2019-09-25 22:33:32
Με την ευκαιρία της γιορτής της ιεράς μονής του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου, στο Αρχοντοχώρι Ξηρομέρου, ο Ιστορικός Νίκος Θ. Μήτσης, μας έστειλε προς δημοσίευση ένα σπάνιο ντοκουμέντο, το οποίο και σας παρουσιάζουμε Γράφει ο: Νίκος Θεοδ. Μήτσης
Ιστορικός
Εκκλησιαστικές επιφυλλίδες
Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, Αρχοντοχώρι Ξηρομέρου
Iδρυτικό έγγραφο της ιεράς Μονής στα 1692
Η ερημωμένη και μισοερειπωμένη μονή του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου, είναι χτισμένη πάνω σ΄ ένα ομαλό ύψωμα στη θέση Βαλαριά –Αλαμάνα της κοινοτικής περιφέρειας Αρχοντοχωρίου που μοιάζει σαν εξώστης της πλαγιάς που κατηφορίζει κατά τον κάμπο και τη θάλασσα, νότια του Αρχοντοχωρίου (Ζάβιτσας) Ξηρομέρου και σε απόσταση μιάμισης περίπου ώρας απ΄ αυτό .
Τ΄ απομεινάρια της, μαρτυρούν πως υπήρξε ένα ταπεινό μοναστήρι που φυτοζωούσε από την ίδρυσή του ακόμα, χωρίς να μπορέσει να γνωρίσει περίοδο ακμής, ενώ, το αντίθετο έχει συμβεί με πολυάριθμα μοναστήρια του Ξηρομέρου που ιδρύθηκαν την ίδια εποχή ή και αργότερα ακόμα. Κι ο λόγος, κατά την ταπεινή μας γνώμη, είναι γιατί ξεκίνησε και παρέμεινε σαν υπόθεση οικογενειακή της οικογένειας Ζαβογιάννη......
Η οικογένεια Ζαβογιάννη είναι από τις αρχαιότερες του Ξηρομέρου και οι ρίζες της φτάνουν στην Βυζαντινή εποχή και από το επώνυμο της κρατούσε και τον τύπο Ζαβοιωάννης που τον απαντούμε σε έγγραφα. Πανίσχυροι προύχοντες –προεστοί της περιοχής, που κατά και τον Γεράσιμο Ηρ. Παπατρέχα, κατηγορήθηκαν για Τουρκολάτρες. Την κατηγορία, στηρίζουν ένα πλήθος ζωντανές ιστορικές παραδόσεις και ξεχωριστά αυτές που αναφέρονται στον περιβόητο Λαλαστάμο Ζαβογιάννη καταγόμενο από τη Ζάβιτσα (Αρχοντοχώρι) Ξηρομέρου.
Σώζεται σήμερα το καθολικό της μονής επισκευασμένο. Από άποψη αρχιτεκτονική δεν παρουσιάζει κανένα ενδιαφέρον. Είναι μία απλή, μονόκλιτη βασιλική, θολωτή εσωτερικά με διαστάσεις 6 χ 10 μέτρα. Το τέμπλο, είναι χτιστό όπως σε όλες σχεδόν τις εκκλησίες στο Ξηρόμερο που ανήκουν στην ίδια εποχή. Η τοιχογράφηση, είχε περιοριστεί σε τμήμα του ναού και διατηρούνταν μέχρι πρότινος σε καλή κατάσταση, ένα κομμάτι στην αψίδα της ωραίας πύλης, άγγελοι κρατούν δόξα, στην οποία φέρεται ο Ιησούς Χριστός. Όμως οι τοιχογραφίες από άγνοια των γυναικών, σήμερα, έχουν επικαλυφθεί με κονίαμα και ασβέστη. Χρειάζεται δε ειδικοί συντηρητές για να τις επαναφέρουν στην πρότερη κατάσταση τους.
Παρουσιάζομαι δε ως κάτωθι, το σπάνιο και πρωτότυπο ιδρυτικό έγγραφο της μονής του Αη Γιάννη του Θεολόγου. Είναι γραμμένο, το έγγραφο, σε δίφυλλο διαστάσεων 0,30 χ 0.20 και πιο σωστά πρέπει να χαρακτηριστεί σαν ιδιωτικό συμφωνητικό.
Ιδού και το σπάνιο αυτό ιδρυτικό έγγραφο της μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στη θέση Βαλαριά –Αλαμάνα του Αρχοντοχωρίου Ξηρομέρου και του οποίου εγγράφου, διατηρούμε το ύφος αλλά και την ορθογραφία αυτού.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος. εικόνα μέσα στην εκκλησία
ΙΣ / ΧΣ
ΝΙ / ΚΑ
«+ Εις δόξαν ΧΥ΄ αμήν 1692 Οκτοβρίου 10 επιδίτις και η κληρονομιά] του ποται κιρνικολού ζαβογιάνι να ακινισανε μιαν] εκλισίαν από θεμελίου ονομαζώμενη του αγίου] ιωάννου του Θεολόγου ις τόπο λεγόμενον ισιν αλαμάνα ις το λιβάδι ιστην οπιαν εκλισίαν έξοδιασαναι ι ανοθεν κλιρονωμίαν ο κιρ αναγνοστης και κιρ αλισάντρος και κιρ παναγιότις ριάλια εκατό στην εκλισίαν ακόμι με κάθε έξοδο των μαστορονε αλα ριάλια ηκοσιπέντε ι ολοτισρα 125 ακομα έβαλε απολόγου του ο ανοθε κιρ αναγνώστης στα κιλιά του μαστορονε πλερομή και εξοδίασε ριάλια πενηντα ιτη ρα 50 όπυ γινονται ρα 175 την οπιαν εκλισίαν την εκτισανε δια μοναστήρι ι οπίη με ιδία τους βουλί και γνώμη βανουν ηγούμενον τον παπα κιρ ανανίαν Χαλικίαν του ποτε Γιώργου οσάν στον αδελφόν των έως τέλος της ζωης του και να μην ιμπορούν να βάνουν άλλον ηγούμενον διχως θέλημα αυτού.
Και ο ανοθε ιερομόναχος να τους εχει και να τους γνωριζι παντωται ωσαν πρωτους κτιτορες και συναδελφούς του αυτού ναού ιγουν οσαν νικοκιρέους με τούτο ξεκαθαρίζουν ότι ο ανοθεν ιγούμενος και ι πατερες οπου ιβρίσκονται τορα στο παρον ο κιρ ο Ευγένιος ο καηδάκις κιρ Θεοδόσιος.
Βουζγοτής και κιρ ανανίας Χαλικίας του ποτε λιμπεριου θελουμε δια προκουρατώρον τον ανοθε κιρ αναγνωστη ν αγορέβι κάθε δικαιομα του αυτου μοναστηριού οσαν συναδελφός και νικοκιρις ως ανοθεν και ετσι θέλουν βεβεώσουν τα ανοθε… τοσον ο άνοθεν ηγούμενος οσαν και οι ανοθεν συναδελφοι]
+ ανανίας ιερωμόναχος και ηγούμενος Χαλικίας βεβεώνο ωσάνοθεν.
+ αναγνοστης ζαβογιάννης πρεκουράτορας του αυτού μοναστηρίου βεβεονο τα ανοθεν.
+ εγω αλησαντρος ζαβογιάννης βεβεονο οσανοθε.
+παπακυριάκος ο χαλικίας νοτάριος ευρισκόμενος ις την αγιαν μονην του ανοθεν μοναστηρίου
+1692 Οκτοβρίου 13 την σιμερον ο παρόν κιρ αναγνωστης ζαβογιάννης ομπλιγάρι τον καθηγούμενον του μοναστηρίου του αγίου ιωάννου του θεολόγου να μνιμονέβι ις τον αιώνα στες εκφονίσεις το ποται ιωάνι τον αδελφό του και πατερα τους ποται νικόλαον το οπιο μνημοσινον τις εξεφονίσεος θέλουνε να αγρικίτε δια την εξοδίασι που εγίνικε ις την εκλισίαν.
Παραυτα ακομα βάνι ο ανοθεν κιρ αναγνωστης και προσιλόνι ριάλια πενήντα και το χοράφι στου γέρου ζαρίφι απουπάνου και πλευρα ι πριμπικυρέι και απου πάνου σινορο ις τη στρατα και πλευρά του παπα ιωάνι ις τόπο λεγόμενον ις το γουβαλαριό.
ακόμι δινι και ένα δαμάλι τα οπία ανοθεν γεγραμενα τα εχει πλερομένα ις το ατυό μοναστηρι και να μνημονεβαιται ις τον αιώνα παρισια ιγουν εξεφονισεος.
Ακομι βάνι ο ανοθε κιρ αναγνωστης ριάλια δέκα δια να μνημονεβεται ι γινεκα του κυρτζα Φέγγο εξεφονισεος και τα θέλι τα ανοθεν ριάλια δεκα να ντα δόδι στο μοναστήρι.
Τάνοθεν δεκα ριάλια τα εδοσα και εφιασαν το πιγάδι.
Την σιμερον ακομι και ο κιρ αλισάντρος και κιρ παναγιότης αδελφοί ζαβογιανέοι βάνουν στο αυτό μοναστηρι ότι εχουν ξοδιασμένο ριάλια τριάντα . ακομι δίνουν μια αγελάδα και ένα δαμ’αλι δια να εχουν το φνιμοσινο εξεφονίσεος.
Ακόμη δίνουν ι ανοθεν στο αυτό μοναστηρι πραματα κεφάλια δέκα τα όπια τα θέλουνε μανταδόκουνε. »
Το κείμενο αποκαταστημένο:
«+ Εις δόξαν Χριστού αμήν. 1692 Οκτωβρίου 10
Επειδή τις οι κληρονόμοι του ποτέ κυρ Νικολού Ζαβογιάννη να ανακαινίσανε μίαν εκκλησίαν από θεμελίου ονομαζομένη του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου εις τόπο λεγόμενον εις την Αλαμάναν εις το λιβάδι εις την οποίαν εκκλησίαν ξοδιάσανε οι άνωθεν κληρονόμοι ο κυρ Αναγνώστης και κυρ Αλυσάντρος ( Λύσανδρος ?) και κύρ Παναγιώτης ριάλια εκατό στην εκκλησίαν.
Ακόμη με κάθε έξοδο των μαστόρων άλλα ριάλια εικοσιπέντε η ολότης ριάλια 125. Ακόμα έβαλε από λόγου του ο άνωθεν κύρ Αναγνώστης εις τα κελία, των μαστόρων πληρωμή και ξόδιασε ριάλια πενήντα όπου γίνονται ριάλια 175. Την οποίαν εκκλησίαν την εκτίσανε δια μοναστήρι οι οποίοι με ιδία τους βουλή και γνώμη, βάνουν Ηγούμενο τον Παπά κυρ Ανανίαν Χαλικίαν του ποτέ Γιώργου ωσάν στον αδελφόν των έως τέλος της ζωής του και να μην ημπορούν να βάνουν άλλον Ηγούμενο δίχως θέλημα του αυτού….
Και ο άνωθεν ιερομόναχος ναν τους έχει (και να ?) τους γνωρίζει πάντοτε ωσάν πρώτους κτήτορες και συναδελφούς του αυτού ναού ήγουν ωσάν νοικοκυραίους.
Με τούτο ξεκαθαρίζουν ότι ο άνωθεν ηγούμενος και οι πατέρες όπου ευρίσκονται τώρα στο παρόν, ο κύρ Ευγένιος ο Χαηδάκης, κύρ Θεοδόσιος Βουζωτής και κύρ Ανανίας Χαλικίας του ποτέ Λυμπερίου, θέλουμε δια προκουρατόρον τον άνωθεν κύρ Αναγνώστη ν΄ αναγορεύει κάθε δικαίωμα του αυτού μοναστηρίου ωσάν συνάδελφος και νοικοκύρης ως άνωθεν. Και έτσι θέλουν βεβαιώσουν τα άνωθεν γεγραμμένα τόσο ο άνωθεν ηγούμενος όσον και οι άνωθεν συνάδελφοι.
+ Ανανίας Ιερομόναχος και ηγούμενος Χαλικίας βεβαιώνω ως άνωθεν.
+ Αναγνώστης Ζαβογιάννης πρεκουράτορας του αυτού μοναστηρίου βεβαιώνω τα άνωθεν.
+ Εγώ ο Αλυσάντρος Ζαβογιάννης βεβαιώνω ως άνωθεν.
+ Παπακυριάκος ο Χαλικίας νοτάριος ευρισκόμενος εις την αγίαν μονήν του άνωθε μοναστηρίου.
+ 1692 Οκτωβρίου 13. Την σήμερον ο παρών κύρ Αναγνώστης Ζαβογιάννης, ομπλιγάρει τον καθηγούμενον του μοναστηρίου του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, να μνημονεύει εις τον αιώνα στις εκφωνήσες τον ποτέ Ιωάννη τον αδελφόν του και πατέρα τους ποτέ Νικόλαον, το οποίο μνημόσυνο της εξεφωνήσεως θέλουνε να αγροικείται δια την ξόδιαση που γίνηκε εις την Εκκλησίαν.
Πάραυτα ακόμα βαίνει ο άνωθεν κύρ Αναγνώστης και προσηλώνει ριάλια πενήντα και το χωράφι στου ΓέρουΖαφείρη, από πάνω και πλευρά οι Πριμπικυραίοι και από πάνω σύνορο η στράτα και πλευρά του Παπά Ιωάννη εις το λεγόμενο εις το Γουβαλεριό .
Ακόμη δίνει και ένα δαμάλι. Τα οποία άνωθεν γεγραμμένα τα έχει πληρωμένα εις το αυτό μοναστήρι και να μνημονεύεται εις τον αιώνα παρρησία ήγουν εξεφωνήσεως.
Ακόμη βάνει ο άνωθεν κύρ Αναγνώστης ριάλια δέκα δια να μνημονεύεται η γυναίκα του η κυράτζα Φέγγω εξεφωνήσεως και τα θέλει τα άνωθεν ριάλια δέκα να τα δώση στο μοναστήρι .
Την σήμερον ακόμη ο κύρ Αλυσάντρος και κύρ Παναγιώτης αδελφοί Ζαβογιανναίοι, βάνουν στο αυτό μοναστήρι ότι έχουν ξοδιασμένο ριάλια τριάντα. Ακόμη δίνουν μια αγελάδα και ένα δαμάλι δια να έχουν το μνημόσυνο εξεφωνήσεως.
Ακόμη δίνουν οι άνωθεν στο αυτό μοναστήρι πράματα δέκα τα οποία τα θέλουνε μανταδώκουνε. »
Δικά μας σχόλια
Απ τη μελέτη του εγγράφου συμπεραίνουμε πως οι αδελφοί Ζαβογιανναίοι απ τη Ζάβιτσα (Αρχοντοχώρι) Ξηρομέρου αποφάσισαν την ανίδρυση της μονής, εις μνήμην του αδελφού τους Ιωάννη και του πατέρα τους Νικολάου. Οικογένεια ισχυρών και πλουσίων προυχόντων – προεστών, δεν ήταν σωστό να περιοριστή σε μια δωρεά ή στο χτίσιμο μιας εκκλησούλας .
Εξόδεψαν σε μετρητά 265 ριάλια (ισπανικά ασημένια τάλιρα) και χώρια τα άλλα δοσίματα. Το ποσό αυτό είναι σημαντικό για την εποχή καθότι τα ριάλια ήταν νόμισμα που συναλλάσσονταν σε όλη την Μεσόγειο και την Ευρώπη , κάτι δηλαδή σαν το σημερινό δολάριο ή ευρώ.
Οι ρήτρες για τις μνημονεύσεις είναι κατηγορηματικές. Τονίζουν ότι πρέπει να «αγροικώνται» δηλ. να ακούονται κατά τις εκφωνήσεις στην λειτουργία της εκκλησίας.
Ο Ηγούμενος εξασφαλίζεται για όλη του τη ζωή, παράλληλα όμως αναλαμβάνει να αναγνωρίζει τους κτήτορες «ωσάν νοικοκυραίους», αυτός δε και οι μοναχοί δέχονται ως «προκουράτορα» δηλ. ως επόπτη και επίτροπο τον μεγαλύτερο αδελφό και αρχηγό της οικογενείας Αναγνώστη Ζαβογιάννη.
Ο ηγούμενος, ο νοτάριος και ένας ακόμη μοναχός είναι συγγενείς από την ίδια οικογένεια, Χαλικαίοι και φαίνεται να αποσπάστηκαν από άλλη μονή ή έλαβαν το μοναχικό σχήμα με προτροπή των Ζαβογιανναίων .
Το μοναστήρι έμεινε οικογενειακή υπόθεση χωρίς ποτέ να φτάσει σε ακμή και φαίνεται πως μετά τον θάνατο των κτητόρων διαλύθηκε ή μεταβλήθηκε σε μετόχι της μεγάλης και ιστορικής μονής της Παναγίας της Ζαμπατίνας Αρχοντοχωρίου (Ζάβιτσα) .
Νίκος Θεοδ. Μήτσης
Αρχοντοχώρι Ξηρομέρου
Ο Άγιος Ιωάννης στη θέση Βαλαριό –Αλαμάνα κοινότητας Αρχοντοχωρίου όπως είναι σήμερα
Η ανατολική πλευρά του Αη Γιάννη του Θεολόγου
Το πηγάδι του μοναστηριού ανακαινισμένο πρόσφατα γύρω στο 2010
Η δυτική πλευρά του Αη Γιάννη του Θεολόγου στη θέση Βαλαριά – Αλαμάνα της κοινότητας Αρχοντοχωρίου Ξηρομέρου
Πανοραμική θέα από τον Αη Γιάννη τον Θεολόγο Αρχοντοχωρίου, όπου ο επισκέπτης διακρίνει στο βάθος τον Μύτικα, την Παλιόβαρκα, τον Λύσιμο και το νησάκι Κάλαμος
Η θέα μπροστά απ΄ τον Αη Γιάννη. Στο βάθος δεξιά το Μεγανήσι και αριστερά η Ιθάκη
Η καμπάνα του μοναστηριού περιμένοντας τον διαβάτη για να την χτυπήσει
Το ιερό της εκκλησίας και στο βάθος αριστερά τα νησάκια Κάλαμος και Καστός
Τα δύο ερειπωμένα κελιά του μοναστηριού όπως είναι σήμερα
ximeronews
Ιστορικός
Εκκλησιαστικές επιφυλλίδες
Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, Αρχοντοχώρι Ξηρομέρου
Iδρυτικό έγγραφο της ιεράς Μονής στα 1692
Η ερημωμένη και μισοερειπωμένη μονή του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου, είναι χτισμένη πάνω σ΄ ένα ομαλό ύψωμα στη θέση Βαλαριά –Αλαμάνα της κοινοτικής περιφέρειας Αρχοντοχωρίου που μοιάζει σαν εξώστης της πλαγιάς που κατηφορίζει κατά τον κάμπο και τη θάλασσα, νότια του Αρχοντοχωρίου (Ζάβιτσας) Ξηρομέρου και σε απόσταση μιάμισης περίπου ώρας απ΄ αυτό .
Τ΄ απομεινάρια της, μαρτυρούν πως υπήρξε ένα ταπεινό μοναστήρι που φυτοζωούσε από την ίδρυσή του ακόμα, χωρίς να μπορέσει να γνωρίσει περίοδο ακμής, ενώ, το αντίθετο έχει συμβεί με πολυάριθμα μοναστήρια του Ξηρομέρου που ιδρύθηκαν την ίδια εποχή ή και αργότερα ακόμα. Κι ο λόγος, κατά την ταπεινή μας γνώμη, είναι γιατί ξεκίνησε και παρέμεινε σαν υπόθεση οικογενειακή της οικογένειας Ζαβογιάννη......
Η οικογένεια Ζαβογιάννη είναι από τις αρχαιότερες του Ξηρομέρου και οι ρίζες της φτάνουν στην Βυζαντινή εποχή και από το επώνυμο της κρατούσε και τον τύπο Ζαβοιωάννης που τον απαντούμε σε έγγραφα. Πανίσχυροι προύχοντες –προεστοί της περιοχής, που κατά και τον Γεράσιμο Ηρ. Παπατρέχα, κατηγορήθηκαν για Τουρκολάτρες. Την κατηγορία, στηρίζουν ένα πλήθος ζωντανές ιστορικές παραδόσεις και ξεχωριστά αυτές που αναφέρονται στον περιβόητο Λαλαστάμο Ζαβογιάννη καταγόμενο από τη Ζάβιτσα (Αρχοντοχώρι) Ξηρομέρου.
Σώζεται σήμερα το καθολικό της μονής επισκευασμένο. Από άποψη αρχιτεκτονική δεν παρουσιάζει κανένα ενδιαφέρον. Είναι μία απλή, μονόκλιτη βασιλική, θολωτή εσωτερικά με διαστάσεις 6 χ 10 μέτρα. Το τέμπλο, είναι χτιστό όπως σε όλες σχεδόν τις εκκλησίες στο Ξηρόμερο που ανήκουν στην ίδια εποχή. Η τοιχογράφηση, είχε περιοριστεί σε τμήμα του ναού και διατηρούνταν μέχρι πρότινος σε καλή κατάσταση, ένα κομμάτι στην αψίδα της ωραίας πύλης, άγγελοι κρατούν δόξα, στην οποία φέρεται ο Ιησούς Χριστός. Όμως οι τοιχογραφίες από άγνοια των γυναικών, σήμερα, έχουν επικαλυφθεί με κονίαμα και ασβέστη. Χρειάζεται δε ειδικοί συντηρητές για να τις επαναφέρουν στην πρότερη κατάσταση τους.
Παρουσιάζομαι δε ως κάτωθι, το σπάνιο και πρωτότυπο ιδρυτικό έγγραφο της μονής του Αη Γιάννη του Θεολόγου. Είναι γραμμένο, το έγγραφο, σε δίφυλλο διαστάσεων 0,30 χ 0.20 και πιο σωστά πρέπει να χαρακτηριστεί σαν ιδιωτικό συμφωνητικό.
Ιδού και το σπάνιο αυτό ιδρυτικό έγγραφο της μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στη θέση Βαλαριά –Αλαμάνα του Αρχοντοχωρίου Ξηρομέρου και του οποίου εγγράφου, διατηρούμε το ύφος αλλά και την ορθογραφία αυτού.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος. εικόνα μέσα στην εκκλησία
ΙΣ / ΧΣ
ΝΙ / ΚΑ
«+ Εις δόξαν ΧΥ΄ αμήν 1692 Οκτοβρίου 10 επιδίτις και η κληρονομιά] του ποται κιρνικολού ζαβογιάνι να ακινισανε μιαν] εκλισίαν από θεμελίου ονομαζώμενη του αγίου] ιωάννου του Θεολόγου ις τόπο λεγόμενον ισιν αλαμάνα ις το λιβάδι ιστην οπιαν εκλισίαν έξοδιασαναι ι ανοθεν κλιρονωμίαν ο κιρ αναγνοστης και κιρ αλισάντρος και κιρ παναγιότις ριάλια εκατό στην εκλισίαν ακόμι με κάθε έξοδο των μαστορονε αλα ριάλια ηκοσιπέντε ι ολοτισρα 125 ακομα έβαλε απολόγου του ο ανοθε κιρ αναγνώστης στα κιλιά του μαστορονε πλερομή και εξοδίασε ριάλια πενηντα ιτη ρα 50 όπυ γινονται ρα 175 την οπιαν εκλισίαν την εκτισανε δια μοναστήρι ι οπίη με ιδία τους βουλί και γνώμη βανουν ηγούμενον τον παπα κιρ ανανίαν Χαλικίαν του ποτε Γιώργου οσάν στον αδελφόν των έως τέλος της ζωης του και να μην ιμπορούν να βάνουν άλλον ηγούμενον διχως θέλημα αυτού.
Και ο ανοθε ιερομόναχος να τους εχει και να τους γνωριζι παντωται ωσαν πρωτους κτιτορες και συναδελφούς του αυτού ναού ιγουν οσαν νικοκιρέους με τούτο ξεκαθαρίζουν ότι ο ανοθεν ιγούμενος και ι πατερες οπου ιβρίσκονται τορα στο παρον ο κιρ ο Ευγένιος ο καηδάκις κιρ Θεοδόσιος.
Βουζγοτής και κιρ ανανίας Χαλικίας του ποτε λιμπεριου θελουμε δια προκουρατώρον τον ανοθε κιρ αναγνωστη ν αγορέβι κάθε δικαιομα του αυτου μοναστηριού οσαν συναδελφός και νικοκιρις ως ανοθεν και ετσι θέλουν βεβεώσουν τα ανοθε… τοσον ο άνοθεν ηγούμενος οσαν και οι ανοθεν συναδελφοι]
+ ανανίας ιερωμόναχος και ηγούμενος Χαλικίας βεβεώνο ωσάνοθεν.
+ αναγνοστης ζαβογιάννης πρεκουράτορας του αυτού μοναστηρίου βεβεονο τα ανοθεν.
+ εγω αλησαντρος ζαβογιάννης βεβεονο οσανοθε.
+παπακυριάκος ο χαλικίας νοτάριος ευρισκόμενος ις την αγιαν μονην του ανοθεν μοναστηρίου
+1692 Οκτοβρίου 13 την σιμερον ο παρόν κιρ αναγνωστης ζαβογιάννης ομπλιγάρι τον καθηγούμενον του μοναστηρίου του αγίου ιωάννου του θεολόγου να μνιμονέβι ις τον αιώνα στες εκφονίσεις το ποται ιωάνι τον αδελφό του και πατερα τους ποται νικόλαον το οπιο μνημοσινον τις εξεφονίσεος θέλουνε να αγρικίτε δια την εξοδίασι που εγίνικε ις την εκλισίαν.
Παραυτα ακομα βάνι ο ανοθεν κιρ αναγνωστης και προσιλόνι ριάλια πενήντα και το χοράφι στου γέρου ζαρίφι απουπάνου και πλευρα ι πριμπικυρέι και απου πάνου σινορο ις τη στρατα και πλευρά του παπα ιωάνι ις τόπο λεγόμενον ις το γουβαλαριό.
ακόμι δινι και ένα δαμάλι τα οπία ανοθεν γεγραμενα τα εχει πλερομένα ις το ατυό μοναστηρι και να μνημονεβαιται ις τον αιώνα παρισια ιγουν εξεφονισεος.
Ακομι βάνι ο ανοθε κιρ αναγνωστης ριάλια δέκα δια να μνημονεβεται ι γινεκα του κυρτζα Φέγγο εξεφονισεος και τα θέλι τα ανοθεν ριάλια δεκα να ντα δόδι στο μοναστήρι.
Τάνοθεν δεκα ριάλια τα εδοσα και εφιασαν το πιγάδι.
Την σιμερον ακομι και ο κιρ αλισάντρος και κιρ παναγιότης αδελφοί ζαβογιανέοι βάνουν στο αυτό μοναστηρι ότι εχουν ξοδιασμένο ριάλια τριάντα . ακομι δίνουν μια αγελάδα και ένα δαμ’αλι δια να εχουν το φνιμοσινο εξεφονίσεος.
Ακόμη δίνουν ι ανοθεν στο αυτό μοναστηρι πραματα κεφάλια δέκα τα όπια τα θέλουνε μανταδόκουνε. »
Το κείμενο αποκαταστημένο:
«+ Εις δόξαν Χριστού αμήν. 1692 Οκτωβρίου 10
Επειδή τις οι κληρονόμοι του ποτέ κυρ Νικολού Ζαβογιάννη να ανακαινίσανε μίαν εκκλησίαν από θεμελίου ονομαζομένη του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου εις τόπο λεγόμενον εις την Αλαμάναν εις το λιβάδι εις την οποίαν εκκλησίαν ξοδιάσανε οι άνωθεν κληρονόμοι ο κυρ Αναγνώστης και κυρ Αλυσάντρος ( Λύσανδρος ?) και κύρ Παναγιώτης ριάλια εκατό στην εκκλησίαν.
Ακόμη με κάθε έξοδο των μαστόρων άλλα ριάλια εικοσιπέντε η ολότης ριάλια 125. Ακόμα έβαλε από λόγου του ο άνωθεν κύρ Αναγνώστης εις τα κελία, των μαστόρων πληρωμή και ξόδιασε ριάλια πενήντα όπου γίνονται ριάλια 175. Την οποίαν εκκλησίαν την εκτίσανε δια μοναστήρι οι οποίοι με ιδία τους βουλή και γνώμη, βάνουν Ηγούμενο τον Παπά κυρ Ανανίαν Χαλικίαν του ποτέ Γιώργου ωσάν στον αδελφόν των έως τέλος της ζωής του και να μην ημπορούν να βάνουν άλλον Ηγούμενο δίχως θέλημα του αυτού….
Και ο άνωθεν ιερομόναχος ναν τους έχει (και να ?) τους γνωρίζει πάντοτε ωσάν πρώτους κτήτορες και συναδελφούς του αυτού ναού ήγουν ωσάν νοικοκυραίους.
Με τούτο ξεκαθαρίζουν ότι ο άνωθεν ηγούμενος και οι πατέρες όπου ευρίσκονται τώρα στο παρόν, ο κύρ Ευγένιος ο Χαηδάκης, κύρ Θεοδόσιος Βουζωτής και κύρ Ανανίας Χαλικίας του ποτέ Λυμπερίου, θέλουμε δια προκουρατόρον τον άνωθεν κύρ Αναγνώστη ν΄ αναγορεύει κάθε δικαίωμα του αυτού μοναστηρίου ωσάν συνάδελφος και νοικοκύρης ως άνωθεν. Και έτσι θέλουν βεβαιώσουν τα άνωθεν γεγραμμένα τόσο ο άνωθεν ηγούμενος όσον και οι άνωθεν συνάδελφοι.
+ Ανανίας Ιερομόναχος και ηγούμενος Χαλικίας βεβαιώνω ως άνωθεν.
+ Αναγνώστης Ζαβογιάννης πρεκουράτορας του αυτού μοναστηρίου βεβαιώνω τα άνωθεν.
+ Εγώ ο Αλυσάντρος Ζαβογιάννης βεβαιώνω ως άνωθεν.
+ Παπακυριάκος ο Χαλικίας νοτάριος ευρισκόμενος εις την αγίαν μονήν του άνωθε μοναστηρίου.
+ 1692 Οκτωβρίου 13. Την σήμερον ο παρών κύρ Αναγνώστης Ζαβογιάννης, ομπλιγάρει τον καθηγούμενον του μοναστηρίου του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, να μνημονεύει εις τον αιώνα στις εκφωνήσες τον ποτέ Ιωάννη τον αδελφόν του και πατέρα τους ποτέ Νικόλαον, το οποίο μνημόσυνο της εξεφωνήσεως θέλουνε να αγροικείται δια την ξόδιαση που γίνηκε εις την Εκκλησίαν.
Πάραυτα ακόμα βαίνει ο άνωθεν κύρ Αναγνώστης και προσηλώνει ριάλια πενήντα και το χωράφι στου ΓέρουΖαφείρη, από πάνω και πλευρά οι Πριμπικυραίοι και από πάνω σύνορο η στράτα και πλευρά του Παπά Ιωάννη εις το λεγόμενο εις το Γουβαλεριό .
Ακόμη δίνει και ένα δαμάλι. Τα οποία άνωθεν γεγραμμένα τα έχει πληρωμένα εις το αυτό μοναστήρι και να μνημονεύεται εις τον αιώνα παρρησία ήγουν εξεφωνήσεως.
Ακόμη βάνει ο άνωθεν κύρ Αναγνώστης ριάλια δέκα δια να μνημονεύεται η γυναίκα του η κυράτζα Φέγγω εξεφωνήσεως και τα θέλει τα άνωθεν ριάλια δέκα να τα δώση στο μοναστήρι .
Την σήμερον ακόμη ο κύρ Αλυσάντρος και κύρ Παναγιώτης αδελφοί Ζαβογιανναίοι, βάνουν στο αυτό μοναστήρι ότι έχουν ξοδιασμένο ριάλια τριάντα. Ακόμη δίνουν μια αγελάδα και ένα δαμάλι δια να έχουν το μνημόσυνο εξεφωνήσεως.
Ακόμη δίνουν οι άνωθεν στο αυτό μοναστήρι πράματα δέκα τα οποία τα θέλουνε μανταδώκουνε. »
Δικά μας σχόλια
Απ τη μελέτη του εγγράφου συμπεραίνουμε πως οι αδελφοί Ζαβογιανναίοι απ τη Ζάβιτσα (Αρχοντοχώρι) Ξηρομέρου αποφάσισαν την ανίδρυση της μονής, εις μνήμην του αδελφού τους Ιωάννη και του πατέρα τους Νικολάου. Οικογένεια ισχυρών και πλουσίων προυχόντων – προεστών, δεν ήταν σωστό να περιοριστή σε μια δωρεά ή στο χτίσιμο μιας εκκλησούλας .
Εξόδεψαν σε μετρητά 265 ριάλια (ισπανικά ασημένια τάλιρα) και χώρια τα άλλα δοσίματα. Το ποσό αυτό είναι σημαντικό για την εποχή καθότι τα ριάλια ήταν νόμισμα που συναλλάσσονταν σε όλη την Μεσόγειο και την Ευρώπη , κάτι δηλαδή σαν το σημερινό δολάριο ή ευρώ.
Οι ρήτρες για τις μνημονεύσεις είναι κατηγορηματικές. Τονίζουν ότι πρέπει να «αγροικώνται» δηλ. να ακούονται κατά τις εκφωνήσεις στην λειτουργία της εκκλησίας.
Ο Ηγούμενος εξασφαλίζεται για όλη του τη ζωή, παράλληλα όμως αναλαμβάνει να αναγνωρίζει τους κτήτορες «ωσάν νοικοκυραίους», αυτός δε και οι μοναχοί δέχονται ως «προκουράτορα» δηλ. ως επόπτη και επίτροπο τον μεγαλύτερο αδελφό και αρχηγό της οικογενείας Αναγνώστη Ζαβογιάννη.
Ο ηγούμενος, ο νοτάριος και ένας ακόμη μοναχός είναι συγγενείς από την ίδια οικογένεια, Χαλικαίοι και φαίνεται να αποσπάστηκαν από άλλη μονή ή έλαβαν το μοναχικό σχήμα με προτροπή των Ζαβογιανναίων .
Το μοναστήρι έμεινε οικογενειακή υπόθεση χωρίς ποτέ να φτάσει σε ακμή και φαίνεται πως μετά τον θάνατο των κτητόρων διαλύθηκε ή μεταβλήθηκε σε μετόχι της μεγάλης και ιστορικής μονής της Παναγίας της Ζαμπατίνας Αρχοντοχωρίου (Ζάβιτσα) .
Νίκος Θεοδ. Μήτσης
Αρχοντοχώρι Ξηρομέρου
Ο Άγιος Ιωάννης στη θέση Βαλαριό –Αλαμάνα κοινότητας Αρχοντοχωρίου όπως είναι σήμερα
Η ανατολική πλευρά του Αη Γιάννη του Θεολόγου
Το πηγάδι του μοναστηριού ανακαινισμένο πρόσφατα γύρω στο 2010
Η δυτική πλευρά του Αη Γιάννη του Θεολόγου στη θέση Βαλαριά – Αλαμάνα της κοινότητας Αρχοντοχωρίου Ξηρομέρου
Πανοραμική θέα από τον Αη Γιάννη τον Θεολόγο Αρχοντοχωρίου, όπου ο επισκέπτης διακρίνει στο βάθος τον Μύτικα, την Παλιόβαρκα, τον Λύσιμο και το νησάκι Κάλαμος
Η θέα μπροστά απ΄ τον Αη Γιάννη. Στο βάθος δεξιά το Μεγανήσι και αριστερά η Ιθάκη
Η καμπάνα του μοναστηριού περιμένοντας τον διαβάτη για να την χτυπήσει
Το ιερό της εκκλησίας και στο βάθος αριστερά τα νησάκια Κάλαμος και Καστός
Τα δύο ερειπωμένα κελιά του μοναστηριού όπως είναι σήμερα
ximeronews
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Δεν σχόλασε… ο γάμος: Θα το πάρει το κορίτσι τελικά ο Τόμας Κουκ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
