2019-12-10 21:16:16
Στον απόηχο της Ιεραρχίας για το Ουκρανικό
Μέρος Ζ΄
Ο εθνοφυλετισμός και το Φανάρι
Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Πρόσφατα Μητροπολίτης της Εκκλησίας της Ελλάδος επικοινώνησε με τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου και του ζήτησε να υποστηρίξει την ενέργεια του Οικ. Πατριάρχου στην Ουκρανία. Ο λόγος που του ανέφερε ήταν: «Εμείς είμαστε Έλληνες και πρέπει να υποστηρίξουμε το Ελληνικό Οικουμενικό Πατριαρχείο, δεν μπορούμε να είμαστε με τους Σλάβους». Στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος του Οκτωβρίου 2019 ακούστηκαν οι θεωρίες περί πανσλαβισμού, στις οποίες πρέπει να αντισταθούν οι Ελλαδίτες Ιεράρχες, υποστηρίζοντας τον Έλληνα Οικ. Πατριάρχη Ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος στο Φανάρι και στις 21 Οκτωβρίου του 2018 είχε πει μεταξύ άλλων: «Δεν ανέχονται οι αδελφοί μας οι Σλάβοι το προβάδισμα, το οποίο έχει το Οικ. Πατριαρχείο και κατά συνέπεια το Γένος μας μέσα στην Παγκόσμια Ορθοδοξία
. Υπερηφανευόμεθα γι’ αυτό και προσπαθούμε με καθημερινό αγώνα να κρατήσωμε αυτά τα προνόμια, αυτά τα δίκαια με τα οποία εστεφάνωσε η Πρόνοια του Θεού δια των αποφάσεων των Οικ. Συνόδων τον Πάνσεπτον Οικ. Θρόνον, την Πρωτόθρονη Εκκλησία της Ορθοδοξίας....Περάσαμε αυτά τα 27 χρόνια διακονούντες την Μητέρα Εκκλησία, τον Χριστό και όλα τα ιδανικά και τις αξίες του Γένους μας, τις πανανθρώπινες αξίες, τα ιδιαίτερα ιδανικά, που έχουμε ως φυλή και ως Γένος». Αξιοσημείωτο είναι πως τελείωσε την ομιλία του λέγοντας πως για όσα έπραξε κατά την 27ετή Πατριαρχική Διακονία του έχει ήσυχη τη συνείδησή του. Αν ο Πατριάρχης ομιλεί περί «υπερηφάνειας», περί «προνομίων», περί «δικαίων», περί «ιδιαίτερων ιδανικών» της Φυλής μας τι να περιμένει κανείς από όσους τον ακολουθούν και ασυστόλως τον κολακεύουν;
Το Φανάρι με την ενέργειά του στην Ουκρανία έρχεται σε αντίθεση με τα περί εθνοφυλετισμού, που το ίδιο τον έχει καταδικάσει. Είναι νόμος πως η Ιστορία είναι αμείλικτη στην ασυνέπεια. Το 1872 συνεκλήθη «Αγία και Μεγάλη Σύνοδος» στο Φανάρι, με τη συμμετοχή των Πατριαρχών Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων και του Αρχιεπισκόπου Κύπρου. Αιτία της η εθνοφυλετική επίθεση από τους Βουλγάρους κατά της κανονικής Εκκλησίας και του Ελληνισμού. Η Σύνοδος αποκήρυξε και καταδίκασε τον «φυλετισμό», κήρυξε σχισματικούς όσους Βουλγάρους αρχιερείς τον προώθησαν και καταδίκασε ως τέτοιους τους προκαθαιρεθέντες και αφορισθέντες βουλγάρους αρχιερείς, τους κληρικούς, που χειροτονήθηκαν από αυτούς, συμφρονούν και συμπράττουν με αυτούς και δέχονται ως «κύριες» και κανονικές τις ανίερες τους ευλογίες και ιεροπραξίες.[1]
Ο «φυλετισμός», όπως ορίστηκε στην Έκθεση που κατετέθη στη Σύνοδο του 1872, είναι «η εν αυτώ τω τόπω συγκρότησις ιδίων φυλετικών Εκκλησιών, πάντας μεν τους ομοφύλους αποδεχομένων, πάντας δε τους ετεροφύλους αποκλειουσών και υπό μόνον ομοφύλων ποιμένων διοικουμένων, ως αξιούσι νυν οι οπαδοί του φυλετισμού»[2].Η απόφαση της Συνόδου του 1872 αφορά ευθέως την απόφαση του κ. Βαρθολομαίου να αποδώσει το αυτοκέφαλο στους σχισματικούς της Ουκρανίας. Επίσης η ίδια απόφαση δικαιολογεί την εκ μέρους της Ρωσικής Εκκλησίας διακοπή της Κοινωνίας με τα Πατριαρχεία Κωνσταντινουπόλεως και Αλεξανδρείας και την Εκκλησία της Ελλάδος. Το 1872 για το Φανάρι ήταν Κανόνας το «ακοινωνήτω κοινωνών, ακοινώνητος»...
Το σχίσμα του 1872 με τους Βουλγάρους Ορθοδόξους είχε χαρακτήρα έντονα εθνικό και βοήθησε τον Ελληνισμό να επιζήσει στην Μακεδονία και στη Θράκη. Όμως προκάλεσε ενδοεκκλησιαστικές συγκρούσεις στα Πατριαρχεία που συμμετέσχον στη Σύνοδο του 1872, αλλά και την πτώση του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Κυρίλλου, ο οποίος διαφώνησε με την απόφαση της Συνόδου, έχοντας τη στήριξη των Αράβων Ορθοδόξων, που ήσαν το ποίμνιό του, αλλά και των Ρώσων.
Όπως γράφει ο Μανουήλ Γεδεών και μεταφέρει στη μελέτη του ο Παρασκευάς Ματάλας, για την πτώση του Κυρίλλου χρησιμοποιήθηκε από το Φανάρι μια σε βάρος του κατάδοση στην Πύλη, ότι ενίσχυε οικονομικά την Κρητική Επανάσταση, και Αυτή απεφάσισε την αντικατάστασή του[3]...Και σήμερα οι Έλληνες Πρωθιεράρχες, οι διαφωνούντες προς την ενέργεια του Φαναρίου στην Ουκρανία, πιέζονται ποικιλοτρόπως να την εγκρίνουν...Αρκεί να δει κανείς το ύφος και το ήθος των γραφομένων σε βάρος τους από τους υποστηρίζοντες το Φανάρι κονδυλοφόρους, καθώς και τις επισκέψεις που έχουν δεχθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα από Έλληνες και ξένους πολιτικούς και διπλωματικούς παράγοντες...
Υπάρχει ένα ακόμη κοινό στοιχείο μεταξύ του 1872 και του 2019. Οι πολιτικές παρεμβάσεις στο Φανάρι, προς ενίσχυση της αντισλαβικής Του δράσης. Τότε η Αυστροουγγρική και η Αγγλική διπλωματία, μαζί με την Γερμανική ήσαν υπέρ της πολιτικής και θρησκευτικής ρήξης του Οικ. Πατριαρχείου όχι μόνο με τους Βουλγάρους, αλλά με όλους τους σλάβους, με σκοπό την ανάσχεση του πανσλαβισμού, όπως ονόμαζαν τον γεωπολιτικό τους ανταγωνισμό με την ορθόδοξη Ρωσία[4]. Τώρα η αμερικανική διπλωματία αντικατέστησε τις παλιές μεγάλες δυνάμεις και συνεχίζει την ίδια πολιτική...
Είναι αληθές ότι η κορυφή της Εκκλησίας της Ρωσίας είχε και έχει ηγεμονικές τάσεις, προβάλλοντας όχι τους Στάρετς που την εκόσμησαν, αλλά την κοσμική της ισχύ. Όμως αντί το Φανάρι να Την εμπνεύσει και να Την διδάξει στην πράξη ταπείνωση και ορθόδοξη πνευματικότητα, αντί να Της τονίσει ότι το κύριο στοιχείο της Ορθοδοξίας είναι η Συνοδικότητα και όχι η τύπου Πάπα εκκλησιαστική ηγεμονία, υποχώρησε στον πειρασμό και έπεσε στην παγίδα να ανταγωνιστεί το Πατριαρχείο της Μόσχας στην κοσμική ισχύ. Έτσι λ.χ. αν η Εκκλησία της Ρωσίας τονίζει για τον Οικ. Πατριάρχη ότι είναι «πρώτος μεταξύ ίσων» και ουδέποτε τον αποκαλεί «Οικουμενικό», οι Φαναριώτες άρχισαν να υποστηρίζουν ότι ο κ. Βαρθολομαίος είναι «Πρώτος χωρίς ίσον», δηλαδή ο Πάπας της Ορθοδοξίας ... Και αν ο Μόσχας επιδεικνύει την ισχύ του με πολυτελείς λιμουζίνες, χλιδάτες εκδηλώσεις και πολλούς άνδρες στην προσωπική του ασφάλεια, ο Οικ. Πατριάρχης το ίδιο κάνει. Στις Βρυξέλλες πρόσφατα χρησιμοποίησε εξίσου πολυτελή μεταφορικά μέσα, παρέστη σε λουσάτες δεξιώσεις, είχε πολλούς άνδρες ασφαλείας να τον προσέχουν....
Μπαίνοντας το Φανάρι στην κοσμικής αντιλήψεως αντιπαράθεση με τη Μόσχα ήταν επόμενο να συνεργασθεί με την πολιτική εξουσία, προς μείωση της επιρροής της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία και αντίστοιχη αύξηση της δικής Του επιρροής. Προς τον σκοπό αυτό χρησιμοποίησε μέσα αντικανονικά και αντιεκκλησιαστικά. Έτσι σήμερα το Οικ. Πατριαρχείο έχει χάσει την έξωθεν μαρτυρία ότι είναι ο θεματοφύλακας της ενότητας και της κανονικότητας στην Εκκλησία, ενώ αντίθετα το Πατριαρχείο της Μόσχας δείχνει να υποστηρίζει την κανονικότητα και επιτυγχάνει έντιμοι και καταρτισμένοι θεολογικά Ορθόδοξοι κληρικοί και λαϊκοί να αναγνωρίζουν ότι στην περίπτωση της Ουκρανίας έχει δίκαιο.
Όπως είναι η κατάσταση σήμερα στην Ορθοδοξία, αν δεν ξεπεραστούν από τους Ορθοδόξους Επισκόπους τα εθνικά και φυλετικά συμπλέγματα και η, υπό μορφή πρωτοκαθεδριών, γεωπολιτικών ανταγωνισμών και υποταγής της Εκκλησίας στα ωφελιμιστικά συμφέροντα των Πολιτικών εξουσιών, εκκοσμίκευση, δηλαδή η εμπλοκή της Ορθοδοξίας σε ένα είδος Καισαροπαπισμού, Αυτή είναι καταδικασμένη να καταλήξει οριστικά σε σχίσμα και στην ύπαρξη μιας κατά πλειοψηφία σλαβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, των 150 περίπου εκατομμυρίων και μιας κατά πλειοψηφία Ελληνικής των 15 εκατομμυρίων πιστών, συν όσοι σχισματικοί Σλάβοι της Ουκρανίας Την ακολουθούν.
Το σχίσμα θα είναι οδυνηρό για την Ορθοδοξία. Πέραν των άλλων αποδυναμώνει παγκοσμίως το κύρος Της και το πνευματικό Της μήνυμα. Μπορεί επίσης να προκαλέσει αναταραχές στο εσωτερικό των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, στις οποίες δεν αποκλείεται να ιδρυθούν ενορίες άλλων εκκλησιαστικών δικαιοδοσιών και σε αυτές να ενταχθούν όσοι πιστοί δεν επιθυμούν να κοινωνούν με κληρικούς, που έχουν κηρυχθεί ακοινώνητοι.-
[1] Δημητρίου Β. Γόνη «Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας, Β΄ Έκδοση, Εκδ. «Παρουσία», 1996, σελ. 145.
[2]Παρασκευά Ματάλα «Έθνος και Ορθοδοξία – Οι περιπέτειες μιας σχέσης – Από το «Ελλαδικό» στο Βουλγαρικό Σχίσμα», Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο, 2002, σελ. 332.
[3]Αυτ. σελ. 339
[4] Βλ. σχ. Παρ. Ματάλα «Έθνος και Ορθοδοξία – Οι περιπέτειες μιας σχέσης – Από το «Ελλαδικό στο Βουλγαρικό Σχίσμα», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2002, σελ. 315)
Δείτε και το Μέρος Α΄, Μέρος Β΄, Μέρος Γ΄, Μέρος Δ΄, Μέρος Ε΄ και Μέρος ΣΤ΄.
thriskeftika
Μέρος Ζ΄
Ο εθνοφυλετισμός και το Φανάρι
Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Πρόσφατα Μητροπολίτης της Εκκλησίας της Ελλάδος επικοινώνησε με τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου και του ζήτησε να υποστηρίξει την ενέργεια του Οικ. Πατριάρχου στην Ουκρανία. Ο λόγος που του ανέφερε ήταν: «Εμείς είμαστε Έλληνες και πρέπει να υποστηρίξουμε το Ελληνικό Οικουμενικό Πατριαρχείο, δεν μπορούμε να είμαστε με τους Σλάβους». Στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος του Οκτωβρίου 2019 ακούστηκαν οι θεωρίες περί πανσλαβισμού, στις οποίες πρέπει να αντισταθούν οι Ελλαδίτες Ιεράρχες, υποστηρίζοντας τον Έλληνα Οικ. Πατριάρχη Ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος στο Φανάρι και στις 21 Οκτωβρίου του 2018 είχε πει μεταξύ άλλων: «Δεν ανέχονται οι αδελφοί μας οι Σλάβοι το προβάδισμα, το οποίο έχει το Οικ. Πατριαρχείο και κατά συνέπεια το Γένος μας μέσα στην Παγκόσμια Ορθοδοξία
Το Φανάρι με την ενέργειά του στην Ουκρανία έρχεται σε αντίθεση με τα περί εθνοφυλετισμού, που το ίδιο τον έχει καταδικάσει. Είναι νόμος πως η Ιστορία είναι αμείλικτη στην ασυνέπεια. Το 1872 συνεκλήθη «Αγία και Μεγάλη Σύνοδος» στο Φανάρι, με τη συμμετοχή των Πατριαρχών Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων και του Αρχιεπισκόπου Κύπρου. Αιτία της η εθνοφυλετική επίθεση από τους Βουλγάρους κατά της κανονικής Εκκλησίας και του Ελληνισμού. Η Σύνοδος αποκήρυξε και καταδίκασε τον «φυλετισμό», κήρυξε σχισματικούς όσους Βουλγάρους αρχιερείς τον προώθησαν και καταδίκασε ως τέτοιους τους προκαθαιρεθέντες και αφορισθέντες βουλγάρους αρχιερείς, τους κληρικούς, που χειροτονήθηκαν από αυτούς, συμφρονούν και συμπράττουν με αυτούς και δέχονται ως «κύριες» και κανονικές τις ανίερες τους ευλογίες και ιεροπραξίες.[1]
Ο «φυλετισμός», όπως ορίστηκε στην Έκθεση που κατετέθη στη Σύνοδο του 1872, είναι «η εν αυτώ τω τόπω συγκρότησις ιδίων φυλετικών Εκκλησιών, πάντας μεν τους ομοφύλους αποδεχομένων, πάντας δε τους ετεροφύλους αποκλειουσών και υπό μόνον ομοφύλων ποιμένων διοικουμένων, ως αξιούσι νυν οι οπαδοί του φυλετισμού»[2].Η απόφαση της Συνόδου του 1872 αφορά ευθέως την απόφαση του κ. Βαρθολομαίου να αποδώσει το αυτοκέφαλο στους σχισματικούς της Ουκρανίας. Επίσης η ίδια απόφαση δικαιολογεί την εκ μέρους της Ρωσικής Εκκλησίας διακοπή της Κοινωνίας με τα Πατριαρχεία Κωνσταντινουπόλεως και Αλεξανδρείας και την Εκκλησία της Ελλάδος. Το 1872 για το Φανάρι ήταν Κανόνας το «ακοινωνήτω κοινωνών, ακοινώνητος»...
Το σχίσμα του 1872 με τους Βουλγάρους Ορθοδόξους είχε χαρακτήρα έντονα εθνικό και βοήθησε τον Ελληνισμό να επιζήσει στην Μακεδονία και στη Θράκη. Όμως προκάλεσε ενδοεκκλησιαστικές συγκρούσεις στα Πατριαρχεία που συμμετέσχον στη Σύνοδο του 1872, αλλά και την πτώση του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Κυρίλλου, ο οποίος διαφώνησε με την απόφαση της Συνόδου, έχοντας τη στήριξη των Αράβων Ορθοδόξων, που ήσαν το ποίμνιό του, αλλά και των Ρώσων.
Όπως γράφει ο Μανουήλ Γεδεών και μεταφέρει στη μελέτη του ο Παρασκευάς Ματάλας, για την πτώση του Κυρίλλου χρησιμοποιήθηκε από το Φανάρι μια σε βάρος του κατάδοση στην Πύλη, ότι ενίσχυε οικονομικά την Κρητική Επανάσταση, και Αυτή απεφάσισε την αντικατάστασή του[3]...Και σήμερα οι Έλληνες Πρωθιεράρχες, οι διαφωνούντες προς την ενέργεια του Φαναρίου στην Ουκρανία, πιέζονται ποικιλοτρόπως να την εγκρίνουν...Αρκεί να δει κανείς το ύφος και το ήθος των γραφομένων σε βάρος τους από τους υποστηρίζοντες το Φανάρι κονδυλοφόρους, καθώς και τις επισκέψεις που έχουν δεχθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα από Έλληνες και ξένους πολιτικούς και διπλωματικούς παράγοντες...
Υπάρχει ένα ακόμη κοινό στοιχείο μεταξύ του 1872 και του 2019. Οι πολιτικές παρεμβάσεις στο Φανάρι, προς ενίσχυση της αντισλαβικής Του δράσης. Τότε η Αυστροουγγρική και η Αγγλική διπλωματία, μαζί με την Γερμανική ήσαν υπέρ της πολιτικής και θρησκευτικής ρήξης του Οικ. Πατριαρχείου όχι μόνο με τους Βουλγάρους, αλλά με όλους τους σλάβους, με σκοπό την ανάσχεση του πανσλαβισμού, όπως ονόμαζαν τον γεωπολιτικό τους ανταγωνισμό με την ορθόδοξη Ρωσία[4]. Τώρα η αμερικανική διπλωματία αντικατέστησε τις παλιές μεγάλες δυνάμεις και συνεχίζει την ίδια πολιτική...
Είναι αληθές ότι η κορυφή της Εκκλησίας της Ρωσίας είχε και έχει ηγεμονικές τάσεις, προβάλλοντας όχι τους Στάρετς που την εκόσμησαν, αλλά την κοσμική της ισχύ. Όμως αντί το Φανάρι να Την εμπνεύσει και να Την διδάξει στην πράξη ταπείνωση και ορθόδοξη πνευματικότητα, αντί να Της τονίσει ότι το κύριο στοιχείο της Ορθοδοξίας είναι η Συνοδικότητα και όχι η τύπου Πάπα εκκλησιαστική ηγεμονία, υποχώρησε στον πειρασμό και έπεσε στην παγίδα να ανταγωνιστεί το Πατριαρχείο της Μόσχας στην κοσμική ισχύ. Έτσι λ.χ. αν η Εκκλησία της Ρωσίας τονίζει για τον Οικ. Πατριάρχη ότι είναι «πρώτος μεταξύ ίσων» και ουδέποτε τον αποκαλεί «Οικουμενικό», οι Φαναριώτες άρχισαν να υποστηρίζουν ότι ο κ. Βαρθολομαίος είναι «Πρώτος χωρίς ίσον», δηλαδή ο Πάπας της Ορθοδοξίας ... Και αν ο Μόσχας επιδεικνύει την ισχύ του με πολυτελείς λιμουζίνες, χλιδάτες εκδηλώσεις και πολλούς άνδρες στην προσωπική του ασφάλεια, ο Οικ. Πατριάρχης το ίδιο κάνει. Στις Βρυξέλλες πρόσφατα χρησιμοποίησε εξίσου πολυτελή μεταφορικά μέσα, παρέστη σε λουσάτες δεξιώσεις, είχε πολλούς άνδρες ασφαλείας να τον προσέχουν....
Μπαίνοντας το Φανάρι στην κοσμικής αντιλήψεως αντιπαράθεση με τη Μόσχα ήταν επόμενο να συνεργασθεί με την πολιτική εξουσία, προς μείωση της επιρροής της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία και αντίστοιχη αύξηση της δικής Του επιρροής. Προς τον σκοπό αυτό χρησιμοποίησε μέσα αντικανονικά και αντιεκκλησιαστικά. Έτσι σήμερα το Οικ. Πατριαρχείο έχει χάσει την έξωθεν μαρτυρία ότι είναι ο θεματοφύλακας της ενότητας και της κανονικότητας στην Εκκλησία, ενώ αντίθετα το Πατριαρχείο της Μόσχας δείχνει να υποστηρίζει την κανονικότητα και επιτυγχάνει έντιμοι και καταρτισμένοι θεολογικά Ορθόδοξοι κληρικοί και λαϊκοί να αναγνωρίζουν ότι στην περίπτωση της Ουκρανίας έχει δίκαιο.
Όπως είναι η κατάσταση σήμερα στην Ορθοδοξία, αν δεν ξεπεραστούν από τους Ορθοδόξους Επισκόπους τα εθνικά και φυλετικά συμπλέγματα και η, υπό μορφή πρωτοκαθεδριών, γεωπολιτικών ανταγωνισμών και υποταγής της Εκκλησίας στα ωφελιμιστικά συμφέροντα των Πολιτικών εξουσιών, εκκοσμίκευση, δηλαδή η εμπλοκή της Ορθοδοξίας σε ένα είδος Καισαροπαπισμού, Αυτή είναι καταδικασμένη να καταλήξει οριστικά σε σχίσμα και στην ύπαρξη μιας κατά πλειοψηφία σλαβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, των 150 περίπου εκατομμυρίων και μιας κατά πλειοψηφία Ελληνικής των 15 εκατομμυρίων πιστών, συν όσοι σχισματικοί Σλάβοι της Ουκρανίας Την ακολουθούν.
Το σχίσμα θα είναι οδυνηρό για την Ορθοδοξία. Πέραν των άλλων αποδυναμώνει παγκοσμίως το κύρος Της και το πνευματικό Της μήνυμα. Μπορεί επίσης να προκαλέσει αναταραχές στο εσωτερικό των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, στις οποίες δεν αποκλείεται να ιδρυθούν ενορίες άλλων εκκλησιαστικών δικαιοδοσιών και σε αυτές να ενταχθούν όσοι πιστοί δεν επιθυμούν να κοινωνούν με κληρικούς, που έχουν κηρυχθεί ακοινώνητοι.-
[1] Δημητρίου Β. Γόνη «Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας, Β΄ Έκδοση, Εκδ. «Παρουσία», 1996, σελ. 145.
[2]Παρασκευά Ματάλα «Έθνος και Ορθοδοξία – Οι περιπέτειες μιας σχέσης – Από το «Ελλαδικό» στο Βουλγαρικό Σχίσμα», Πανεπ. Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο, 2002, σελ. 332.
[3]Αυτ. σελ. 339
[4] Βλ. σχ. Παρ. Ματάλα «Έθνος και Ορθοδοξία – Οι περιπέτειες μιας σχέσης – Από το «Ελλαδικό στο Βουλγαρικό Σχίσμα», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2002, σελ. 315)
Δείτε και το Μέρος Α΄, Μέρος Β΄, Μέρος Γ΄, Μέρος Δ΄, Μέρος Ε΄ και Μέρος ΣΤ΄.
thriskeftika
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Xριστουγεννιάτικο Bazaar απο το Δημοτικό Σχολείο ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΟΥ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
