2019-07-10 22:30:41
Μέσα στην περίοδο τῶν περίπου χιλίων τριακοσίων ἐτῶν ὅπου ἔχουμε ἱστορικές μαρτυρίες γιά τήν ὕπαρξη μοναστικῆς ζωῆς στό Ἅγιον Ὄρος, ἡ τέχνη καί τά γράμματα, ὅπως ἀκριβῶς καλλιεργήθηκαν στο Ἅγιον Ὄρος, εἶναι ἕνα ἀνοικτό μήνυμα γιά ὅλον τόν κόσμο. Εἶναι ἕνα πολύ δυναμικό στοιχεῖο τῆς ὀρθόδοξης πνευματικότητας ἡ τέχνη καί, γενικά, ἡ πολιτιστική προσφορά τοῦ Ἁγίου Ὄρους· ἕνα πολύ δυναμικό στοιχεῖο στόν διάλογο τῆς μοναχικῆς ζωῆς μέ τόν κόσμο.
Τό Ἅγιον Ὄρος ἀποτελεῖ ἕνα ἀποκορύφωμα, θά λέγαμε, ἑνός ὀρθόδοξου
πνευματικοῦ πολιτισμοῦ πού ἄνθησε καί συνεχίζει νά ἀνθεῖ πάνω ἀπό δώδεκα αἰῶνες και ἔχει δώσει θαυμαστά δείγματα σε ὅλους τούς τομεῖς τῶν δημιουργημάτων τοῦ ἀνθρώπινου πνεύματος. Στάθηκε ὡς τόπος πρόσφορος ὄχι μόνο γιά τή μοναχική ἀποταγή ἡμῶν τῶν μοναχῶν καί γιά τήν ἄσκηση, ἀλλά καί σάν μία ἑστία πολιτισμοῦ, γραμμάτων ἀλλά και καλλιτεχνικῶν ἐπιτευγμάτων. Ὅλα αὐτά ἔχουν ἀποθησαυριστεῖ, ἀλλά καί διαφυλαχθεῖ ὡς κόρη ὀφθαλμοῦ μέ ζῆλο καί περισσή φροντίδα, πολλές μάλιστα φορές μέ μία παραδειγματική αὐταπάρνηση τῶν Ἁγιορειτῶν μοναχῶν μέσα στούς αἰῶνες
. Καί σάν μία κληρονομιά τοῦ παρελθόντος μας, ὄχι μόνο τῆς πατρίδας μας ἀλλά καί ὁλόκληρου τοῦ κόσμου. Αὐτό εὔκολα μπορεῖ νά τό διαπιστώσει κανείς, ἰδιαίτερα ὅσοι ἀπό τούς ἀναγνῶστες ἔχουν τήν εὐκαιρία να ἔλθουν ὡς προσκυνητές στό Ἅγιον Ὄρος. Δέν τά βλέπουν, μάλιστα, τά παραπάνω οἱ πατέρες ὡς μουσειακά ἤ ἐκθεσιακά ἀντικείμενα τέχνης, ἀλλά ὡς μία συνέχεια ζωῆς.
Μάλιστα, στήν ἀκτινοβολία αὐτή τῆς τέχνης, ὅπως ἔχει καλλιεργηθεῖ ἀνά τούς αἰῶνες στό Ἅγιον Ὄρος, συνέβαλε πολύ και ἡ λειτουργική ζωή, καθώς στό Περιβόλι τῆς Παναγίας ἡ τέχνη ἔχει συνδεθεῖ ἄμεσα μέ τή λειτουργική ζωή τῶν μοναχῶν τόσο μέσα στό διακόνημά μας, γιά ὅσους πατέρες καλλιεργοῦν τίς τέχνες, ὅπως ὁ γράφων, πού εἶναι ἁγιογράφος, ὅσο καί μέσα ἀπό τίς ἀκολουθίες, ἀπό την κοινή προσευχή πού γίνεται στόν ναό. Ἡ τέχνη εἶναι μέρος τῆς ζωῆς μας. Εἶναι μέρος τῆς λειτουργικῆς ζωῆς μας. Εἶναι γνωστό ὅτι τό Ἅγιον Ὄρος φιλοξενεῖ σήμερα τή μεγαλύτερη συγκέντρωση χριστιανικῆς τέχνης στόν κόσμο.
Εἰδικότερα, ὅσον ἀφορᾶ τή ζωγραφική τέχνη, εἶναι ἡ μεγαλύτερη παγκοσμίως, χωρίς δόση ὑπερβολῆς. Παντοῦ στον Ἄθωνα συναντοῦμε τά ἀντικείμενα τῆς ἁγιορειτικῆς τέχνης καί τοῦ πολιτισμοῦ, κυρίως -ὅπως εἶναι φυσικό- στά μεγάλα μοναστήρια, πού εἶναι περιτειχισμένα καί ὡς ἐκ τούτου κατόρθωσαν και διαφύλαξαν ἀποτελεσματικότερα την πολιτιστική κληρονομιά τους. Μάλιστα, ὅσα ἔργα τέχνης σώζονται σήμερα στό Ἅγιον Ὄρος δέν ἀποτελοῦν καί τό σύνολο τῆς καλλιτεχνικῆς δημιουργίας πού συνδέεται μέ το Ἅγιον Ὄρος, καθώς εἶναι γνωστό ὅτι μεγάλο μέρος τῶν συλλογῶν ἤ ἔχει κλαπεῖ ἤ ἔχει ὑποστεῖ ἀνεπανόρθωτες ζημιές στό πέρασμα τῶν αἰώνων.
Στήν ἁγιορειτική τέχνη, εἴτε εἶναι μνημειακή εἴτε κειμηλιακή, περιλαμβάνονται ἀρχιτεκτονικά σύνολα, ἔργα γλυπτικῆς, ξυλογλυπτικῆς, χαλκοτεχνίας, χρυσοκεντητικῆς, τοιχογραφίες (μιλᾶμε, με κίνδυνο νά φανοῦμε ὑπερβολικοί, ὅτι ὑπάρχουν στο Ἅγιον Ὄρος χιλιόμετρα τοιχογραφημένων ἐπιφανειῶν στούς ναούς καί στα παρεκκλήσιά του). Ἐπίσης, οἱ φορητές εἰκόνες, ἡ διακόσμηση τῶν χειρογράφων, ἡ μεταλλοτεχνία, ἡ βιβλιοτεχνία. Ὅλα αὐτά, ὡς σύνολο ἀλλά και ἐπί μέρους, ἔχουν ἐπηρεάσει τήν καλλιτεχνική δημιουργία σέ ὁλόκληρο τον κόσμο.
Ὅλες αὐτές οἱ εἰκαστικές καλλιτεχνικές ἐκφράσεις, ὅπως εἶναι ἡ ἁγιογραφία, ἡ ξυλογλυπτική, ἡ ἀργυροχρυσοχοΐα, ἡ ἀντιγραφή κωδίκων καί τόσες ἄλλες μορφές τέχνης, ἐργάσθηκαν πάρα πολύ -συνεργάσθηκαν, θά λέγαμε, καλύτερα- γιά νά δώσουν αὐτό τό θαῦμα τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Συνεργάσθηκαν γιά να ἀποκτήσει ὁ ἱερός αὐτός τόπος αὐτή τή μοναδικότητα ἐντός τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου. Μία μοναδικότητα ἡ ὁποία ὅμως προσείλκυσε ἀνθρώπους ἀπ' ὅλους τους ὀρθόδοξους λαούς, ἀφοῦ βλέπουμε στόν Ἄθωνα μοναχούς ἀπ' ὅλες τίς ὀρθόδοξες χῶρες, εἰδικότερα τῶν Βαλκανίων, νά ἀσκοῦνται ἀπό τά πρῶτα χρόνια τῆς παρουσίας τοῦ μοναχισμοῦ στήν περιοχή.
Άρθρο του μοναχού Παταπίου Καυσοκαλυβίτου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια στις 29 Μαίου 2019
agioritikesmnimes
Τό Ἅγιον Ὄρος ἀποτελεῖ ἕνα ἀποκορύφωμα, θά λέγαμε, ἑνός ὀρθόδοξου
πνευματικοῦ πολιτισμοῦ πού ἄνθησε καί συνεχίζει νά ἀνθεῖ πάνω ἀπό δώδεκα αἰῶνες και ἔχει δώσει θαυμαστά δείγματα σε ὅλους τούς τομεῖς τῶν δημιουργημάτων τοῦ ἀνθρώπινου πνεύματος. Στάθηκε ὡς τόπος πρόσφορος ὄχι μόνο γιά τή μοναχική ἀποταγή ἡμῶν τῶν μοναχῶν καί γιά τήν ἄσκηση, ἀλλά καί σάν μία ἑστία πολιτισμοῦ, γραμμάτων ἀλλά και καλλιτεχνικῶν ἐπιτευγμάτων. Ὅλα αὐτά ἔχουν ἀποθησαυριστεῖ, ἀλλά καί διαφυλαχθεῖ ὡς κόρη ὀφθαλμοῦ μέ ζῆλο καί περισσή φροντίδα, πολλές μάλιστα φορές μέ μία παραδειγματική αὐταπάρνηση τῶν Ἁγιορειτῶν μοναχῶν μέσα στούς αἰῶνες
Μάλιστα, στήν ἀκτινοβολία αὐτή τῆς τέχνης, ὅπως ἔχει καλλιεργηθεῖ ἀνά τούς αἰῶνες στό Ἅγιον Ὄρος, συνέβαλε πολύ και ἡ λειτουργική ζωή, καθώς στό Περιβόλι τῆς Παναγίας ἡ τέχνη ἔχει συνδεθεῖ ἄμεσα μέ τή λειτουργική ζωή τῶν μοναχῶν τόσο μέσα στό διακόνημά μας, γιά ὅσους πατέρες καλλιεργοῦν τίς τέχνες, ὅπως ὁ γράφων, πού εἶναι ἁγιογράφος, ὅσο καί μέσα ἀπό τίς ἀκολουθίες, ἀπό την κοινή προσευχή πού γίνεται στόν ναό. Ἡ τέχνη εἶναι μέρος τῆς ζωῆς μας. Εἶναι μέρος τῆς λειτουργικῆς ζωῆς μας. Εἶναι γνωστό ὅτι τό Ἅγιον Ὄρος φιλοξενεῖ σήμερα τή μεγαλύτερη συγκέντρωση χριστιανικῆς τέχνης στόν κόσμο.
Εἰδικότερα, ὅσον ἀφορᾶ τή ζωγραφική τέχνη, εἶναι ἡ μεγαλύτερη παγκοσμίως, χωρίς δόση ὑπερβολῆς. Παντοῦ στον Ἄθωνα συναντοῦμε τά ἀντικείμενα τῆς ἁγιορειτικῆς τέχνης καί τοῦ πολιτισμοῦ, κυρίως -ὅπως εἶναι φυσικό- στά μεγάλα μοναστήρια, πού εἶναι περιτειχισμένα καί ὡς ἐκ τούτου κατόρθωσαν και διαφύλαξαν ἀποτελεσματικότερα την πολιτιστική κληρονομιά τους. Μάλιστα, ὅσα ἔργα τέχνης σώζονται σήμερα στό Ἅγιον Ὄρος δέν ἀποτελοῦν καί τό σύνολο τῆς καλλιτεχνικῆς δημιουργίας πού συνδέεται μέ το Ἅγιον Ὄρος, καθώς εἶναι γνωστό ὅτι μεγάλο μέρος τῶν συλλογῶν ἤ ἔχει κλαπεῖ ἤ ἔχει ὑποστεῖ ἀνεπανόρθωτες ζημιές στό πέρασμα τῶν αἰώνων.
Στήν ἁγιορειτική τέχνη, εἴτε εἶναι μνημειακή εἴτε κειμηλιακή, περιλαμβάνονται ἀρχιτεκτονικά σύνολα, ἔργα γλυπτικῆς, ξυλογλυπτικῆς, χαλκοτεχνίας, χρυσοκεντητικῆς, τοιχογραφίες (μιλᾶμε, με κίνδυνο νά φανοῦμε ὑπερβολικοί, ὅτι ὑπάρχουν στο Ἅγιον Ὄρος χιλιόμετρα τοιχογραφημένων ἐπιφανειῶν στούς ναούς καί στα παρεκκλήσιά του). Ἐπίσης, οἱ φορητές εἰκόνες, ἡ διακόσμηση τῶν χειρογράφων, ἡ μεταλλοτεχνία, ἡ βιβλιοτεχνία. Ὅλα αὐτά, ὡς σύνολο ἀλλά και ἐπί μέρους, ἔχουν ἐπηρεάσει τήν καλλιτεχνική δημιουργία σέ ὁλόκληρο τον κόσμο.
Ὅλες αὐτές οἱ εἰκαστικές καλλιτεχνικές ἐκφράσεις, ὅπως εἶναι ἡ ἁγιογραφία, ἡ ξυλογλυπτική, ἡ ἀργυροχρυσοχοΐα, ἡ ἀντιγραφή κωδίκων καί τόσες ἄλλες μορφές τέχνης, ἐργάσθηκαν πάρα πολύ -συνεργάσθηκαν, θά λέγαμε, καλύτερα- γιά νά δώσουν αὐτό τό θαῦμα τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Συνεργάσθηκαν γιά να ἀποκτήσει ὁ ἱερός αὐτός τόπος αὐτή τή μοναδικότητα ἐντός τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου. Μία μοναδικότητα ἡ ὁποία ὅμως προσείλκυσε ἀνθρώπους ἀπ' ὅλους τους ὀρθόδοξους λαούς, ἀφοῦ βλέπουμε στόν Ἄθωνα μοναχούς ἀπ' ὅλες τίς ὀρθόδοξες χῶρες, εἰδικότερα τῶν Βαλκανίων, νά ἀσκοῦνται ἀπό τά πρῶτα χρόνια τῆς παρουσίας τοῦ μοναχισμοῦ στήν περιοχή.
Άρθρο του μοναχού Παταπίου Καυσοκαλυβίτου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια στις 29 Μαίου 2019
agioritikesmnimes
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ανθός αλατιού: Γνωρίζετε τι είναι;
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
