2019-05-15 19:07:04
H πολύ σοβαρή υπόθεση των κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτονιών στην Κύπρο προβληματίζει εντόνως και απασχολεί την επιστημονική κοινότητα σε διεθνές επίπεδο καθώς και τα διεθνή
ΜΜΕ. Πρόκειται για μία υπόθεση που έχει πολύ υψηλό εγκληματολογικό ενδιαφέρον, αλλά ταυτόχρονα λαμβάνει αξιοσημείωτες κοινωνικές διαστάσεις και προεκτάσεις, όπως θα εξετάσουμε ακολούθως, επιβεβαιώνοντάς μας τη στενή συσχέτιση μεταξύ εγκλήματος και κοινωνίας.
Το χρονικό της υπόθεσης: Σύμφωνα με τα στοιχεία του αστυνομικού ρεπορτάζ, οι εξελίξεις στην υπόθεση είναι οι εξής:
Στις 14 Απριλίου του 2019, τουρίστες εντοπίζουν το άψυχο σώμα γυναίκας σε φρεάτιο του μεταλλείου της Κοκκινόγειας, στο Μιτσερό της Κύπρου. Η ταυτοποίηση γίνεται λίγες ημέρες αργότερα, συγκεκριμένα στις 23-4-2019. Η αστυνομία ανακοινώνει ότι, μετά από επιστημονικές εξετάσεις, εξακριβώθηκε η ταυτότητα του θύματος που ανήκει στην 38χρονη Mary Rose Tiburcio, από τις Φιλιππίνες. Η γυναίκα μαζί με την 6χρονη κόρη της, Sierra Graze Seucaliuc, είχαν δηλωθεί ως εξαφανισμένες τον Μάιο του 2018.
Πριν από την ταυτοποίηση του πρώτου πτώματος, οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Πιο συγκεκριμένα στις 16-4-2019, δύο ημέρες δηλαδή μετά τον εντοπισμό του άψυχου σώματος, ο 33χρονος Ρουμάνος σύντροφος του θύματος και πατέρας της 6χρονης συλλαμβάνεται ως βασικός ύποπτος για την ανθρωποκτονία της Mary Rose και οδηγείται στο Δικαστήριο Λάρνακας, με τις Αρχές να θεωρούν ότι η ανθρωποκτονία έχει διαπραχθεί στη Λάρνακα και το πτώμα έχει μεταφερθεί στη Λευκωσία. Στις 18-4-2019 όμως η υπόθεση φαίνεται να ξεκαθαρίζει και να παίρνει άλλη τροπή, καθώς οι Αρχές θέτουν πλέον στο «στόχαστρό» τους τον 35χρονο Ίλαρχο Ν.Μ.
Μία μέρα αργότερα, το επαρχιακό δικαστήριο Λευκωσίας διατάζει την προφυλάκιση του 35χρονου και ενός ακόμα 30χρονου αξιωματικού, που θεωρούνται ύποπτοι για τον φόνο της 38χρονης Marry Rose από τις Φιλιππίνες και την εξαφάνιση της 6χρονης κόρης της τον Μάιο του 2018. Ο 35χρονος διαχειριζόταν λογαριασμό σε ιστότοπο διαδικτυακών γνωριμιών με το ψευδώνυμο «Ορέστης 35», χρησιμοποιώντας φωτογραφία του 30χρονου συναδέλφου του, ο οποίος αρνείται κάθε ανάμειξη στην υπόθεση. Η αστυνομία, στο μεταξύ, αφήνει ελεύθερο τον 33χρονο σύντροφο και πατέρα της 6χρονης. Ο Ν.Μ. αποδεικνύεται πολύ σκληρός στο να «σπάσει» και να ομολογήσει. Τελικά ομολογεί στους ανακριτές ότι στραγγάλισε την Mary Rose Tiburcio και στη συνέχεια μετέφερε τη σορό της στο μεταλλείο, πετώντας την στο φρεάτιο. Δεν δίνει όμως καμία πληροφορία για την 6χρονη. Δεν ομολογεί ακόμα τις άλλες ανθρωποκτονίες που έχει διαπράξει, στοιχείο που αποκαλύπτει την προσπάθειά του να αποκρύψει την αλήθεια ή/και να «ταλαιπωρήσει» τις Αρχές, εντείνοντας παράλληλα το «μυστήριο» που έχει δημιουργήσει στα ΜΜΕ.
Το βράδυ της Παρασκευής, 19 Απριλίου, ο 35χρονος οδηγεί αστυνομικούς σε συγκεκριμένη τοποθεσία στην περιοχή Ξυλιάτου, όπου υποστηρίζει ότι πέταξε αναίσθητη την εξάχρονη. Το Σάββατο 20 Απριλίου, ενώ οι αρχές αναζητούν την 6χρονη κόρη της Mary Rose, εντοπίζουν τη σορό μίας δεύτερης ενήλικης γυναίκας. Τα κυπριακά ΜΜΕ μεταδίδουν πως ο δράστης φαίνεται να έδρασε με πανομοιότυπο τρόπο, αφού και οι δύο γυναίκες βρέθηκαν γυμνές και δεμένες χειροπόδαρα. Οι επιθεωρητές εντοπίζουν με κάμερες μέσα στο νερό δύο ακόμα όγκους, εκφράζοντας τον φόβο ότι πρόκειται για ανθρώπινες σορούς. Η δεύτερη γυναίκα είναι γυμνή και σε κατάσταση σαπωνοποίησης.
Την Κυριακή 21 Απριλίου αναδεικνύονται, πέρα από τις εγκληματολογικές, οι σοβαρές κοινωνικές πτυχές της υπόθεσης. Πραγματοποιείται συγκέντρωση Φιλιππινέζων που εργάζονται στην Κύπρο στη μνήμη της Mary Rose και αρχίζει να γίνεται λόγος για «αναξιοπρεπείς συνθήκες ζωής» των οικιακών βοηθών. Ο Ν.Μ. παρουσιάζεται στο δικαστήριο και ομολογεί την ανθρωποκτονία και δεύτερης ενήλικης γυναίκας, παράλληλα εξετάζεται από ψυχίατρο ο οποίος στο πόρισμά του επισημαίνει ότι έχει επίγνωση των πράξεων του και είναι σε θέση να παρακολουθήσει οποιαδήποτε διαδικασία.
Την Μεγάλη Πέμπτη, 25-4-2019, ο καθ’ ομολογίαν δράστης οδηγείται ενώπιον του δικαστηρίου που διατάσσει νέα, διήμερη κράτησή του. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι οι Αρχές ζητούν παράταση της κράτησης, αν και δεν έχει βρεθεί το τρίτο πτώμα. Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι εμφανίζεται στο δικαστήριο χωρίς δικηγόρο. Μέχρι εκείνη τη στιγμή ο 35χρονος έχει παραδεχτεί τους φόνους της Marry Rose, της Αrian Palanas Lozano, της Maricar Valdez Arquiola και της γυναίκας που εντοπίστηκε στην Ορούντα. Για το 6χρονο παιδάκι επιμένει πως δεν το σκότωσε και το έριξε αναίσθητο στο νερό. Το απόγευμα της Μ. Πέμπτης όμως ομολογεί μία νέα, διπλή ανθρωποκτονία: μίας μητέρας και της ανήλικης κόρης της από τη Ρουμανία. Η εξέλιξη αυτή ανεβάζει τον αριθμό των θυμάτων του στα επτά. Τα θύματα πλέον, κατά την ομολογία του, είναι τα εξής: Η 38χρονη Mary Rose Tiburcio, η 6χρονη κόρη της Tiburcio, Sierra, η 28χρονη Αrian Palanas Lozano, η 30χρονη Maricar Valdez Arquiola, η 36χρονη Livia Florentina Bunea, η 8χρονη κόρη της Bunea, η Elena-Natalia και τέλος μία γυναίκα με καταγωγή είτε από το Νεπάλ είτε από τις Ινδίες, καθώς ο καθ’ ομολογίαν δράστης δηλώνει ότι δεν θυμάται τον τόπο καταγωγής της. Την Κυριακή του Πάσχα, 28-4-2019, εντοπίζεται το τέταρτο πτώμα μέσα σε βαλίτσα και ανασύρεται από την «Κόκκινη Λίμνη». [1] Η σορός βρίσκεται σε προχωρημένη αποσύνθεση και εκτιμάται ότι ανήκει στην 36χρονη Livia Florentina Bunea, από τη Ρουμανία. Την Κυριακή 5 Μαΐου ανασύρεται η δεύτερη βαλίτσα από τον βυθό της Κόκκινης Λίμνης στο Μιτσερό. Μέσα στη βαλίτσα εντοπίζεται το πτώμα της 8χρονης Elena-Natalia Bunea, κόρης της Livia Florentina Bunea. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι πυροσβέστες «λύγισαν» με τον εντοπισμό του παιδιού…Ο αρχηγός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας του νησιού, Μάρκος Τράγκολας, περιέγραψε σε τηλεφωνική του συνέντευξη στο ΡΙΚ όσα δραματικά συνέβησαν όταν ανακαλύφθηκε σε βαλίτσα το πτώμα του παιδιού, εξομολογούμενος πως ακόμα κι αυτοί δεν άντεξαν μπροστά στο θέαμα. Ο κ.Τράγκολας ανέφερε ότι αρχικά κατάλαβαν ότι επρόκειτο για τη δεύτερη «βαλίτσα θανάτου», αφού όταν το Sonar χτύπησε, όπως είπε, πάνω της, υπήρξε ταλάντευση και άρχισαν να βγαίνουν φυσαλίδες από το νερό. «Δεν γνωρίζαμε το μέγεθος της βαλίτσας και όταν κατέβηκε κάτω ο δύτης, ο οποίος δεν έχει ορατότητα, αλλά διά της αφής ανιχνεύει. Ωστόσο, έχουμε συνεχή συνομιλία μαζί του και βλέπουμε κάποιες θολές κινήσεις που κάνει. Μόλις μας επιβεβαίωσε ότι ήταν βαλίτσα, η επόμενη ερώτηση που του κάναμε ήταν για το μέγεθος της βαλίτσας και εκείνος μας απάντησε ότι είναι περίπου 50 επί 50 εκατοστά. Αμέσως, καταλάβαμε ότι επρόκειτο για το μωρό» είπε ο κ.Τράγκολας. Τότε, περιγράφοντας τα συναισθήματα που τους κυρίευσαν εκείνη τη στιγμή, ο κ.Τράγκολας δήλωσε με τρεμάμενη φωνή: «Είδα τον Ισπανό να δακρύζει, εννοώ τον χειριστή του Sonar. Τότε, κατάλαβα ότι δίπλα μας είχαμε ένα σωστό συνεργάτη, με αισθήματα. Αυτό λέει ότι, ο άνθρωπος κάνει όπως κι εμείς οτιδήποτε περνά από το χέρι μας για να κάνουμε τη δουλειά μας».[2] Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές (7-5-2019), συνεχίζονται οι έρευνες στην Κόκκινη Λίμνη του Μιτσερό για τον εντοπισμό της βαλίτσας που περιέχει το τρίτο πτώμα.
Φλέγοντα ερωτήματα: Ο Ομ. Καθηγητής Εγκληματολογίας Παν/μίου Αθηνών, κ.Γιάννης Πανούσης, ο πλέον ειδικός επιστήμονας για να σκιαγραφήσει το προφίλ του καθ’ ομολογίαν πολυανθρωποκτόνου της Κύπρου, θέτει καίρια ερωτήματα, φωτίζοντας σκοτεινά σημεία της υπόθεσης που απασχολεί την επιστημονική κοινότητα και τα διεθνή ΜΜΕ, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι στο σημείο αυτό πρέπει να διερευνηθεί το ψυχικό κομβικό στοιχείο που οδήγησε τον «Ορέστη» στην ανθρωποκτονία της πρώτης γυναίκας και μετά αποφάσισε να συνεχίσει την εγκληματική του δράση, σύμφωνα με την ομολογία του.[3] Το κίνητρο που τον οδήγησε στην πρώτη ανθρωποκτονία και μετά στις επόμενες, είναι αναμφίβολα το κομβικό στοιχείο που θα φωτίσει τις πολύ σκοτεινές πτυχές της υπόθεσης και θα οδηγήσει στην αποκάλυψη όλης της αλήθειας, όπως εάν έδρασε μόνος και γιατί σκότωσε αυτές τις γυναίκες και τα δύο παιδιά, σύμφωνα με την ομολογία του. Πολύ σημαντικός επίσης ο προσδιορισμός της ακριβούς χρονικής αφετηρίας έναρξης της εγκληματικής του δράσης, όπως και οι πιθανές συνδέσεις με τραυματικές εμπειρίες της παιδικής αλλά και ενήλικης ζωής του.
Ο καθ’ ομολογίαν πολυανθρωποκτόνος της Κύπρου: Σύμφωνα με τα στοιχεία του αστυνομικού ρεπορτάζ, πρόκειται για απόφοιτο της Σχολής Ευελπίδων, ο οποίος μάλιστα πέρυσι το Μάρτιο τιμήθηκε με μετάλλιο στρατιωτικής αξίας. Άρα, διαπιστώνουμε ότι τον ενδιέφερε η στρατιωτική του καριέρα και προσπαθούσε να είναι άριστος επαγγελματίας. Παράλληλα, είχε έντονη ενασχόληση με τη φωτογραφία, επιτυγχάνοντας να διακριθεί και σε αυτό τον τομέα. Ως προς το οικογενειακό του προφίλ, είχε παντρευτεί αλλά βρισκόταν σε διάσταση με τη σύζυγο του με την οποία έχουν αποκτήσει και παιδιά.
Ως απαθής, αμετανόητος και με πλήρη συνείδηση για τις πράξεις του, περιγράφεται από τον ψυχίατρο. Ο ίδιος φέρεται να δηλώνει ότι «απολάμβανε» να σκοτώνει τις αλλοδαπές γυναίκες, δηλώνοντας με κυνισμό, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του Τύπου, «Αισθανόμουν ωραία όταν τις έπνιγα», αποκαλύπτοντας τα βαθύτερα συναισθήματα που του προκαλούσε η θανάτωση αυτών των γυναικών.
Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά που γίνεται σε δημοσιεύματα για «δυο ανθρώπους μέσα σε ένα σώμα». Ειδικότερα, ο «Ορέστης» περιγράφεται ως ένας άνθρωπος με δύο πρόσωπα: το ένα του πειθαρχημένου στρατιωτικού και μειλίχιου φωτογράφου και το άλλο του στυγνού δολοφόνου.
Άξιο επισημάνσεως και πρέπει αναμφίβολα να αξιολογηθεί από τους ειδικούς επιστήμονες κατά τη σκιαγράφηση του ψυχο-εγκληματικού προφίλ του, είναι ότι η εν διαστάσει σύζυγός του, σύμφωνα με την ιστοσελίδα «Reporter», είχε κάνει καταγγελία σε βάρος του για βίαιη συμπεριφορά τον περασμένο Ιούνιο. Η γυναίκα υποστηρίζει ότι του είχε ζητήσει να χωρίσουν και αυτός αντέδρασε βίαια, σπάζοντας πράγματα μέσα στο σπίτι, προειδοποιώντας την πως «δεν ξέρει τι είναι ικανός να κάνει». Η γυναίκα εξέφρασε τότε φόβους για τη σωματική ακεραιότητα τόσο της ίδιας όσο και των παιδιών της. Ζήτησε να γίνουν συστάσεις στον σύζυγό της, αλλά δεν επιθυμούσε την ποινική του δίωξη (ενδεχομένως για να μην τον βλάψει επαγγελματικά; Δεν γνωρίζουμε). Η αστυνομία προέβη σε συστάσεις και ο Ίλαρχος απολογήθηκε, λέγοντας πως δεν σκόπευε να κάνει κακό στη γυναίκα του, αλλά ήταν εκνευρισμένος λόγω της απαίτησης της για διαζύγιο, το οποίο ο ίδιος δεν επιθυμούσε. Ο 35χρονος Ίλαρχος, σε μια άλλη περίπτωση, είχε καταγγείλει στην αστυνομία μια γυναίκα από τις Φιλιππίνες, αναφέροντας πως τον παρενοχλεί και τον εκβιάζει, ισχυριζόμενη ότι την έχει βιάσει. Όπως είπε στους αστυνομικούς, δεν επιθυμούσε τη δίωξη της γυναίκα αλλά έκανε την καταγγελία ώστε να προλάβει δική της καταγγελία για βιασμό, κάτι που σύμφωνα με τον ίδιο δεν ευσταθούσε. Η γυναίκα από τις Φιλιππίνες, πριν από λίγες μέρες είχε δηλώσει στην εφημερίδα «Πολίτης» ότι μετανιώνει που δεν έκανε τότε καταγγελία γιατί ίσως να είχε σώσει τη ζωή κάποιων γυναικών. Είπε ότι δεν έκανε καταγγελία γιατί πίστευε πως η αστυνομία θα την αντιμετώπιζε με απαξίωση, κάτι που συνέβαινε και με άλλες συμπατριώτισσες της.[4]
Όλα τα παραπάνω στοιχεία υποδηλώνουν μία ταραχή και ένα χάος στην προσωπική του ζωή, σε αντίθεση με την απόλυτη τάξη που επικρατούσε στην προσωπική του ζωή.
Τρία «πρόσωπα» στην επαγγελματική, κοινωνική και οικογενειακή ζωή του καθ’ ομολογίαν πολυανθρωποκτόνου: Από τα μέχρι στιγμής στοιχεία, επομένως, έχουμε να κάνουμε με ένα άτομο το οποίο φέρεται να εμφανίζεται όχι με δύο, αλλά με τρία διαφορετικά «πρόσωπα», στην επαγγελματική, στην κοινωνική και στην οικογενειακή του ζωή. Στην επαγγελματική του ζωή εμφανίζεται απολύτως συγκροτημένο και πειθαρχημένο άτομο, με υψηλούς στόχους τους οποίους επιτυγχάνει. Στην κοινωνική του ζωή, ο Ν.Μ. εμφανίζεται συγκρατημένος διατηρώντας ένα χαμηλό προφίλ, ευγενικό μεν αλλά ταυτόχρονο κλειστό και απόμακρο, ενώ στην οικογενειακή του ζωή εμφανίζεται βίαιος. Συνεπώς, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για έναν άνθρωπο που φέρεται να έχει την ικανότητα απόλυτου ελέγχου στην επαγγελματική του ζωή, όπως και στην κοινωνική του δράση, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τους ήπιους τόνους που κρατά, αλλά και από το γεγονός ότι φαίνεται να μην επιθυμεί να έχει πολλές κοινωνικές επαφές που θα μπορούσαν να τον οδηγήσουν στο να αποκαλύψει την άλλη όψη του-την «σκοτεινή» πλευρά του.
Αντίθετη είναι η εικόνα που φέρεται να έχει στο πλαίσιο της οικογένειάς του. Εκεί διαπιστώνεται ότι ο απόλυτος έλεγχος που έχει στον στρατό, χάνεται και ότι αδυνατεί να διαχειριστεί τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Εκεί η «μάσκα» πέφτει, γιατί ενδεχομένως αισθάνεται ότι πλέον αδυνατεί να έχει τον έλεγχο που τόσο πολύ θέλει να διατηρήσει στη ζωή του και αποκαλύπτονται τα «ευάλωτα» σημεία της ψυχοπαθολογίας του, τα οποία έχει την ικανότητα να κρύψει πολύ καλά στην επαγγελματική και κοινωνική του ζωή. Θα τολμήσω, λοιπόν, να κάνω λόγο για ένα άτομο που φέρεται να επιθυμεί να έχει τον απόλυτο έλεγχο των καταστάσεων και των προσώπων που τον περιβάλλουν, την απόλυτη πειθαρχία (δεν είναι τυχαία η επαγγελματική επιλογή του στρατού, στον οποίο όπως φαίνεται σημειώνει σημαντικές επιτυχίες), αλλά δεδομένου ότι στις διαπροσωπικές μας σχέσεις ο απόλυτος έλεγχος και η απόλυτη πειθαρχία και τάξη, δεν μπορούν να υπάρξουν γιατί υπεισέρχεται το ανθρώπινο συναίσθημα και η παρόρμηση, ο Ίλαρχος φέρεται να αδυνατεί να θέσει σε έλεγχο τις παρορμήσεις του, τις βαθύτερες ψυχολογικές ανάγκες του και να φτάνει στα άκρα για να ικανοποιήσει συναισθήματα που τον κρατούν εγκλωβισμένο σε τρία διαφορετικά «πρόσωπα-προσωπεία». Όλα τα παραπάνω ασφαλώς πρέπει να αποδειχθούν και να εξεταστούν όλοι οι παράγοντες που τον οδήγησαν στην ακραία εγκληματική του δράση. Γι’ αυτό αναμένουμε, με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, τις εξελίξεις και τα τελικά πορίσματα των ειδικών επιστημόνων που έχουν αναλάβει την υπόθεση.
Αναλύοντας την εγκληματική δράση: οργανωμένοι και μη οργανωμένοι/«ανοργάνωτοι» εγκληματίες: Πολύ σημαντική για την έρευνα και την απεικόνιση του ψυχο-εγκληματικού τους προφίλ των δραστών ειδεχθών εγκλημάτων, κυρίως κατά της ζωής και κατά της γενετήσιας ελευθερίας, είναι η ανάλυση της εγκληματικής τους δράσης και συμπεριφοράς κατά τη διάπραξη του εγκλήματος. Ειδικότερα, ο ερευνητής θα προσπαθήσει να εξετάσει εάν ο δράστης έχει λειτουργήσει οργανωμένα ή ανοργάνωτα. Να διευκρινίσω βέβαια στο σημείο αυτό, προς αποφυγήν παρερμηνειών, ότι δεν αναφέρομαι στο «οργανωμένο έγκλημα», αλλά ο όρος «οργανωμένος» εδώ αφορά τη συμπεριφορά που υιοθετεί ο δράστης πριν, κατά τη διάρκεια, και μετά τη διάπραξη του εγκλήματος. Πρόκειται με άλλα λόγια, για μια τυπολογία εγκληματία που σχετίζεται με τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζει την εγκληματική του δράση και εκτελεί την εγκληματική του πράξη. Για να είμαι ακόμα πιο ακριβής, η έρευνα διακρίνει τους οργανωμένους/organized και ανοργάνωτους/disorganized offenders (παραβάτες).
Στην πρώτη τυπολογία ανήκουν όσοι σχεδιάζουν πολύ προσεκτικά την εγκληματική τους δράση, καταστρώνουν προσεκτικά την εκτέλεση της πράξης τους και τον τρόπο διαφυγής από τον τόπο του εγκλήματος, ώστε να μη γίνουν αντιληπτοί και να μη συλληφθούν από τις αρχές. Στη δεύτερη τυπολογία ανήκουν οι μη οργανωμενοι/«ανοργάνωτοι» εγκληματίες/ disorganized criminals, οι οποίοι αντίθετα από τους organized, δεν σχεδιάζουν τη δράση τους, λειτουργούν υπό την παρόρμηση της στιγμής πολλές φορές και σε κάθε περίπτωση δεν λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα ώστε να μην αφήσουν ίχνη στον τόπο του εγκλήματος, όπως προσέχουν οι organized, ούτε λαμβάνουν μέτρα προστασίας, ώστε να μη γίνουν αντιληπτοί.
Συνεπώς, οι εγκληματίες που ανήκουν στην πρώτη τυπολογία, αφήνουν τον τόπο του εγκλήματος απείραχτο, στο μέτρο του εφικτού. Προσέχουν, δηλαδή, πολύ ώστε να μην αφήσουν ίχνη πίσω τους. Αντίθετα, στην περίπτωση του ανοργάνωτου εγκληματία, ο τόπος του εγκλήματος βρίσκεται σε «αταξία». Περιστασιακά, στον τόπο του εγκλήματος θα εντοπιστούν χαρακτηριστικά και των δύο κατηγοριών.
Μέθοδος εγκληματικής δράσης και «Yπογραφή» των δραστών εγκληματικών ενεργειών: O τρόπος που δρα ένας εγκληματίας/modus operandi/method of operation (MO) περιλαμβάνει στοιχεία που σχετίζονται με το θύμα που επιλέγεται από τον δράστη, τον τόπο της επίθεσης, τον χρόνο της επίθεσης, το μέσο/όπλο που χρησιμοποιείται για τη διάπραξη του εγκλήματος, καθώς και τη μέθοδο που χρησιμοποιείται για να μπορέσει ο δράστης να αποκτήσει πρόσβαση στο μέρος όπου βρίσκεται το θύμα. Η μέθοδος δράσης μπορεί να διαφοροποιηθεί, καθώς κατά τη διάρκεια της χαρακτηριζόμενης «εγκληματικής του καριέρας» ο δράστης μπορεί να αλλάξει τον τρόπο δράσης του, μαθαίνοντας από την εμπειρία του και από προηγούμενα λάθη του, με απώτερο στόχο να τελειοποιήσει τη μέθοδό του και να διαφύγει τη σύλληψη από τις αρχές.
Από την άλλη πλευρά, η «Υπογραφή» (Signature) ενός δράστη, διαφοροποιείται από το «Modus Operandi». Η «Υπογραφή» δεν περιλαμβάνει πράξεις απαραίτητες για την επιτυχή τέλεση ενός εγκλήματος, όπως το «Modus Operandi», αλλά αναφέρεται σε πράξεις και συμπεριφορές, των οποίων τα κίνητρα είναι άμεσα συνδεδεμένα με την ψυχοσύνθεση του δράστη και η πραγμάτωση αυτών προσφέρει στον δράστη συναισθηματική και ψυχική ικανοποίηση κάποιας προσωπικής του εσωτερικής ανάγκης ή φαντασίωσης. Κάθε ενέργεια, η οποία συχνά έχει μορφή τελετουργικού, συνιστά κομμάτι της «Υπογραφής».
Οι Holmes και Holmes υπογραμμίζουν ότι η Υπογραφή του δράστη/Οffender’s Signature ή Calling Card είναι «ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο αυτός/αυτή διαπράττει το έγκλημα». Η Υπογραφή μπορεί να αφορά τον τρόπο με τον οποίο σκοτώνει, μερικές λέξεις που μπορεί ο βιαστής να πει στο θύμα του, τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο ο δράστης αφήνει κάτι στον τόπο του εγκλήματος, ή κάποιον άλλο δείκτη/indicator.[5]
Τρόπος εγκληματικής δράσης του καθ’ ομολογίαν δράστη της Κύπρου: Πολύ σημαντικό, επομένως, ναεντοπισθούν τα σημεία σύνδεσης μεταξύ των πολλαπλών ανθρωποκτονιών, ώστε να συνθέσουμε τον τρόπο εγκληματικής δράσης του καθ’ ομολογίαν δράστη αλλά και αντλήσουμε σημαντικά στοιχεία για την Υπογραφή του. Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχω συλλέξει από το αστυνομικό ρεπορτάζ:
Ο 35χρονος επέλεγε τα θύματά του μέσω ενός ιστότοπου διαδικτυακών γνωριμιών και συνομιλούσε με αυτά. Στη φωτογραφία προφίλ του χρησιμοποιούσε φωτογραφία ενός άλλου συνάδελφού του ο οποίος αρχικά συνελήφθη και παρουσιάστηκε ενώπιον του Δικαστηρίου μαζί του, αφέθηκε όμως ελεύθερος μετά από ένα 24ωρο. Θεωρείται ότι χρησιμοποίησε τη φωτογραφία του συγκεκριμένου συναδέλφου του, γιατί έχουν ομοιότητες ως προς την εξωτερική τους εμφάνιση.Όλα τα θύματά του είναι αλλοδαπές, τις οποίες πιθανότατα απαξίωνε, θεωρώντας ότι «αξίζουν» τον θάνατο και μάλιστα, έναν θάνατο βασανιστικό και εξευτελιστικό. Ωστόσο, δεν έχουν όλα τα θύματα την ίδια εθνική καταγωγή.Πιθανότατα γνώριζε για όλα τα θύματά του ότι ήταν πολύ δύσκολο να ξεκινήσει οργανωμένη έρευνα εντοπισμού τους.Ο εντοπισμός των δύο άψυχων σωμάτων των γυναικών ανέδειξε σημαντικά σημεία σύνδεσης, με τις Αρχές να αναφέρονται σε «πανομοιότυπο τρόπο δράσης», καθώς και οι δυο γυναίκες ήταν από τις Φιλιππίνες, εντοπίστηκαν δεμένες, γυμνές, ενώ τις είχε πετάξει στο φρεάτιο. Ειδικότερα, και τα δύο θύματα δολοφονήθηκαν με στραγγαλισμό, αλλά ο δράστης δεν χρησιμοποίησε τις παλάμες και τα δάχτυλα, αλλά το εσωτερικό μέρος του αγκώνα σφίγγοντας τον λαιμό τους.Ως προς τον τόπο του εγκλήματος, γνώριζε πολύ καλά τα μέρη στα οποία έδρασε, στοιχείο που είναι πολύ σημαντικό για έναν άνθρωπο που θέλει να έχει τον έλεγχο και να αποφύγει τις απρόβλεπτες καταστάσεις και τον αιφνιδιασμό. Γι’ αυτό, σύμφωνα με δημοσιεύματα, απάντησε με κυνισμό όταν ερωτήθηκε εάν έχει δράσει και στην Ελλάδα «Δεν γνωρίζω τα μέρη εκεί. Δεν είχα πού να θάψω κάποια γυναίκα».Επίσης, τα μέρη στα οποία έδρασε μπορεί να είχαν για τον ίδιο μία πολύ μεγάλη συμβολική σημασία και με αυτό τον τρόπο να λειτουργούσε σαν σε ένα είδος «τελετουργίας» -τελετουργίας θανάτου. Ένα καίριο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί και μας προβληματίζει ερευνητικά είναι γιατί σκότωσε και τα δύο παιδιά. Σύμφωνα με όσα φέρεται να είπε ο ίδιος, έπνιξε την 8χρονη Elena γιατί τον είχε δει και φοβόταν ότι θα τον αποκαλύψει στις Αρχές, ενώ για την 6χρονη Sierra επιμένει ότι δεν την σκότωσε, αλλά ότι την έριξε αναίσθητη στο νερό και ότι πέθανε από εισρόφηση.Το ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε για να προσεγγίζει τα θύματά του ήταν «Ορέστης». Το στοιχείο αυτό μπορεί να σχετίζεται με τη βαθύτερη ψυχοσύνθεσή του, άρα την Υπογραφή του, καθώς πέρα από την μη αποκάλυψη της ταυτότητάς του, υποδύεται έναν ρόλο. Είναι ο «Ορέστης» και όχι ο Ν.Μ. Ο «Ορέστης» είναι αυτός που δρα και εγκληματεί σε βάρος των γυναικών και όχι ο Ν.Μ. Το γεγονός ότι «παίζει»/υιοθετεί έναν ρόλο, με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ίσως δρα και ως «copycat serial killer». Οι copycat murderers εμφανίζονται ως επίδοξοι μιμητές μιας συγκεκριμένης μεθοδολογίας εγκλήματος (copycat crimes), επιχειρώντας να αποπροσανατολίσουν τις αρχές. Ο «μιμητής» έχει την τάση να εντυπωσιάζεται από τη μεγάλη δημοσιότητα σχετικά με ανθρωποκτονίες που έχουν διαπραχθεί με ιδιαίτερη βιαιότητα και προσπαθεί να μιμηθεί τις ίδιες εγκληματικές ενέργειες. Να σημειωθεί ότι ο όρος «copycat effect» δημιουργήθηκε και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1916 λόγω των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν εκείνη την περίοδο «εμπνευσμένα» από τον διαβόητο Τζακ τον Αντεροβγάλτη/ Jack the Ripper.Ασφαλώς αυτή είναι μόνο μία εικασία μου, την οποία στηρίζω στα εξής στοιχεία: βιαιότητα πράξεων, ψευδώνυμο, αποτύπωση της φρίκης μέσα από φωτογραφίες αλλά και μετά τη σύλληψή του λειτουργεί σαν να «απολαμβάνει» τη δημοσιότητα που έχει λάβει από τα ΜΜΕ.Αναρτούσε φωτογραφίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τα μέρη όπου πετούσε τα άψυχα σώματα και μάλιστα «καλλιτεχνικές» φωτογραφίες. Το στοιχείο αυτό κρίνεται ιδιαιτέρως σοβαρό γιατί μέσα από αυτές τις φωτογραφίες, αν και ουσιαστικά αποκαλύπτει τον τόπο του εγκλήματος, μπορεί να αντλεί ψυχική ευχαρίστηση. Δηλαδή, η απεικόνιση αυτών των σημείων, τα οποία ο ίδιος φωτογράφιζε και στη συνέχεια αναρτούσε δημόσια ώστε και ο ίδιος αλλά και ένα ευρύτερο κοινό να τα βλέπει, ενδεχομένως ικανοποιούσε βαθύτερες ψυχικές ανάγκες του, υπενθυμίζοντάς του την ικανοποίηση που λάμβανε από τις δολοφονίες. Αυτό το στοιχείο, επίσης, σχετίζεται με την Υπογραφή του.
Serial killers και κίνητρα εγκληματικής δράσης: Με τον ορισμό, τη σκιαγράφηση του ψυχο-εγκληματικού προφίλ, τον τρόπο δράσης των serial killers (ανδρών και γυναικών) και με μελέτες περίπτωσης/case studies είχαμε ασχοληθεί στο pm http://www.postmodern.gr/egklima-ke-media-to-profil-ton-serial-killers/ και http://www.postmodern.gr/to-psycho-egklimatiko-profil-tis-gynekas-serial-killer/
Μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η τυπολογία των κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνων, η οποία έχει προταθεί από τον Ronald Holmes, έναν πολύ σημαντικό εγκληματολόγο από το Πανεπιστήμιο της Louisville, με εξειδίκευση στη μελέτη των κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνων. Πιο συγκεκριμένα, ο Holmes το έτος 1988 αναγνώρισε τέσσερεις υποκατηγορίες serial killers. Πρέπει, βέβαια, να υπογραμμίσω στο σημείο αυτό ότι στην πράξη δεν ακολουθούνται κατά γράμμα οι τυπολογίες, γιατί μπορεί εξετάζοντας μια περίπτωση ενός serial killer, να εντοπίσουμε χαρακτηριστικά γνωρίσματα και από άλλες υποκατηγορίες. Αποτελούν όμως μία σημαντική αφετηρία σκέψης και προβληματισμού. Οι υποκατηγορίες που προτείνονται από τον Holmes είναι οι ακόλουθες:
Οραματιστής/Visionary: Πρόκειται, κατά κανόνα, για ένα ψυχοπαθητικό άτομο, το οποίο αισθάνεται «υποχρεωμένο» να διαπράξει τους φόνους, επειδή ακούει φωνές ή βλέπει οράματα που του δίνουν την «εντολή» να δολοφονήσει κάποιους ανθρώπους.Οι προσανατολισμένοι σε μια αποστολή/Mission-Oriented: Πρόκειται για άτομα τα οποία διέπονται από την ιδεοληψία ότι έχουν μια συγκεκριμένη αποστολή πάνω στη γη, η οποία συνίσταται στο να «εξαγνίσουν» τον κόσμο από κάποιες κατηγορίες ανθρώπων, οι οποίοι κατά τη διαστρεβλωμένη ηθική τους δεν αξίζουν να ζουν κι αν «εξολοθρευτούν» (η χρήση του ρήματος δεν είναι τυχαία), ο κόσμος θα γίνει ένα καλύτερο μέρος να ζει κανείς. Τέτοιες ομάδες ανθρώπων που, κατά την κρίση των συγκεκριμένων ατόμων, πρέπει να φονευτούν είναι, για παράδειγμα, οι ιερόδουλες, οι μετανάστες, οι ομοφυλόφιλοι κ.λπ.Ο ηδονιστικός δολοφόνος/Hedonistic Killer: Σκοτώνει για την απόλαυση που αποκομίζει με την πράξη της δολοφονίας και μάλιστα είναι αξιοσημείωτο ότι ορισμένες φορές νιώθει σεξουαλική ικανοποίηση όταν διαπράττει τον φόνο.Ο «διψασμένος» για εξουσία/Power-Oriented: Πρόκειται για τον τύπο του ανθρωποκτόνου που δολοφονεί για να αποκτήσει εξουσία και να δείξει τη δύναμη, την ισχύ του, πάνω στα θύματά του. Αυτού του τύπου οι ανθρωποκτόνοι δεν είναι, κατά τον Holmes, ψυχοπαθητικές προσωπικότητες, αλλά έχουν εμμονή με το να αιχμαλωτίζουν και να ελέγχουν τα θύματά τους, εξαναγκάζοντάς τα να υπακούσουν κάθε επιθυμία και κάθε εντολή τους.
Οι πολύ σοβαρές κοινωνικές διαστάσεις της υπόθεσης: Τέλος, υπάρχει ένα ακόμα φλέγον ζήτημα που πρέπει να αναδειχθεί. Οι προεκτάσεις μίας τόσο σοβαρής υπόθεσης υψηλού εγκληματολογικού ενδιαφέροντος, όπως η υπόθεση των κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτονιών στην Κύπρο, μπορεί να είναι πολύ σοβαρές και σε κοινωνικό επίπεδο. Μου φαίνεται αδιανόητο να ισχύει ότι οικογένεια με παιδιά έβγαζε φωτογραφίες στον τόπο του εγκλήματος, όπως αναδείχθηκε στο αστυνομικό ρεπορτάζ![6] Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι η βία λαμβάνει πολλές και επικίνδυνες μορφές και δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις, «διδάσκεται» ακόμα και από τους ίδιους τους γονείς, ακόμα και χωρίς πρόθεση Με συγκλονίζει το γεγονός, εάν ισχύει, και με προβληματίζει το τι ακριβώς είπαν οι γονείς στα παιδάκια τους… «Ας βγάλουμε μία ωραία φωτογραφία στο μέρος όπου ένας άντρας φέρεται να πετούσε άψυχα σώματα γυναικών και παιδιών, μέσα σε βαλίτσες;». Χωρίς να θέλουμε να «καταδικάσουμε» καμία οικογένεια για τις πράξεις της, πιστεύω ότι είναι αναγκαίο να περάσουμε ένα μήνυμα ότι οι γονείς δεν πρέπει να παρασύρονται από τα ΜΜΕ και να συγχέουν τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα. Αντίθετα, πρέπει να έχουν την ωριμότητα και την κριτική σκέψη να αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα και πολυπλοκότητα των εγκληματολογικών υποθέσεων που παρουσιάζονται στα μίντια και να υπάρχει αντίστοιχη ενημέρωση των γονέων από τα ΜΜΕ για το πώς πρέπει να ενημερώσουν τα παιδιά τους, λαμβάνοντας κάθε φορά υπ’ όψιν τον ιδιαίτερο ψυχισμό των παιδιών και την ηλικία στην οποία βρίσκονται.
Παράλληλα μία πολύ σοβαρή πτυχή, όχι μόνο στην υπόθεση της Κύπρου αλλά και σε άλλες αντίστοιχες υποθέσεις ανθρωποκτόνων που έχουν δράσει με ιδιαίτερη βιαιότητα και η υπόθεσή τους έχει λάβει πολύ μεγάλη δημοσιότητα από τα μίντια, αφορά τις επιπτώσεις στην οικογένεια που μένει πίσω και κυρίως στα παιδιά που δεν φέρουν καμία απολύτως ευθύνη για τις εγκληματικές πράξεις των γονέων, αλλά δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις επιβεβαιώνεται το περίφημο ««αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα». Απαιτείται όμως πολύ μεγάλη προσοχή, ώστε όλα τα παιδιά να προστατευθούν και να υπάρξει μέριμνα για την ομαλή πορεία ζωής τους, καθώς το τραύμα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πολύ μεγάλο για την ευαίσθητη και εύθραυστη παιδική ψυχή, δεδομένου ότι τα παιδιά σε αντίστοιχες υποθέσεις καλούνται να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν μία διπλή σκληρή πραγματικότητα: την αποδοχή για τις εγκληματικές πράξεις του γονιού και την κοινωνική κατακραυγή.
Δεν θα μπορούσα, κλείνοντας, να μην αναφερθώ στο μείζον ζήτημα που αναδείχθηκε από τα διεθνή μέσα, μετά την αποκάλυψη των ανθρωποκτονιών, με τον καταγγελτικό λόγο για συνθήκες «σύγχρονης δουλείας» και συστήματος εκμετάλλευσης δεκάδων χιλιάδων γυναικών που μετανάστευσαν για να δουλέψουν ως οικιακοί βοηθοί. Σύμφωνα με το BBC, Φιλιππινέζοι διαδηλωτές κατηγόρησαν την Αστυνομία Κύπρου ότι δεν κατάφερε να διερευνήσει σωστά τις εξαφανίσεις των θυμάτων λόγω του μεταναστευτικού τους περιβάλλοντος[7].
Συνοψίζοντας, η πολύκροτη υπόθεση Κύπρου είναι μία πολυσύνθετη υπόθεση που δεν λαμβάνει μόνον εγκληματολογικές διαστάσεις, αλλά και κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις, με την παραίτηση -για λόγους πολιτικής ευθιξίας- του Κύπριου Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, Ιωνά Νικολάου.
Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν, δυστυχώς, ότι το εγκληματικό φαινόμενο είναι απολύτως συνυφασμένο με ευρύτερες κοινωνικές εξελίξεις και η ανάλυση της κάθε εγκληματικής ενέργειας πρέπει πάντοτε να γίνεται σε συσχετισμό με την κοινωνία και ασφαλώς να αξιολογούνται τα ειδικά χαρακτηριστικά της και να εξετάζεται η ψυχοπαθολογία του κάθε δράστη. Όλα αυτά τα στοιχεία, εάν αξιολογούνται ορθά, με τρόπο ολοκληρωμένο, επιστημονικό, τεκμηριωμένο αλλά και έγκαιρα, μπορούν κατά την άποψή μου να οδηγήσουν ακόμα και στην πρόληψη του εγκλήματος. Να μην υπάρχει ολιγωρία όταν χάνεται μία ανθρώπινη ζωή. Κάθε ανθρώπινη ζωή έχει αξία, αυτό δεν πρέπει να το ξεχάσουμε ποτέ, ούτε εμείς ως ενεργά μέλη μίας κοινωνίας, ούτε οι αρμόδιοι φορείς που χαράσσουν την αντεγκληματική πολιτική και είναι υπεύθυνοι για την προστασία του πολίτη.
της Αγγελικής Καρδαρά.
http://www.postmodern.gr
ΜΜΕ. Πρόκειται για μία υπόθεση που έχει πολύ υψηλό εγκληματολογικό ενδιαφέρον, αλλά ταυτόχρονα λαμβάνει αξιοσημείωτες κοινωνικές διαστάσεις και προεκτάσεις, όπως θα εξετάσουμε ακολούθως, επιβεβαιώνοντάς μας τη στενή συσχέτιση μεταξύ εγκλήματος και κοινωνίας.
Το χρονικό της υπόθεσης: Σύμφωνα με τα στοιχεία του αστυνομικού ρεπορτάζ, οι εξελίξεις στην υπόθεση είναι οι εξής:
Στις 14 Απριλίου του 2019, τουρίστες εντοπίζουν το άψυχο σώμα γυναίκας σε φρεάτιο του μεταλλείου της Κοκκινόγειας, στο Μιτσερό της Κύπρου. Η ταυτοποίηση γίνεται λίγες ημέρες αργότερα, συγκεκριμένα στις 23-4-2019. Η αστυνομία ανακοινώνει ότι, μετά από επιστημονικές εξετάσεις, εξακριβώθηκε η ταυτότητα του θύματος που ανήκει στην 38χρονη Mary Rose Tiburcio, από τις Φιλιππίνες. Η γυναίκα μαζί με την 6χρονη κόρη της, Sierra Graze Seucaliuc, είχαν δηλωθεί ως εξαφανισμένες τον Μάιο του 2018.
Πριν από την ταυτοποίηση του πρώτου πτώματος, οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Πιο συγκεκριμένα στις 16-4-2019, δύο ημέρες δηλαδή μετά τον εντοπισμό του άψυχου σώματος, ο 33χρονος Ρουμάνος σύντροφος του θύματος και πατέρας της 6χρονης συλλαμβάνεται ως βασικός ύποπτος για την ανθρωποκτονία της Mary Rose και οδηγείται στο Δικαστήριο Λάρνακας, με τις Αρχές να θεωρούν ότι η ανθρωποκτονία έχει διαπραχθεί στη Λάρνακα και το πτώμα έχει μεταφερθεί στη Λευκωσία. Στις 18-4-2019 όμως η υπόθεση φαίνεται να ξεκαθαρίζει και να παίρνει άλλη τροπή, καθώς οι Αρχές θέτουν πλέον στο «στόχαστρό» τους τον 35χρονο Ίλαρχο Ν.Μ.
Μία μέρα αργότερα, το επαρχιακό δικαστήριο Λευκωσίας διατάζει την προφυλάκιση του 35χρονου και ενός ακόμα 30χρονου αξιωματικού, που θεωρούνται ύποπτοι για τον φόνο της 38χρονης Marry Rose από τις Φιλιππίνες και την εξαφάνιση της 6χρονης κόρης της τον Μάιο του 2018. Ο 35χρονος διαχειριζόταν λογαριασμό σε ιστότοπο διαδικτυακών γνωριμιών με το ψευδώνυμο «Ορέστης 35», χρησιμοποιώντας φωτογραφία του 30χρονου συναδέλφου του, ο οποίος αρνείται κάθε ανάμειξη στην υπόθεση. Η αστυνομία, στο μεταξύ, αφήνει ελεύθερο τον 33χρονο σύντροφο και πατέρα της 6χρονης. Ο Ν.Μ. αποδεικνύεται πολύ σκληρός στο να «σπάσει» και να ομολογήσει. Τελικά ομολογεί στους ανακριτές ότι στραγγάλισε την Mary Rose Tiburcio και στη συνέχεια μετέφερε τη σορό της στο μεταλλείο, πετώντας την στο φρεάτιο. Δεν δίνει όμως καμία πληροφορία για την 6χρονη. Δεν ομολογεί ακόμα τις άλλες ανθρωποκτονίες που έχει διαπράξει, στοιχείο που αποκαλύπτει την προσπάθειά του να αποκρύψει την αλήθεια ή/και να «ταλαιπωρήσει» τις Αρχές, εντείνοντας παράλληλα το «μυστήριο» που έχει δημιουργήσει στα ΜΜΕ.
Το βράδυ της Παρασκευής, 19 Απριλίου, ο 35χρονος οδηγεί αστυνομικούς σε συγκεκριμένη τοποθεσία στην περιοχή Ξυλιάτου, όπου υποστηρίζει ότι πέταξε αναίσθητη την εξάχρονη. Το Σάββατο 20 Απριλίου, ενώ οι αρχές αναζητούν την 6χρονη κόρη της Mary Rose, εντοπίζουν τη σορό μίας δεύτερης ενήλικης γυναίκας. Τα κυπριακά ΜΜΕ μεταδίδουν πως ο δράστης φαίνεται να έδρασε με πανομοιότυπο τρόπο, αφού και οι δύο γυναίκες βρέθηκαν γυμνές και δεμένες χειροπόδαρα. Οι επιθεωρητές εντοπίζουν με κάμερες μέσα στο νερό δύο ακόμα όγκους, εκφράζοντας τον φόβο ότι πρόκειται για ανθρώπινες σορούς. Η δεύτερη γυναίκα είναι γυμνή και σε κατάσταση σαπωνοποίησης.
Την Κυριακή 21 Απριλίου αναδεικνύονται, πέρα από τις εγκληματολογικές, οι σοβαρές κοινωνικές πτυχές της υπόθεσης. Πραγματοποιείται συγκέντρωση Φιλιππινέζων που εργάζονται στην Κύπρο στη μνήμη της Mary Rose και αρχίζει να γίνεται λόγος για «αναξιοπρεπείς συνθήκες ζωής» των οικιακών βοηθών. Ο Ν.Μ. παρουσιάζεται στο δικαστήριο και ομολογεί την ανθρωποκτονία και δεύτερης ενήλικης γυναίκας, παράλληλα εξετάζεται από ψυχίατρο ο οποίος στο πόρισμά του επισημαίνει ότι έχει επίγνωση των πράξεων του και είναι σε θέση να παρακολουθήσει οποιαδήποτε διαδικασία.
Την Μεγάλη Πέμπτη, 25-4-2019, ο καθ’ ομολογίαν δράστης οδηγείται ενώπιον του δικαστηρίου που διατάσσει νέα, διήμερη κράτησή του. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι οι Αρχές ζητούν παράταση της κράτησης, αν και δεν έχει βρεθεί το τρίτο πτώμα. Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι εμφανίζεται στο δικαστήριο χωρίς δικηγόρο. Μέχρι εκείνη τη στιγμή ο 35χρονος έχει παραδεχτεί τους φόνους της Marry Rose, της Αrian Palanas Lozano, της Maricar Valdez Arquiola και της γυναίκας που εντοπίστηκε στην Ορούντα. Για το 6χρονο παιδάκι επιμένει πως δεν το σκότωσε και το έριξε αναίσθητο στο νερό. Το απόγευμα της Μ. Πέμπτης όμως ομολογεί μία νέα, διπλή ανθρωποκτονία: μίας μητέρας και της ανήλικης κόρης της από τη Ρουμανία. Η εξέλιξη αυτή ανεβάζει τον αριθμό των θυμάτων του στα επτά. Τα θύματα πλέον, κατά την ομολογία του, είναι τα εξής: Η 38χρονη Mary Rose Tiburcio, η 6χρονη κόρη της Tiburcio, Sierra, η 28χρονη Αrian Palanas Lozano, η 30χρονη Maricar Valdez Arquiola, η 36χρονη Livia Florentina Bunea, η 8χρονη κόρη της Bunea, η Elena-Natalia και τέλος μία γυναίκα με καταγωγή είτε από το Νεπάλ είτε από τις Ινδίες, καθώς ο καθ’ ομολογίαν δράστης δηλώνει ότι δεν θυμάται τον τόπο καταγωγής της. Την Κυριακή του Πάσχα, 28-4-2019, εντοπίζεται το τέταρτο πτώμα μέσα σε βαλίτσα και ανασύρεται από την «Κόκκινη Λίμνη». [1] Η σορός βρίσκεται σε προχωρημένη αποσύνθεση και εκτιμάται ότι ανήκει στην 36χρονη Livia Florentina Bunea, από τη Ρουμανία. Την Κυριακή 5 Μαΐου ανασύρεται η δεύτερη βαλίτσα από τον βυθό της Κόκκινης Λίμνης στο Μιτσερό. Μέσα στη βαλίτσα εντοπίζεται το πτώμα της 8χρονης Elena-Natalia Bunea, κόρης της Livia Florentina Bunea. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι πυροσβέστες «λύγισαν» με τον εντοπισμό του παιδιού…Ο αρχηγός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας του νησιού, Μάρκος Τράγκολας, περιέγραψε σε τηλεφωνική του συνέντευξη στο ΡΙΚ όσα δραματικά συνέβησαν όταν ανακαλύφθηκε σε βαλίτσα το πτώμα του παιδιού, εξομολογούμενος πως ακόμα κι αυτοί δεν άντεξαν μπροστά στο θέαμα. Ο κ.Τράγκολας ανέφερε ότι αρχικά κατάλαβαν ότι επρόκειτο για τη δεύτερη «βαλίτσα θανάτου», αφού όταν το Sonar χτύπησε, όπως είπε, πάνω της, υπήρξε ταλάντευση και άρχισαν να βγαίνουν φυσαλίδες από το νερό. «Δεν γνωρίζαμε το μέγεθος της βαλίτσας και όταν κατέβηκε κάτω ο δύτης, ο οποίος δεν έχει ορατότητα, αλλά διά της αφής ανιχνεύει. Ωστόσο, έχουμε συνεχή συνομιλία μαζί του και βλέπουμε κάποιες θολές κινήσεις που κάνει. Μόλις μας επιβεβαίωσε ότι ήταν βαλίτσα, η επόμενη ερώτηση που του κάναμε ήταν για το μέγεθος της βαλίτσας και εκείνος μας απάντησε ότι είναι περίπου 50 επί 50 εκατοστά. Αμέσως, καταλάβαμε ότι επρόκειτο για το μωρό» είπε ο κ.Τράγκολας. Τότε, περιγράφοντας τα συναισθήματα που τους κυρίευσαν εκείνη τη στιγμή, ο κ.Τράγκολας δήλωσε με τρεμάμενη φωνή: «Είδα τον Ισπανό να δακρύζει, εννοώ τον χειριστή του Sonar. Τότε, κατάλαβα ότι δίπλα μας είχαμε ένα σωστό συνεργάτη, με αισθήματα. Αυτό λέει ότι, ο άνθρωπος κάνει όπως κι εμείς οτιδήποτε περνά από το χέρι μας για να κάνουμε τη δουλειά μας».[2] Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές (7-5-2019), συνεχίζονται οι έρευνες στην Κόκκινη Λίμνη του Μιτσερό για τον εντοπισμό της βαλίτσας που περιέχει το τρίτο πτώμα.
Φλέγοντα ερωτήματα: Ο Ομ. Καθηγητής Εγκληματολογίας Παν/μίου Αθηνών, κ.Γιάννης Πανούσης, ο πλέον ειδικός επιστήμονας για να σκιαγραφήσει το προφίλ του καθ’ ομολογίαν πολυανθρωποκτόνου της Κύπρου, θέτει καίρια ερωτήματα, φωτίζοντας σκοτεινά σημεία της υπόθεσης που απασχολεί την επιστημονική κοινότητα και τα διεθνή ΜΜΕ, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι στο σημείο αυτό πρέπει να διερευνηθεί το ψυχικό κομβικό στοιχείο που οδήγησε τον «Ορέστη» στην ανθρωποκτονία της πρώτης γυναίκας και μετά αποφάσισε να συνεχίσει την εγκληματική του δράση, σύμφωνα με την ομολογία του.[3] Το κίνητρο που τον οδήγησε στην πρώτη ανθρωποκτονία και μετά στις επόμενες, είναι αναμφίβολα το κομβικό στοιχείο που θα φωτίσει τις πολύ σκοτεινές πτυχές της υπόθεσης και θα οδηγήσει στην αποκάλυψη όλης της αλήθειας, όπως εάν έδρασε μόνος και γιατί σκότωσε αυτές τις γυναίκες και τα δύο παιδιά, σύμφωνα με την ομολογία του. Πολύ σημαντικός επίσης ο προσδιορισμός της ακριβούς χρονικής αφετηρίας έναρξης της εγκληματικής του δράσης, όπως και οι πιθανές συνδέσεις με τραυματικές εμπειρίες της παιδικής αλλά και ενήλικης ζωής του.
Ο καθ’ ομολογίαν πολυανθρωποκτόνος της Κύπρου: Σύμφωνα με τα στοιχεία του αστυνομικού ρεπορτάζ, πρόκειται για απόφοιτο της Σχολής Ευελπίδων, ο οποίος μάλιστα πέρυσι το Μάρτιο τιμήθηκε με μετάλλιο στρατιωτικής αξίας. Άρα, διαπιστώνουμε ότι τον ενδιέφερε η στρατιωτική του καριέρα και προσπαθούσε να είναι άριστος επαγγελματίας. Παράλληλα, είχε έντονη ενασχόληση με τη φωτογραφία, επιτυγχάνοντας να διακριθεί και σε αυτό τον τομέα. Ως προς το οικογενειακό του προφίλ, είχε παντρευτεί αλλά βρισκόταν σε διάσταση με τη σύζυγο του με την οποία έχουν αποκτήσει και παιδιά.
Ως απαθής, αμετανόητος και με πλήρη συνείδηση για τις πράξεις του, περιγράφεται από τον ψυχίατρο. Ο ίδιος φέρεται να δηλώνει ότι «απολάμβανε» να σκοτώνει τις αλλοδαπές γυναίκες, δηλώνοντας με κυνισμό, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του Τύπου, «Αισθανόμουν ωραία όταν τις έπνιγα», αποκαλύπτοντας τα βαθύτερα συναισθήματα που του προκαλούσε η θανάτωση αυτών των γυναικών.
Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά που γίνεται σε δημοσιεύματα για «δυο ανθρώπους μέσα σε ένα σώμα». Ειδικότερα, ο «Ορέστης» περιγράφεται ως ένας άνθρωπος με δύο πρόσωπα: το ένα του πειθαρχημένου στρατιωτικού και μειλίχιου φωτογράφου και το άλλο του στυγνού δολοφόνου.
Άξιο επισημάνσεως και πρέπει αναμφίβολα να αξιολογηθεί από τους ειδικούς επιστήμονες κατά τη σκιαγράφηση του ψυχο-εγκληματικού προφίλ του, είναι ότι η εν διαστάσει σύζυγός του, σύμφωνα με την ιστοσελίδα «Reporter», είχε κάνει καταγγελία σε βάρος του για βίαιη συμπεριφορά τον περασμένο Ιούνιο. Η γυναίκα υποστηρίζει ότι του είχε ζητήσει να χωρίσουν και αυτός αντέδρασε βίαια, σπάζοντας πράγματα μέσα στο σπίτι, προειδοποιώντας την πως «δεν ξέρει τι είναι ικανός να κάνει». Η γυναίκα εξέφρασε τότε φόβους για τη σωματική ακεραιότητα τόσο της ίδιας όσο και των παιδιών της. Ζήτησε να γίνουν συστάσεις στον σύζυγό της, αλλά δεν επιθυμούσε την ποινική του δίωξη (ενδεχομένως για να μην τον βλάψει επαγγελματικά; Δεν γνωρίζουμε). Η αστυνομία προέβη σε συστάσεις και ο Ίλαρχος απολογήθηκε, λέγοντας πως δεν σκόπευε να κάνει κακό στη γυναίκα του, αλλά ήταν εκνευρισμένος λόγω της απαίτησης της για διαζύγιο, το οποίο ο ίδιος δεν επιθυμούσε. Ο 35χρονος Ίλαρχος, σε μια άλλη περίπτωση, είχε καταγγείλει στην αστυνομία μια γυναίκα από τις Φιλιππίνες, αναφέροντας πως τον παρενοχλεί και τον εκβιάζει, ισχυριζόμενη ότι την έχει βιάσει. Όπως είπε στους αστυνομικούς, δεν επιθυμούσε τη δίωξη της γυναίκα αλλά έκανε την καταγγελία ώστε να προλάβει δική της καταγγελία για βιασμό, κάτι που σύμφωνα με τον ίδιο δεν ευσταθούσε. Η γυναίκα από τις Φιλιππίνες, πριν από λίγες μέρες είχε δηλώσει στην εφημερίδα «Πολίτης» ότι μετανιώνει που δεν έκανε τότε καταγγελία γιατί ίσως να είχε σώσει τη ζωή κάποιων γυναικών. Είπε ότι δεν έκανε καταγγελία γιατί πίστευε πως η αστυνομία θα την αντιμετώπιζε με απαξίωση, κάτι που συνέβαινε και με άλλες συμπατριώτισσες της.[4]
Όλα τα παραπάνω στοιχεία υποδηλώνουν μία ταραχή και ένα χάος στην προσωπική του ζωή, σε αντίθεση με την απόλυτη τάξη που επικρατούσε στην προσωπική του ζωή.
Τρία «πρόσωπα» στην επαγγελματική, κοινωνική και οικογενειακή ζωή του καθ’ ομολογίαν πολυανθρωποκτόνου: Από τα μέχρι στιγμής στοιχεία, επομένως, έχουμε να κάνουμε με ένα άτομο το οποίο φέρεται να εμφανίζεται όχι με δύο, αλλά με τρία διαφορετικά «πρόσωπα», στην επαγγελματική, στην κοινωνική και στην οικογενειακή του ζωή. Στην επαγγελματική του ζωή εμφανίζεται απολύτως συγκροτημένο και πειθαρχημένο άτομο, με υψηλούς στόχους τους οποίους επιτυγχάνει. Στην κοινωνική του ζωή, ο Ν.Μ. εμφανίζεται συγκρατημένος διατηρώντας ένα χαμηλό προφίλ, ευγενικό μεν αλλά ταυτόχρονο κλειστό και απόμακρο, ενώ στην οικογενειακή του ζωή εμφανίζεται βίαιος. Συνεπώς, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για έναν άνθρωπο που φέρεται να έχει την ικανότητα απόλυτου ελέγχου στην επαγγελματική του ζωή, όπως και στην κοινωνική του δράση, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τους ήπιους τόνους που κρατά, αλλά και από το γεγονός ότι φαίνεται να μην επιθυμεί να έχει πολλές κοινωνικές επαφές που θα μπορούσαν να τον οδηγήσουν στο να αποκαλύψει την άλλη όψη του-την «σκοτεινή» πλευρά του.
Αντίθετη είναι η εικόνα που φέρεται να έχει στο πλαίσιο της οικογένειάς του. Εκεί διαπιστώνεται ότι ο απόλυτος έλεγχος που έχει στον στρατό, χάνεται και ότι αδυνατεί να διαχειριστεί τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Εκεί η «μάσκα» πέφτει, γιατί ενδεχομένως αισθάνεται ότι πλέον αδυνατεί να έχει τον έλεγχο που τόσο πολύ θέλει να διατηρήσει στη ζωή του και αποκαλύπτονται τα «ευάλωτα» σημεία της ψυχοπαθολογίας του, τα οποία έχει την ικανότητα να κρύψει πολύ καλά στην επαγγελματική και κοινωνική του ζωή. Θα τολμήσω, λοιπόν, να κάνω λόγο για ένα άτομο που φέρεται να επιθυμεί να έχει τον απόλυτο έλεγχο των καταστάσεων και των προσώπων που τον περιβάλλουν, την απόλυτη πειθαρχία (δεν είναι τυχαία η επαγγελματική επιλογή του στρατού, στον οποίο όπως φαίνεται σημειώνει σημαντικές επιτυχίες), αλλά δεδομένου ότι στις διαπροσωπικές μας σχέσεις ο απόλυτος έλεγχος και η απόλυτη πειθαρχία και τάξη, δεν μπορούν να υπάρξουν γιατί υπεισέρχεται το ανθρώπινο συναίσθημα και η παρόρμηση, ο Ίλαρχος φέρεται να αδυνατεί να θέσει σε έλεγχο τις παρορμήσεις του, τις βαθύτερες ψυχολογικές ανάγκες του και να φτάνει στα άκρα για να ικανοποιήσει συναισθήματα που τον κρατούν εγκλωβισμένο σε τρία διαφορετικά «πρόσωπα-προσωπεία». Όλα τα παραπάνω ασφαλώς πρέπει να αποδειχθούν και να εξεταστούν όλοι οι παράγοντες που τον οδήγησαν στην ακραία εγκληματική του δράση. Γι’ αυτό αναμένουμε, με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, τις εξελίξεις και τα τελικά πορίσματα των ειδικών επιστημόνων που έχουν αναλάβει την υπόθεση.
Αναλύοντας την εγκληματική δράση: οργανωμένοι και μη οργανωμένοι/«ανοργάνωτοι» εγκληματίες: Πολύ σημαντική για την έρευνα και την απεικόνιση του ψυχο-εγκληματικού τους προφίλ των δραστών ειδεχθών εγκλημάτων, κυρίως κατά της ζωής και κατά της γενετήσιας ελευθερίας, είναι η ανάλυση της εγκληματικής τους δράσης και συμπεριφοράς κατά τη διάπραξη του εγκλήματος. Ειδικότερα, ο ερευνητής θα προσπαθήσει να εξετάσει εάν ο δράστης έχει λειτουργήσει οργανωμένα ή ανοργάνωτα. Να διευκρινίσω βέβαια στο σημείο αυτό, προς αποφυγήν παρερμηνειών, ότι δεν αναφέρομαι στο «οργανωμένο έγκλημα», αλλά ο όρος «οργανωμένος» εδώ αφορά τη συμπεριφορά που υιοθετεί ο δράστης πριν, κατά τη διάρκεια, και μετά τη διάπραξη του εγκλήματος. Πρόκειται με άλλα λόγια, για μια τυπολογία εγκληματία που σχετίζεται με τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζει την εγκληματική του δράση και εκτελεί την εγκληματική του πράξη. Για να είμαι ακόμα πιο ακριβής, η έρευνα διακρίνει τους οργανωμένους/organized και ανοργάνωτους/disorganized offenders (παραβάτες).
Στην πρώτη τυπολογία ανήκουν όσοι σχεδιάζουν πολύ προσεκτικά την εγκληματική τους δράση, καταστρώνουν προσεκτικά την εκτέλεση της πράξης τους και τον τρόπο διαφυγής από τον τόπο του εγκλήματος, ώστε να μη γίνουν αντιληπτοί και να μη συλληφθούν από τις αρχές. Στη δεύτερη τυπολογία ανήκουν οι μη οργανωμενοι/«ανοργάνωτοι» εγκληματίες/ disorganized criminals, οι οποίοι αντίθετα από τους organized, δεν σχεδιάζουν τη δράση τους, λειτουργούν υπό την παρόρμηση της στιγμής πολλές φορές και σε κάθε περίπτωση δεν λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα ώστε να μην αφήσουν ίχνη στον τόπο του εγκλήματος, όπως προσέχουν οι organized, ούτε λαμβάνουν μέτρα προστασίας, ώστε να μη γίνουν αντιληπτοί.
Συνεπώς, οι εγκληματίες που ανήκουν στην πρώτη τυπολογία, αφήνουν τον τόπο του εγκλήματος απείραχτο, στο μέτρο του εφικτού. Προσέχουν, δηλαδή, πολύ ώστε να μην αφήσουν ίχνη πίσω τους. Αντίθετα, στην περίπτωση του ανοργάνωτου εγκληματία, ο τόπος του εγκλήματος βρίσκεται σε «αταξία». Περιστασιακά, στον τόπο του εγκλήματος θα εντοπιστούν χαρακτηριστικά και των δύο κατηγοριών.
Μέθοδος εγκληματικής δράσης και «Yπογραφή» των δραστών εγκληματικών ενεργειών: O τρόπος που δρα ένας εγκληματίας/modus operandi/method of operation (MO) περιλαμβάνει στοιχεία που σχετίζονται με το θύμα που επιλέγεται από τον δράστη, τον τόπο της επίθεσης, τον χρόνο της επίθεσης, το μέσο/όπλο που χρησιμοποιείται για τη διάπραξη του εγκλήματος, καθώς και τη μέθοδο που χρησιμοποιείται για να μπορέσει ο δράστης να αποκτήσει πρόσβαση στο μέρος όπου βρίσκεται το θύμα. Η μέθοδος δράσης μπορεί να διαφοροποιηθεί, καθώς κατά τη διάρκεια της χαρακτηριζόμενης «εγκληματικής του καριέρας» ο δράστης μπορεί να αλλάξει τον τρόπο δράσης του, μαθαίνοντας από την εμπειρία του και από προηγούμενα λάθη του, με απώτερο στόχο να τελειοποιήσει τη μέθοδό του και να διαφύγει τη σύλληψη από τις αρχές.
Από την άλλη πλευρά, η «Υπογραφή» (Signature) ενός δράστη, διαφοροποιείται από το «Modus Operandi». Η «Υπογραφή» δεν περιλαμβάνει πράξεις απαραίτητες για την επιτυχή τέλεση ενός εγκλήματος, όπως το «Modus Operandi», αλλά αναφέρεται σε πράξεις και συμπεριφορές, των οποίων τα κίνητρα είναι άμεσα συνδεδεμένα με την ψυχοσύνθεση του δράστη και η πραγμάτωση αυτών προσφέρει στον δράστη συναισθηματική και ψυχική ικανοποίηση κάποιας προσωπικής του εσωτερικής ανάγκης ή φαντασίωσης. Κάθε ενέργεια, η οποία συχνά έχει μορφή τελετουργικού, συνιστά κομμάτι της «Υπογραφής».
Οι Holmes και Holmes υπογραμμίζουν ότι η Υπογραφή του δράστη/Οffender’s Signature ή Calling Card είναι «ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο αυτός/αυτή διαπράττει το έγκλημα». Η Υπογραφή μπορεί να αφορά τον τρόπο με τον οποίο σκοτώνει, μερικές λέξεις που μπορεί ο βιαστής να πει στο θύμα του, τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο ο δράστης αφήνει κάτι στον τόπο του εγκλήματος, ή κάποιον άλλο δείκτη/indicator.[5]
Τρόπος εγκληματικής δράσης του καθ’ ομολογίαν δράστη της Κύπρου: Πολύ σημαντικό, επομένως, ναεντοπισθούν τα σημεία σύνδεσης μεταξύ των πολλαπλών ανθρωποκτονιών, ώστε να συνθέσουμε τον τρόπο εγκληματικής δράσης του καθ’ ομολογίαν δράστη αλλά και αντλήσουμε σημαντικά στοιχεία για την Υπογραφή του. Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχω συλλέξει από το αστυνομικό ρεπορτάζ:
Ο 35χρονος επέλεγε τα θύματά του μέσω ενός ιστότοπου διαδικτυακών γνωριμιών και συνομιλούσε με αυτά. Στη φωτογραφία προφίλ του χρησιμοποιούσε φωτογραφία ενός άλλου συνάδελφού του ο οποίος αρχικά συνελήφθη και παρουσιάστηκε ενώπιον του Δικαστηρίου μαζί του, αφέθηκε όμως ελεύθερος μετά από ένα 24ωρο. Θεωρείται ότι χρησιμοποίησε τη φωτογραφία του συγκεκριμένου συναδέλφου του, γιατί έχουν ομοιότητες ως προς την εξωτερική τους εμφάνιση.Όλα τα θύματά του είναι αλλοδαπές, τις οποίες πιθανότατα απαξίωνε, θεωρώντας ότι «αξίζουν» τον θάνατο και μάλιστα, έναν θάνατο βασανιστικό και εξευτελιστικό. Ωστόσο, δεν έχουν όλα τα θύματα την ίδια εθνική καταγωγή.Πιθανότατα γνώριζε για όλα τα θύματά του ότι ήταν πολύ δύσκολο να ξεκινήσει οργανωμένη έρευνα εντοπισμού τους.Ο εντοπισμός των δύο άψυχων σωμάτων των γυναικών ανέδειξε σημαντικά σημεία σύνδεσης, με τις Αρχές να αναφέρονται σε «πανομοιότυπο τρόπο δράσης», καθώς και οι δυο γυναίκες ήταν από τις Φιλιππίνες, εντοπίστηκαν δεμένες, γυμνές, ενώ τις είχε πετάξει στο φρεάτιο. Ειδικότερα, και τα δύο θύματα δολοφονήθηκαν με στραγγαλισμό, αλλά ο δράστης δεν χρησιμοποίησε τις παλάμες και τα δάχτυλα, αλλά το εσωτερικό μέρος του αγκώνα σφίγγοντας τον λαιμό τους.Ως προς τον τόπο του εγκλήματος, γνώριζε πολύ καλά τα μέρη στα οποία έδρασε, στοιχείο που είναι πολύ σημαντικό για έναν άνθρωπο που θέλει να έχει τον έλεγχο και να αποφύγει τις απρόβλεπτες καταστάσεις και τον αιφνιδιασμό. Γι’ αυτό, σύμφωνα με δημοσιεύματα, απάντησε με κυνισμό όταν ερωτήθηκε εάν έχει δράσει και στην Ελλάδα «Δεν γνωρίζω τα μέρη εκεί. Δεν είχα πού να θάψω κάποια γυναίκα».Επίσης, τα μέρη στα οποία έδρασε μπορεί να είχαν για τον ίδιο μία πολύ μεγάλη συμβολική σημασία και με αυτό τον τρόπο να λειτουργούσε σαν σε ένα είδος «τελετουργίας» -τελετουργίας θανάτου. Ένα καίριο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί και μας προβληματίζει ερευνητικά είναι γιατί σκότωσε και τα δύο παιδιά. Σύμφωνα με όσα φέρεται να είπε ο ίδιος, έπνιξε την 8χρονη Elena γιατί τον είχε δει και φοβόταν ότι θα τον αποκαλύψει στις Αρχές, ενώ για την 6χρονη Sierra επιμένει ότι δεν την σκότωσε, αλλά ότι την έριξε αναίσθητη στο νερό και ότι πέθανε από εισρόφηση.Το ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε για να προσεγγίζει τα θύματά του ήταν «Ορέστης». Το στοιχείο αυτό μπορεί να σχετίζεται με τη βαθύτερη ψυχοσύνθεσή του, άρα την Υπογραφή του, καθώς πέρα από την μη αποκάλυψη της ταυτότητάς του, υποδύεται έναν ρόλο. Είναι ο «Ορέστης» και όχι ο Ν.Μ. Ο «Ορέστης» είναι αυτός που δρα και εγκληματεί σε βάρος των γυναικών και όχι ο Ν.Μ. Το γεγονός ότι «παίζει»/υιοθετεί έναν ρόλο, με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ίσως δρα και ως «copycat serial killer». Οι copycat murderers εμφανίζονται ως επίδοξοι μιμητές μιας συγκεκριμένης μεθοδολογίας εγκλήματος (copycat crimes), επιχειρώντας να αποπροσανατολίσουν τις αρχές. Ο «μιμητής» έχει την τάση να εντυπωσιάζεται από τη μεγάλη δημοσιότητα σχετικά με ανθρωποκτονίες που έχουν διαπραχθεί με ιδιαίτερη βιαιότητα και προσπαθεί να μιμηθεί τις ίδιες εγκληματικές ενέργειες. Να σημειωθεί ότι ο όρος «copycat effect» δημιουργήθηκε και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1916 λόγω των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν εκείνη την περίοδο «εμπνευσμένα» από τον διαβόητο Τζακ τον Αντεροβγάλτη/ Jack the Ripper.Ασφαλώς αυτή είναι μόνο μία εικασία μου, την οποία στηρίζω στα εξής στοιχεία: βιαιότητα πράξεων, ψευδώνυμο, αποτύπωση της φρίκης μέσα από φωτογραφίες αλλά και μετά τη σύλληψή του λειτουργεί σαν να «απολαμβάνει» τη δημοσιότητα που έχει λάβει από τα ΜΜΕ.Αναρτούσε φωτογραφίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τα μέρη όπου πετούσε τα άψυχα σώματα και μάλιστα «καλλιτεχνικές» φωτογραφίες. Το στοιχείο αυτό κρίνεται ιδιαιτέρως σοβαρό γιατί μέσα από αυτές τις φωτογραφίες, αν και ουσιαστικά αποκαλύπτει τον τόπο του εγκλήματος, μπορεί να αντλεί ψυχική ευχαρίστηση. Δηλαδή, η απεικόνιση αυτών των σημείων, τα οποία ο ίδιος φωτογράφιζε και στη συνέχεια αναρτούσε δημόσια ώστε και ο ίδιος αλλά και ένα ευρύτερο κοινό να τα βλέπει, ενδεχομένως ικανοποιούσε βαθύτερες ψυχικές ανάγκες του, υπενθυμίζοντάς του την ικανοποίηση που λάμβανε από τις δολοφονίες. Αυτό το στοιχείο, επίσης, σχετίζεται με την Υπογραφή του.
Serial killers και κίνητρα εγκληματικής δράσης: Με τον ορισμό, τη σκιαγράφηση του ψυχο-εγκληματικού προφίλ, τον τρόπο δράσης των serial killers (ανδρών και γυναικών) και με μελέτες περίπτωσης/case studies είχαμε ασχοληθεί στο pm http://www.postmodern.gr/egklima-ke-media-to-profil-ton-serial-killers/ και http://www.postmodern.gr/to-psycho-egklimatiko-profil-tis-gynekas-serial-killer/
Μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η τυπολογία των κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνων, η οποία έχει προταθεί από τον Ronald Holmes, έναν πολύ σημαντικό εγκληματολόγο από το Πανεπιστήμιο της Louisville, με εξειδίκευση στη μελέτη των κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνων. Πιο συγκεκριμένα, ο Holmes το έτος 1988 αναγνώρισε τέσσερεις υποκατηγορίες serial killers. Πρέπει, βέβαια, να υπογραμμίσω στο σημείο αυτό ότι στην πράξη δεν ακολουθούνται κατά γράμμα οι τυπολογίες, γιατί μπορεί εξετάζοντας μια περίπτωση ενός serial killer, να εντοπίσουμε χαρακτηριστικά γνωρίσματα και από άλλες υποκατηγορίες. Αποτελούν όμως μία σημαντική αφετηρία σκέψης και προβληματισμού. Οι υποκατηγορίες που προτείνονται από τον Holmes είναι οι ακόλουθες:
Οραματιστής/Visionary: Πρόκειται, κατά κανόνα, για ένα ψυχοπαθητικό άτομο, το οποίο αισθάνεται «υποχρεωμένο» να διαπράξει τους φόνους, επειδή ακούει φωνές ή βλέπει οράματα που του δίνουν την «εντολή» να δολοφονήσει κάποιους ανθρώπους.Οι προσανατολισμένοι σε μια αποστολή/Mission-Oriented: Πρόκειται για άτομα τα οποία διέπονται από την ιδεοληψία ότι έχουν μια συγκεκριμένη αποστολή πάνω στη γη, η οποία συνίσταται στο να «εξαγνίσουν» τον κόσμο από κάποιες κατηγορίες ανθρώπων, οι οποίοι κατά τη διαστρεβλωμένη ηθική τους δεν αξίζουν να ζουν κι αν «εξολοθρευτούν» (η χρήση του ρήματος δεν είναι τυχαία), ο κόσμος θα γίνει ένα καλύτερο μέρος να ζει κανείς. Τέτοιες ομάδες ανθρώπων που, κατά την κρίση των συγκεκριμένων ατόμων, πρέπει να φονευτούν είναι, για παράδειγμα, οι ιερόδουλες, οι μετανάστες, οι ομοφυλόφιλοι κ.λπ.Ο ηδονιστικός δολοφόνος/Hedonistic Killer: Σκοτώνει για την απόλαυση που αποκομίζει με την πράξη της δολοφονίας και μάλιστα είναι αξιοσημείωτο ότι ορισμένες φορές νιώθει σεξουαλική ικανοποίηση όταν διαπράττει τον φόνο.Ο «διψασμένος» για εξουσία/Power-Oriented: Πρόκειται για τον τύπο του ανθρωποκτόνου που δολοφονεί για να αποκτήσει εξουσία και να δείξει τη δύναμη, την ισχύ του, πάνω στα θύματά του. Αυτού του τύπου οι ανθρωποκτόνοι δεν είναι, κατά τον Holmes, ψυχοπαθητικές προσωπικότητες, αλλά έχουν εμμονή με το να αιχμαλωτίζουν και να ελέγχουν τα θύματά τους, εξαναγκάζοντάς τα να υπακούσουν κάθε επιθυμία και κάθε εντολή τους.
Οι πολύ σοβαρές κοινωνικές διαστάσεις της υπόθεσης: Τέλος, υπάρχει ένα ακόμα φλέγον ζήτημα που πρέπει να αναδειχθεί. Οι προεκτάσεις μίας τόσο σοβαρής υπόθεσης υψηλού εγκληματολογικού ενδιαφέροντος, όπως η υπόθεση των κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτονιών στην Κύπρο, μπορεί να είναι πολύ σοβαρές και σε κοινωνικό επίπεδο. Μου φαίνεται αδιανόητο να ισχύει ότι οικογένεια με παιδιά έβγαζε φωτογραφίες στον τόπο του εγκλήματος, όπως αναδείχθηκε στο αστυνομικό ρεπορτάζ![6] Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι η βία λαμβάνει πολλές και επικίνδυνες μορφές και δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις, «διδάσκεται» ακόμα και από τους ίδιους τους γονείς, ακόμα και χωρίς πρόθεση Με συγκλονίζει το γεγονός, εάν ισχύει, και με προβληματίζει το τι ακριβώς είπαν οι γονείς στα παιδάκια τους… «Ας βγάλουμε μία ωραία φωτογραφία στο μέρος όπου ένας άντρας φέρεται να πετούσε άψυχα σώματα γυναικών και παιδιών, μέσα σε βαλίτσες;». Χωρίς να θέλουμε να «καταδικάσουμε» καμία οικογένεια για τις πράξεις της, πιστεύω ότι είναι αναγκαίο να περάσουμε ένα μήνυμα ότι οι γονείς δεν πρέπει να παρασύρονται από τα ΜΜΕ και να συγχέουν τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα. Αντίθετα, πρέπει να έχουν την ωριμότητα και την κριτική σκέψη να αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα και πολυπλοκότητα των εγκληματολογικών υποθέσεων που παρουσιάζονται στα μίντια και να υπάρχει αντίστοιχη ενημέρωση των γονέων από τα ΜΜΕ για το πώς πρέπει να ενημερώσουν τα παιδιά τους, λαμβάνοντας κάθε φορά υπ’ όψιν τον ιδιαίτερο ψυχισμό των παιδιών και την ηλικία στην οποία βρίσκονται.
Παράλληλα μία πολύ σοβαρή πτυχή, όχι μόνο στην υπόθεση της Κύπρου αλλά και σε άλλες αντίστοιχες υποθέσεις ανθρωποκτόνων που έχουν δράσει με ιδιαίτερη βιαιότητα και η υπόθεσή τους έχει λάβει πολύ μεγάλη δημοσιότητα από τα μίντια, αφορά τις επιπτώσεις στην οικογένεια που μένει πίσω και κυρίως στα παιδιά που δεν φέρουν καμία απολύτως ευθύνη για τις εγκληματικές πράξεις των γονέων, αλλά δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις επιβεβαιώνεται το περίφημο ««αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα». Απαιτείται όμως πολύ μεγάλη προσοχή, ώστε όλα τα παιδιά να προστατευθούν και να υπάρξει μέριμνα για την ομαλή πορεία ζωής τους, καθώς το τραύμα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πολύ μεγάλο για την ευαίσθητη και εύθραυστη παιδική ψυχή, δεδομένου ότι τα παιδιά σε αντίστοιχες υποθέσεις καλούνται να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν μία διπλή σκληρή πραγματικότητα: την αποδοχή για τις εγκληματικές πράξεις του γονιού και την κοινωνική κατακραυγή.
Δεν θα μπορούσα, κλείνοντας, να μην αναφερθώ στο μείζον ζήτημα που αναδείχθηκε από τα διεθνή μέσα, μετά την αποκάλυψη των ανθρωποκτονιών, με τον καταγγελτικό λόγο για συνθήκες «σύγχρονης δουλείας» και συστήματος εκμετάλλευσης δεκάδων χιλιάδων γυναικών που μετανάστευσαν για να δουλέψουν ως οικιακοί βοηθοί. Σύμφωνα με το BBC, Φιλιππινέζοι διαδηλωτές κατηγόρησαν την Αστυνομία Κύπρου ότι δεν κατάφερε να διερευνήσει σωστά τις εξαφανίσεις των θυμάτων λόγω του μεταναστευτικού τους περιβάλλοντος[7].
Συνοψίζοντας, η πολύκροτη υπόθεση Κύπρου είναι μία πολυσύνθετη υπόθεση που δεν λαμβάνει μόνον εγκληματολογικές διαστάσεις, αλλά και κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις, με την παραίτηση -για λόγους πολιτικής ευθιξίας- του Κύπριου Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, Ιωνά Νικολάου.
Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν, δυστυχώς, ότι το εγκληματικό φαινόμενο είναι απολύτως συνυφασμένο με ευρύτερες κοινωνικές εξελίξεις και η ανάλυση της κάθε εγκληματικής ενέργειας πρέπει πάντοτε να γίνεται σε συσχετισμό με την κοινωνία και ασφαλώς να αξιολογούνται τα ειδικά χαρακτηριστικά της και να εξετάζεται η ψυχοπαθολογία του κάθε δράστη. Όλα αυτά τα στοιχεία, εάν αξιολογούνται ορθά, με τρόπο ολοκληρωμένο, επιστημονικό, τεκμηριωμένο αλλά και έγκαιρα, μπορούν κατά την άποψή μου να οδηγήσουν ακόμα και στην πρόληψη του εγκλήματος. Να μην υπάρχει ολιγωρία όταν χάνεται μία ανθρώπινη ζωή. Κάθε ανθρώπινη ζωή έχει αξία, αυτό δεν πρέπει να το ξεχάσουμε ποτέ, ούτε εμείς ως ενεργά μέλη μίας κοινωνίας, ούτε οι αρμόδιοι φορείς που χαράσσουν την αντεγκληματική πολιτική και είναι υπεύθυνοι για την προστασία του πολίτη.
της Αγγελικής Καρδαρά.
http://www.postmodern.gr
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
