2019-04-17 00:20:47
Ποιος θα το πίστευε; Η πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων ήταν κάτι που δεν το είχε διανοηθεί κανείς. Η Νοτρ Νταμ δεν θα μπορούσε να καεί, όπως δεν θα μπορούσε να γκρεμιστεί ο Παρθενώνας. Αυτό πιστεύαμε μέχρι χτες. Γι’ αυτό βλέποντας τις φλόγες να καίνε το μνημείο δεν νιώθαμε μόνο οδύνη για τη μεγάλη απώλεια. Εξίσου έντονη ήταν η αίσθηση της έκπληξης. Αίσθηση που είχαμε ξανανιώσει την 11η Σεπτέμβρη ή όταν ο ISIS κατέστρεφε τις αρχαιότητες στο Ιράκ και τη Συρία. Το αδιανόητο συνέβαινε μπροστά στα μάτια μας. Γινόμασταν μάρτυρες του «ιστορικού γεγονότος». Η στιγμή που η «Ιστορία» ταυτίζεται με την έκπληξη και την οδύνη.
Τα αιώνια μνημεία
Η Παναγία των Παρισίων χτίστηκε για να αντέξει «ως το τέλος του κόσμου», αλλά κάηκε σε αυτόν εδώ τον κόσμο, τον δικό μας. Το μνημείο βέβαια που εμείς γνωρίζουμε, δεν είναι ούτε «αιώνιο» ούτε το ίδιο με εκείνο που χτίστηκε τον 12ο αιώνα
. Η σημερινή (ή μάλλον χτεσινή) Νοτρ Νταμ είναι το αποτέλεσμα της μεγάλης αποκατάστασης που έγινε τον 19ο αιώνα. Ο ιστορικός και μεταφραστής Νίκος Σκοπλάκης έγραψε σχετικά στο Facebook: «Η ομάδα του Ζαν Μπατίστ Λασίς (Jean-Baptiste Lassus) και του Εζέν Βιολέ Λε Ντυκ (Eugène Viollet-Le-Duc) ανέλαβε ένα κολοσσιαίων διαστάσεων έργο, το οποίο ξεκίνησε συστηματικά το 1845 και ολοκληρώθηκε το 1864. […] Η Παναγία των Παρισίων έγινε, λοιπόν, το υλικό υπόδειγμα του τρόπου με το οποίο η συνείδηση των ρομαντικών του 19ου αιώνα αναστοχάστηκε, συνέλαβε και αποκατέστησε τον 12o και τον 13ο αιώνα.»
Επιπλέον, στο συλλογικό φαντασιακό η Νοτρ Νταμ είναι ταυτισμένη με την Παναγία των Παρισίων του Βίκτορ Ουγκό. Η Εσμεράλδα και ο Κουασιμόδος αποτελούν μόνιμους «ενοίκους» του μνημείου, μιας κι εν προκειμένω η αφήγηση παράγει το αντικείμενό της.
Η Παναγία των Παρισίων δεν είναι απλώς ένα μνημείο. Είναι ένα όνειρο.
Η διάνοια ενάντια στη φθορά
Αυτό το όνειρο που δημιούργησαν οι μάστορες του Μεσαίωνα και οι ρομαντικοί του 19ου αιώνα, ήμασταν βέβαιοι ότι θα το διατηρούσαμε εις τους αιώνας. Δύο υπήρξαν τα στηρίγματα της βεβαιότητάς μας. Το ένα είναι η απίστευτη πρόοδος της τεχνολογίας και της επιστήμης. Οι συντηρητές και οι συντηρήτριες των έργων τέχνης έχουν πια τη γνώση και τα μέσα για να βάλουν φραγμό στη φθορά του χρόνου. Τα επιτεύγματα της διάνοιάς μας μάς δίνουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουμε την αιωνιότητα των ανθρώπινων έργων.
Το δεύτερο στήριγμα ήταν αυτή η ίδια η Ευρώπη -για την ακρίβεια, η Δυτική Ευρώπη. Η Ευρώπη των κραταιών θεσμών, της οικονομικής ευμάρειας, του σεβασμού των κανόνων, του υψηλού επαγγελματισμού, της συλλογικής φροντίδας για τις τέχνες και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η καταστροφή ενός σπουδαίου μνημείου ήταν κάτι που ανήκε στο μακρινό σκοτεινό παρελθόν μας. Στις μέρες μας θα μπορούσε να συμβεί σε χώρες όπως το Ιράκ ή το Αφγανιστάν, αλλά θα ήταν αδύνατη σε μια ευρωπαϊκή χώρα. Αυτό πιστεύαμε μέχρι χθες το βράδυ.
Το σημείο των καιρών
Δεν ξέρουμε πού οφείλεται η χθεσινή καταστροφική πυρκαγιά. Ίσως ένας εργαζόμενος στις εργασίες συντήρησης να έκανε κάποιο λάθος. Ίσως οι κανόνες ασφαλείας να μην είχαν τηρηθεί για να μειωθεί το κόστος της εργολαβίας. Ίσως να υπήρξε πίεση να επιταχυνθούν οι εργασίες για να τελειώσει το έργο της συντήρησης και να ξηλωθούν οι σκαλωσιές που «χαλάνε» τις εκατομμύρια τουριστικές φωτογραφίες. Ό,τι και αν έχει συμβεί, η πυρκαγιά της Παναγίας των Παρισίων παίρνει συμβολικές διαστάσεις. Δείχνει ότι τα πράγματα στην Ευρώπη (της οποίας η καρδιά είναι το Παρίσι) δεν λειτουργούν όπως πρέπει, όπως λειτουργούσαν κάποτε. Δείχνει ότι αυτή η ήπειρος είναι πια πολύ γερασμένη. Δεν προσφέρει σιγουριά αλλά προκαλεί αβεβαιότητα και φόβο. Από αυτή τη σκοπιά, οι στάχτες της Παναγίας των Παρισίων είναι οι στάχτες της Ευρώπης, όπως την ξέραμε...
Γιάννη Αλμπάνη
NoNews
Τα αιώνια μνημεία
Η Παναγία των Παρισίων χτίστηκε για να αντέξει «ως το τέλος του κόσμου», αλλά κάηκε σε αυτόν εδώ τον κόσμο, τον δικό μας. Το μνημείο βέβαια που εμείς γνωρίζουμε, δεν είναι ούτε «αιώνιο» ούτε το ίδιο με εκείνο που χτίστηκε τον 12ο αιώνα
Επιπλέον, στο συλλογικό φαντασιακό η Νοτρ Νταμ είναι ταυτισμένη με την Παναγία των Παρισίων του Βίκτορ Ουγκό. Η Εσμεράλδα και ο Κουασιμόδος αποτελούν μόνιμους «ενοίκους» του μνημείου, μιας κι εν προκειμένω η αφήγηση παράγει το αντικείμενό της.
Η Παναγία των Παρισίων δεν είναι απλώς ένα μνημείο. Είναι ένα όνειρο.
Η διάνοια ενάντια στη φθορά
Αυτό το όνειρο που δημιούργησαν οι μάστορες του Μεσαίωνα και οι ρομαντικοί του 19ου αιώνα, ήμασταν βέβαιοι ότι θα το διατηρούσαμε εις τους αιώνας. Δύο υπήρξαν τα στηρίγματα της βεβαιότητάς μας. Το ένα είναι η απίστευτη πρόοδος της τεχνολογίας και της επιστήμης. Οι συντηρητές και οι συντηρήτριες των έργων τέχνης έχουν πια τη γνώση και τα μέσα για να βάλουν φραγμό στη φθορά του χρόνου. Τα επιτεύγματα της διάνοιάς μας μάς δίνουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουμε την αιωνιότητα των ανθρώπινων έργων.
Το δεύτερο στήριγμα ήταν αυτή η ίδια η Ευρώπη -για την ακρίβεια, η Δυτική Ευρώπη. Η Ευρώπη των κραταιών θεσμών, της οικονομικής ευμάρειας, του σεβασμού των κανόνων, του υψηλού επαγγελματισμού, της συλλογικής φροντίδας για τις τέχνες και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η καταστροφή ενός σπουδαίου μνημείου ήταν κάτι που ανήκε στο μακρινό σκοτεινό παρελθόν μας. Στις μέρες μας θα μπορούσε να συμβεί σε χώρες όπως το Ιράκ ή το Αφγανιστάν, αλλά θα ήταν αδύνατη σε μια ευρωπαϊκή χώρα. Αυτό πιστεύαμε μέχρι χθες το βράδυ.
Το σημείο των καιρών
Δεν ξέρουμε πού οφείλεται η χθεσινή καταστροφική πυρκαγιά. Ίσως ένας εργαζόμενος στις εργασίες συντήρησης να έκανε κάποιο λάθος. Ίσως οι κανόνες ασφαλείας να μην είχαν τηρηθεί για να μειωθεί το κόστος της εργολαβίας. Ίσως να υπήρξε πίεση να επιταχυνθούν οι εργασίες για να τελειώσει το έργο της συντήρησης και να ξηλωθούν οι σκαλωσιές που «χαλάνε» τις εκατομμύρια τουριστικές φωτογραφίες. Ό,τι και αν έχει συμβεί, η πυρκαγιά της Παναγίας των Παρισίων παίρνει συμβολικές διαστάσεις. Δείχνει ότι τα πράγματα στην Ευρώπη (της οποίας η καρδιά είναι το Παρίσι) δεν λειτουργούν όπως πρέπει, όπως λειτουργούσαν κάποτε. Δείχνει ότι αυτή η ήπειρος είναι πια πολύ γερασμένη. Δεν προσφέρει σιγουριά αλλά προκαλεί αβεβαιότητα και φόβο. Από αυτή τη σκοπιά, οι στάχτες της Παναγίας των Παρισίων είναι οι στάχτες της Ευρώπης, όπως την ξέραμε...
Γιάννη Αλμπάνη
NoNews
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Αεροδιακομιδή εγκύου από την Ρόδο στην Κρήτη
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
