2020-02-03 00:00:33
Η πιο εύκολη απάντηση θα ήταν «δεν θα τολμούσαν να το κάνουν, εάν ήταν Πρωθυπουργός ο Ανδρέας Παπανδρέου». Βέβαια, η σημερινή κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική. Η Ελλάδα γνωρίζει ποια είναι τα θαλάσσια σύνορά της και δεν μπορεί να τηρεί την δικαιολογημένη στάση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρέπει να ζητήσει την άμεση απομάκρυνση ενός τουρκικού γεωτρύπανου στην περιοχή του Καστελόριζου και να στείλει και τις ναυτικές της δυνάμεις για να υπερασπίσει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα από την τουρκική παραβατικότητα. Απλώς, να γνωρίζουμε ότι θα είμαστε μόνοι μας.
Αλλά για να αξιολογήσουμε σωστά τις τελευταίες εξελίξεις πρέπει να σταθούμε στη δήλωση που έκανε πρόσφατα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου: «Σήμερα το θέμα του διαμοιρασμού του φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο και γύρω από την Κύπρο είναι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα. Εμείς δεν βλέπουμε το φυσικό αέριο γύρω από την Κύπρο και στην Ανατολική Μεσόγειο ως ένα ζήτημα που μας διχάζει, ούτε θέλουμε να το βλέπουμε έτσι. Αντίθετα, επιθυμούμε να ενισχύσουμε την ευημερία και τη σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου και της Κύπρου, να μοιραστούμε από κοινού τις πηγές γύρω από την Κύπρο και τη Μεσόγειο».
Η μοιρασιά ήταν πάντα στο μυαλό των Αμερικανών από την εποχή του Σχεδίου Άτσεσον. Οι Αμερικανοί γνωρίζουν, για πολλά χρόνια, ότι το Καστελόριζο αποτελεί το κομβικό πρόβλημα για την μοιρασιά της ανατολικής Μεσογείου. Το Καστελόριζο δημιουργεί ένα εδαφικό τόξο με τις ανατολικές ακτές της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κάσου και της Κρήτης διεκδικώντας τίτλο τόσο για ΑΟΖ, όσο και για υφαλοκρηπίδα. Έτσι, το Καστελόριζο δεν είναι ένα απομονωμένο νησί στην εσχατιά της Ελλάδος και της ΕΕ, αλλά αποτελεί τμήμα μιας ευρύτερης εδαφικής ενότητας.
Η παγίδα Άτσεσον
Η Ελλάδα ασχολήθηκε για πρώτη φορά με το Καστελόριζο, όταν πληροφορήθηκε το περίφημο Σχέδιο Άτσεσον του 1964. Στο αρχικό σχέδιο, η Κύπρος θα παρεχωρείτο ολόκληρη στην Ελλάδα εκτός της Καρπασίας, όπου θα εγκαθίστατο μια στρατιωτική βάση της Τουρκίας παρόμοια με τις Βρετανικές βάσεις στο νησί, χωρίς όρια. Επιπλέον το Καστελόριζο θα παρεχωρείτο στην Τουρκία. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απέρριψε αμέσως αυτό το σχέδιο. Ο Άτσεσον πρότεινε μια αλλαγή, που προέβλεπε ότι η Τουρκία θα διατηρούσε την Καρπασία μόνο για 50 χρόνια και η Τουρκία απέρριψε το νέο σχέδιο.
Έχουν περάσει από τότε 55 χρόνια, αλλά φαίνεται ότι οι Τούρκοι εξακολουθούν να εποφθαλμιούν τα νησιά μας. Όπως έχω τονίσει παλαιότερα, το Σχέδιο Άτσεσον ήταν προσεκτικά σχεδιασμένο. Όταν παρατηρήσει κανείς πόσο μικρό είναι το Καστελόριζο, εύκολα θα αντιληφθεί ότι η Τουρκία δεν επιθυμούσε μια τέτοια ανταλλαγή, αλλά ούτε και η Ελλάδα ήταν διατεθειμένη να παραδώσει ελληνικό έδαφος, όσο μικρό και να ήταν αυτό. Αλλά ο Άτσεσον είχε κάτι άλλο στο μυαλό του.
Οι Αμερικανοί, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώριζαν την αξία των υδρογονανθράκων και είχαν αρχίσει μυστικές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο για τον μεγάλο ορυκτό πλούτο της περιοχής. Τότε βέβαια υπήρχε μόνο η έννοια της υφαλοκρηπίδας, αλλά οι Αμερικανοί γνώριζαν ότι και τα νησιά διαθέτουν υφαλοκρηπίδα.
Έτσι σήμερα, ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στην ανατολική Μεσόγειο θα ανήκε στην Τουρκία, εάν είχε δεχθεί να πάρει το Καστελόριζο, μία κίνηση που δεν θα μπορούσε βέβαια να πραγματοποιηθεί, διότι το σχέδιο Άτσεσον είχε ήδη απορρίψει η τότε κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου.
Κανείς δεν έδωσε σημασία
Όπως έγραψε στην εφημερίδα Καθημερινή ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος: «Όλος ο κόσμος γνωρίζει με ακρίβεια τι διεκδικεί η Τουρκία στην περιοχή. Η Ελλάδα εξακολουθεί να μην έχει προσδιορίσει ποια θεωρεί ότι είναι τα ακριβή όρια της υφαλοκρηπίδας της στην Ανατολική Μεσόγειο. Απλώς διαμαρτύρεται στις τουρκικές ενέργειες…».
Οι αυξανόμενες τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος, τα σενάρια μυστικής διπλωματίας μεταξύ Αθήνας- Άγκυρας και η αμέλεια των ελληνικών κυβερνήσεων να ανακηρύξουν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) θέτουν σε κίνδυνο τα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα σε μια περίοδο που η Ελλάδα εμφανίζεται τρωτή σε διεθνείς πιέσεις.
Έγραψα για πρώτη φορά για την αξία του Καστελόριζου το 1985, αλλά κανείς δεν έδωσε σημασία. Τότε, ακόμα και οι ελληνικοί χάρτες δεν ανέφεραν το σύμπλεγμα του Καστελόριζου (Μεγίστη, Ρω και Στρογγύλη). Τώρα όλοι ομνύουν στην αξία του αλλά πολλοί δεν αντιλαμβάνονται γιατί είναι τόσο σημαντικό νησί για τα εθνικά μας συμφέροντα. Ο κύριος λόγος είναι ότι το σύμπλεγμα αυτών των νησιών δίνει την δυνατότητα, βάσει της UNCLOS του 1982, στην ΑΟΖ της Ελλάδας να εφάπτεται της ΑΟΖ της Κύπρου.
Τα νησιά, ο εφιάλτης της Τουρκίας
Βρίσκεται πάντα στην μνήμη μου το Άρθρο 121 της UNCLOS και ενθυμούμαι τους αγώνες της ελληνικής και της κυπριακής αντιπροσωπείας για την διατήρηση του και το πείσμα της Τουρκίας για εξαφάνισή του. Το άρθρο 121, παράγραφος 2 δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας ή παρερμηνείας γιατί ξεκάθαρα αναφέρει ότι: "Με την εξαίρεση των προβλεπόμενων στην παράγραφο 3, η αιγιαλίτιδα ζώνη, η συνορεύουσα ζώνη, η αποκλειστική οικονομική ζώνη και η υφαλοκρηπίδα μιας νήσου καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας Σύμβασης που εφαρμόζονται σε άλλο χερσαίο έδαφος".
Η εξαίρεση της παραγράφου 3 αναφέρει ότι οι "βράχοι οι οποίοι δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινο μόνιμο πληθυσμό ή οικονομική ζωή δεν θα έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη ή υφαλοκρηπίδα". Αυτή όμως η εξαίρεση δεν επηρεάζει το καθεστώς του Αιγαίου, γιατί αν και υπάρχουν τέτοιου είδους ελληνικοί βράχοι, δεν αλλάζουν την εικόνα, μια και επικαλύπτονται από την υφαλοκρηπίδα ή την ΑΟΖ των υπόλοιπων κατοικήσιμων νησιών του Αιγαίου.
Επρόκειτο για μια μεγάλη νίκη για τα ελληνικά νησιά και ιδιαίτερα για το ξεχασμένο σύμπλεγμα του Καστελόριζου. Το Καστελόριζο απέχει 80 μίλια από την Ρόδο, 170 μίλια από την Κύπρο αλλά μόνο 1 μίλι από την Τουρκία. Έχει έκταση 5 τετραγωνικών μιλίων και κατοικείται σήμερα από περίπου 400 κατοίκους, ενώ στο τέλος του 19ου αιώνα είχε 10.000 κατοίκους.
Βέβαια, αυτή η νίκη του Καστελόριζου δεν ήταν καθόλου εύκολη. Άρχισε το 1973 και τελείωσε το 1982. Οι αντιπροσωπείες της Ελλάδας, της Κύπρου, του Τρινιντάντ-Τομπάγκο και του Ηνωμένου Βασιλείου, που συμμετείχαν στην 3η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, πρωτοστάτησαν για την δημιουργία του ανωτέρω Άρθρου.
Όπως, έγραψε πρόσφατα ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος, βαθύς γνώστης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, οι κινήσεις τις οποίες φαίνεται ότι σχεδιάζει η Τουρκία είναι οι ακόλουθες: «(α) πραγματοποίηση γεωτρήσεως στο συγκεκριμένο σημείο δυτικώς του νησιού, (β) πραγματοποίηση γεωτρήσεως σε οριοθετημένα τεμάχια νοτίως του νησιού που δεν έχουν δοθεί σε ξένες πετρελαϊκές εταιρείες και (γ) πιθανή γεώτρηση στην ελληνική υφαλοκρηπίδα νοτίως του Καστελόριζου. Το 1976 και το 1987 η Ελλάδα είχε κινητοποιήσει στρατό και στόλο προκειμένου να αποτρέψει την έξοδο τουρκικών ερευνητικών πλοίων στο Αιγαίο που θα έκαναν σεισμογραφικές έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Η γεώτρηση έχει απείρως μεγαλύτερη βαρύτητα διότι προκαλεί μη αναστρέψιμη βλάβη».
Δεν επιτρέπονται μονομερείς οριοθετήσεις
Όμως, διαφωνώ με την παρακάτω θέση του: «Παράλληλα, η Ελλάδα πρέπει να καταθέσει στον ΟΗΕ γεωγραφικές συντεταγμένες με τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας μας στην ανατολική Μεσόγειο. Η μη κατάθεση συντεταγμένων επιτρέπει στην Τουρκία να προχωρήσει νομιμοποιημένα σε γεωτρήσεις εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, τα όρια της οποίας στην ανατολική Μεσόγειο είναι άγνωστα. Μόνον εάν δηλώσουμε διεθνώς, και με τον πλέον ήπιο και πολιτισμένο τρόπο, δηλαδή στον γραμματέα του ΟΗΕ, τα ακριβή όρια της υφαλοκρηπίδας μας στην περιοχή, μπορούμε να ισχυριστούμε στη συνέχεια ότι τυχόν τουρκική γεώτρηση είναι παράνομη. Η κατάθεση αποτελεί νομική υποχρέωση κάθε κράτους (άρθρα 75 και 85 Συμβάσεως για το Δίκαιο της Θάλασσας)».
Η UNCLOS δεν επιτρέπει μονομερείς οριοθετήσεις. Το Άρθρο 74 και όχι το Άρθρο 75 αναφέρεται στην οριοθέτηση ΑΟΖ. Συγκεκριμένα, το Άρθρο 74 για την Οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μεταξύ κρατών με έναντι ή προσκείμενες ακτές αναφέρει:
Η οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ κρατών με έναντι ή προσκείμενες ακτές πραγματοποιείται κατόπιν συμφωνίας με βάση το διεθνές δίκαιο όπως ορίζεται στο άρθρο 38 του καταστατικού του διεθνούς δικαστηρίου, με σκοπό την επίτευξη δίκαιης λύσης.
Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα, τα ενδιαφερόμενα κράτη προσφεύγουν στις διαδικασίες που προβλέπονται στο μέρος XV.
Εκκρεμούσης της συμφωνίας που προβλέπεται στην παράγραφο 1, τα ενδιαφερόμενα κράτη, σε πνεύμα κατανόησης και συνεργασίας, καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για την επίτευξη προσωρινών διευθετήσεων πρακτικού χαρακτήρα και, κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου, για να μην θέσουν σε κίνδυνο ή παρεμποδίσουν την επίτευξη οριστικής συμφωνίας. Οι διευθετήσεις αυτές δεν επηρεάζουν την τελική οριοθέτηση.
Όπου ισχύει συμφωνία μεταξύ των ενδιαφερομένων κρατών, τα ζητήματα που αναφέρονται στην οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της εν λόγω συμφωνίας. Κράτη καταθέτουν γεωγραφικές συντεταγμένες στα Ηνωμένα Έθνη χωρίς να δεσμεύεται ο διεθνής οργανισμός ή να τις εγκρίνει.
Τι πρέπει να κάνει τώρα η Ελλάδα;
Έχω επανειλημμένα γράψει ότι οι Αμερικανοί επιθυμούν το μοίρασμα των υδρογονθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, διότι δεν θέλουν να χάσουν την Τουρκία και να την ρίξουν στην αγκαλιά της Ρωσίας. Πιστεύουν ότι η συνεκμετάλλευση ή καλύτερα η συνδιαχείριση των υδρογονανθράκων της Ελλάδας, της Κύπρου και της Τουρκίας πρέπει να επιτευχθεί, πάσει θυσία. Οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι η Τουρκία δεν διαθέτει υδρογονάνθρακες, αλλά θέλουν να μοιραστεί τους ανύπαρκτους υδρογονάνθρακές της με την Ελλάδα και την Κύπρο!
Από το 1922 οι Τούρκοι πάντοτε θεωρούσαν ότι είχαν μεγάλες ακτές, αλλά δεν διέθεταν μεγάλη θάλασσα και μετά το 1982 συνειδητοποίησαν ότι η θάλασσά τους περιορίστηκε και άλλο. Έτσι άρχισαν έναν επικίνδυνο ρητορικό πόλεμο, εκτός δύο θερμών εξαιρέσεων (1987 και 1996), αλλά από το 2018 άρχισαν να προβάλουν και παρανοϊκές απαιτήσεις που σίγουρα θα συνεχιστούν και στο μέλλον.
Ο μόνος τρόπος για να σταματήσει η Ελλάδα τα σχέδια αυτά είναι, άμεσα και πριν είναι πολύ αργά, να προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με αυτή της Αιγύπτου βάσει της μέσης γραμμής, σύμφωνα με τις προβλέψεις της UNCLOS, που θα δίνει πλήρη επήρεια στην νήσο Στρογγύλη, με αποτέλεσμα η Τουρκία να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο.
Επίλογος Ο δημοσιογράφος Γ. Τετράδης Παπαδόπουλος, σε ένα εξαιρετικό άρθρο του στην ιστοσελίδα liberal.gr, αναφέρει:
«Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα ζει σε μια μεταβατική περίοδο από την απόλυτη δουλικότητα απέναντι σε Αμερικανούς και Τούρκους προς μια, ας ελπίσουμε, πιο πατριωτική στάση. Αυτό είναι ένα τοπίο που δεν το επιθυμούν ούτε οι ΗΠΑ ούτε ο Ερντογάν. Οι οποίοι είχαν εδώ έναν πρωθυπουργό που δεν ξέρει ούτε καν γεωγραφία, πολύ περισσότερο διεθνές δίκαιο και διπλωματία» Και αργότερα εξηγεί: «Η Τουρκία δεν επιθυμεί καμιά ειρηνική συνύπαρξη. Επιθυμεί αλλαγή συνόρων σε βάρος της Ελλάδας. Και το δηλώνει ξεκάθαρα σε κάθε ευκαιρία. Επιθυμεί αρπαγή κυριαρχικών δικαιωμάτων, αέρα, θαλάσσης και ξηράς. Και οι ΗΠΑ επιθυμούν να υπάρχει η ένταση (ελεγχόμενη, «ακόμα κι αν αλλάξει χέρια κανένα παλιονησάκι») για να διατηρούν το status του ρυθμιστή, άρα του ουσιαστικού κυρίαρχου στην περιοχή»
Έτσι, εύκολα, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο δύσκολο θα είναι το έργο της νέας κυβέρνησης, που πριν καλά καλά αναλάβει την εξουσία, θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με μία κρίση παρόμοια με αυτή των Ιμίων το 1996. Ελπίζουμε ο νέος πρωθυπουργός να είναι καλύτερα προετοιμασμένος.
parapona-rodou
Αλλά για να αξιολογήσουμε σωστά τις τελευταίες εξελίξεις πρέπει να σταθούμε στη δήλωση που έκανε πρόσφατα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου: «Σήμερα το θέμα του διαμοιρασμού του φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο και γύρω από την Κύπρο είναι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα. Εμείς δεν βλέπουμε το φυσικό αέριο γύρω από την Κύπρο και στην Ανατολική Μεσόγειο ως ένα ζήτημα που μας διχάζει, ούτε θέλουμε να το βλέπουμε έτσι. Αντίθετα, επιθυμούμε να ενισχύσουμε την ευημερία και τη σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου και της Κύπρου, να μοιραστούμε από κοινού τις πηγές γύρω από την Κύπρο και τη Μεσόγειο».
Η μοιρασιά ήταν πάντα στο μυαλό των Αμερικανών από την εποχή του Σχεδίου Άτσεσον. Οι Αμερικανοί γνωρίζουν, για πολλά χρόνια, ότι το Καστελόριζο αποτελεί το κομβικό πρόβλημα για την μοιρασιά της ανατολικής Μεσογείου. Το Καστελόριζο δημιουργεί ένα εδαφικό τόξο με τις ανατολικές ακτές της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κάσου και της Κρήτης διεκδικώντας τίτλο τόσο για ΑΟΖ, όσο και για υφαλοκρηπίδα. Έτσι, το Καστελόριζο δεν είναι ένα απομονωμένο νησί στην εσχατιά της Ελλάδος και της ΕΕ, αλλά αποτελεί τμήμα μιας ευρύτερης εδαφικής ενότητας.
Η παγίδα Άτσεσον
Η Ελλάδα ασχολήθηκε για πρώτη φορά με το Καστελόριζο, όταν πληροφορήθηκε το περίφημο Σχέδιο Άτσεσον του 1964. Στο αρχικό σχέδιο, η Κύπρος θα παρεχωρείτο ολόκληρη στην Ελλάδα εκτός της Καρπασίας, όπου θα εγκαθίστατο μια στρατιωτική βάση της Τουρκίας παρόμοια με τις Βρετανικές βάσεις στο νησί, χωρίς όρια. Επιπλέον το Καστελόριζο θα παρεχωρείτο στην Τουρκία. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απέρριψε αμέσως αυτό το σχέδιο. Ο Άτσεσον πρότεινε μια αλλαγή, που προέβλεπε ότι η Τουρκία θα διατηρούσε την Καρπασία μόνο για 50 χρόνια και η Τουρκία απέρριψε το νέο σχέδιο.
Έχουν περάσει από τότε 55 χρόνια, αλλά φαίνεται ότι οι Τούρκοι εξακολουθούν να εποφθαλμιούν τα νησιά μας. Όπως έχω τονίσει παλαιότερα, το Σχέδιο Άτσεσον ήταν προσεκτικά σχεδιασμένο. Όταν παρατηρήσει κανείς πόσο μικρό είναι το Καστελόριζο, εύκολα θα αντιληφθεί ότι η Τουρκία δεν επιθυμούσε μια τέτοια ανταλλαγή, αλλά ούτε και η Ελλάδα ήταν διατεθειμένη να παραδώσει ελληνικό έδαφος, όσο μικρό και να ήταν αυτό. Αλλά ο Άτσεσον είχε κάτι άλλο στο μυαλό του.
Οι Αμερικανοί, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώριζαν την αξία των υδρογονανθράκων και είχαν αρχίσει μυστικές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο για τον μεγάλο ορυκτό πλούτο της περιοχής. Τότε βέβαια υπήρχε μόνο η έννοια της υφαλοκρηπίδας, αλλά οι Αμερικανοί γνώριζαν ότι και τα νησιά διαθέτουν υφαλοκρηπίδα.
Έτσι σήμερα, ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στην ανατολική Μεσόγειο θα ανήκε στην Τουρκία, εάν είχε δεχθεί να πάρει το Καστελόριζο, μία κίνηση που δεν θα μπορούσε βέβαια να πραγματοποιηθεί, διότι το σχέδιο Άτσεσον είχε ήδη απορρίψει η τότε κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου.
Κανείς δεν έδωσε σημασία
Όπως έγραψε στην εφημερίδα Καθημερινή ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος: «Όλος ο κόσμος γνωρίζει με ακρίβεια τι διεκδικεί η Τουρκία στην περιοχή. Η Ελλάδα εξακολουθεί να μην έχει προσδιορίσει ποια θεωρεί ότι είναι τα ακριβή όρια της υφαλοκρηπίδας της στην Ανατολική Μεσόγειο. Απλώς διαμαρτύρεται στις τουρκικές ενέργειες…».
Οι αυξανόμενες τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος, τα σενάρια μυστικής διπλωματίας μεταξύ Αθήνας- Άγκυρας και η αμέλεια των ελληνικών κυβερνήσεων να ανακηρύξουν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) θέτουν σε κίνδυνο τα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα σε μια περίοδο που η Ελλάδα εμφανίζεται τρωτή σε διεθνείς πιέσεις.
Έγραψα για πρώτη φορά για την αξία του Καστελόριζου το 1985, αλλά κανείς δεν έδωσε σημασία. Τότε, ακόμα και οι ελληνικοί χάρτες δεν ανέφεραν το σύμπλεγμα του Καστελόριζου (Μεγίστη, Ρω και Στρογγύλη). Τώρα όλοι ομνύουν στην αξία του αλλά πολλοί δεν αντιλαμβάνονται γιατί είναι τόσο σημαντικό νησί για τα εθνικά μας συμφέροντα. Ο κύριος λόγος είναι ότι το σύμπλεγμα αυτών των νησιών δίνει την δυνατότητα, βάσει της UNCLOS του 1982, στην ΑΟΖ της Ελλάδας να εφάπτεται της ΑΟΖ της Κύπρου.
Τα νησιά, ο εφιάλτης της Τουρκίας
Βρίσκεται πάντα στην μνήμη μου το Άρθρο 121 της UNCLOS και ενθυμούμαι τους αγώνες της ελληνικής και της κυπριακής αντιπροσωπείας για την διατήρηση του και το πείσμα της Τουρκίας για εξαφάνισή του. Το άρθρο 121, παράγραφος 2 δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας ή παρερμηνείας γιατί ξεκάθαρα αναφέρει ότι: "Με την εξαίρεση των προβλεπόμενων στην παράγραφο 3, η αιγιαλίτιδα ζώνη, η συνορεύουσα ζώνη, η αποκλειστική οικονομική ζώνη και η υφαλοκρηπίδα μιας νήσου καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας Σύμβασης που εφαρμόζονται σε άλλο χερσαίο έδαφος".
Η εξαίρεση της παραγράφου 3 αναφέρει ότι οι "βράχοι οι οποίοι δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινο μόνιμο πληθυσμό ή οικονομική ζωή δεν θα έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη ή υφαλοκρηπίδα". Αυτή όμως η εξαίρεση δεν επηρεάζει το καθεστώς του Αιγαίου, γιατί αν και υπάρχουν τέτοιου είδους ελληνικοί βράχοι, δεν αλλάζουν την εικόνα, μια και επικαλύπτονται από την υφαλοκρηπίδα ή την ΑΟΖ των υπόλοιπων κατοικήσιμων νησιών του Αιγαίου.
Επρόκειτο για μια μεγάλη νίκη για τα ελληνικά νησιά και ιδιαίτερα για το ξεχασμένο σύμπλεγμα του Καστελόριζου. Το Καστελόριζο απέχει 80 μίλια από την Ρόδο, 170 μίλια από την Κύπρο αλλά μόνο 1 μίλι από την Τουρκία. Έχει έκταση 5 τετραγωνικών μιλίων και κατοικείται σήμερα από περίπου 400 κατοίκους, ενώ στο τέλος του 19ου αιώνα είχε 10.000 κατοίκους.
Βέβαια, αυτή η νίκη του Καστελόριζου δεν ήταν καθόλου εύκολη. Άρχισε το 1973 και τελείωσε το 1982. Οι αντιπροσωπείες της Ελλάδας, της Κύπρου, του Τρινιντάντ-Τομπάγκο και του Ηνωμένου Βασιλείου, που συμμετείχαν στην 3η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, πρωτοστάτησαν για την δημιουργία του ανωτέρω Άρθρου.
Όπως, έγραψε πρόσφατα ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος, βαθύς γνώστης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, οι κινήσεις τις οποίες φαίνεται ότι σχεδιάζει η Τουρκία είναι οι ακόλουθες: «(α) πραγματοποίηση γεωτρήσεως στο συγκεκριμένο σημείο δυτικώς του νησιού, (β) πραγματοποίηση γεωτρήσεως σε οριοθετημένα τεμάχια νοτίως του νησιού που δεν έχουν δοθεί σε ξένες πετρελαϊκές εταιρείες και (γ) πιθανή γεώτρηση στην ελληνική υφαλοκρηπίδα νοτίως του Καστελόριζου. Το 1976 και το 1987 η Ελλάδα είχε κινητοποιήσει στρατό και στόλο προκειμένου να αποτρέψει την έξοδο τουρκικών ερευνητικών πλοίων στο Αιγαίο που θα έκαναν σεισμογραφικές έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Η γεώτρηση έχει απείρως μεγαλύτερη βαρύτητα διότι προκαλεί μη αναστρέψιμη βλάβη».
Δεν επιτρέπονται μονομερείς οριοθετήσεις
Όμως, διαφωνώ με την παρακάτω θέση του: «Παράλληλα, η Ελλάδα πρέπει να καταθέσει στον ΟΗΕ γεωγραφικές συντεταγμένες με τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας μας στην ανατολική Μεσόγειο. Η μη κατάθεση συντεταγμένων επιτρέπει στην Τουρκία να προχωρήσει νομιμοποιημένα σε γεωτρήσεις εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, τα όρια της οποίας στην ανατολική Μεσόγειο είναι άγνωστα. Μόνον εάν δηλώσουμε διεθνώς, και με τον πλέον ήπιο και πολιτισμένο τρόπο, δηλαδή στον γραμματέα του ΟΗΕ, τα ακριβή όρια της υφαλοκρηπίδας μας στην περιοχή, μπορούμε να ισχυριστούμε στη συνέχεια ότι τυχόν τουρκική γεώτρηση είναι παράνομη. Η κατάθεση αποτελεί νομική υποχρέωση κάθε κράτους (άρθρα 75 και 85 Συμβάσεως για το Δίκαιο της Θάλασσας)».
Η UNCLOS δεν επιτρέπει μονομερείς οριοθετήσεις. Το Άρθρο 74 και όχι το Άρθρο 75 αναφέρεται στην οριοθέτηση ΑΟΖ. Συγκεκριμένα, το Άρθρο 74 για την Οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μεταξύ κρατών με έναντι ή προσκείμενες ακτές αναφέρει:
Η οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ κρατών με έναντι ή προσκείμενες ακτές πραγματοποιείται κατόπιν συμφωνίας με βάση το διεθνές δίκαιο όπως ορίζεται στο άρθρο 38 του καταστατικού του διεθνούς δικαστηρίου, με σκοπό την επίτευξη δίκαιης λύσης.
Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα, τα ενδιαφερόμενα κράτη προσφεύγουν στις διαδικασίες που προβλέπονται στο μέρος XV.
Εκκρεμούσης της συμφωνίας που προβλέπεται στην παράγραφο 1, τα ενδιαφερόμενα κράτη, σε πνεύμα κατανόησης και συνεργασίας, καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για την επίτευξη προσωρινών διευθετήσεων πρακτικού χαρακτήρα και, κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου, για να μην θέσουν σε κίνδυνο ή παρεμποδίσουν την επίτευξη οριστικής συμφωνίας. Οι διευθετήσεις αυτές δεν επηρεάζουν την τελική οριοθέτηση.
Όπου ισχύει συμφωνία μεταξύ των ενδιαφερομένων κρατών, τα ζητήματα που αναφέρονται στην οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της εν λόγω συμφωνίας. Κράτη καταθέτουν γεωγραφικές συντεταγμένες στα Ηνωμένα Έθνη χωρίς να δεσμεύεται ο διεθνής οργανισμός ή να τις εγκρίνει.
Τι πρέπει να κάνει τώρα η Ελλάδα;
Έχω επανειλημμένα γράψει ότι οι Αμερικανοί επιθυμούν το μοίρασμα των υδρογονθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, διότι δεν θέλουν να χάσουν την Τουρκία και να την ρίξουν στην αγκαλιά της Ρωσίας. Πιστεύουν ότι η συνεκμετάλλευση ή καλύτερα η συνδιαχείριση των υδρογονανθράκων της Ελλάδας, της Κύπρου και της Τουρκίας πρέπει να επιτευχθεί, πάσει θυσία. Οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι η Τουρκία δεν διαθέτει υδρογονάνθρακες, αλλά θέλουν να μοιραστεί τους ανύπαρκτους υδρογονάνθρακές της με την Ελλάδα και την Κύπρο!
Από το 1922 οι Τούρκοι πάντοτε θεωρούσαν ότι είχαν μεγάλες ακτές, αλλά δεν διέθεταν μεγάλη θάλασσα και μετά το 1982 συνειδητοποίησαν ότι η θάλασσά τους περιορίστηκε και άλλο. Έτσι άρχισαν έναν επικίνδυνο ρητορικό πόλεμο, εκτός δύο θερμών εξαιρέσεων (1987 και 1996), αλλά από το 2018 άρχισαν να προβάλουν και παρανοϊκές απαιτήσεις που σίγουρα θα συνεχιστούν και στο μέλλον.
Ο μόνος τρόπος για να σταματήσει η Ελλάδα τα σχέδια αυτά είναι, άμεσα και πριν είναι πολύ αργά, να προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με αυτή της Αιγύπτου βάσει της μέσης γραμμής, σύμφωνα με τις προβλέψεις της UNCLOS, που θα δίνει πλήρη επήρεια στην νήσο Στρογγύλη, με αποτέλεσμα η Τουρκία να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο.
Επίλογος Ο δημοσιογράφος Γ. Τετράδης Παπαδόπουλος, σε ένα εξαιρετικό άρθρο του στην ιστοσελίδα liberal.gr, αναφέρει:
«Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα ζει σε μια μεταβατική περίοδο από την απόλυτη δουλικότητα απέναντι σε Αμερικανούς και Τούρκους προς μια, ας ελπίσουμε, πιο πατριωτική στάση. Αυτό είναι ένα τοπίο που δεν το επιθυμούν ούτε οι ΗΠΑ ούτε ο Ερντογάν. Οι οποίοι είχαν εδώ έναν πρωθυπουργό που δεν ξέρει ούτε καν γεωγραφία, πολύ περισσότερο διεθνές δίκαιο και διπλωματία» Και αργότερα εξηγεί: «Η Τουρκία δεν επιθυμεί καμιά ειρηνική συνύπαρξη. Επιθυμεί αλλαγή συνόρων σε βάρος της Ελλάδας. Και το δηλώνει ξεκάθαρα σε κάθε ευκαιρία. Επιθυμεί αρπαγή κυριαρχικών δικαιωμάτων, αέρα, θαλάσσης και ξηράς. Και οι ΗΠΑ επιθυμούν να υπάρχει η ένταση (ελεγχόμενη, «ακόμα κι αν αλλάξει χέρια κανένα παλιονησάκι») για να διατηρούν το status του ρυθμιστή, άρα του ουσιαστικού κυρίαρχου στην περιοχή»
Έτσι, εύκολα, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο δύσκολο θα είναι το έργο της νέας κυβέρνησης, που πριν καλά καλά αναλάβει την εξουσία, θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με μία κρίση παρόμοια με αυτή των Ιμίων το 1996. Ελπίζουμε ο νέος πρωθυπουργός να είναι καλύτερα προετοιμασμένος.
parapona-rodou
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Καιρός: Ραγδαία πτώση της θερμοκρασίας από την Τετάρτη - Έρχονται χιόνια
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
