2020-02-26 09:01:15
Του Wolfgang Münchau
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν είναι η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ αλλά το «ατύχημα», γράφει ο W. Münchau. Γιατί εισηγείται τη λύση του παράλληλου νομίσματος και έγκαιρη προετοιμασία. Οι διαθέσιμες επιλογές, τα ρίσκα και το... bitcoin του Βαρουφάκη.
Όταν η γερμανική οικονομική αγραμματοσύνη συναντά την ελληνική διπλωματική αγραμματοσύνη, τίποτα καλό δεν βγαίνει. Την προηγούμενη εβδομάδα ένας Έλληνας υπουργός (ο Πάνος Καμμένος), απείλησε να πλημμυρίσει τη Γερμανία με ισλαμιστές μετανάστες. Οι Γερμανοί ξανά συζητούν για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ από ατύχημα: Grexident. Ο Αλέξης Τσίπρας συνέδεσε ένα αίτημα για γερμανικές αποζημιώσεις από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τις υφιστάμενες συζητήσεις για την παράταση της δανειακής σύμβασης.
Το αίτημα αποζημιώσεων δεν είναι επιπόλαιο. Υπάρχουν ακόμα και Γερμανοί δικηγόροι που πιστεύουν ότι η Αθήνα έχει επιχειρήματα. Αλλά είναι πολιτική τρέλα να συνδέεις τα δύο θέματα. Αυτό που ακούμε δεν είναι ο συνήθης θόρυβος. Υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης.
Το συμπέρασμα που βγάζω από αυτό είναι ότι οι πιθανότητες να συμβεί πλησιάζουν σημαντικά τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Οι δύο πλευρές μπορεί να ρίξουν τη ρητορική τους τις επόμενες ημέρες, αλλά δεν μπορώ να δω τις πιστώτριες χώρες να κάμπτονται αναφορικά με τους όρους της συμφωνίας του προηγούμενου μήνα για τη συμφωνία παράτασης. Ούτε μπορώ να δω την ελληνική πλευρά να τους καλύπτει.
Καθώς κανείς δεν ξέρει πόσες μέρες ή εβδομάδες απέχει η Αθήνα από τη χρεοκοπία, το ρίσκο ξαφνικής εξόδου είναι ξεκάθαρο και παρόν. Το Grexit μπορεί να μη συμβεί ποτέ, αλλά είναι καιρός να προετοιμαζόμαστε.
Το Grexit δεν είναι ένα αποτέλεσμα που κάθε λογικός άνθρωπος θα ευχόταν. Θα υπονομεύσει τη γεωστρατηγική επιρροή της Ε.Ε. Οικονομικά θα αποκαλύψει μια κρυμμένη αλήθεια: η νομισματική ένωση δεν είναι παρά ένα ενισχυμένο σύστημα σταθερών ισοτιμιών. Ένας μεγάλος αριθμός οικονομικών συμβολαίων άμεσα θα τεθεί υπό καθεστώς «default». Δεν είναι ξεκάθαρο πώς το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα θα αντιδράσει. Η νεόκοπη οικονομική ανάκαμψη της ευρωζώνης μπορεί να μπει σε κίνδυνο.
Για την Ελλάδα η έξοδος μπορεί να δουλέψει μακροπρόθεσμα αν γίνει καλή διαχείριση. Βραχυπρόθεσμα, όμως, θα φέρει οικονομική μιζέρια. Η χώρα εξακολουθεί να έχει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, κάτι που σημαίνει ότι εξαρτάται από εξωτερική χρηματοδότηση για να στηρίξει την εγχώρια κατανάλωση. Αυτή η χρηματοδότηση μπορεί να εξαφανιστεί από τη μια μέρα στην άλλη αν πτωχεύσει έναντι των πιστωτών.
Η προετοιμασία για Grexit δεν έχει να κάνει με ένα plan B που βρίσκεται στο πάνω συρτάρι. Σημαίνει μια προσυμφωνημένη σειρά δράσεων που είναι έτοιμες να εφαρμοστούν. Μια αλλαγή από ένα νομισματικό καθεστώς σε μικρή χρονική περίοδο συνιστά οργανωτική και λογιστική πρόκληση που πηγαίνει πολύ πιο πέρα απ' ό,τι κάνουν κανονικά τα κράτη.
Θα συμβούλευα κατά μιας άμεσης αλλαγής σε ένα νέο νομισματικό καθεστώς, μια αντικατάσταση του ευρώ με τη νέα δραχμή. Αμφιβάλλω αν αυτό είναι λογικά εφικτό και οικονομικά επιθυμητό. Θα επέλεγα μεταβατικό καθεστώς, μια θολή δυσδιάκριτη κατάσταση, όπου κανένας δεν ξέρει ακριβώς αν η Ελλάδα είναι εντός ή εκτός.
Προτεινόμενη επιλογή μου θα ήταν ένα παράλληλο νόμισμα που θα λειτουργεί ως μέσο συναλλαγών, αλλά όχι απαραίτητα ως μέσο αποθήκευσης αξίας ή ως λογιστική μονάδα. Η ονομαστική του αξία θα είναι στο ευρώ. Αυτό το ψευδονόμισμα δεν θα είναι νόμιμό χρήμα. Η επιτυχία του θα εξαρτάται από το εάν ο κόσμος θα το αποδεχτεί. Ο μοναδικός του ρόλος αρχικά θα είναι να παρέχει προσωρινά ρευστότητα αν η χώρα αποκοπεί από τη χρηματοδότηση της κεντρικής τράπεζας.
Υπάρχουν διάφορες προτάσεις, περιλαμβανομένης και μιας ότι θα στηρίζεται σε μελλοντικά φορολογικά έσοδα. Σημειώνω ότι ο Γιάνης Βαρουφάκης συζήτησε μια ακόμα πιο εξωτική επιλογή σε άρθρο που έγραψε πέρυσι. Ανακίνησε την ιδέα μια κυβέρνηση της περιφέρειας της ευρωζώνης να σπονσοράρει ένα κρυπτονόμισμα (cryptocurrency) με χαρακτηριστικά παρόμοια του bitcoin. Υπάρχει πολύς ενθουσιασμός για την πιθανότητα ενός ιντερνετικού νομίσματος. Μακροπρόθεσμα η τεχνολογία στην οποία στηρίζεται το bitcoin θα έχει βαθιές επιπτώσεις στις οικονομίες μας. Αλλά στη σημερινή του εκδοχή, το bitcoin και τα ψηφιακα αδέλφια του είναι άχρηστα ως πιθανοί μελλοντικοί αντικαταστάτες του δολαρίου ή του ευρώ εξαιτίας του ότι είναι αποπληθωριστικά εκ κατασκευής. Αυτό το ελάττωμα μετατρέπεται σε κρίσιμο χαρακτηριστικό όταν θέλεις κάτι που δεν μπορεί να πληθωριστεί έναντι ενός υποκείμενου νομίσματος. Ένα κρυπτονόμισμα χτίζεται πάνω σε ένα διαφανή αλγόριθμο. Καμία κυβέρνηση ή κεντρική τράπεζα δεν το εκδίδει ούτε το ελέγχει.
Η δυσκολία σε όλες τις επιλογές παράλληλου νομίσματος είναι η ανάγκη να αποτραπεί η κατάρρευση των τραπεζών. Η Ελλάδα μπορεί να χρειαστεί εξωτερική χρηματοδότηση κατά τη διάρκεια της μετάβασης. Η κυβέρνηση ίσως θα πρέπει να επιβάλει κεφαλαιακούς ελέγχους ή προσωρινά να κλείσει τα σύνορα, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια.
Ένα παράλληλο νόμισμα λοιπόν δεν είναι μια ελαφρά επιλογή, αλλά παραμένει λιγότερο επικίνδυνη από την εναλλακτική. Ισως ανοίξει το δρόμο για επιστροφή της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Στη χειρότερη περίπτωση, θα είναι ένα μεταβατικό στάδιο προς μια πιο οργανωμένη έξοδο. Στην τελική θα μας εξασφαλίσει έναντι του μεγαλύτερου κινδύνου, που δεν είναι το Grexit, αλλά το προαναφερθέν Grexident: ένα ξαφνικό σοκ στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα που θα προκαλέσει ανθρωπιστική κρίση, παγκόσμια χρηματοπιστωτική μετάδοση και πλήγμα στη φήμη της Ε.Ε.
Το συμπέρασμα είναι αναπόφευκτο: ο καλύτερος τρόπος να αποτρέψεις το Grexident είναι να ετοιμαστείς για το Grexit.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν είναι η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ αλλά το «ατύχημα», γράφει ο W. Münchau. Γιατί εισηγείται τη λύση του παράλληλου νομίσματος και έγκαιρη προετοιμασία. Οι διαθέσιμες επιλογές, τα ρίσκα και το... bitcoin του Βαρουφάκη.
Όταν η γερμανική οικονομική αγραμματοσύνη συναντά την ελληνική διπλωματική αγραμματοσύνη, τίποτα καλό δεν βγαίνει. Την προηγούμενη εβδομάδα ένας Έλληνας υπουργός (ο Πάνος Καμμένος), απείλησε να πλημμυρίσει τη Γερμανία με ισλαμιστές μετανάστες. Οι Γερμανοί ξανά συζητούν για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ από ατύχημα: Grexident. Ο Αλέξης Τσίπρας συνέδεσε ένα αίτημα για γερμανικές αποζημιώσεις από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τις υφιστάμενες συζητήσεις για την παράταση της δανειακής σύμβασης.
Το αίτημα αποζημιώσεων δεν είναι επιπόλαιο. Υπάρχουν ακόμα και Γερμανοί δικηγόροι που πιστεύουν ότι η Αθήνα έχει επιχειρήματα. Αλλά είναι πολιτική τρέλα να συνδέεις τα δύο θέματα. Αυτό που ακούμε δεν είναι ο συνήθης θόρυβος. Υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης.
Το συμπέρασμα που βγάζω από αυτό είναι ότι οι πιθανότητες να συμβεί πλησιάζουν σημαντικά τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Οι δύο πλευρές μπορεί να ρίξουν τη ρητορική τους τις επόμενες ημέρες, αλλά δεν μπορώ να δω τις πιστώτριες χώρες να κάμπτονται αναφορικά με τους όρους της συμφωνίας του προηγούμενου μήνα για τη συμφωνία παράτασης. Ούτε μπορώ να δω την ελληνική πλευρά να τους καλύπτει.
Καθώς κανείς δεν ξέρει πόσες μέρες ή εβδομάδες απέχει η Αθήνα από τη χρεοκοπία, το ρίσκο ξαφνικής εξόδου είναι ξεκάθαρο και παρόν. Το Grexit μπορεί να μη συμβεί ποτέ, αλλά είναι καιρός να προετοιμαζόμαστε.
Το Grexit δεν είναι ένα αποτέλεσμα που κάθε λογικός άνθρωπος θα ευχόταν. Θα υπονομεύσει τη γεωστρατηγική επιρροή της Ε.Ε. Οικονομικά θα αποκαλύψει μια κρυμμένη αλήθεια: η νομισματική ένωση δεν είναι παρά ένα ενισχυμένο σύστημα σταθερών ισοτιμιών. Ένας μεγάλος αριθμός οικονομικών συμβολαίων άμεσα θα τεθεί υπό καθεστώς «default». Δεν είναι ξεκάθαρο πώς το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα θα αντιδράσει. Η νεόκοπη οικονομική ανάκαμψη της ευρωζώνης μπορεί να μπει σε κίνδυνο.
Για την Ελλάδα η έξοδος μπορεί να δουλέψει μακροπρόθεσμα αν γίνει καλή διαχείριση. Βραχυπρόθεσμα, όμως, θα φέρει οικονομική μιζέρια. Η χώρα εξακολουθεί να έχει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, κάτι που σημαίνει ότι εξαρτάται από εξωτερική χρηματοδότηση για να στηρίξει την εγχώρια κατανάλωση. Αυτή η χρηματοδότηση μπορεί να εξαφανιστεί από τη μια μέρα στην άλλη αν πτωχεύσει έναντι των πιστωτών.
Η προετοιμασία για Grexit δεν έχει να κάνει με ένα plan B που βρίσκεται στο πάνω συρτάρι. Σημαίνει μια προσυμφωνημένη σειρά δράσεων που είναι έτοιμες να εφαρμοστούν. Μια αλλαγή από ένα νομισματικό καθεστώς σε μικρή χρονική περίοδο συνιστά οργανωτική και λογιστική πρόκληση που πηγαίνει πολύ πιο πέρα απ' ό,τι κάνουν κανονικά τα κράτη.
Θα συμβούλευα κατά μιας άμεσης αλλαγής σε ένα νέο νομισματικό καθεστώς, μια αντικατάσταση του ευρώ με τη νέα δραχμή. Αμφιβάλλω αν αυτό είναι λογικά εφικτό και οικονομικά επιθυμητό. Θα επέλεγα μεταβατικό καθεστώς, μια θολή δυσδιάκριτη κατάσταση, όπου κανένας δεν ξέρει ακριβώς αν η Ελλάδα είναι εντός ή εκτός.
Προτεινόμενη επιλογή μου θα ήταν ένα παράλληλο νόμισμα που θα λειτουργεί ως μέσο συναλλαγών, αλλά όχι απαραίτητα ως μέσο αποθήκευσης αξίας ή ως λογιστική μονάδα. Η ονομαστική του αξία θα είναι στο ευρώ. Αυτό το ψευδονόμισμα δεν θα είναι νόμιμό χρήμα. Η επιτυχία του θα εξαρτάται από το εάν ο κόσμος θα το αποδεχτεί. Ο μοναδικός του ρόλος αρχικά θα είναι να παρέχει προσωρινά ρευστότητα αν η χώρα αποκοπεί από τη χρηματοδότηση της κεντρικής τράπεζας.
Υπάρχουν διάφορες προτάσεις, περιλαμβανομένης και μιας ότι θα στηρίζεται σε μελλοντικά φορολογικά έσοδα. Σημειώνω ότι ο Γιάνης Βαρουφάκης συζήτησε μια ακόμα πιο εξωτική επιλογή σε άρθρο που έγραψε πέρυσι. Ανακίνησε την ιδέα μια κυβέρνηση της περιφέρειας της ευρωζώνης να σπονσοράρει ένα κρυπτονόμισμα (cryptocurrency) με χαρακτηριστικά παρόμοια του bitcoin. Υπάρχει πολύς ενθουσιασμός για την πιθανότητα ενός ιντερνετικού νομίσματος. Μακροπρόθεσμα η τεχνολογία στην οποία στηρίζεται το bitcoin θα έχει βαθιές επιπτώσεις στις οικονομίες μας. Αλλά στη σημερινή του εκδοχή, το bitcoin και τα ψηφιακα αδέλφια του είναι άχρηστα ως πιθανοί μελλοντικοί αντικαταστάτες του δολαρίου ή του ευρώ εξαιτίας του ότι είναι αποπληθωριστικά εκ κατασκευής. Αυτό το ελάττωμα μετατρέπεται σε κρίσιμο χαρακτηριστικό όταν θέλεις κάτι που δεν μπορεί να πληθωριστεί έναντι ενός υποκείμενου νομίσματος. Ένα κρυπτονόμισμα χτίζεται πάνω σε ένα διαφανή αλγόριθμο. Καμία κυβέρνηση ή κεντρική τράπεζα δεν το εκδίδει ούτε το ελέγχει.
Η δυσκολία σε όλες τις επιλογές παράλληλου νομίσματος είναι η ανάγκη να αποτραπεί η κατάρρευση των τραπεζών. Η Ελλάδα μπορεί να χρειαστεί εξωτερική χρηματοδότηση κατά τη διάρκεια της μετάβασης. Η κυβέρνηση ίσως θα πρέπει να επιβάλει κεφαλαιακούς ελέγχους ή προσωρινά να κλείσει τα σύνορα, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια.
Ένα παράλληλο νόμισμα λοιπόν δεν είναι μια ελαφρά επιλογή, αλλά παραμένει λιγότερο επικίνδυνη από την εναλλακτική. Ισως ανοίξει το δρόμο για επιστροφή της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Στη χειρότερη περίπτωση, θα είναι ένα μεταβατικό στάδιο προς μια πιο οργανωμένη έξοδο. Στην τελική θα μας εξασφαλίσει έναντι του μεγαλύτερου κινδύνου, που δεν είναι το Grexit, αλλά το προαναφερθέν Grexident: ένα ξαφνικό σοκ στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα που θα προκαλέσει ανθρωπιστική κρίση, παγκόσμια χρηματοπιστωτική μετάδοση και πλήγμα στη φήμη της Ε.Ε.
Το συμπέρασμα είναι αναπόφευκτο: ο καλύτερος τρόπος να αποτρέψεις το Grexident είναι να ετοιμαστείς για το Grexit.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Επισκόπηση Κυριακάτικου Τύπου 01-03-15
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ο εκδημοκρατισμός των τραπεζών
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
