2019-09-19 18:38:11
Της κυρά Ρήνας η φλαούνα Γράφει η: δρ Μαρία Ν. Αγγέλη
Φωτο: Η κυρά Ρήνα με τη φλαούνα της!
«…Όταν οι πόρτες κλείσουν στη νυχτιά και το λυχνάρι
του σπιτιού νυστάξει
κι όταν απάνου στο τραπέζι μείνει μόνο το ψωμί σαν
την ψυχή του κόσμου,
το ξέρουμε πως πάλι Eσύ θα σεργιανίζεις στην αυλή μας
κρεμώντας πέντε αραποσίτια απ’ την αστροφεγγιά
στ’ ανώφλι του σπιτιού μας
ποτίζοντας με το σταμνί σου τις τριανταφυλλιές μας…»
Γιάννης Ρίτσος, Η κυρά των Αμπελιών,
Κέδρος, Αθήνα 1979
Προχτές πήγα στο χωριό Άγιο Ηλία Μεσολογγίου. Eνα γραφικό χωριό με φιλόξενους ανθρώπους… Ήμουνα καλεσμένη σε ένα «αδελφικό αντάμωμα» της οικογένειας της κυρίας Αικατερίνης Πολίτη, της αγαπητής κυρά Ρήνας. Η κυρά Ρήνα έχει τέσσερα παιδιά, γαμπρούς, νύφη και εγγόνια… Η ίδια σε τέτοιες οικογενειακές συναντήσεις αναλαμβάνει να φτιάξει τα παραδοσιακά φαγητά και φυσικά πίτες.
Αυτή τη φορά είπε να κάνει και μια φλαούνα! Μόλις κατεβαίνω με την κόρη και το γαμπρό της από το Αγρίνιο στην τεράστια αυλή της, σηκώνεται να μας καλωσορίσει. -«Σε περίμενα μου λέει. Θα στενοχωριόμουνα αν δεν ερχόσουνα!».
Και με τραβάει από το χέρι σαν παιδί να πάμε μέσα. Εγώ την ακολουθώ με «παιδιάστικη» απορία και προσμονή. Μπαίνω σ’ ένα νοικοκυρεμένο σπίτι. Πάμε κατευθείαν στην κουζίνα. Μοσχοβολάει το μαγειρειό της. -Τι έφτιαξες; -τη ρωτάω. -Έχω έτοιμη τη σπανακόπιτα και τώρα έψησα και τη φλαούνα!........
Ξεσκεπάζει την πίτα. «Πάρε», μου λέει. -«Διάλεξε γωνία που σ’ αρέσει»! Παίρνω ένα κομμάτι και το γεύομαι αμέσως!
«Να εδώ στο πιάτο έφτιαξα και στριφτά με το φύλλο που περίσσεψε από την πίτα», λέει. «Δοκίμασε και τούτα». Δοκιμάζω κι από το στριφτό.
«Έλα τώρα θα βγάλω και τη φλαούνα». Την ακουμπάει στον πάγκο. Είναι ροδοκόκκινη κι αφράτη! Σκέτος πειρασμός! Μια στιγμή να τη φωτογραφίσω της λέω. Κράτησε το ταψί. «Α, θέλεις να μ’ έχεις και μένα;». Ναι, της λέω, αυτό θέλω.
Μετά κόβει τη φλαούνα σε μεγάλα κομμάτια και την τοποθετεί σε πιάτα. Τα παίρνει έξω στα μεγάλα τραπέζια που στο μεταξύ έχουν στρωθεί στην αυλή. Εγώ ήδη έχω πάρει το κομμάτι μου και βγαίνω τρώγοντας…
Ομολογώ ότι σε τέτοιες περιπτώσεις λέω ore voir στους κανόνες του sovoir vivre και «βουρ» στους γευστικούς πειρασμούς! Παραβιάζω τους κανόνες καλής συμπεριφοράς με την προτροπή της οικοδέσποινας βέβαια, της αγαπημένης μου κ. Ρήνας. Δεν ήθελα φυσικά και μεγάλη παρότρυνση. Όταν έχω μπροστά μου τέτοιες γεύσεις που προσφέρονται με αγάπη αδιαφορώ για το σαβουάρ βιβρ…
«Σου αρέσει;», με ρωτάει. «Γειά στα χέρια σου!» της λέω. -«Είναι ποίημα! Τέλεια! Πώς τη φτιάχνεις»;
Είναι εύκολη μου λέει. Με το ένα χέρι τη ζύμωσα, μια στιγμή. Το εύκολη και γρήγορη συνταγή, όπως τη χαρακτηρίζει η ίδια, είναι υποκειμενική κρίση. Και προέρχεται από μια πεπειραμένη μαγείρισσα.
Χρειάζεται: αλεύρι, αλατάκι, μαγιά, νεράκι, λαδάκι και μπόλικο τυρί φέτα, χοντροτριμμένη με το χέρι. Την είχα μαθημένη από τότε που ’μουνα μικρή και είχαμε πρόβατα και δικό μας τυρί. Και την κάνω πάντα. Αρέσει στα παιδιά και ο Γιώργος την τρώει πολύ. [Η κυρά Ρήνα έχει αδυναμία στο μοναχογιό της. Είναι το στήριγμά της, όπως σε κάθε γυναίκα της γενιάς της νομίζω. Δεν είναι της παρούσης όμως να το αναλύσουμε αυτό…]
-Και πώς γίνεται έτσι αφράτη; τη ρωτάω.
-Ε, εύκολο. Ζυμώνω ένα κιλό αλεύρι με τη λιωμένη μαγιά και νερό. Νερό «όσο πάρει». Να μην είναι πολύ ξερή η ζύμη, την καταλαβαίνω στο χέρι μου. Μετά την αφήνω λίγο «να γένει». Να φουσκώσει. Τώρα λόγω ζέστης, την ένιωθα στο χέρι μου ότι γίνεται νωρίς. Λαδώνω το «αλουμινένιο» ταψί, ρίχνω πάνω τυρί και απλώνω το ζυμάρι. Από πάνω ρίχνω το υπόλοιπο τυρί και λίγο λαδάκι. Τη χαράζω σε κομμάτια και μετά την ψήνω στο φούρνο μέχρι να ροδοκοκκινήσει. Τόσο απλά!
Φωτο: η φλαούνα, ροδοκόκκινη, προκλητική…
Η κ. Ρήνα είναι από αυτές τις μαγείρισσες που με το μάτι και με το χέρι υπολογίζουν τα πάντα. Δεν χρειάζονται ζυγαριές και χρονομετρήσεις… Είναι η πείρα της ζωής που τις κάνει ασυναγώνιστες!
Αυτές οι γυναίκες, οι γιαγιάδες σήμερα, δεν έχουν τετράδιο με συνταγές. Ούτε «κατεβάζουν» από το διαδίκτυο. Μακάρι να μπορούσε αυτή η γυναίκα, όπως και άλλες της γενιάς της, να γράψει αυτές τις παραδοσιακές συνταγές στις σελίδες ενός τετραδίου. Οι συνθήκες όμως των παιδικών της χρόνων δεν της επέτρεψαν να πάει σχολείο και να μάθει γραφή κι ανάγνωση…
Στο μεταξύ εγώ έχω φάει και δεύτερο κομμάτι! Και ενώ τρώω και κουβεντιάζω με την νοικοκυρά του σπιτιού, τα κορίτσια της Έφη, Τούλα, Λαμπρινή και η νύφη της Αφροδίτη έχουν ετοιμάσει τα ψητά με τη βοήθεια των ανδρών, τις σαλάτες, τις πατάτες κλπ. Όλα υπέροχα αφού κι αυτές είναι εξαιρετικές μαγείρισσες. Και εγώ εξαιρετική γευσιγνώστρια τολμώ να πω!
Καθόμαστε με την κ. Ρήνα η μία κοντά στην άλλη στο τραπέζι για να τρώμε και να ψιλοκουβεντιάζουμε… Η κουβέντα με τους υπέργηρους αναπόφευκτα αναφέρεται στα παλιά τα χρόνια για να καταλήξει στα σημερινά. Δύσκολα παιδικά χρόνια, παντρειά με επιλογή των γονιών, παιδιά, συγκατοίκηση με πεθερικά, κουνιάδια, συνυφάδα …και πολλή δουλειά!
Ο απολογισμός: «Τότε δούλεψα σκληρά, μα ήμουνα νέα και γερή κοπέλα. Τώρα ξεκουράζομαι και χαίρομαι τα παιδιά και τα εγγόνια μου! Καρτερώ και δισέγγονα… Αλλά τώρα έχω προβλήματα υγείας. Πότε το ’να πότε τ’ άλλο. Μαρία, να ’χεις όλα τα καλά και να μη μπορείς να φας. Μη εκείνο, μη το άλλο. Να ’χεις ένα σωρό παπούτσια και να σε πονούν τα πόδια. Να αποχαιρετάς τ’ αδέλφια σου ένα ένα». Βγάζει τον καημό των γηρατειών…
Και ύστερα καμαρώνει που έχει μια αυλή γεμάτη αγαπημένα παιδιά και εγγόνια. Μου λέει: «Αυτός είναι ο πλούτος μου! Η οικογένειά μου!». Συμφωνώ απόλυτα.
«Και σένα Μαρία μου, εγώ σε θεωρώ δική μου, σαν την οικογένειά μου. Να ’ρχεσαι να σε βλέπω, να κουβεντιάζουμε! Σα στο σπίτι σου!».
Μετά το φαγοπότι καληνυχτίζουμε για να επιστρέψουμε στο Αγρίνιο. Μας ξεπροβοδίζει με αγάπη και μου ξαναλέει:
«Να ’ρχεσαι Μαρία, να ’ρχεσαι!». Της το υπόσχομαι.
Η νύχτα μυρίζει βασιλικά από την αυλή της…
ximeronews
Φωτο: Η κυρά Ρήνα με τη φλαούνα της!
«…Όταν οι πόρτες κλείσουν στη νυχτιά και το λυχνάρι
του σπιτιού νυστάξει
κι όταν απάνου στο τραπέζι μείνει μόνο το ψωμί σαν
την ψυχή του κόσμου,
το ξέρουμε πως πάλι Eσύ θα σεργιανίζεις στην αυλή μας
κρεμώντας πέντε αραποσίτια απ’ την αστροφεγγιά
στ’ ανώφλι του σπιτιού μας
ποτίζοντας με το σταμνί σου τις τριανταφυλλιές μας…»
Γιάννης Ρίτσος, Η κυρά των Αμπελιών,
Κέδρος, Αθήνα 1979
Προχτές πήγα στο χωριό Άγιο Ηλία Μεσολογγίου. Eνα γραφικό χωριό με φιλόξενους ανθρώπους… Ήμουνα καλεσμένη σε ένα «αδελφικό αντάμωμα» της οικογένειας της κυρίας Αικατερίνης Πολίτη, της αγαπητής κυρά Ρήνας. Η κυρά Ρήνα έχει τέσσερα παιδιά, γαμπρούς, νύφη και εγγόνια… Η ίδια σε τέτοιες οικογενειακές συναντήσεις αναλαμβάνει να φτιάξει τα παραδοσιακά φαγητά και φυσικά πίτες.
Αυτή τη φορά είπε να κάνει και μια φλαούνα! Μόλις κατεβαίνω με την κόρη και το γαμπρό της από το Αγρίνιο στην τεράστια αυλή της, σηκώνεται να μας καλωσορίσει. -«Σε περίμενα μου λέει. Θα στενοχωριόμουνα αν δεν ερχόσουνα!».
Και με τραβάει από το χέρι σαν παιδί να πάμε μέσα. Εγώ την ακολουθώ με «παιδιάστικη» απορία και προσμονή. Μπαίνω σ’ ένα νοικοκυρεμένο σπίτι. Πάμε κατευθείαν στην κουζίνα. Μοσχοβολάει το μαγειρειό της. -Τι έφτιαξες; -τη ρωτάω. -Έχω έτοιμη τη σπανακόπιτα και τώρα έψησα και τη φλαούνα!........
Ξεσκεπάζει την πίτα. «Πάρε», μου λέει. -«Διάλεξε γωνία που σ’ αρέσει»! Παίρνω ένα κομμάτι και το γεύομαι αμέσως!
«Να εδώ στο πιάτο έφτιαξα και στριφτά με το φύλλο που περίσσεψε από την πίτα», λέει. «Δοκίμασε και τούτα». Δοκιμάζω κι από το στριφτό.
«Έλα τώρα θα βγάλω και τη φλαούνα». Την ακουμπάει στον πάγκο. Είναι ροδοκόκκινη κι αφράτη! Σκέτος πειρασμός! Μια στιγμή να τη φωτογραφίσω της λέω. Κράτησε το ταψί. «Α, θέλεις να μ’ έχεις και μένα;». Ναι, της λέω, αυτό θέλω.
Μετά κόβει τη φλαούνα σε μεγάλα κομμάτια και την τοποθετεί σε πιάτα. Τα παίρνει έξω στα μεγάλα τραπέζια που στο μεταξύ έχουν στρωθεί στην αυλή. Εγώ ήδη έχω πάρει το κομμάτι μου και βγαίνω τρώγοντας…
Ομολογώ ότι σε τέτοιες περιπτώσεις λέω ore voir στους κανόνες του sovoir vivre και «βουρ» στους γευστικούς πειρασμούς! Παραβιάζω τους κανόνες καλής συμπεριφοράς με την προτροπή της οικοδέσποινας βέβαια, της αγαπημένης μου κ. Ρήνας. Δεν ήθελα φυσικά και μεγάλη παρότρυνση. Όταν έχω μπροστά μου τέτοιες γεύσεις που προσφέρονται με αγάπη αδιαφορώ για το σαβουάρ βιβρ…
«Σου αρέσει;», με ρωτάει. «Γειά στα χέρια σου!» της λέω. -«Είναι ποίημα! Τέλεια! Πώς τη φτιάχνεις»;
Είναι εύκολη μου λέει. Με το ένα χέρι τη ζύμωσα, μια στιγμή. Το εύκολη και γρήγορη συνταγή, όπως τη χαρακτηρίζει η ίδια, είναι υποκειμενική κρίση. Και προέρχεται από μια πεπειραμένη μαγείρισσα.
Χρειάζεται: αλεύρι, αλατάκι, μαγιά, νεράκι, λαδάκι και μπόλικο τυρί φέτα, χοντροτριμμένη με το χέρι. Την είχα μαθημένη από τότε που ’μουνα μικρή και είχαμε πρόβατα και δικό μας τυρί. Και την κάνω πάντα. Αρέσει στα παιδιά και ο Γιώργος την τρώει πολύ. [Η κυρά Ρήνα έχει αδυναμία στο μοναχογιό της. Είναι το στήριγμά της, όπως σε κάθε γυναίκα της γενιάς της νομίζω. Δεν είναι της παρούσης όμως να το αναλύσουμε αυτό…]
-Και πώς γίνεται έτσι αφράτη; τη ρωτάω.
-Ε, εύκολο. Ζυμώνω ένα κιλό αλεύρι με τη λιωμένη μαγιά και νερό. Νερό «όσο πάρει». Να μην είναι πολύ ξερή η ζύμη, την καταλαβαίνω στο χέρι μου. Μετά την αφήνω λίγο «να γένει». Να φουσκώσει. Τώρα λόγω ζέστης, την ένιωθα στο χέρι μου ότι γίνεται νωρίς. Λαδώνω το «αλουμινένιο» ταψί, ρίχνω πάνω τυρί και απλώνω το ζυμάρι. Από πάνω ρίχνω το υπόλοιπο τυρί και λίγο λαδάκι. Τη χαράζω σε κομμάτια και μετά την ψήνω στο φούρνο μέχρι να ροδοκοκκινήσει. Τόσο απλά!
Φωτο: η φλαούνα, ροδοκόκκινη, προκλητική…
Η κ. Ρήνα είναι από αυτές τις μαγείρισσες που με το μάτι και με το χέρι υπολογίζουν τα πάντα. Δεν χρειάζονται ζυγαριές και χρονομετρήσεις… Είναι η πείρα της ζωής που τις κάνει ασυναγώνιστες!
Αυτές οι γυναίκες, οι γιαγιάδες σήμερα, δεν έχουν τετράδιο με συνταγές. Ούτε «κατεβάζουν» από το διαδίκτυο. Μακάρι να μπορούσε αυτή η γυναίκα, όπως και άλλες της γενιάς της, να γράψει αυτές τις παραδοσιακές συνταγές στις σελίδες ενός τετραδίου. Οι συνθήκες όμως των παιδικών της χρόνων δεν της επέτρεψαν να πάει σχολείο και να μάθει γραφή κι ανάγνωση…
Στο μεταξύ εγώ έχω φάει και δεύτερο κομμάτι! Και ενώ τρώω και κουβεντιάζω με την νοικοκυρά του σπιτιού, τα κορίτσια της Έφη, Τούλα, Λαμπρινή και η νύφη της Αφροδίτη έχουν ετοιμάσει τα ψητά με τη βοήθεια των ανδρών, τις σαλάτες, τις πατάτες κλπ. Όλα υπέροχα αφού κι αυτές είναι εξαιρετικές μαγείρισσες. Και εγώ εξαιρετική γευσιγνώστρια τολμώ να πω!
Καθόμαστε με την κ. Ρήνα η μία κοντά στην άλλη στο τραπέζι για να τρώμε και να ψιλοκουβεντιάζουμε… Η κουβέντα με τους υπέργηρους αναπόφευκτα αναφέρεται στα παλιά τα χρόνια για να καταλήξει στα σημερινά. Δύσκολα παιδικά χρόνια, παντρειά με επιλογή των γονιών, παιδιά, συγκατοίκηση με πεθερικά, κουνιάδια, συνυφάδα …και πολλή δουλειά!
Ο απολογισμός: «Τότε δούλεψα σκληρά, μα ήμουνα νέα και γερή κοπέλα. Τώρα ξεκουράζομαι και χαίρομαι τα παιδιά και τα εγγόνια μου! Καρτερώ και δισέγγονα… Αλλά τώρα έχω προβλήματα υγείας. Πότε το ’να πότε τ’ άλλο. Μαρία, να ’χεις όλα τα καλά και να μη μπορείς να φας. Μη εκείνο, μη το άλλο. Να ’χεις ένα σωρό παπούτσια και να σε πονούν τα πόδια. Να αποχαιρετάς τ’ αδέλφια σου ένα ένα». Βγάζει τον καημό των γηρατειών…
Και ύστερα καμαρώνει που έχει μια αυλή γεμάτη αγαπημένα παιδιά και εγγόνια. Μου λέει: «Αυτός είναι ο πλούτος μου! Η οικογένειά μου!». Συμφωνώ απόλυτα.
«Και σένα Μαρία μου, εγώ σε θεωρώ δική μου, σαν την οικογένειά μου. Να ’ρχεσαι να σε βλέπω, να κουβεντιάζουμε! Σα στο σπίτι σου!».
Μετά το φαγοπότι καληνυχτίζουμε για να επιστρέψουμε στο Αγρίνιο. Μας ξεπροβοδίζει με αγάπη και μου ξαναλέει:
«Να ’ρχεσαι Μαρία, να ’ρχεσαι!». Της το υπόσχομαι.
Η νύχτα μυρίζει βασιλικά από την αυλή της…
ximeronews
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Γερμανία: Το αίνιγμα της... καρέκλας «στοιχειώνει» τη Μέρκελ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Παπαδημητρίου: Το νερό είναι απαράδεκτα φθηνό
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
