2020-02-27 10:50:19
Ο Απόστολος Σπανός μας τίμησε με την παρουσία του στα γραφεία του Biblioland πριν μερικές μέρες και μας παραχώρησε μία συνέντευξη με αφορμή την πρώτη του λογοτεχνική απόπειρα από τις εκδόσεις Μπαρτζουλιάνος.
Βιογραφικό Απόστολου Σπανού
Ο Απόστολος Φ. Σπανός γεννήθηκε το 1969 στη Νότιο Αφρική και έζησε στη Μυτιλήνη. Σπούδασε θεολογία και δημοσιογραφία στην Αθήνα και συνέχισε τις σπουδές του σε μεταπτυχιακό επίπεδο, στον τομέα της Βυζαντινής Παλαιογραφίας. Ζει στο Κριστιανσάντ της Νορβηγίας με τη σύζυγο του Ιρίνα και τα δυο τους παιδιά, την Αλεξάνδρα και τον Φώτιο, και υπηρετεί ως αναπληρωτης καθηγητής στο Τμήμα Θρησκείας, Φιλοσοφίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Άγκντερ (Agder). Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα κινήθηκαν για αρκετά χρόνια στο χώρο της Βυζαντινής Ιστορίας, της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και της Παλαιογραφίας, πριν στραφούν πρόσφατα στα πεδία της καινοτομίας και της πολιτικής χρήσης της θρησκείας, κυρίως της χριστιανικής. Έχει μεταφράσει το βιβλίο "Ιστορία της Καρδιάς από την Αρχαιότητα ώς τις μέρες μας".
Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για το μυθιστόρημά του "Το βλέμμα του Θεού"
Συνέντευξη Απόστολου Σπανού
Τι ωθεί έναν πανεπιστημιακό να γράψει ένα μυθιστόρημα;
Δεν μπορώ να μιλήσω γενικά, αλλά για τον εαυτό μου θα έλεγα ότι με οδήγησε η μωροφιλοδοξία ότι τάχα έχω κάτι σημαντικό να μοιραστώ με τον αναγνώστη και η ψευδαίσθηση ότι μπορώ να το γράψω καλά.
Και τι είναι αυτό το σημαντικό;
Κυρίως ήθελα να μοιραστώ με τον αναγνώστη τη θεωρία μου για το τι είναι πολιτισμός. Πιστεύω ότι κάθε πολιτισμός, είτε ατομικός είτε συλλογικός, μπορεί να εκφραστεί, να κατανοηθεί και να αξιολογηθεί μέσα από επτά σχέσεις: τη σχέση μας με τον εαυτό μας, με τους άλλους, με τον φυσικό και τον μεταφυσικό κόσμο, με τον θάνατο, τον χρόνο και τον έρωτα. Το Βλέμμα του Θεούστηρίζεται στη συγκεκριμένη ιδέα, την οποία και παρουσιάζει. Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο που ήθελα να μοιραστώ με τον αναγνώστη είναι η ομορφιά του έρωτα, η παντοδύναμή του ομορφιά, αυτή που μπορεί να αλλάξει ολόκληρη την υπόστασή μας και να μας μετατρέψει από απλά δίποδα θηλαστικά χωρίς ταυτότητα σε πρόσωπα ολοκληρωμένα, σε όντα θεϊκά.
Σημαίνει αυτό ότι ο έρωτας μπορεί να αντικαταστήσει, ή να υποκαταστήσει, τη θρησκεία;
Νομίζω ότι τούτη είναι μια από τις ερωτήσεις, η απάντηση στις οποίες είναι εντελώς υποκειμενική. Υπάρχουν σίγουρα άνθρωποι οι οποίοι «θεοποιούν» τον έρωτα, υποβαθμίζοντας συνάμα τη θρησκεία, την οποία δυστυχώς έχουμε γνωρίσει ιστορικά ως εχθρό της ερωτικής έκφρασης και απόλαυσης. Παράλληλα, ο μοναχισμός έχει δώσει στον έρωτα μια μεταφυσική διάσταση, καθορίζοντάς τον ως «έρωτα Θεού». Η προσωπική μου πίστη είναι είναι πως ο έρωτας και η θρησκεία είναι δύο διαφορετικές σφαίρες και καμιά από τις δυο δεν μπορεί να υποκαταστήσει την άλλη.
Το θρησκευτικό στοιχείο είναι έντονο στο Βλέμμα του Θεού, αν και καθόλου παραδοσιακό. Κάποιοι μάλιστα έχουν χαρακτηρίσει το βιβλίο αιρετικό.
Φοβάμαι ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι θα χαρακτηρίσουν ακόμη πιο ακραία το επόμενό μου βιβλίο. Ως προς Το βλέμμα του Θεού, θα έλεγα ότι είναι αιρετικό, ακριβώς επειδή είναι ειλικρινά παραδοσιακό. Μέσα από το βιβλίο προσπαθώ να δείξω ότι μεγάλο μέρος του χριστιανικού συστηρητισμού είναι κατ᾽ ουσίαν μη χριστιανικό, για να μην πω αντιχριστιανικό. Ιδέες που παρουσιάζονται στο βιβλίο, όπως π.χ. ότι το λεγόμενο προπατορικό αμάρτημα οδήγησε τον άνθρωπο μέσα και όχι έξω από τον παράδεισο, στηρίζονται στη θεολογία των πρώτων αιώνων, όταν ο χριστιανισμός δεν είχε ακόμη επηρεαστεί από το ιστορικό σφιχταγκάλιασμά του με την πολιτική. Όσο για τις δήθεν ακραίες θέσεις του βιβλίου για το βάπτισμα και την εξομολόγηση, στηρίζονται επίσης στην παράδοση της Εκκλησίας, τόσο τη λειτουργική όσο τη θεολογική.
Το βιβλίο έχει επίσης χαρακτηριστεί φιλοσοφικό.
Εξαρτάται τι εννοεί κανείς μ᾽ αυτό. Προσωπικά, δεν μου αρέσουν οι βαριοί χαρακτηρισμοί. Σκοπός του συγκεκριμένου βιβλίου, όπως ελπίζω κάθε βιβλίου, είναι να προκαλέσει αναζητήσεις και συζητήσεις, σε διάφορα επίπεδα και θέματα σαν τον πολιτισμό, την ιστορία, τη θρησκευτική ζωή, το διάλογο με τον εαυτό μας. Αν ο αναγνώστης μπει σ᾽ αυτή τη διαδικασία και την κατανοήσει ως πορεία προς τη φιλο-σοφία, τότε ναι, το βιβλίο είναι, γι᾽ αυτόν τον αναγνώστη, ένα φιλοσοφικό βιβλίο.
Τι μπορείς να μας πεις για τους πρωταγωνιστές σου;
Πρόκειται για πέντε καθημερινούς, ταλαντούχους και έντονα συναισθηματικούς ανθρώπους. Ο καθένας τους μπαίνει στο μυθιστόρημα κουβαλώντας και τα προβλήματά του. Ο Κάλλιστος δεν μπορεί να ξεπεράσει την απώλεια της οικογένειάς του και χώνεται στο μοναστήρι, κρύβοντας κάτω από το ράσο του τον ανομολόγητο έρωτά του για την Εύα. Η φωτογράφος Εύα, επίσης κρυφά ερωτευμένη με τον Κάλλιστο, μετατρέπεται τότε σε έναν άνθρωπο που μισεί το χριστιανισμό. Ο αδελφός της Εύας, ο Αλέξανδρος, καθηγητής Φυσικής, είναι η κλασσική περίπτωση ανθρώπου που προσπαθεί να ξεγελάσει τα ερωτικά του μειονεκτικά συμπλέγματα μέσω των υλικών αγαθών που δήθεν του προσφέρουν κύρος. Η Αφροδίτη, μια διδάκτωρ Φιλοσοφίας που βλέπει τους άντρες μόνο σεξουαλικά, θα αντιμετωπίσει δύο πολύ έντονες προκλήσεις, μια ερωτική και μια σεξουαλική. Και ο Θεόφραστος, ένας πετυχημένος διαφημιστής, θα τρακάρει στην ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη της αγαπημένης του. Κι όλοι μαζί, θα κληθούν να λύσουν μια σειρά γρίφων που αποκρυπτογραφεί ένα κείμενο-ύμνο στον έρωτα, ένα κεφάλαιο της Παλαιάς Διαθήκης, εξοβελισμένο από την Εκκλησία πριν αιώνες, λόγω ακριβώς του ερωτικού του περιεχομένου.
Το βλέμμα του Θεού μιλά για τον έρωτα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Μπορεί όμως τελικά ο έρωτας να θριαμβεύσει στη ζωή;
Μακάρι να είχα ιδέα! Νομίζω ότι και εδώ η απάντηση πρέπει να είναι υποκειμενική. Η εκτίμησή μου είναι ότι ο γνήσιος έρωτας δεν χάνει ποτέ. Δεν είναι δυνατόν να ηττηθεί, επειδή ό,τι κι αν συμβεί ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές του, ο ερωτευμένος άνθρωπος έχει έρθει πιο κοντά στον εαυτό του, έχει βιώσει μια πολύ σημαντική πτυχή της ανθρώπινης υπόστασης, έχει ξεπεράσει το κακομοίρικο ναρκισσιστικό εγώ του. Αν με τον όρο «θρίαμβο» εννοείς την πραγμάτωση ή όχι μιας σχέσης ανάμεσα στα εμπλεκόμενα πρόσωπα, θα έλεγα ότι ο θρίαμβος έρχεται όχι με το ξεκίνημα της σχέσης (την «κατάκτηση» του ενός από τον άλλο), αλλά με το να μπορέσουν οι ερωτευμένοι να αντέξουν, μαζί κι όχι ο καθένας ξεχωριστά, το σφυροκόπημα του χρόνου και τις τρικλοποδιές του εγωισμού.
Και είναι δυνατό αυτό;
Φυσικά είναι δυνατό. Και όχι μόνο στα βιβλία.
Πατήστε εδώ για το βιβλίο
biblioland
Βιογραφικό Απόστολου Σπανού
Ο Απόστολος Φ. Σπανός γεννήθηκε το 1969 στη Νότιο Αφρική και έζησε στη Μυτιλήνη. Σπούδασε θεολογία και δημοσιογραφία στην Αθήνα και συνέχισε τις σπουδές του σε μεταπτυχιακό επίπεδο, στον τομέα της Βυζαντινής Παλαιογραφίας. Ζει στο Κριστιανσάντ της Νορβηγίας με τη σύζυγο του Ιρίνα και τα δυο τους παιδιά, την Αλεξάνδρα και τον Φώτιο, και υπηρετεί ως αναπληρωτης καθηγητής στο Τμήμα Θρησκείας, Φιλοσοφίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Άγκντερ (Agder). Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα κινήθηκαν για αρκετά χρόνια στο χώρο της Βυζαντινής Ιστορίας, της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και της Παλαιογραφίας, πριν στραφούν πρόσφατα στα πεδία της καινοτομίας και της πολιτικής χρήσης της θρησκείας, κυρίως της χριστιανικής. Έχει μεταφράσει το βιβλίο "Ιστορία της Καρδιάς από την Αρχαιότητα ώς τις μέρες μας".
Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για το μυθιστόρημά του "Το βλέμμα του Θεού"
Συνέντευξη Απόστολου Σπανού
Τι ωθεί έναν πανεπιστημιακό να γράψει ένα μυθιστόρημα;
Δεν μπορώ να μιλήσω γενικά, αλλά για τον εαυτό μου θα έλεγα ότι με οδήγησε η μωροφιλοδοξία ότι τάχα έχω κάτι σημαντικό να μοιραστώ με τον αναγνώστη και η ψευδαίσθηση ότι μπορώ να το γράψω καλά.
Και τι είναι αυτό το σημαντικό;
Κυρίως ήθελα να μοιραστώ με τον αναγνώστη τη θεωρία μου για το τι είναι πολιτισμός. Πιστεύω ότι κάθε πολιτισμός, είτε ατομικός είτε συλλογικός, μπορεί να εκφραστεί, να κατανοηθεί και να αξιολογηθεί μέσα από επτά σχέσεις: τη σχέση μας με τον εαυτό μας, με τους άλλους, με τον φυσικό και τον μεταφυσικό κόσμο, με τον θάνατο, τον χρόνο και τον έρωτα. Το Βλέμμα του Θεούστηρίζεται στη συγκεκριμένη ιδέα, την οποία και παρουσιάζει. Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο που ήθελα να μοιραστώ με τον αναγνώστη είναι η ομορφιά του έρωτα, η παντοδύναμή του ομορφιά, αυτή που μπορεί να αλλάξει ολόκληρη την υπόστασή μας και να μας μετατρέψει από απλά δίποδα θηλαστικά χωρίς ταυτότητα σε πρόσωπα ολοκληρωμένα, σε όντα θεϊκά.
Σημαίνει αυτό ότι ο έρωτας μπορεί να αντικαταστήσει, ή να υποκαταστήσει, τη θρησκεία;
Νομίζω ότι τούτη είναι μια από τις ερωτήσεις, η απάντηση στις οποίες είναι εντελώς υποκειμενική. Υπάρχουν σίγουρα άνθρωποι οι οποίοι «θεοποιούν» τον έρωτα, υποβαθμίζοντας συνάμα τη θρησκεία, την οποία δυστυχώς έχουμε γνωρίσει ιστορικά ως εχθρό της ερωτικής έκφρασης και απόλαυσης. Παράλληλα, ο μοναχισμός έχει δώσει στον έρωτα μια μεταφυσική διάσταση, καθορίζοντάς τον ως «έρωτα Θεού». Η προσωπική μου πίστη είναι είναι πως ο έρωτας και η θρησκεία είναι δύο διαφορετικές σφαίρες και καμιά από τις δυο δεν μπορεί να υποκαταστήσει την άλλη.
Το θρησκευτικό στοιχείο είναι έντονο στο Βλέμμα του Θεού, αν και καθόλου παραδοσιακό. Κάποιοι μάλιστα έχουν χαρακτηρίσει το βιβλίο αιρετικό.
Φοβάμαι ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι θα χαρακτηρίσουν ακόμη πιο ακραία το επόμενό μου βιβλίο. Ως προς Το βλέμμα του Θεού, θα έλεγα ότι είναι αιρετικό, ακριβώς επειδή είναι ειλικρινά παραδοσιακό. Μέσα από το βιβλίο προσπαθώ να δείξω ότι μεγάλο μέρος του χριστιανικού συστηρητισμού είναι κατ᾽ ουσίαν μη χριστιανικό, για να μην πω αντιχριστιανικό. Ιδέες που παρουσιάζονται στο βιβλίο, όπως π.χ. ότι το λεγόμενο προπατορικό αμάρτημα οδήγησε τον άνθρωπο μέσα και όχι έξω από τον παράδεισο, στηρίζονται στη θεολογία των πρώτων αιώνων, όταν ο χριστιανισμός δεν είχε ακόμη επηρεαστεί από το ιστορικό σφιχταγκάλιασμά του με την πολιτική. Όσο για τις δήθεν ακραίες θέσεις του βιβλίου για το βάπτισμα και την εξομολόγηση, στηρίζονται επίσης στην παράδοση της Εκκλησίας, τόσο τη λειτουργική όσο τη θεολογική.
Το βιβλίο έχει επίσης χαρακτηριστεί φιλοσοφικό.
Εξαρτάται τι εννοεί κανείς μ᾽ αυτό. Προσωπικά, δεν μου αρέσουν οι βαριοί χαρακτηρισμοί. Σκοπός του συγκεκριμένου βιβλίου, όπως ελπίζω κάθε βιβλίου, είναι να προκαλέσει αναζητήσεις και συζητήσεις, σε διάφορα επίπεδα και θέματα σαν τον πολιτισμό, την ιστορία, τη θρησκευτική ζωή, το διάλογο με τον εαυτό μας. Αν ο αναγνώστης μπει σ᾽ αυτή τη διαδικασία και την κατανοήσει ως πορεία προς τη φιλο-σοφία, τότε ναι, το βιβλίο είναι, γι᾽ αυτόν τον αναγνώστη, ένα φιλοσοφικό βιβλίο.
Τι μπορείς να μας πεις για τους πρωταγωνιστές σου;
Πρόκειται για πέντε καθημερινούς, ταλαντούχους και έντονα συναισθηματικούς ανθρώπους. Ο καθένας τους μπαίνει στο μυθιστόρημα κουβαλώντας και τα προβλήματά του. Ο Κάλλιστος δεν μπορεί να ξεπεράσει την απώλεια της οικογένειάς του και χώνεται στο μοναστήρι, κρύβοντας κάτω από το ράσο του τον ανομολόγητο έρωτά του για την Εύα. Η φωτογράφος Εύα, επίσης κρυφά ερωτευμένη με τον Κάλλιστο, μετατρέπεται τότε σε έναν άνθρωπο που μισεί το χριστιανισμό. Ο αδελφός της Εύας, ο Αλέξανδρος, καθηγητής Φυσικής, είναι η κλασσική περίπτωση ανθρώπου που προσπαθεί να ξεγελάσει τα ερωτικά του μειονεκτικά συμπλέγματα μέσω των υλικών αγαθών που δήθεν του προσφέρουν κύρος. Η Αφροδίτη, μια διδάκτωρ Φιλοσοφίας που βλέπει τους άντρες μόνο σεξουαλικά, θα αντιμετωπίσει δύο πολύ έντονες προκλήσεις, μια ερωτική και μια σεξουαλική. Και ο Θεόφραστος, ένας πετυχημένος διαφημιστής, θα τρακάρει στην ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη της αγαπημένης του. Κι όλοι μαζί, θα κληθούν να λύσουν μια σειρά γρίφων που αποκρυπτογραφεί ένα κείμενο-ύμνο στον έρωτα, ένα κεφάλαιο της Παλαιάς Διαθήκης, εξοβελισμένο από την Εκκλησία πριν αιώνες, λόγω ακριβώς του ερωτικού του περιεχομένου.
Το βλέμμα του Θεού μιλά για τον έρωτα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Μπορεί όμως τελικά ο έρωτας να θριαμβεύσει στη ζωή;
Μακάρι να είχα ιδέα! Νομίζω ότι και εδώ η απάντηση πρέπει να είναι υποκειμενική. Η εκτίμησή μου είναι ότι ο γνήσιος έρωτας δεν χάνει ποτέ. Δεν είναι δυνατόν να ηττηθεί, επειδή ό,τι κι αν συμβεί ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές του, ο ερωτευμένος άνθρωπος έχει έρθει πιο κοντά στον εαυτό του, έχει βιώσει μια πολύ σημαντική πτυχή της ανθρώπινης υπόστασης, έχει ξεπεράσει το κακομοίρικο ναρκισσιστικό εγώ του. Αν με τον όρο «θρίαμβο» εννοείς την πραγμάτωση ή όχι μιας σχέσης ανάμεσα στα εμπλεκόμενα πρόσωπα, θα έλεγα ότι ο θρίαμβος έρχεται όχι με το ξεκίνημα της σχέσης (την «κατάκτηση» του ενός από τον άλλο), αλλά με το να μπορέσουν οι ερωτευμένοι να αντέξουν, μαζί κι όχι ο καθένας ξεχωριστά, το σφυροκόπημα του χρόνου και τις τρικλοποδιές του εγωισμού.
Και είναι δυνατό αυτό;
Φυσικά είναι δυνατό. Και όχι μόνο στα βιβλία.
Πατήστε εδώ για το βιβλίο
biblioland
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Το γνωμικό της ημέρας
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Το γνωμικό της ημέρας
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
