2019-06-08 17:51:46
από τον Συντακτική Ομάδα Law & Order
Η εξαίρεση των γυναικών από την στρατιωτική θητεία δεν θίγει τις αρχές της καθολικότητας και της στρατιωτικής ισότητας και δεν παραβιάζει την ισότητα των φύλων. Αυτό δεν σημαίνει πως ο νομοθέτης κωλύεται να τροποποιήσει τον σχετικό νόμο, προβλέποντας και την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία των γυναικών
Η ισότητα των φύλων αποτελεί ειδικότερη έκφανση της γενικής αρχής της ισότητας (άρθρο 4 παρ. 1 του Συντάγματος). Η ισότητα στην οποία αναφέρεται το άρθρο 4 παρ. 1 του Συντάγματος δεν είναι τυπικοαριθμητική, αλλά ουσιαστική ή αναλογική, που επιτάσσει την όμοια μεταχείριση των ομοίων περιπτώσεων και την ανόμοια ρύθμιση των ανόμοιων περιπτώσεων. Ως προς τις έννομες συνέπειες η διάταξη δεν προβλέπει ισότητα ενώπιον του νόμου, αλλά ισότητα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων μεταξύ των δύο φύλων.
Αναφορικά με το άρθρο 4 παρ. 6 αυτό κατά τρόπο πρωτότυπο καθιδρύει την υποχρέωση συμβολής στην άμυνα της πατρίδας, η οποία έγκειται στην ενεργό άμυνα σε περίπτωση υπαρκτού κινδύνου. Η στρατιωτική υποχρέωση καταρχήν αποτελεί μια υποχρέωση που επιβάλλεται απευθείας από το Σύνταγμα και δεν μπορεί να καταργηθεί ή να περιοριστεί με νόμο, παρά μόνο για λόγους αντικειμενικούς.
Η συνταγματική διάταξη δεν καθιερώνει απευθείας ούτε επιβάλλει στον νομοθέτη την καθιέρωση στρατιωτικής θητείας, αλλά καταλείπει σε αυτόν την διακριτική ευχέρεια για την θέσπισή της, την διαμόρφωση της και τον τρόπο εκπλήρωσής της.
Μάλιστα το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) αναφέρει πως δεν θίγεται ούτε η αρχή της ίσης μεταχείρισης που καθιερώνει το ευρωπαϊκό δίκαιο και συνεπώς δεν παραβιάζεται ούτε η Οδηγία 76/207 «Περί της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως ανδρών και γυναικών, όσον αφορά την πρόσβαση σε απασχόληση, την επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση και τις συνθήκες εργασίας».
Το ίδιο μάλιστα το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Δ.Ε.Ε.) στην υπόθεση C – 186/01 απεφάνθη πως ο τρόπος οργάνωσης της στρατιωτικής θητείας και της εξαίρεσης από αυτήν των γυναικών όχι μόνο δεν παρεκκλίνει από την αρχή της ίσης μεταχείρισης, αλλά δεν εμπίπτει ούτε στο πεδίο εφαρμογής κοινοτικών διατάξεων.
Περιπτώσεις επαγγελματικής πρόσβασης και παρεκκλίσεις από την ισότητα των φύλων
Η υποχρέωση παροχής ένοπλης υπηρεσίας έχουν οι δυνάμενοι να φέρουν όπλα κατά την κρίση του νομοθέτη. Σε μια σειρά όμως άλλων υποθέσεων για ζητήματα επαγγελματικής πρόσβασης που συνεπάγονταν και χρήση όπλου για τις γυναίκες το ΣτΕ είτε έκρινε πως η εξαίρεση των γυναικών συνιστά παρέκκλιση από την ισότητα των φύλων είτε πως λόγω της ισότητας των φύλων απαιτείται πλήρης νομικής εξομοίωση ανδρών και γυναικών.
Συγκεκριμένα με την Ολομ ΣτΕ 3018/2014 κρίθηκε πως ο πλήρης αποκλεισμός των γυναικών από την πρόσβαση στο επάγγελμα του ειδικού φρουρού αποτελεί παρέκκλιση από την αρχή της ίσης μεταχείρισης και πως το συγκεκριμένο μέτρο δεν πληροί την αρχή της αναλογικότητας. Επίσης οι Ολομ ΣτΕ 147/2013 και 4074, 4081/2015 έκριναν πως αντίκεινται στο άρθρο 4 παρ. 2 και 116 παρ. 2 Σ η ποσόστωση εις βάρος των γυναικών κατά την πρόσληψη ειδικού ένστολου προσωπικού στην Δημοτική Αστυνομία. Ενώ στην ΣτΕ 4031/2015 το Δικαστήριο δεν υιοθέτησε το κριτήριο της δικαιολογημένης διαφοροποίησης λόγω φύλου, θεωρώντας πως η επιβολή κοινών δοκιμασιών για την εισαγωγή στην δημοτική αστυνομία δεν αποτελεί άμεση διάκριση. Τέλος στην ΣτΕ 1016/2015 επαναλαμβάνει το Δικαστήριο την ανάγκη πρόβλεψης καθολικών κριτηρίων στην περίπτωση προκήρυξης θέσεων για τις Ειδικές Δυνάμεις των Ενόπλων Δυνάμεων.
Ορισμός και ανακαθορισμός από το νομοθέτη
Συνοψίζοντας, ο νομοθέτης σταθμίζοντας κάθε φορά την υφιστάμενες συνθήκες μπορεί να ορίσει και να ανακαθορίσει κάθε φορά την υποχρέωση στράτευσης. Η εξαίρεση των γυναικών από την στρατιωτική θητεία δεν θίγει τις αρχές της καθολικότητας και της στρατιωτικής ισότητας και δεν παραβιάζει την ισότητα των φύλων, όπως απεδείχθη. Αυτό δεν σημαίνει πως ο νομοθέτης κωλύεται να τροποποιήσει τον σχετικό νόμο, προβλέποντας και την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία των γυναικών (ήδη μπορούν να στρατευθούν εν καιρώ ειρήνης εθελούσια).
Συνταγματικά συνεπέστερο και εγγύτερο στον νομικό λόγο των διατάξεων αυτών κατά την άποψη του γράφοντος θα ήταν να προβλεφθεί η αλλαγή αυτή και να απαλλάσσονται αποκλειστικά εκείνες οι κατηγορίες γυναικών που απολαμβάνουν προστασίας από ειδικές συνταγματικές διατάξεις (μητρότητα, αναπηρία, πολυτεκνία), κατά τον ίδιο τρόπο που θεσπίζονται εξαιρέσεις και για τους άρρενες με το ισχύον καθεστώς.
________________________________
Πηγές:
[1] Π. Δ. Δαγτόγλου, Ατομικά Δικαιώματα, εκδ. ΣΑΚΚΟΥΛΑ, Αθήνα, 4η έκδοση, 2012, σελ. 872 επ.
[2] Κώστας Χ. Χρυσόγονος, Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, 3η έκδοση, Αθήνα, 2006, σελ. 156 επ.
Του Κωνσταντίνου Γ. Μουρτοπάλλα, Μέλος του εργαστηρίου του Συνταγματικού Δικαίου του Τομέα Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα syntagmawatch
(ΠΗΓΗ: lawandorder.gr)
Η εξαίρεση των γυναικών από την στρατιωτική θητεία δεν θίγει τις αρχές της καθολικότητας και της στρατιωτικής ισότητας και δεν παραβιάζει την ισότητα των φύλων. Αυτό δεν σημαίνει πως ο νομοθέτης κωλύεται να τροποποιήσει τον σχετικό νόμο, προβλέποντας και την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία των γυναικών
Η ισότητα των φύλων αποτελεί ειδικότερη έκφανση της γενικής αρχής της ισότητας (άρθρο 4 παρ. 1 του Συντάγματος). Η ισότητα στην οποία αναφέρεται το άρθρο 4 παρ. 1 του Συντάγματος δεν είναι τυπικοαριθμητική, αλλά ουσιαστική ή αναλογική, που επιτάσσει την όμοια μεταχείριση των ομοίων περιπτώσεων και την ανόμοια ρύθμιση των ανόμοιων περιπτώσεων. Ως προς τις έννομες συνέπειες η διάταξη δεν προβλέπει ισότητα ενώπιον του νόμου, αλλά ισότητα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων μεταξύ των δύο φύλων.
Αναφορικά με το άρθρο 4 παρ. 6 αυτό κατά τρόπο πρωτότυπο καθιδρύει την υποχρέωση συμβολής στην άμυνα της πατρίδας, η οποία έγκειται στην ενεργό άμυνα σε περίπτωση υπαρκτού κινδύνου. Η στρατιωτική υποχρέωση καταρχήν αποτελεί μια υποχρέωση που επιβάλλεται απευθείας από το Σύνταγμα και δεν μπορεί να καταργηθεί ή να περιοριστεί με νόμο, παρά μόνο για λόγους αντικειμενικούς.
Η συνταγματική διάταξη δεν καθιερώνει απευθείας ούτε επιβάλλει στον νομοθέτη την καθιέρωση στρατιωτικής θητείας, αλλά καταλείπει σε αυτόν την διακριτική ευχέρεια για την θέσπισή της, την διαμόρφωση της και τον τρόπο εκπλήρωσής της.
Μάλιστα το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) αναφέρει πως δεν θίγεται ούτε η αρχή της ίσης μεταχείρισης που καθιερώνει το ευρωπαϊκό δίκαιο και συνεπώς δεν παραβιάζεται ούτε η Οδηγία 76/207 «Περί της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως ανδρών και γυναικών, όσον αφορά την πρόσβαση σε απασχόληση, την επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση και τις συνθήκες εργασίας».
Το ίδιο μάλιστα το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Δ.Ε.Ε.) στην υπόθεση C – 186/01 απεφάνθη πως ο τρόπος οργάνωσης της στρατιωτικής θητείας και της εξαίρεσης από αυτήν των γυναικών όχι μόνο δεν παρεκκλίνει από την αρχή της ίσης μεταχείρισης, αλλά δεν εμπίπτει ούτε στο πεδίο εφαρμογής κοινοτικών διατάξεων.
Περιπτώσεις επαγγελματικής πρόσβασης και παρεκκλίσεις από την ισότητα των φύλων
Η υποχρέωση παροχής ένοπλης υπηρεσίας έχουν οι δυνάμενοι να φέρουν όπλα κατά την κρίση του νομοθέτη. Σε μια σειρά όμως άλλων υποθέσεων για ζητήματα επαγγελματικής πρόσβασης που συνεπάγονταν και χρήση όπλου για τις γυναίκες το ΣτΕ είτε έκρινε πως η εξαίρεση των γυναικών συνιστά παρέκκλιση από την ισότητα των φύλων είτε πως λόγω της ισότητας των φύλων απαιτείται πλήρης νομικής εξομοίωση ανδρών και γυναικών.
Συγκεκριμένα με την Ολομ ΣτΕ 3018/2014 κρίθηκε πως ο πλήρης αποκλεισμός των γυναικών από την πρόσβαση στο επάγγελμα του ειδικού φρουρού αποτελεί παρέκκλιση από την αρχή της ίσης μεταχείρισης και πως το συγκεκριμένο μέτρο δεν πληροί την αρχή της αναλογικότητας. Επίσης οι Ολομ ΣτΕ 147/2013 και 4074, 4081/2015 έκριναν πως αντίκεινται στο άρθρο 4 παρ. 2 και 116 παρ. 2 Σ η ποσόστωση εις βάρος των γυναικών κατά την πρόσληψη ειδικού ένστολου προσωπικού στην Δημοτική Αστυνομία. Ενώ στην ΣτΕ 4031/2015 το Δικαστήριο δεν υιοθέτησε το κριτήριο της δικαιολογημένης διαφοροποίησης λόγω φύλου, θεωρώντας πως η επιβολή κοινών δοκιμασιών για την εισαγωγή στην δημοτική αστυνομία δεν αποτελεί άμεση διάκριση. Τέλος στην ΣτΕ 1016/2015 επαναλαμβάνει το Δικαστήριο την ανάγκη πρόβλεψης καθολικών κριτηρίων στην περίπτωση προκήρυξης θέσεων για τις Ειδικές Δυνάμεις των Ενόπλων Δυνάμεων.
Ορισμός και ανακαθορισμός από το νομοθέτη
Συνοψίζοντας, ο νομοθέτης σταθμίζοντας κάθε φορά την υφιστάμενες συνθήκες μπορεί να ορίσει και να ανακαθορίσει κάθε φορά την υποχρέωση στράτευσης. Η εξαίρεση των γυναικών από την στρατιωτική θητεία δεν θίγει τις αρχές της καθολικότητας και της στρατιωτικής ισότητας και δεν παραβιάζει την ισότητα των φύλων, όπως απεδείχθη. Αυτό δεν σημαίνει πως ο νομοθέτης κωλύεται να τροποποιήσει τον σχετικό νόμο, προβλέποντας και την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία των γυναικών (ήδη μπορούν να στρατευθούν εν καιρώ ειρήνης εθελούσια).
Συνταγματικά συνεπέστερο και εγγύτερο στον νομικό λόγο των διατάξεων αυτών κατά την άποψη του γράφοντος θα ήταν να προβλεφθεί η αλλαγή αυτή και να απαλλάσσονται αποκλειστικά εκείνες οι κατηγορίες γυναικών που απολαμβάνουν προστασίας από ειδικές συνταγματικές διατάξεις (μητρότητα, αναπηρία, πολυτεκνία), κατά τον ίδιο τρόπο που θεσπίζονται εξαιρέσεις και για τους άρρενες με το ισχύον καθεστώς.
________________________________
Πηγές:
[1] Π. Δ. Δαγτόγλου, Ατομικά Δικαιώματα, εκδ. ΣΑΚΚΟΥΛΑ, Αθήνα, 4η έκδοση, 2012, σελ. 872 επ.
[2] Κώστας Χ. Χρυσόγονος, Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, 3η έκδοση, Αθήνα, 2006, σελ. 156 επ.
Του Κωνσταντίνου Γ. Μουρτοπάλλα, Μέλος του εργαστηρίου του Συνταγματικού Δικαίου του Τομέα Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα syntagmawatch
(ΠΗΓΗ: lawandorder.gr)
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
«Κρατάς μυστικό;»: Γκρίνιες στον ALPHA...
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
