμενος εντός του κάστρου της Ακροπόλεως στην Αθήνα. Το 1830 διορίζεται από τον Καποδίστρια Πεντακοσίαρχος στο Ταξιαρχικό Σώμα στη Βόνιτσα. Πέθανε το 1830 νοσηλευόμενος στην Πάτρα από τις πληγές και τις κακουχίες του πολέμου μη δυνάμενος να δει την πατρίδα του ελεύθερη.
Αυτή ήταν εν ολίγοις η ηρωική οικογένεια ΚΑΤΣΙΚΟΓΙΑΝΝΗΣ απ' τη Ζαβέρδα (Πάλαιρος) της Ακαρνανίας, της οποίας η ανιδιοτελής προσφορά σε αγώνες και σε αίμα προς την Πατρίδα υπήρξε μοναδική στην Ελλάδα. Απ' τους έξι Κατσικογιανναίους Οπλαρχηγούς του ΄21 , στον επταετή αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδος, σκοτώθηκαν υπέρ πίστεως και πατρίδος οι πέντε.
Νίκος Θεοδ. Μήτσης
Αρχοντοχώρι (Ζάβιτσα) Ξηρομέρου
ximeronews
Κατσικογιανναίοι: Οικογένεια των αγώνων και των θυσιών απ' τη Ζαβέρδα (Πάλαιρος)
Γράφει: ο Νίκος Θεοδ. Μήτσης
Συγγραφέας Ιστορικός
Αν η συμβολή των χωριών του Ξηρομέρου και της Βόνιτσας στο μεγάλο ξεσηκωμό του ΄21 ήταν από στοματική παράδοση «γνωστή», τίποτε δεν θα γνωρίζαμε με κάποια στοιχεία για την επώνυμη συμμετοχή των παιδιών της σ΄ αυτόν τον αγώνα αν δεν είχε ερευνηθεί η δράση τους στο Μαυσωλείο των επώνυμων ηρώων του 1821 που είναι τα Γ.Α.Κ και το τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας, αλλά και άλλες κρατικές αρχειακές πηγές. Εκεί (Γ.Α.Κ , ΧΕΟΕΒ, κ.λπ αρχειακές πηγές) σε πολυάριθμες θήκες σώζονται κάπου 30.000 και πλέον ατομικοί φάκελοι αγωνιστών του ΄21 που πραγματοποιούν τη σύνταξή τους μια και δεν έχουν άλλο τρόπο αναπαύσεως. Και οι φάκελοι αυτοί περιέχουν αναφορές ιδιόχειρες των αγωνιστών ή συγγενών τους προς το νεοσύστατο κράτος, βραβεύσεις και προαγωγές, παράσημα και προικοδοτήσεις στρατολογικούς καταλόγους κ.λπ.
Στην αέναη τριακονταετή και πλέον έρευνά μας σ΄αυτές τις αρχειακές πηγές, παρατηρήσαμε ότι οι λησμονημένοι μαχητές απ΄ το Ξηρόμερο και τη Βόνιτσα, με κάποιο πειθαρχημένο κρυφό παράπονο θυμίζουν: «τις πολλαπλές δεδουλευμένες υπηρεσίες τους προς την πατρίδα , επικαλούνται σεμνότροπα πολεμικούς τίτλους, διεκδικούν δικαιώματα, αναφέρουν τις μάχες και τον χρόνο που πολέμησαν και με ποιους οπλαρχηγούς υπηρέτησαν, τον τόπο και την χρονολογία γεννήσεως και δράσεως τους, και πλήρη βιογραφικά κατατοπιστικά σημειώματα ως προς τις εκδουλεύσεις τους στα 1821-1829».... Όποιες φιλότιμες προσπάθειες να γίνονται από ιστοριοδίφες – ερευνητές – ιστορικούς να ανασυρθούν οι αγωνιστές αυτοί στην επιφάνεια, η μοίρα του κύριου όγκου τους κρατάει πάντα εκεί στις θήκες, αμνημόνευτους, μη εμφανείς, συνταυτισμένους με τις χιλιάδες των αφανών λησμονημένων μαχητών της πατρίδας μας.
Το χρέος προς την ανάδειξη της ιστορίας της επαρχία μας, με ώθησε από χρόνια τώρα σε μια τέτοια έρευνα και με συγκίνηση ανέσυρα μέσα απ΄ το μεγάλο πλήθος των 30.000 και πλέον φακέλων, αρκετούς Ξηρομερίτες και Βονιτσάνους, επώνυμους και ανώνυμους οι οποίοι μας είναι σχεδόν άγνωστοι ή με λειψά στοιχεία και, καμιά φορά και από άγνοια – εκτιμώ – και παραποιημένα Οι οπλαρχηγοί οι μικροκαπεταναίοι, οι απλοί μαχητές που απ΄ την πρώτη στιγμή του ιερού ξεσηκωμού του 1821 τόλμησαν και βρέθηκαν σε όλα τα μετερίζια του εθνικού χρέους , υπήρξαν αναρίθμητοι σύμφωνα με τις υπάρχουσες πρωτογενείς αρχειακές πηγές των Γ.Α.Κ (πιστοποιητικά στρατιωτικών εκδουλεύσεων, προαγωγές, προικοδοτήσεις, παρασημοφορήσεις κ.λπ αρχειακά έγγραφα ).
Γεώργιος Νικολού Βαρνακιώτης (1780-1842)
Οι Ξηρομερίτες και οι Βονιτσάνοι δεν άφησαν σπιθαμή για σπιθαμή που να μην έριξαν το λιανοντούφεκό τους και να μην χρησιμοποίησαν το χαρμπί και το γιαταγάνι τους – όπου χρειάζονταν - αρχίζοντας την εξέγερση μετά την προκήρυξη της επανάστασης που μοίρασε στις 25 Μαΐου 1821 προς όλους τους Ξηρομερίτες και τους Βονιτσάνους ο οπλαρχηγός Γεώργιος Νικολού Βαρνακιώτης, αρχηγός τότε των κλεφταρματωλών στη Δυτική Ελλάδα πριν την εξέγερση αυτής:
Πολέμησαν οι Ξηρομερίτες και οι Βονιτσάνοι πρώτα - πρώτα στη Βόνιτσα (27- 29 Μαΐου 1821) και ακολούθως: στο Χάνι της Γραβιάς [8 Μαΐου 1821 που συμμετείχαν σ’αυτό οι Κατζικογιανναίοι (Ζαβέρδα), ο Κώστας Καπογιωργάκης (Πλαγιά), ο Δήμο Λαχήστρος (Τρύφος), ο Σταμούλης Χονδρός (Ζαβέρδα), κ.λπ ] και ακολούθως στις μάχες στη Λαγκάδα –Πέτα – Άρτα (5-8 Ιουνίου 1821), στην απελευθέρωση του Βραχωρίου (Αγρίνιο 11 Ιουνίου 1821), στην Πλάκα και Κομπότι Άρτας (29 Ιουνίου 1822), στο Πέτα (4 Ιουλίου 1822), στον Αετό Ξηρομέρου (9 Αυγούστου 1822), στην Α΄ πολιορκία του Μεσολογγίου (Δεκ.1822), στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου (9 Αυγ. 1823 ), στο Αιτωλικό (1823), στα Κράβαρα Ναυπακτίας (1823), στον Καρβασαρά (1823, 1825), στη Ναύπακτο (1825), στο Ρίβιο (1 Νοεμ.1825), στον Μαχαλά (28 Αυγ.1825), στο Δραγαμέστο (1825), στο Αιτωλικό και Ντολμά ( Μαρτ. 1826) , στη Β΄ πολιορκία Μεσολογγίου ( 10 Απρ. 1826), στο Ναύπλιο – Αργος (1826 – 1827 ), στον Εμφύλιο πόλεμο στην Πελοπόννησο (1825-1826), στη Δόμβραινα 12 Νοεμ. 1826 – στο Ζεμενό 20 Νοεμ. 1826, στην Αράχωβα 24 Νοεμβρίου 1826 – στο Δίστομο 31 Ιαν.1827 – στην Αττική [Ελευσίνα 28 Φεβρ.1827, στο Κερατσίνι 4 Μαρτ. 1827, στην Αθήνα 18 Μαρτ. 1827 , στο Δαφνί 4 Απρ. 1827, στον Πειραιά 14 Απρ. 1827, στο Φάληρο 23 Απρ. 1827], στον Μαχαλά – Παπαδάτου (1 Φεβρ. 1828), στη Ρίγανη – Παλιομάνινα (12 Φεβρ. 1828), στο Λουτράκι Κατούνας (10 Σεπτ. 1828), στη Βόνιτσα (15 Δεκ. 1828), στο Μακρυνόρος (13 Μαρτ. 1829) στον Καρβασαρά (5 Απρ.1829), στο Μεσολόγγι ( 1-3 Μαΐου 1829).
Όπως και τόσοι Έλληνες έτσι και οι Ξηρομερίτες και οι Βονιτσάνοι έχυσαν το αίμα τους στον ιερό αγώνα του 1821, δίχως να κυλήσει για χάρη τους κανένα δάκρυ και δίχως ν΄ αναφτεί στη μνήμη τους ένα αγιοκέρι, το πρεπούμενο αγιοκέρι της εθνικής μνήμης.
Η δόξα γράφει την ιστορία των Ξηρομεριτών και Βονιτσάνων στην Εθνεγερσία
Και δεν ήταν λίγοι οι συμμετέχοντες Ξηρομερίτες μαχητές στον αγώνα της εθνικής Παλιγγενεσίας, αλλά, αναρίθμητοι!!! Να σκεφτεί κανείς ότι στο στρατιωτικό Σώμα του αοίδημου Γεωργίου Καραϊσκάκη στην Αράχωβα και στην Αττική (1826-1827) που υπερέβαινε του 6.000 άνδρες, οι 2.500 και πλέον άνδρες ήταν όλοι τους Ξηρομερίτες και Βονιτσάνοι ορκισμένοι πιστά στον Καραϊσκάκη και που επικεφαλής είχαν τους αρχηγούς τους, όπως τους: Γιαννάκης Σουλτάνης (στρατηγός, από το Μοναστηράκι Βονίτσης που σκοτώθηκε στη Δόμβραινα 12 Νοεμ. 1826), Γαρδικιώτης Γρίβας (στρατηγός, Βόνιτσα), Κώστας Καπογιωργάκης (χιλίαρχος, Πλαγιά Βονίτσης), Χρήστος Τσαούσης (αντιστράτηγος, Πλαγιά), Γιάννης Χαλικιόπουλος ή Λογοθέτης (χιλίαρχος και υπασπιστής του Καραϊσκάκη), Δανιήλ Χαλικιόπουλος ή Λογοθέτης (χιλίαρχος, Βόνιτσα), Κακαμπίτζουρας Δήμος (χιλίαρχος, Βόνιτσα), Σερεπίσιος Βασίλης (χιλίαρχος, Ζαβέρδα), Σμπόνιας Μήτρος (χιλίαρχος, Βόνιτσα), Σφελάγγης Δημήτριος (χιλίαρχος, Ζαβέρδα), Βέρρης Κωνσταντής (στρατηγός, Μερδενίκου- Μύτικας), Τσέλιος Δήμος (στρατηγός, Ζάβιτσα), Χεινόπωρος ή Πεταλιάς Ευστάθιος (εκατόνταρχος, Ζάβιτσα), Ζαβιτσάνος Γρηγόρης (γιατρός, Ζάβιτσα), Βαλιανάκης Κωνσταντής (χιλίαρχος, Αετός Ξηρομέρου),Γριβογιώργος Κωνσταντής (αντιστράτηγοςΚωνωπίνα), Γριβογιώργος Τσάμης (χιλίαρχος, Κωνωπίνα), Τζιτζώνης Γιάννης (χιλίαρχος, Κατούνα), Πετιμέζης Γιαννάκης (εκατόνταρχος, Κατούνα), Βλαχάκης Γεώργιος (χιλίαρχος, Βούστρι), Μπακαδήμας Γεώργιος (χιλίαρχος, Βούστρι), Λαχήστρος Γιάννης (χιλίαρχος, Τρύφος), Γερόλυμος Δημήτριος (εκατόνταρχος, Παπαδάτου), Σπύρος Χαλδούπης (εκατόνταρχος, Παπαδάτου), Παναγής Βασ. Γαλάνης (χιλίαρχος, Μαχαλάς), Γαλάνης Μεγαπάνου (στρατηγός, Μαχαλάς), Φαρμάκης Πέτρος (χιλίαρχος, Μαχαλάς), Μπαμπινιώτης Νικόλαος (εκατόνταρχος, Μπαμπίνι), Χαροκόπος Δημήτρης (εκατόνταρχος, Μπαμπίνι), Τσέλιος Νικόλαος ή Δραγαμεστινός (αντιστράτηγος, Δραγαμέστο), Μαγγίνας Θεόδωρος (χιλίαρχος, Δραγαμέστο), Χασάπης Βασίλης (αντιστράτηγος, Δραγαμέστο), Κουντούρης Δημήτρης (χιλίαρχος, Δραγαμέστο), Ζούπας Σπύρος (χιλίαρχος, Βασιλόπουλο) κ.λπ Μπουλουξήδες και πενήνταρχοι αξιωματικοί ουκ έστιν αριθμός…..
Αναντίρρητα για πολλούς επώνυμους αγωνιστές του ΄21 τόσο από τη Βόνιτσα όσο και από το Ξηρόμερο έχουν γραφεί αρκετές ιστορικές σελίδες από πολλούς ιστοριοδίφες αλλά και από τον γράφοντα, όπως π.χ για τους στρατηγούς: Θεόδωρο Γρίβα, Κωνσταντή Βέρρη, Δήμο Τσέλιο, Ανδρέα Γριβογιώργο, Γεώργιο Τσόγκα, Γιαννάκη Σουλτάνη κ.λπ , κ.λπ
................. *************************************
Όμως για την οικογένεια των Κατσικογιανναίων από τη Ζαβέρδα, που προσέγραψε τίτλους τιμής και δικαιώματα στην ευγνωμοσύνη του έθνους με πέντε νεκρούς στη διάρκεια της εννιάχρονης περιόδου της εθνεγερσίας μας (1821 -1830), λίγα ιστορικά γεγονότα που τους αφορούν γνωρίζουν οι Ξηρομερίτες και οι Βονιτσάνοι. Εις ένδειξη λοιπόν ευγνωμοσύνης για την οικογένεια των αγώνων και των θυσιών, ας «ανάψουμε» σήμερα, στη μνήμη τους και εν όψει της εθνικής εορτής της 25ης Μαρτίου, ένα κερί, το πρεπούμενο αγιοκέρι που τους ταιριάζει, παρουσιάζοντας για αυτούς τους ήρωες τα ακόλουθα:
ΚΑΤΣΙΚΟΓΙΑΝΝΑΙΟΙ: Ορμώμενοι εκ της ευάνδρου Ζαβέρδας
Όνομα παλιάς αρματολικής οικογένειας εμφανιζόμενης από αρχές του ΙΗ΄ αιώνα στην ιστορία του τόπου μας. Ήταν αντίπαλοι με τους Γριβαίους, καθότι ο γέρων Κατσικογιάννης αντιποιούμενος προς τους Γριβαίους (μια άλλη ισχυρή πολιτικοστρατιωτική οικογένεια στη Βόνιτσα) το αρματολίκι του Λούρου και της Βόνιτσας, όρμησε κατά το 1738 επικεφαλής πολλών κλεφτών που συντηρούσε με ίδιες δαπάνες και εισέβαλε στη Βόνιτσα και στο Ξηρόμερο και έκτοτε οι Κατσικογιανναίοι επί 15 χρόνια πολεμούσαν με τους Γριβαίους για το αρματολίκι της Βόνιτσας και του Ξηρομέρου, βγαίνοντας άλλοτε νικητές και άλλοτε ηττημένοι.
Το 1752 ο Αποστόλης Γρίβας προς συνδιαλλαγή και παγίωση της αρχής, εζήτησε σύζυγο δια τον γιο του Χρίστο (παππούς του Θοδωράκη Γρίβα) την θυγατέρα του Κατσικογιάννη και βοηθούμενος υπό τούτου (μιας και ήταν πλέον συμπέθεροι) εξέτεινε το αρματολίκι του από το Λούρο της Ηπείρου ως το Αγγελόκαστρο της Αιτωλ/νίας.
Το 1770 η επανάσταση των Ορλώφ βρίσκει συνδεδεμένους και φιλιωμένους τους Κατσικογιανναίους και τους Γριβαίους όπου έδωσαν περιφανή και ένδοξο μάχη στο Αγγελόκαστρο (θέση Αη – Λιάς της Μπέενας).
Ακολούθως το αρματολίκι στο Ξηρόμερο κηδεμονευόταν από τον ανήλικο ανιψιό του Κατσικογιάννη, τον και ονομαζόμενο Δράκο Γρίβα. Οι ίντριγκες, οι ζηλοφθονίες και οι πολιτικές παρασπονδίες δεν έλειπαν και τότε απ' την καθημερινότητα. Έτσι ο Κατσικογιάννης παρακινούμενος υπό των προεστών του Ξηρομέρου, Μήτσο Μαυρομμάτη – άσπονδο εχθρό των Γριβαίων –, εξαφάνισε από της σφραγίδας του Καπετάνιου το όνομα του Δράκου Γρίβα και χάραξε το δικό του.
Αλλά οι έτεροι δύο κηδεμόνες του Δράκου Γρίβα, ήτοι οι Σκλεμπούνης και Κρικόνης, συγκροτήσαντες σώμα κλεφτών εισέβαλαν στο Ξηρόμερο και φθείροντας τα κτήματα του Μήτσου Μαυρομάτη και Κατσικογιάννη, απαίτησαν την παραίτηση απ' τον παράνομο κτηθέντος αξιώματος.
Τότε ο Κατσικογιάννης εκστράτευσε κατ΄ αυτών και τους φόνευσε, στήνοντας των καρτέρι στη θέση Ασάνι του Ξηρομέρου. Ο Δράκος Γρίβας ήταν στα Επτάνησα, εξήλθε στην Ακαρνανία το 1778 ζητών παρά του Κατσικογιάννη την παράδοση του Καπετανάτου των προγόνων του.
Η διαμάχη διήρκησε 12 έτη. Το 1790 ο Δράκος Γρίβας (πατέρας του Θοδωράκη Γρίβα) υπερισχύσας ανέκτησε το αρματολίκι στις αρχές του ΙΘ΄ αιώνος.
Αργότερα το 1802-1803 κάτοχοι του αρματολικιού της Βόνιτσας αναφαίνονται οι υιοί του Κατσικογιάννη Χρήστος και Αποστόλης, οι οποίοι διεξήγαγαν πεισματώδη αγώνα προς τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων και εξολόθρευσαν όσους Δερβέναγες απέστειλε εναντίον.
Ο Αλη Πασάς για να εξοντώσει τους Κατσικογιανναίους, έπεισε δι΄ αδρής αμοιβής τον Μπεκήρ Τζογαδόρο - ο οποίος ήταν αδελφοποιτός των Κατισκογιανναίων - να πατήσουν τον όρκο και να τους δολοφονήσει. Ο Μπεκήρ Τζογαδόρος φθάνοντας στην Βόνιτσα και ακολουθούμενος από τους μπράβους του, είπε ότι έπρεπε να φονεύσουν εκείνους που αυτός θα φιλούσε.
Πράγματι, όταν έμαθαν οι δυο αδελφοί Χρήστος και Αποστόλης Κατσικογιάννης την άφιξη του αδελφοποιτού των, εξήλθαν σε προϋπάντηση του. Ο Μπεκήρ Τζογαδόρος τους φίλησε και τη στιγμή εκείνη οι μπράβοι του τους πυροβόλησαν πισώπλατα και τους εφόνευσαν.
Ο Αλη Πασάς προσποιήθηκε λύπη δια την αυθαίρετο, όπως είπε, ενέργεια του Μπεκήρ Τζογαδόρου (ήταν διορισμένος Δερβέναγας στην Πρέβεζα απ΄ τον Αλή Πασά) και έφερε την εναπομείνασα οικογένεια των Κατσικογιανναίων (Μήνιος, Σπύρος, Στάθης, Μπήλιω παιδιά του Χρήστου και τους Κωστούλας, Αποστόλης, Πρέβας παιδιά του Αποστόλη) στα Γιάννενα, διατάξας μάλιστα να τους παραχωρηθεί ειδικό κατάλυμα στο σεράγι του.
Στα Γιάννενα ο Αλή Πασάς λιμπίσθηκε τα κάλλη της περικαλλούς θυγατέρας του Χρήστου Κατσικογιάννη, της ονομαζομένης Μπήλιω, την οποία αποπειράθει να εισαγάγει στο χαρέμι του, καθότι, όπως λέγεται, τα κάλλη της υπερτερούσαν αυτών της γνωστής ανά την επικράτεια κυρά Φροσύνης. Αλλ΄ ο αδελφός της, Μήνιος Κατσικογιάννης, μη ανεχόμενος την ατιμία, φόνευσε την αδελφή του με τα ίδια του τα χέρια και έφυγαν, ολονυχτίς, τότε όλοι οι Κατσικογιανναίοι απ΄ τα Γιάννενα ερχόμενοι στη Βόνιτσα και εγκαταστάθηκαν στο συνοικισμό Λιδούτι της Ζαβέρδας κοντά στον ορεινό όγκο στο Λιβάδι του Βάτου Ξηρομέρου, μετερχόμενοι την τέχνη των κλεφταρματολών στην περιοχή.
Εξ αυτών των Κατσικογιανναίων κλεφταρματολών οι σημαντικότεροι ήταν οι ακόλουθοι:
1.-Μήνιος Κατσικογιάννης: (1791-1822) Χιλίαρχος. Ήταν γιός του Χρήστου Κατσικογιάννη και αδελφός με τους Σπύρο, Στάθη και Μπήλιω. Υπήρξε πληρεξούσιος Βουλευτής στη Συνέλευση της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος στο Βραχώρι τον Νοέμβριο του 1821 μαζί με τους Γεώργιο Τσόγκα, Ιω. Τσαούση, Γιαννάκη Σουλτάνη, Πάνο Γαλάνη, Ανδρέα Γριβογιώργο, Φώτη Καραπάνο, Αναγνώστη Τσιτσώνη και Επαμεινώνδα Μαυρομμάτη.
Ο Μίνιος Κατζικογιάννης 2ος στη σειρά των πληρεξουσίων βουλευτών στη Συνέλευση της Δυτ. Χέρσου Ελλάδος τον Νοέμβριο του 1821 στο Βραχώρι
Στις 6 Φεβρ. 1822 ονομάστηκε Πεντακοσίαρχος με μοναδικό Χιλίαρxο στην ανατολική Ελλάδα τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και στις 1 Ιουνίου του 1822 προβιβάζεται από τον Άρειο Πάγο της Ανατολικής Ελλάδος στον βαθμό του Χιλίαρχου όταν στην ανατολική Ελλάδα οι Χιλίαρχοι ήταν μόνο πέντε ήτοι οι: Νικόλαος Κριεζώτης, Γιάννης Δυοβουνιώτης, Πανουργιάς Πανουργιάς και ο Γιάννης Γκούρας με στρατηγό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
Ο Μίνιος και Στάθης Κατσικογιάννης στον κατάλογο των υπερασπιστών στη Γραβιά
Πολέμησε ως υπαρχηγός του Οδυσσέα Ανδρούτσου στη γέφυρα της Τατάρνας (Απρ. 1821) και στις 8 Μαΐου 1821 συμμετέχει πάλι με τον Ανδρούτσο στη μάχη στο Χάνι της Γραβιάς και τέλος Μαΐου 1821 πολεμάει στον Αετό της Υπάτης μαζί με τους Γιάννη Γκούρα, Ανδρέα Σκαλτσά και Ανδρέα Σαφάκα. Τον Ιούνιο του 1821 πολεμάει στα Καγκέλια Καρπενησίου όπου σκοτώνεται ο αδελφός του Σπύρος Κατσικογιάννης.
Ο Μίνιος Κατσικογιάννης ως Χιλίαρχος την 1η Ιουνίου του 1822
Τον Σεπτέμβριο του 1821 πολεμάει με τον Γεώργιο Τσόγκα στο Κατάκωλο Βονίτσης κατά του Μπεκήρ Τζογαδόρου - Πασάς της Πρέβεζας - και τον Οκτώβριο του ιδίου έτους κατά των Τούρκων της Άρτας. Αυτή την εποχή (Φθινόπωρο του 1821) έρχεται ξανά στην ανατολική Ελλάδα όπου διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στα τεκταινόμενα της Επανάστασης συγκαταλεγόμενος στους πρώτους με αναγνωσιμότητα αξιωματικούς, έχοντας συνάμα και την εύνοια του Αρείου Πάγου. Την άνοιξη του 1822 πολεμάει στη Χαλκίδα και την Κάρυστο Ευβοίας, ενώ τον Μάιο του 1822 συμμετέχει στην Α΄ πολιορκία των Αθηνών ως υπαρχηγός του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Στις 9 Νοεμβρίου 1822 σκοτώνεται σε ηλικία μόλις 33 ετών στη μάχη του Ανηφορίτη κοντά στη Θήβα. Χάθηκε τόσο νέος σε χρόνο που η πατρίδα τον είχε ανάγκη και θα μπορούσε να προσφέρει γι αυτήν πολύ περισσότερα.
2.-Σπύρος Κατσικογιάννης: (1796-1821). Οπλαρχηγός υπό την σκιά των αδελφών του Μήνιου και Στάθη. Πολέμησε στη Βόνιτσα (1821), στην Άρτα (1821), στη Γραβιά (1821), στο Καρπενήσι και σκοτώθηκε στη θέση Καγκέλια Καρπενησίου στις 16 Ιουνίου του 1821.
3.-Στάθης Κατσικογιάννης: (1793-1836) στρατηγός. Τον έλεγαν και Κατσικοστάθη. Στις αρχές του αγώνα ακολούθησε μαζί με τ΄ αδέλφια του τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και πολεμάει μαζί του στην Τατάρνα (Απρ. 1821) και στη Γραβιά (8 Μαΐου 1821).
Πολέμησε επίσης στην Άρτα (1821), στα Καγκέλια Καρπενησίου (1821), στο Κατάκολο Βονίτσης (1821), στην Άρτα (1822), στη Θήβα στη μάχη του Ανηφορίτη (1822), στη Χαλκίδα (1822), στη Λειβαδιά (1822), στο Δαδί Λειβαδιάς (1822), στην Κάρυστο (1823), στο Αλιβέρι (1823), στα Βρυσάκια Χαλκίδας (1823), στον Αγ. Μερκούριο Αττικής (1824), στον Μαραθώνα (1824), στην πολιορκία των Αθηνών – Ακρόπολις ( Μάιος 1822) όπως το αυτό και το 1826-1827 όπου εκτελούσε χρέη υποφρουράρχου στην Ακρόπολη, πάντα ως υπαρχηγός του Γιάννη Γκούρα που ήταν και μπατζανάκηδες νυμφευθέντες αμφότεροι τις κόρες του προεστού Αναγνώστη Λιδωρίκη την Ελένη (γυναίκα του Στάθη Κατσικογιάννη) και την Ασήμω ή Νταλιάνα τη γυναίκα του Γιάννη Γκούρα που μετά τον θάνατο του Γκούρα (Οκτ. 1826), χήρα τριών μηνών, παντρεύτηκε τον Νικόλαο Κριεζιώτη, αλλά σκοτώθηκε μέσα στο Ερεχθείο στην Ακρόπολη στις 12 Ιαν. 1827.
Τον Οκτώβριο του 1824 ως 1825 ο Στάθης Κατσικογιάννης συμμετέχει στις εμφύλιες συρράξεις στην Πελοπόννησο πάλι ως υπασπιστής και 2ος τη τάξει αξιωματικός του Γιάννη Γκούρα. Στις 24 Μαΐου 1824 ονομάζεται απ΄ το Εκτελεστικό Σώμα της Προσωρινής Διοίκησης της Ελλάδος στρατηγός.
Ο Στάθης Κατσικογιάννης προβιβασθείς σε στρατηγό στις 21 Μαΐου 1824
Τον Απρίλιο του 1825 μαζί με τον Γκούρα καταδιώκουν τον Οδυσσέα Ανδρούτσο στην Αταλάντη. Πολέμησε επίσης στα Δερβενοχώρια Αττικής (1825), στις Λιβανάτες και Κάρπουνα (1825), στα Μέγαρα (1826). Τον Ιούλιο του 1826 μπαίνει με τον Γκούρα και τον Κριεζώτη στην Ακρόπολη (Β΄ πολιορκία των Αθηνών). Μάλιστα υπήρχε στην Ακρόπολη και ντάπια ονομαζόμενη «Ντάπια Κατσικογιάννη». Το 1826 υπήρξε πληρεξούσιος Βουλευτής της Βόνιτσας στη Γ΄ Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου και το 1831 και 1832 ξανά πληρεξούσιος Βουλευτής στις εθνικές Συνελεύσεις του Άργους και στην Περαχώρα Μεγάρων.
Στρατολογικός κατάλογος του Χιλίαρχου Στάθη Κατσικογιάννη το 1828 στο στρατόπεδο της Βόνιτσας
Πολέμησε επίσης στην Ελευσίνα (1827), στην Κορωνησία Βονίτσης (1828), στο Μακρυνόρος Βάλτου (1829) και στις 15 Δεκ. 1828 στη μάχη της Βόνιτσας. Το 1829 ονομάζεται χιλίαρχος απ' τον Ριχαρντ Τσώρτς - αρχιστράτηγο των στρατευμάτων της Δυτικής Ελλάδος - όπου και διετέλεσε δε το 1829 και Φρούραρχος Βονίτσης.
Το 1830 ορίστηκε απ' τον Καποδίστρια Χιλίαρχος στο Ταξιαρχικό Σώμα και αργότερα μέλος του Στρατιωτικού Δικαστηρίου στο Μεσολόγγι με πρόεδρο αυτού τον στρατηγό Γεώργιο Βαρνακιώτη και με άλλα μέλη όπως τους: Δήμο Τσέλιο, Ιω. Στάικο, Δημ. Μακρή, Διαμαντή Ζέρβα κ.λ.π. Το 1834 ονομάστηκε από τον Όθωνα συνταγματάρχης Εθνοφυλακής της Δυτικής Ελλάδος.
Πέθανε τον Ιανουάριο του 1836 φέρων τον βαθμό του συνταγματάρχη στην Εθνοφυλακή της Βασιλικής Φάλαγγας. Ο γιος του Χρήστος Κατσικογιάννης διετέλεσε Βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας το 1865.
Ο Στάθης Κατσικογιάννης ως Χιλίαρχος το 1830 επί Ιω. Καποδίστρια και, κάτω πιστοποιητικό εκδουλεύσεών του, υπογεγραμμένο το 1829 από τον Ρίχαρντ Τζώρτς αρχιστράτηγο Δυτ. Ελλάδος
4.-Κωστούλας Κατσικογιάννης: (1795-1821) Οπλαρχηγός – Φιλικός.
Ήταν γιός του Αποστόλη Κατσικογιάννη και πρώτος εξάδελφος με τους προαναφερθέντας Σπύρο, Μήνιο και Στάθη Κατσικογιάννη. Ήταν αξιωματικός του Δημητρίου Υψηλάντη και σκοτώθηκε το 1821 στη μάχη του Δραγατσανίου στις 6 Ιουνίου 1821 στη Μολδοβλαχία. Υπήρξε για εκείνη την εποχή προβεβλημένο στρατιωτικό στέλεχος καθότι ακολούθησε τον Υψηλάντη στη μακρινή Μολδοβλαχία που ως γνωστόν πρωτοξεκίνησε η επανάσταση του ΄21.
Ο Αποστόλης Κατσικογιάννης ως αντιστράτηγος το 1824
5.-Αποστόλης Κατσικογιάννης: (1802-1826) Αντιστράτηγος.
Γιος του Αποστόλη Κατσικογιάννη και αδελφός του Κωστούλα και Πρέβα. Υπηρετούσε στη Χιλιαρχία του εξαδέλφου του Στάθη Κατσικογιάννη, λαμβάνοντας μέρος σε όλες τις προαναφερθείσες μάχες που συμμετείχε ο στρατηγός Στάθης Κατσικογιάννης. Στις 12 Ιουλίου 1824 προβιβάστηκε στο βαθμό του Αντιστράτηγου. Σκοτώθηκε στην πολιορκία της Ακρόπολης το 1826.
6.-Πρέβας Κατσικογιάννης: (1799- 1830) Αντιστράτηγος.
Γιος του Αποστόλη Κατσικογιάννη και αδελφός των Κωστούλα και Πρέβα Κατσικογιάννη. Ακολούθησε τον θείο του Στάθη Κατσικογιάννη στις επιχειρήσεις στην ανατολική Ελλάδα, Πελοπόννησο και αργότερα στη Δυτική Ελλάδα. Τον Μάρτιο του 1825 προβιβάστηκε στο βαθμό του Αντιστράτηγου. Το 1826 βρίσκεται πολιορκών και πολιορκούμενος εντός του κάστρου της Ακροπόλεως στην Αθήνα. Το 1830 διορίζεται από τον Καποδίστρια Πεντακοσίαρχος στο Ταξιαρχικό Σώμα στη Βόνιτσα. Πέθανε το 1830 νοσηλευόμενος στην Πάτρα από τις πληγές και τις κακουχίες του πολέμου μη δυνάμενος να δει την πατρίδα του ελεύθερη.
Αυτή ήταν εν ολίγοις η ηρωική οικογένεια ΚΑΤΣΙΚΟΓΙΑΝΝΗΣ απ' τη Ζαβέρδα (Πάλαιρος) της Ακαρνανίας, της οποίας η ανιδιοτελής προσφορά σε αγώνες και σε αίμα προς την Πατρίδα υπήρξε μοναδική στην Ελλάδα. Απ' τους έξι Κατσικογιανναίους Οπλαρχηγούς του ΄21 , στον επταετή αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδος, σκοτώθηκαν υπέρ πίστεως και πατρίδος οι πέντε.
Νίκος Θεοδ. Μήτσης
Αρχοντοχώρι (Ζάβιτσα) Ξηρομέρου
ximeronews
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΣΠΑΤΑ Κ.Η.Φ.Η
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
