2019-12-05 18:00:08
«Αλλάζουμε τα φώτα» στα έντομα
Η φωτορρύπανση, απόρροια του τρόπου ζωής μας, απειλεί να αφανίσει τα έντομα με δραματικές συνέπειες για οικοσυστήματα και ανθρώπους
Μικρά στο μάτι, μεγάλα σε προσφορά. Πρόκειται για τα έντομα που σίγουρα δεν έχουν λάβει από τους ανθρώπους τον σεβασμό που αξίζουν. Διότι μπορεί να σας φαίνονται – τουλάχιστον ορισμένα εξ αυτών – το λιγότερο ενοχλητικά, όμως τα ταπεινά έντομα είναι υπεύθυνα για την επικονίαση ώστε να μπορούμε εμείς να έχουμε τροφή, για την αποικοδόμηση και την ανακύκλωση της οργανικής ύλης, για την υγιή διατήρηση του εδάφους αλλά και για τη διατήρηση της αλυσίδας της ζωής και της βιοποικιλότητας αφού αποτελούν θηρευτές κάποιων ειδών αλλά και λεία κάποιων άλλων. Και πώς όλοι εμείς τα ευχαριστούμε για το έργο τους; Αφανίζοντάς τα με εντομοκτόνα και φυτοφάρμακα, καταστρέφοντας τους οικοτόπους τους, αλλάζοντας με δραματικό τρόπο το κλίμα
. Τώρα μια νέα ανασκόπηση μελετών, η μεγαλύτερη του είδους της ως σήμερα, δείχνει άλλον έναν άκρως σοβαρό αλλά παραγνωρισμένο παράγοντα που οδηγεί μαθηματικά σε μαζική εξαφάνιση των εντόμων και ο οποίος είναι πέρα για πέρα ανθρωπογενής: πρόκειται για τη… λουσμένη στο τεχνητό φως ζωή μας που βυθίζει τη ζωή των μικρών φτερωτών «συντρόφων» μας (διότι έτσι πρέπει να βλέπουμε τα έντομα) στο σκοτάδι. Ενα σκοτάδι, που κάποια ημέρα θα μας καταπιεί και εμάς τους ίδιους, αν δεν λάβουμε μέτρα.
Οι μέλισσες είναι ημερόβια έντομα. Εξαιτίας του τεχνητού φωτός όμως αποσυντονίζονται και καταλήγουν να επιμηκύνουν τις ώρες της δραστηριότητάς τους μέσα στο 24ωρο ως το βράδυ με σημαντικές συνέπειες για την υγεία τους
Επιβεβαιωμένα στοιχεία
Η νέα μεγάλη ανασκόπηση που περιελάμβανε 229 μελέτες δημοσιεύθηκε πριν από μερικές ημέρες (συγκεκριμένα στις 16 Νοεμβρίου) στο επιστημονικό περιοδικό «Biological Conservation». Εντομολόγοι από ακαδημαϊκά κέντρα των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, με επικεφαλής τον Μπρετ Σέιμουρ, μεταδιδακτορικό ερευνητή του Κέντρου Living Earth Collaborative για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στο Πανεπιστήμιο Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις (ο οποίος κατά τη διεξαγωγή της ανασκόπησης εργαζόταν στο Τμήμα Βιολογίας του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Κολοράντο), προσπάθησαν για πρώτη φορά να ρίξουν τόσο φως στον ρόλο που παίζει η φωτορρύπανση στην εξαφάνιση των εντόμων.
Η μελέτη αυτή ήλθε ως συνέχεια μιας άλλης μεγάλης ανασκόπησης η οποία δημοσιεύθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στο ίδιο επιστημονικό περιοδικό. Η προηγούμενη εκείνη ανασκόπηση που διεξήχθη από ειδικούς του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ στην Αυστραλία και της Κινεζικής Ακαδημίας Γεωργικών Επιστημών στο Πεκίνο αποτύπωσε για πρώτη φορά σε μεγάλο εύρος το μονοπάτι της εξαφάνισης όπου… πετούν τα έντομα του πλανήτη μας και το οποίο οδηγεί στο μεγαλύτερο αδιέξοδο που δεν είναι άλλο από την κατάρρευση των φυσικών οικοσυστημάτων. Σύμφωνα με τα ευρήματά της που βασίστηκαν σε ανάλυση 73 μελετών, ποσοστό μεγαλύτερο του 40% των ειδών εντόμων σε ολόκληρο τον κόσμο εμφανίζουν μείωση ενώ το ένα τρίτο κινδυνεύει με εξαφάνιση. Ο ρυθμός εξαφάνισης είναι μάλιστα οκτώ φορές ταχύτερος σε σύγκριση με εκείνον των θηλαστικών, των πτηνών και των ερπετών. Ο συνολικός πληθυσμός των εντόμων μειώνεται κατά 2,5% τον χρόνο, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, γεγονός που μαρτυρεί ότι μέσα σε έναν αιώνα πιθανώς… έντομα γιοκ (και τότε… γιοκ όλοι μας, κάτι που οι περισσότεροι δεν συνειδητοποιούν). Οσο για τους κύριους «ενόχους» για αυτή τη μαζική εξαφάνιση, οι ερευνητές από την Αυστραλία και την Κίνα έθεσαν ως πρώτους στη λίστα την εντατική γεωργία κυρίως μέσω της χρήσης φυτοφαρμάκων, καθώς και την αστικοποίηση αλλά και την κλιματική αλλαγή. Τώρα η νέα ανασκόπηση του δρος Σέιμουρ και των συνεργατών του έρχεται να «φωτίσει» και τον αθέατο σε μεγάλο βαθμό παράγοντα της φωτορρύπανσης, η οποία «τυφλώνει» το ένα τέταρτο της επιφάνειας της ξηράς και «καίει» τη ζωή των εντόμων με ποικίλους τρόπους.
Φωτεινές παγίδες θανάτου
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι το τεχνητό φως τη νύχτα μπορεί να επηρεάσει σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής των εντόμων – και κυρίως των νυκτόβιων εντόμων που αποτελούν σχεδόν το 50% επί του συνόλου των 1.800.000 καταγεγραμμένων ειδών (εκτιμάται βέβαια ότι τα είδη εντόμων του πλανήτη μας, άγνωστα στη συντριπτική πλειονότητά τους, είναι από 10 ως και 30-35 εκατομμύρια). Για παράδειγμα, όπως αναφέρεται στην ανασκόπηση, κάποια έντομα χρησιμοποιούν το φως για να πλοηγηθούν. Ενας αναμμένος λαμπτήρας σε εξωτερικό χώρο προκαλεί σύγχυση στα έντομα που νομίζουν ότι πρόκειται για τον ήλιο ή το φεγγάρι. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου το ένα τρίτο των εντόμων που θα «παγιδευτούν» σε αυτό το τεχνητό φως θα έχουν πεθάνει πριν ξημερώσει, είτε εξαιτίας εξάντλησης είτε επειδή κάτω από το δυνατό τεχνητό φως θα αποτελέσουν πιο εύκολη λεία για τους θηρευτές τους – αράχνες, νυχτερίδες, αρουραίοι, σαύρες γκέκο αλλά και βάτραχοι έχουν βρεθεί να απολαμβάνουν… λουκούλλεια εντομο-γεύματα γύρω από τεχνητά φώτα, με τους πληθυσμούς των εντόμων στα συγκεκριμένα σημεία να μειώνονται ταχύτατα, τονίζεται στη δημοσίευση.
Αλλά και οι προβολείς των οχημάτων αποτελούν παγίδες θανάτου για πολλά έντομα. Η… θανάσιμη έλξη των εντόμων για τα κινούμενα φώτα εκτιμάται ότι οδηγεί στον θάνατο 100 δισεκατομμύρια έντομα κάθε καλοκαίρι μόνο στη Γερμανία.
Η φωτορρύπανση επιδρά επίσης στον τρόπο με τον οποίο πολλά είδη κινούνται, αναζητούν τροφή, αναπαράγονται, κρύβονται από τους θηρευτές τους, ακόμη και στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται. Για παράδειγμα, ορισμένα είδη εντόμων αναζητούν τροφή μόνο όταν έχει πέσει το σκοτάδι. Τα έντονα νυχτερινά φώτα ουσιαστικώς ωθούν τα έντομα αυτά στο να περιμένουν πολύ ώστε να φθάσει η ώρα που θα είναι αρκετά σκοτεινά, γεγονός που έχει σημαντικό αντίκτυπο στο πόση τροφή καταναλώνουν και στην υγιή ανάπτυξή τους. Αλλα είδη πάλι βασίζονται στο φως που εκπέμπουν τα ίδια τα μικροσκοπικά σώματά τους ώστε να ελκύσουν τα αρσενικά. Πώς λοιπόν ο υποψήφιος σύντροφος για ζευγάρωμα θα δει τη φυσική λάμψη τους όταν τυφλώνεται από τα τεχνητά φώτα που δεσπόζουν παντού;
Επίσης, ορισμένα είδη εντόμων χρησιμοποιούν την πόλωση του φωτός ώστε να βρουν νερό για να γεννήσουν τα αβγά τους. Και σε αυτή την περίπτωση το τεχνητό φως προκαλεί τεράστια ζημιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα εφημερόπτερα, που στην πολύ σύντομη ζωή τους – ζουν μόνο για μία ημέρα – εξαιτίας του τεχνητού φωτός μπερδεύονται και γεννούν τα αβγά τους επάνω στην άσφαλτο αντί για το νερό. Ετσι όλα τα αβγά πεθαίνουν. «Είναι ένας καλός τρόπος ώστε να εξαφανιστεί ένας ολόκληρος πληθυσμός μέσα σε 24 ώρες» υπογραμμίζουν οι ερευνητές.
Η φωτορρύπανση έχει φανεί να επηρεάζει επίσης την ανάπτυξη νεαρών εντόμων, όπως σε κάποια είδη γρύλων, αλλάζοντας την αντίληψή τους σχετικά με τον κύκλο ημέρας και νύχτας.
Καθώς τα έντομα αποτελούν αναπόσπαστο και σημαντικό κρίκο της αλυσίδας στην οποία ανήκουμε και εμείς, η εξαφάνισή τους μπορεί να έχει πολύ περισσότερες συνέπειες από όσες νομίζουμε. Οπως ανέφερε σε δηλώσεις του ο δρ Σέιμουρ, «οι περισσότερες καλλιέργειες χρειάζεται να επικονιαστούν και οι περισσότεροι επικονιαστές είναι έντομα. Η συνεχής μείωση των εντόμων αποτελεί μεγάλο σήμα κινδύνου και για το δικό μας μέλλον. Και εμείς μέσα από τη μελέτη μας δείχνουμε ότι σε αυτή τη συνεχή μείωση συντελεί σε μεγάλο βαθμό και η φωτορρύπανση». Σύμφωνα με τον ερευνητή, η φωτορρύπανση δεν αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για όλα τα είδη εντόμων παγκοσμίως, σίγουρα όμως είναι μια από τις κύριες απειλές για πολλά είδη, και κυρίως εκείνα που διαβιούν στις πιο ανεπτυγμένες περιοχές του πλανήτη όπως η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική, στις οποίες τα τεχνητά φώτα έχουν κάνει… τη νύχτα μέρα. Το επόμενο βήμα που σκέφτεται να κάνει ο δρ Σέιμουρ, σύμφωνα με όσα είπε σε ξένα ΜΜΕ, είναι να διερευνήσει σε βάθος την επίδραση της φωτορρύπανσης συγκεκριμένα στις πεταλούδες – και αυτό επειδή πιστεύει ότι οι όμορφες και δημοφιλείς πεταλούδες θα ρίξουν τους… προβολείς επάνω στο πρόβλημα της φωτορρύπανσης και της επίδρασής της στα έντομα έλκοντας το ενδιαφέρον του κοινού και ανοίγοντας έτσι μια δημόσια συζήτηση για το φλέγον θέμα. Διότι αν ο πληθυσμός δεν ενδιαφερθεί για το πρόβλημα και δεν απαιτήσει αλλαγές, αυτές δεν θα γίνουν ποτέ. Και αν οι αλλαγές δεν γίνουν και μάλιστα σύντομα, οι επόμενοι στη λίστα εξαφάνισης μετά τα έντομα θα είμαστε εμείς. Τα λόγια του επικεφαλής της νέας ανασκόπησης είναι υπεραρκετά αντί για οποιονδήποτε άλλον επίλογο: «Αν χάσουμε τα έντομα, χανόμαστε και εμείς. Τέλος».
Τι είναι η φωτορρύπανση
Η φωτορρύπανση είναι η παρουσία ανθρωπογενών πηγών φωτός μέσα στη νύχτα. Παρότι ένα τμήμα του τεχνητού φωτός «δραπετεύει» στο Διάστημα, το υπόλοιπο σκεδάζεται από μόρια στην ατμόσφαιρα με αποτέλεσμα να καθίσταται δύσκολο στους κατοίκους των περισσότερων περιοχών του πλανήτη να δουν τα αστέρια στον νυχτερινό ουρανό. Η φωτορρύπανση αποτελεί ολοένα και μεγαλύτερο πρόβλημα με δεδομένη την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού και την αύξηση της χρήσης τεχνητού φωτός που αυτή συνεπάγεται. Ολοένα και περισσότερα ερευνητικά στοιχεία συνδέουν τη φωτορρύπανση με αρνητικές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία καθώς διακόπτεται ο φυσικός κύκλος ημέρας και νύχτας στον οποίο πρέπει να λειτουργεί ο ανθρώπινος οργανισμός με κόστος για το ανοσοποιητικό σύστημα (και όχι μόνο) καθώς και με συμπεριφορικές αλλαγές σε πληθυσμούς εντόμων και ζώων. Η φωτορρύπανση απειλεί μεταξύ άλλων τον… οικογενειακό προϋπολογισμό καθώς αντικατοπτρίζεται κάθε μήνα στον φουσκωμένο λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος αλλά κατά κύριο λόγο απειλεί το μέλλον μας και το μέλλον του πλανήτη που θα αφήσουμε στα παιδιά μας.
Πώς επηρεάζονται διαφορετικά είδη
Πώς διαφορετικά είδη εντόμων επηρεάζονται από τη φωτορρύπανση; Ιδού μερικά μόνο παραδείγματα:
Οι νυχτοπεταλούδες και τα σκαθάρια εμφανίζουν… θανάσιμη έλξη για τις πηγές τεχνητού φωτός. Τα εφημερόπτερα (μια αρχέγονη τάξη εντόμων με χιλιάδες είδη που απαντώνται σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο, έχουν πολύ μικρό κύκλο ζωής, συνήθως μιας ημέρας, εξ ου και το όνομά τους, και στο Βόρειο Ημισφαίριο εμφανίζονται συνήθως τον μήνα Μάιο για αυτό και ονομάζονται mayflies) παθαίνουν σύγχυση και γεννούν τα αβγά τους σε λάθος σημεία – οι προνύμφες τους μπορούν να επιβιώσουν μόνο σε υδάτινες επιφάνειες και τα εφημερόπτερα λόγω της σύγχυσής τους γεννούν σε χερσαίες επιφάνειες με αποτέλεσμα οι προνύμφες να πεθαίνουν.
Οι φυσικές πηγές φωτός επισκιάζονται από τα τεχνητά φώτα. Το γεγονός αυτό εμποδίζει τους σκαραβαίους
να πλοηγούνται με οδηγό τους τα αστέρια καθώς και «λαμπυριστά» έντομα όπως οι πυγολαμπίδες να ελκύουν τα αρσενικά για ζευγάρωμα αλλά και να απομακρύνουν τους θηρευτές τους.
Ημερόβιοι επικονιαστές όπως οι μέλισσες καταλήγουν να επιμηκύνουν τις ώρες της δραστηριότητάς τους μέσα στο 24ωρο ως το βράδυ ενώ νυκτόβια έντομα ξεκινούν αργότερα τη δραστηριότητά τους. Αυτή η διαταραχή του κύκλου δραστηριότητας των εντόμων έχει σοβαρή επίδραση στην υγεία τους.
Οι αφίδες (ή μελίγκρες) και οι γρύλοι εμφανίζουν αλλαγές στον κύκλο ανάπτυξης και ζωής τους ο οποίος ρυθμίζεται από το φως.
Πηγή: Owens et al./Biological Conservation
Μείωση και στην Ελλάδα
Τι συμβαίνει όμως στη χώρα μας; Εξαφανίζονται και εδώ τα έντομα, όπως συμβαίνει σε πολλές χώρες του κόσμου, σύμφωνα με μελέτες του εξωτερικού; Παρότι δυστυχώς δεν υπάρχει συνολική καταγραφή για τα έντομα του φυσικού περιβάλλοντος, μεμονωμένες μελέτες που έχουν διεξαχθεί στον ελληνικό χώρο δείχνουν μείωση τόσο του συνολικού πληθυσμού όσο και πολλών ειδών εντόμων, αναφέρει στο «Βήμα» ο δρ Πάνος Πετράκης, βιολόγος-εντομολόγος, διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων. «Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο 1988-1994 στον Σχινιά υπήρχαν 147 είδη ετερόπτερων εντόμων ενώ πλέον δεν υπάρχουν πάνω από 10-15 είδη. Επίσης στην Πάρνηθα είχαν καταγραφεί 57 είδη λεπιδόπτερων – πεταλούδες, νυχτοπεταλούδες – την περίοδο 2000-2007, ενώ πλέον μετά βίας υπάρχουν 20 είδη. Συγχρόνως συνάδελφοι του Πανεπιστημίου Σαπιέντσα στη Ρώμη που πραγματοποιούν δειγματοληψίες σε μια μεγάλη ακτίνα, από τον Κίσσαβο ως το Ταίναρο, εντοπίζουν συνεχώς και λιγότερα έντομα». Σύμφωνα με τον δρα Πετράκη, το κύριο βάρος για αυτή τη μείωση πέφτει «στα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται αφειδώς στη χώρα μας. Αλλά και η φωτορρύπανση αποδεικνύεται ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα που οδηγεί στην εξαφάνιση των εντόμων. Ειδικά οι λάμπες πυρακτώσεως έλκουν πολύ μεγάλους αριθμούς εντόμων αλλά και τα LED τραβούν τα λεπιδόπτερα». Ενα χαρακτηριστικό «θύμα» της φωτορρύπανσης στη χώρα μας είναι οι πεταλούδες της Κοιλάδας των Πεταλούδων της Ρόδου (Euplagia quadripunctaria), των οποίων ο πληθυσμός έχει εμφανίσει μείωση. Οπως εξηγεί ο έλληνας εντομολόγος, οι πεταλούδες παραμένουν στην Κοιλάδα των Πεταλούδων όλους τους καλοκαιρινούς μήνες και στα τέλη Σεπτεμβρίου ξεκινούν μαζικά το ταξίδι της μετανάστευσής τους προς τους τόπους ωοτοκίας και διαχείμασης. «Mερικές πηγαίνουν στην Τουρκία, άλλες σε άλλα νησιά, μερικές στην Πελοπόννησο (κοντά στον Πάρνωνα και στον υδροβιότοπο Μουστού), ενώ κάποιες θεωρείται ότι φτάνουν ως και στην Ελβετία. Το πολύ φως των δρόμων, λουτροπόλεων, πόλεων της ενδοχώρας κ.λπ. – αποκαλείται μάλιστα ALAN (Artificial Light At Night) – τις αναγκάζει να πετούν ακόμα και αν είναι βράδυ ενώ πρόκειται για ημερόβιο είδος. Ετσι οι πεταλούδες εξαντλούνται πετώντας για μεγάλα διαστήματα και εξουθενωμένες καταλήγουν σε απίθανα μέρη, όπως προαύλια σχολείων, ιστιοφόρα σε κίνηση ή και αραγμένα, καλοκαιρινές ταβέρνες, πιτσαρίες, μπαρ. Στην Ελβετία μάλιστα έχουν αλλάξει τις λάμπες σε δρόμους ώστε να ακτινοβολούν προς το κόκκινο φάσμα που δεν προκαλεί τόσο πρόβλημα στους ανθρώπους αλλά και στα έντομα αποφεύγοντας έτσι το άσπρο-μπλε φως, που επιπλέον έχει και υπεριώδεις συχνότητες». Κλείνοντας, ο δρ Πετράκης τονίζει ότι τα έντομα είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή όλων μας και αυτό πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν μας. «Πρέπει να διατηρηθεί τόσο ο αριθμός των ειδών όσο και οι αριθμοί των πληθυσμών τους διότι εκτελούν δομικές διεργασίες σε όλα τα οικοσυστήματα. Αν εξαφανιστούν, θα καταστραφούν τα πάντα και θα καταστραφούν αμέσως».
Και οι πεταλούδες της Κοιλάδας των Πεταλούδων της Ρόδου (Euplagia quadripunctaria) αποτελούν θύματα της φωτορρύπανσης, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός τους να έχει μειωθεί
Πώς θα μειώσουμε τη φωτορρύπανση
Η φωτορρύπανση αποτελεί έναν απειλητικό παράγοντα για τα έντομα και κατ’ επέκταση για την υπόλοιπη ζωή στη Γη, πρόκειται όμως για έναν παράγοντα σε μεγάλο βαθμό διαχειρίσιμο. Είναι στο χέρι του καθενός μας να βοηθήσει στη μείωσή της, αναφέρουν οι ερευνητές στη μελέτη τους. Ιδού οι πρακτικές συμβουλές που δίνουν, προς γνώση και κυρίως προς συμμόρφωση 1.Σβήστε τα φώτα που δεν χρειάζεστε
Συμβουλή σαφής, σαφέστατη. Η φωτορρύπανση σε σύγκριση με άλλες πηγές ρύπανσης είναι εύκολο να μειωθεί. Μόλις σβήσει ο καθένας μας ένα φως αυτομάτως μειώνεται – και δεν χρειάζεται να καθαριστεί το σημείο της ρύπανσης όπως συμβαίνει με άλλα είδη ρύπανσης σαν τη χημική. Είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να σβήνουμε όλα τα φώτα τη νύχτα, ωστόσο μπορούμε να ακολουθήσουμε καλύτερες πρακτικές φωτισμού. Υπάρχουν τέσσερα χαρακτηριστικά του τεχνητού φωτός που επιδρούν κατά κύριο λόγο στα περισσότερα έντομα: η ένταση (ή η συνολική φωτεινότητα), η φασματική σύνθεση (κοινώς το χρώμα του φωτός), η πόλωση, καθώς και το πόσο τρεμοπαίζει το φως. Ανάλογα με το είδος των εντόμων, το φύλο τους, τη συμπεριφορά τους και τις ώρες δραστηριότητάς τους μέσα στο 24ωρο, καθένα από αυτά τα τέσσερα χαρακτηριστικά του φωτός μπορεί να είναι άκρως σημαντικά. Για παράδειγμα, η ένταση μπορεί να είναι επιβλαβής έλκοντας τα έντομα προς το φως. Επίσης πολλά έντομα βασίζονται στην πόλωση του φωτός προκειμένου να βρουν υδάτινα σώματα απαραίτητα για να γεννήσουν τα αβγά τους, καθώς το νερό πολώνει το φως. Ωστόσο, λόγω της φωτορρύπανσης τα έντομα παθαίνουν σύγχυση και πιστεύοντας ότι θα προσγειωθούν επάνω σε νερό χάνουν τελικώς τη ζωή τους σε επιφάνειες όπως τα αυτοκίνητα, οι πλαστικές σακούλες κ.ά. Με δεδομένο ότι είναι αδύνατον ο καθένας από εμάς να απομονώσει ένα από τα χαρακτηριστικά του φωτός που μπορεί να είναι επιβλαβές, η καλύτερη λύση είναι να κλείνουμε τα φώτα όταν δεν τα χρειαζόμαστε.
2.Ρυθμίστε τα φώτα σας ώστε να ενεργοποιούνται με την κίνηση
Η συμβουλή αυτή συνδέεται με την προηγούμενη. Θα ήταν καλό να τοποθετήσουμε αισθητήρες στα φώτα μας ώστε να ενεργοποιούνται με την κίνηση και να κλείνουν αυτομάτως όταν δεν υπάρχει κανένας στον χώρο.
3.Καλύψτε τους γυμνούς λαμπτήρες ώστε να κατευθύνετε το φως εκεί όπου χρειάζεται
Τα περισσότερα έντομα έλκονται από τις τεχνητές πηγές φωτός εξαιτίας του ίδιου του λαμπτήρα, τον οποίο μπερδεύουν λανθασμένα με το φεγγάρι ή με τον ήλιο. Μπορεί όμως ο καθένας μας να χρησιμοποιήσει φίλτρα που καλύπτουν τον λαμπτήρα και κατευθύνουν το φως μόνο εκεί όπου χρειάζεται. Οπως εξήγησε ο επικεφαλής της νέας μελέτης δρ Σέιμουρ, «όταν κάποιος από εμάς βλέπει έναν λαμπτήρα σε εξωτερικό χώρο, αυτό σημαίνει ότι και τα έντομα βλέπουν αυτόν τον λαμπτήρα. Και ο λαμπτήρας φωτίζει προς όλες τις κατευθύνσεις, όπως προς τον ουρανό όπου η ατμόσφαιρα σκεδάζει το φως ως και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Η πιο απλή λύση λοιπόν θα ήταν να καλύπτονται με τον κατάλληλο τρόπο οι λαμπτήρες ώστε να κατευθύνεται το φως εκεί όπου είναι απαραίτητο – για παράδειγμα, μόνο στο πεζοδρόμιο και όχι και προς τον ουρανό».
4.Χρησιμοποιήστε διαφορετικά χρώματα φωτός
Ο γενικός κανόνας είναι ότι το μπλε και λευκό φως είναι τα πιο ελκυστικά για τα έντομα. Ωστόσο υπάρχουν εκατοντάδες είδη εντόμων που έλκονται από το κίτρινο, το πορτοκαλί και το κόκκινο φως. Ο δρ Σέιμουρ έχει διεξαγάγει στο παρελθόν μελέτες σχετικά με το πώς τα διαφορετικά χρώματα φωτός – συμπεριλαμβανομένων του μπλε-λευκού φωτός των LEDs καθώς και του πορτοκαλί φωτός που εκπέμπουν οι λάμπες νατρίου υψηλής πίεσης – επιδρούν στις νυχτοπεταλούδες στα αστικά περιβάλλοντα. Η συμβουλή του επιστήμονα είναι να έχουμε στα σπίτια μας και γύρω από αυτά φώτα πορτοκαλί χρώματος καθώς έχει αποδειχθεί ότι το μπλε φως μπορεί να έχει τις μεγαλύτερες αρνητικές επιδράσεις τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για τα οικοσυστήματα.
parapona-rodou
Η φωτορρύπανση, απόρροια του τρόπου ζωής μας, απειλεί να αφανίσει τα έντομα με δραματικές συνέπειες για οικοσυστήματα και ανθρώπους
Μικρά στο μάτι, μεγάλα σε προσφορά. Πρόκειται για τα έντομα που σίγουρα δεν έχουν λάβει από τους ανθρώπους τον σεβασμό που αξίζουν. Διότι μπορεί να σας φαίνονται – τουλάχιστον ορισμένα εξ αυτών – το λιγότερο ενοχλητικά, όμως τα ταπεινά έντομα είναι υπεύθυνα για την επικονίαση ώστε να μπορούμε εμείς να έχουμε τροφή, για την αποικοδόμηση και την ανακύκλωση της οργανικής ύλης, για την υγιή διατήρηση του εδάφους αλλά και για τη διατήρηση της αλυσίδας της ζωής και της βιοποικιλότητας αφού αποτελούν θηρευτές κάποιων ειδών αλλά και λεία κάποιων άλλων. Και πώς όλοι εμείς τα ευχαριστούμε για το έργο τους; Αφανίζοντάς τα με εντομοκτόνα και φυτοφάρμακα, καταστρέφοντας τους οικοτόπους τους, αλλάζοντας με δραματικό τρόπο το κλίμα
Οι μέλισσες είναι ημερόβια έντομα. Εξαιτίας του τεχνητού φωτός όμως αποσυντονίζονται και καταλήγουν να επιμηκύνουν τις ώρες της δραστηριότητάς τους μέσα στο 24ωρο ως το βράδυ με σημαντικές συνέπειες για την υγεία τους
Επιβεβαιωμένα στοιχεία
Η νέα μεγάλη ανασκόπηση που περιελάμβανε 229 μελέτες δημοσιεύθηκε πριν από μερικές ημέρες (συγκεκριμένα στις 16 Νοεμβρίου) στο επιστημονικό περιοδικό «Biological Conservation». Εντομολόγοι από ακαδημαϊκά κέντρα των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, με επικεφαλής τον Μπρετ Σέιμουρ, μεταδιδακτορικό ερευνητή του Κέντρου Living Earth Collaborative για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στο Πανεπιστήμιο Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις (ο οποίος κατά τη διεξαγωγή της ανασκόπησης εργαζόταν στο Τμήμα Βιολογίας του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Κολοράντο), προσπάθησαν για πρώτη φορά να ρίξουν τόσο φως στον ρόλο που παίζει η φωτορρύπανση στην εξαφάνιση των εντόμων.
Η μελέτη αυτή ήλθε ως συνέχεια μιας άλλης μεγάλης ανασκόπησης η οποία δημοσιεύθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στο ίδιο επιστημονικό περιοδικό. Η προηγούμενη εκείνη ανασκόπηση που διεξήχθη από ειδικούς του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ στην Αυστραλία και της Κινεζικής Ακαδημίας Γεωργικών Επιστημών στο Πεκίνο αποτύπωσε για πρώτη φορά σε μεγάλο εύρος το μονοπάτι της εξαφάνισης όπου… πετούν τα έντομα του πλανήτη μας και το οποίο οδηγεί στο μεγαλύτερο αδιέξοδο που δεν είναι άλλο από την κατάρρευση των φυσικών οικοσυστημάτων. Σύμφωνα με τα ευρήματά της που βασίστηκαν σε ανάλυση 73 μελετών, ποσοστό μεγαλύτερο του 40% των ειδών εντόμων σε ολόκληρο τον κόσμο εμφανίζουν μείωση ενώ το ένα τρίτο κινδυνεύει με εξαφάνιση. Ο ρυθμός εξαφάνισης είναι μάλιστα οκτώ φορές ταχύτερος σε σύγκριση με εκείνον των θηλαστικών, των πτηνών και των ερπετών. Ο συνολικός πληθυσμός των εντόμων μειώνεται κατά 2,5% τον χρόνο, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, γεγονός που μαρτυρεί ότι μέσα σε έναν αιώνα πιθανώς… έντομα γιοκ (και τότε… γιοκ όλοι μας, κάτι που οι περισσότεροι δεν συνειδητοποιούν). Οσο για τους κύριους «ενόχους» για αυτή τη μαζική εξαφάνιση, οι ερευνητές από την Αυστραλία και την Κίνα έθεσαν ως πρώτους στη λίστα την εντατική γεωργία κυρίως μέσω της χρήσης φυτοφαρμάκων, καθώς και την αστικοποίηση αλλά και την κλιματική αλλαγή. Τώρα η νέα ανασκόπηση του δρος Σέιμουρ και των συνεργατών του έρχεται να «φωτίσει» και τον αθέατο σε μεγάλο βαθμό παράγοντα της φωτορρύπανσης, η οποία «τυφλώνει» το ένα τέταρτο της επιφάνειας της ξηράς και «καίει» τη ζωή των εντόμων με ποικίλους τρόπους.
Φωτεινές παγίδες θανάτου
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι το τεχνητό φως τη νύχτα μπορεί να επηρεάσει σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής των εντόμων – και κυρίως των νυκτόβιων εντόμων που αποτελούν σχεδόν το 50% επί του συνόλου των 1.800.000 καταγεγραμμένων ειδών (εκτιμάται βέβαια ότι τα είδη εντόμων του πλανήτη μας, άγνωστα στη συντριπτική πλειονότητά τους, είναι από 10 ως και 30-35 εκατομμύρια). Για παράδειγμα, όπως αναφέρεται στην ανασκόπηση, κάποια έντομα χρησιμοποιούν το φως για να πλοηγηθούν. Ενας αναμμένος λαμπτήρας σε εξωτερικό χώρο προκαλεί σύγχυση στα έντομα που νομίζουν ότι πρόκειται για τον ήλιο ή το φεγγάρι. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου το ένα τρίτο των εντόμων που θα «παγιδευτούν» σε αυτό το τεχνητό φως θα έχουν πεθάνει πριν ξημερώσει, είτε εξαιτίας εξάντλησης είτε επειδή κάτω από το δυνατό τεχνητό φως θα αποτελέσουν πιο εύκολη λεία για τους θηρευτές τους – αράχνες, νυχτερίδες, αρουραίοι, σαύρες γκέκο αλλά και βάτραχοι έχουν βρεθεί να απολαμβάνουν… λουκούλλεια εντομο-γεύματα γύρω από τεχνητά φώτα, με τους πληθυσμούς των εντόμων στα συγκεκριμένα σημεία να μειώνονται ταχύτατα, τονίζεται στη δημοσίευση.
Αλλά και οι προβολείς των οχημάτων αποτελούν παγίδες θανάτου για πολλά έντομα. Η… θανάσιμη έλξη των εντόμων για τα κινούμενα φώτα εκτιμάται ότι οδηγεί στον θάνατο 100 δισεκατομμύρια έντομα κάθε καλοκαίρι μόνο στη Γερμανία.
Η φωτορρύπανση επιδρά επίσης στον τρόπο με τον οποίο πολλά είδη κινούνται, αναζητούν τροφή, αναπαράγονται, κρύβονται από τους θηρευτές τους, ακόμη και στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται. Για παράδειγμα, ορισμένα είδη εντόμων αναζητούν τροφή μόνο όταν έχει πέσει το σκοτάδι. Τα έντονα νυχτερινά φώτα ουσιαστικώς ωθούν τα έντομα αυτά στο να περιμένουν πολύ ώστε να φθάσει η ώρα που θα είναι αρκετά σκοτεινά, γεγονός που έχει σημαντικό αντίκτυπο στο πόση τροφή καταναλώνουν και στην υγιή ανάπτυξή τους. Αλλα είδη πάλι βασίζονται στο φως που εκπέμπουν τα ίδια τα μικροσκοπικά σώματά τους ώστε να ελκύσουν τα αρσενικά. Πώς λοιπόν ο υποψήφιος σύντροφος για ζευγάρωμα θα δει τη φυσική λάμψη τους όταν τυφλώνεται από τα τεχνητά φώτα που δεσπόζουν παντού;
Επίσης, ορισμένα είδη εντόμων χρησιμοποιούν την πόλωση του φωτός ώστε να βρουν νερό για να γεννήσουν τα αβγά τους. Και σε αυτή την περίπτωση το τεχνητό φως προκαλεί τεράστια ζημιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα εφημερόπτερα, που στην πολύ σύντομη ζωή τους – ζουν μόνο για μία ημέρα – εξαιτίας του τεχνητού φωτός μπερδεύονται και γεννούν τα αβγά τους επάνω στην άσφαλτο αντί για το νερό. Ετσι όλα τα αβγά πεθαίνουν. «Είναι ένας καλός τρόπος ώστε να εξαφανιστεί ένας ολόκληρος πληθυσμός μέσα σε 24 ώρες» υπογραμμίζουν οι ερευνητές.
Η φωτορρύπανση έχει φανεί να επηρεάζει επίσης την ανάπτυξη νεαρών εντόμων, όπως σε κάποια είδη γρύλων, αλλάζοντας την αντίληψή τους σχετικά με τον κύκλο ημέρας και νύχτας.
Καθώς τα έντομα αποτελούν αναπόσπαστο και σημαντικό κρίκο της αλυσίδας στην οποία ανήκουμε και εμείς, η εξαφάνισή τους μπορεί να έχει πολύ περισσότερες συνέπειες από όσες νομίζουμε. Οπως ανέφερε σε δηλώσεις του ο δρ Σέιμουρ, «οι περισσότερες καλλιέργειες χρειάζεται να επικονιαστούν και οι περισσότεροι επικονιαστές είναι έντομα. Η συνεχής μείωση των εντόμων αποτελεί μεγάλο σήμα κινδύνου και για το δικό μας μέλλον. Και εμείς μέσα από τη μελέτη μας δείχνουμε ότι σε αυτή τη συνεχή μείωση συντελεί σε μεγάλο βαθμό και η φωτορρύπανση». Σύμφωνα με τον ερευνητή, η φωτορρύπανση δεν αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για όλα τα είδη εντόμων παγκοσμίως, σίγουρα όμως είναι μια από τις κύριες απειλές για πολλά είδη, και κυρίως εκείνα που διαβιούν στις πιο ανεπτυγμένες περιοχές του πλανήτη όπως η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική, στις οποίες τα τεχνητά φώτα έχουν κάνει… τη νύχτα μέρα. Το επόμενο βήμα που σκέφτεται να κάνει ο δρ Σέιμουρ, σύμφωνα με όσα είπε σε ξένα ΜΜΕ, είναι να διερευνήσει σε βάθος την επίδραση της φωτορρύπανσης συγκεκριμένα στις πεταλούδες – και αυτό επειδή πιστεύει ότι οι όμορφες και δημοφιλείς πεταλούδες θα ρίξουν τους… προβολείς επάνω στο πρόβλημα της φωτορρύπανσης και της επίδρασής της στα έντομα έλκοντας το ενδιαφέρον του κοινού και ανοίγοντας έτσι μια δημόσια συζήτηση για το φλέγον θέμα. Διότι αν ο πληθυσμός δεν ενδιαφερθεί για το πρόβλημα και δεν απαιτήσει αλλαγές, αυτές δεν θα γίνουν ποτέ. Και αν οι αλλαγές δεν γίνουν και μάλιστα σύντομα, οι επόμενοι στη λίστα εξαφάνισης μετά τα έντομα θα είμαστε εμείς. Τα λόγια του επικεφαλής της νέας ανασκόπησης είναι υπεραρκετά αντί για οποιονδήποτε άλλον επίλογο: «Αν χάσουμε τα έντομα, χανόμαστε και εμείς. Τέλος».
Τι είναι η φωτορρύπανση
Η φωτορρύπανση είναι η παρουσία ανθρωπογενών πηγών φωτός μέσα στη νύχτα. Παρότι ένα τμήμα του τεχνητού φωτός «δραπετεύει» στο Διάστημα, το υπόλοιπο σκεδάζεται από μόρια στην ατμόσφαιρα με αποτέλεσμα να καθίσταται δύσκολο στους κατοίκους των περισσότερων περιοχών του πλανήτη να δουν τα αστέρια στον νυχτερινό ουρανό. Η φωτορρύπανση αποτελεί ολοένα και μεγαλύτερο πρόβλημα με δεδομένη την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού και την αύξηση της χρήσης τεχνητού φωτός που αυτή συνεπάγεται. Ολοένα και περισσότερα ερευνητικά στοιχεία συνδέουν τη φωτορρύπανση με αρνητικές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία καθώς διακόπτεται ο φυσικός κύκλος ημέρας και νύχτας στον οποίο πρέπει να λειτουργεί ο ανθρώπινος οργανισμός με κόστος για το ανοσοποιητικό σύστημα (και όχι μόνο) καθώς και με συμπεριφορικές αλλαγές σε πληθυσμούς εντόμων και ζώων. Η φωτορρύπανση απειλεί μεταξύ άλλων τον… οικογενειακό προϋπολογισμό καθώς αντικατοπτρίζεται κάθε μήνα στον φουσκωμένο λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος αλλά κατά κύριο λόγο απειλεί το μέλλον μας και το μέλλον του πλανήτη που θα αφήσουμε στα παιδιά μας.
Πώς επηρεάζονται διαφορετικά είδη
Πώς διαφορετικά είδη εντόμων επηρεάζονται από τη φωτορρύπανση; Ιδού μερικά μόνο παραδείγματα:
Οι νυχτοπεταλούδες και τα σκαθάρια εμφανίζουν… θανάσιμη έλξη για τις πηγές τεχνητού φωτός. Τα εφημερόπτερα (μια αρχέγονη τάξη εντόμων με χιλιάδες είδη που απαντώνται σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο, έχουν πολύ μικρό κύκλο ζωής, συνήθως μιας ημέρας, εξ ου και το όνομά τους, και στο Βόρειο Ημισφαίριο εμφανίζονται συνήθως τον μήνα Μάιο για αυτό και ονομάζονται mayflies) παθαίνουν σύγχυση και γεννούν τα αβγά τους σε λάθος σημεία – οι προνύμφες τους μπορούν να επιβιώσουν μόνο σε υδάτινες επιφάνειες και τα εφημερόπτερα λόγω της σύγχυσής τους γεννούν σε χερσαίες επιφάνειες με αποτέλεσμα οι προνύμφες να πεθαίνουν.
Οι φυσικές πηγές φωτός επισκιάζονται από τα τεχνητά φώτα. Το γεγονός αυτό εμποδίζει τους σκαραβαίους
να πλοηγούνται με οδηγό τους τα αστέρια καθώς και «λαμπυριστά» έντομα όπως οι πυγολαμπίδες να ελκύουν τα αρσενικά για ζευγάρωμα αλλά και να απομακρύνουν τους θηρευτές τους.
Ημερόβιοι επικονιαστές όπως οι μέλισσες καταλήγουν να επιμηκύνουν τις ώρες της δραστηριότητάς τους μέσα στο 24ωρο ως το βράδυ ενώ νυκτόβια έντομα ξεκινούν αργότερα τη δραστηριότητά τους. Αυτή η διαταραχή του κύκλου δραστηριότητας των εντόμων έχει σοβαρή επίδραση στην υγεία τους.
Οι αφίδες (ή μελίγκρες) και οι γρύλοι εμφανίζουν αλλαγές στον κύκλο ανάπτυξης και ζωής τους ο οποίος ρυθμίζεται από το φως.
Πηγή: Owens et al./Biological Conservation
Μείωση και στην Ελλάδα
Τι συμβαίνει όμως στη χώρα μας; Εξαφανίζονται και εδώ τα έντομα, όπως συμβαίνει σε πολλές χώρες του κόσμου, σύμφωνα με μελέτες του εξωτερικού; Παρότι δυστυχώς δεν υπάρχει συνολική καταγραφή για τα έντομα του φυσικού περιβάλλοντος, μεμονωμένες μελέτες που έχουν διεξαχθεί στον ελληνικό χώρο δείχνουν μείωση τόσο του συνολικού πληθυσμού όσο και πολλών ειδών εντόμων, αναφέρει στο «Βήμα» ο δρ Πάνος Πετράκης, βιολόγος-εντομολόγος, διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων. «Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο 1988-1994 στον Σχινιά υπήρχαν 147 είδη ετερόπτερων εντόμων ενώ πλέον δεν υπάρχουν πάνω από 10-15 είδη. Επίσης στην Πάρνηθα είχαν καταγραφεί 57 είδη λεπιδόπτερων – πεταλούδες, νυχτοπεταλούδες – την περίοδο 2000-2007, ενώ πλέον μετά βίας υπάρχουν 20 είδη. Συγχρόνως συνάδελφοι του Πανεπιστημίου Σαπιέντσα στη Ρώμη που πραγματοποιούν δειγματοληψίες σε μια μεγάλη ακτίνα, από τον Κίσσαβο ως το Ταίναρο, εντοπίζουν συνεχώς και λιγότερα έντομα». Σύμφωνα με τον δρα Πετράκη, το κύριο βάρος για αυτή τη μείωση πέφτει «στα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται αφειδώς στη χώρα μας. Αλλά και η φωτορρύπανση αποδεικνύεται ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα που οδηγεί στην εξαφάνιση των εντόμων. Ειδικά οι λάμπες πυρακτώσεως έλκουν πολύ μεγάλους αριθμούς εντόμων αλλά και τα LED τραβούν τα λεπιδόπτερα». Ενα χαρακτηριστικό «θύμα» της φωτορρύπανσης στη χώρα μας είναι οι πεταλούδες της Κοιλάδας των Πεταλούδων της Ρόδου (Euplagia quadripunctaria), των οποίων ο πληθυσμός έχει εμφανίσει μείωση. Οπως εξηγεί ο έλληνας εντομολόγος, οι πεταλούδες παραμένουν στην Κοιλάδα των Πεταλούδων όλους τους καλοκαιρινούς μήνες και στα τέλη Σεπτεμβρίου ξεκινούν μαζικά το ταξίδι της μετανάστευσής τους προς τους τόπους ωοτοκίας και διαχείμασης. «Mερικές πηγαίνουν στην Τουρκία, άλλες σε άλλα νησιά, μερικές στην Πελοπόννησο (κοντά στον Πάρνωνα και στον υδροβιότοπο Μουστού), ενώ κάποιες θεωρείται ότι φτάνουν ως και στην Ελβετία. Το πολύ φως των δρόμων, λουτροπόλεων, πόλεων της ενδοχώρας κ.λπ. – αποκαλείται μάλιστα ALAN (Artificial Light At Night) – τις αναγκάζει να πετούν ακόμα και αν είναι βράδυ ενώ πρόκειται για ημερόβιο είδος. Ετσι οι πεταλούδες εξαντλούνται πετώντας για μεγάλα διαστήματα και εξουθενωμένες καταλήγουν σε απίθανα μέρη, όπως προαύλια σχολείων, ιστιοφόρα σε κίνηση ή και αραγμένα, καλοκαιρινές ταβέρνες, πιτσαρίες, μπαρ. Στην Ελβετία μάλιστα έχουν αλλάξει τις λάμπες σε δρόμους ώστε να ακτινοβολούν προς το κόκκινο φάσμα που δεν προκαλεί τόσο πρόβλημα στους ανθρώπους αλλά και στα έντομα αποφεύγοντας έτσι το άσπρο-μπλε φως, που επιπλέον έχει και υπεριώδεις συχνότητες». Κλείνοντας, ο δρ Πετράκης τονίζει ότι τα έντομα είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή όλων μας και αυτό πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν μας. «Πρέπει να διατηρηθεί τόσο ο αριθμός των ειδών όσο και οι αριθμοί των πληθυσμών τους διότι εκτελούν δομικές διεργασίες σε όλα τα οικοσυστήματα. Αν εξαφανιστούν, θα καταστραφούν τα πάντα και θα καταστραφούν αμέσως».
Και οι πεταλούδες της Κοιλάδας των Πεταλούδων της Ρόδου (Euplagia quadripunctaria) αποτελούν θύματα της φωτορρύπανσης, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός τους να έχει μειωθεί
Πώς θα μειώσουμε τη φωτορρύπανση
Η φωτορρύπανση αποτελεί έναν απειλητικό παράγοντα για τα έντομα και κατ’ επέκταση για την υπόλοιπη ζωή στη Γη, πρόκειται όμως για έναν παράγοντα σε μεγάλο βαθμό διαχειρίσιμο. Είναι στο χέρι του καθενός μας να βοηθήσει στη μείωσή της, αναφέρουν οι ερευνητές στη μελέτη τους. Ιδού οι πρακτικές συμβουλές που δίνουν, προς γνώση και κυρίως προς συμμόρφωση 1.Σβήστε τα φώτα που δεν χρειάζεστε
Συμβουλή σαφής, σαφέστατη. Η φωτορρύπανση σε σύγκριση με άλλες πηγές ρύπανσης είναι εύκολο να μειωθεί. Μόλις σβήσει ο καθένας μας ένα φως αυτομάτως μειώνεται – και δεν χρειάζεται να καθαριστεί το σημείο της ρύπανσης όπως συμβαίνει με άλλα είδη ρύπανσης σαν τη χημική. Είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να σβήνουμε όλα τα φώτα τη νύχτα, ωστόσο μπορούμε να ακολουθήσουμε καλύτερες πρακτικές φωτισμού. Υπάρχουν τέσσερα χαρακτηριστικά του τεχνητού φωτός που επιδρούν κατά κύριο λόγο στα περισσότερα έντομα: η ένταση (ή η συνολική φωτεινότητα), η φασματική σύνθεση (κοινώς το χρώμα του φωτός), η πόλωση, καθώς και το πόσο τρεμοπαίζει το φως. Ανάλογα με το είδος των εντόμων, το φύλο τους, τη συμπεριφορά τους και τις ώρες δραστηριότητάς τους μέσα στο 24ωρο, καθένα από αυτά τα τέσσερα χαρακτηριστικά του φωτός μπορεί να είναι άκρως σημαντικά. Για παράδειγμα, η ένταση μπορεί να είναι επιβλαβής έλκοντας τα έντομα προς το φως. Επίσης πολλά έντομα βασίζονται στην πόλωση του φωτός προκειμένου να βρουν υδάτινα σώματα απαραίτητα για να γεννήσουν τα αβγά τους, καθώς το νερό πολώνει το φως. Ωστόσο, λόγω της φωτορρύπανσης τα έντομα παθαίνουν σύγχυση και πιστεύοντας ότι θα προσγειωθούν επάνω σε νερό χάνουν τελικώς τη ζωή τους σε επιφάνειες όπως τα αυτοκίνητα, οι πλαστικές σακούλες κ.ά. Με δεδομένο ότι είναι αδύνατον ο καθένας από εμάς να απομονώσει ένα από τα χαρακτηριστικά του φωτός που μπορεί να είναι επιβλαβές, η καλύτερη λύση είναι να κλείνουμε τα φώτα όταν δεν τα χρειαζόμαστε.
2.Ρυθμίστε τα φώτα σας ώστε να ενεργοποιούνται με την κίνηση
Η συμβουλή αυτή συνδέεται με την προηγούμενη. Θα ήταν καλό να τοποθετήσουμε αισθητήρες στα φώτα μας ώστε να ενεργοποιούνται με την κίνηση και να κλείνουν αυτομάτως όταν δεν υπάρχει κανένας στον χώρο.
3.Καλύψτε τους γυμνούς λαμπτήρες ώστε να κατευθύνετε το φως εκεί όπου χρειάζεται
Τα περισσότερα έντομα έλκονται από τις τεχνητές πηγές φωτός εξαιτίας του ίδιου του λαμπτήρα, τον οποίο μπερδεύουν λανθασμένα με το φεγγάρι ή με τον ήλιο. Μπορεί όμως ο καθένας μας να χρησιμοποιήσει φίλτρα που καλύπτουν τον λαμπτήρα και κατευθύνουν το φως μόνο εκεί όπου χρειάζεται. Οπως εξήγησε ο επικεφαλής της νέας μελέτης δρ Σέιμουρ, «όταν κάποιος από εμάς βλέπει έναν λαμπτήρα σε εξωτερικό χώρο, αυτό σημαίνει ότι και τα έντομα βλέπουν αυτόν τον λαμπτήρα. Και ο λαμπτήρας φωτίζει προς όλες τις κατευθύνσεις, όπως προς τον ουρανό όπου η ατμόσφαιρα σκεδάζει το φως ως και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Η πιο απλή λύση λοιπόν θα ήταν να καλύπτονται με τον κατάλληλο τρόπο οι λαμπτήρες ώστε να κατευθύνεται το φως εκεί όπου είναι απαραίτητο – για παράδειγμα, μόνο στο πεζοδρόμιο και όχι και προς τον ουρανό».
4.Χρησιμοποιήστε διαφορετικά χρώματα φωτός
Ο γενικός κανόνας είναι ότι το μπλε και λευκό φως είναι τα πιο ελκυστικά για τα έντομα. Ωστόσο υπάρχουν εκατοντάδες είδη εντόμων που έλκονται από το κίτρινο, το πορτοκαλί και το κόκκινο φως. Ο δρ Σέιμουρ έχει διεξαγάγει στο παρελθόν μελέτες σχετικά με το πώς τα διαφορετικά χρώματα φωτός – συμπεριλαμβανομένων του μπλε-λευκού φωτός των LEDs καθώς και του πορτοκαλί φωτός που εκπέμπουν οι λάμπες νατρίου υψηλής πίεσης – επιδρούν στις νυχτοπεταλούδες στα αστικά περιβάλλοντα. Η συμβουλή του επιστήμονα είναι να έχουμε στα σπίτια μας και γύρω από αυτά φώτα πορτοκαλί χρώματος καθώς έχει αποδειχθεί ότι το μπλε φως μπορεί να έχει τις μεγαλύτερες αρνητικές επιδράσεις τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για τα οικοσυστήματα.
parapona-rodou
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Αυτός θα είναι ο τίτλος της πρωινής εκπομπής της ΕΡΤ...
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
«Κλέβει» ο Ατζούν τον Μάρκο Σεφερλή από τον ΑΝΤ1;
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
