2012-06-22 13:59:02
Tου Σταυρου Λυγερου
Μπορεί να ήταν εξ αρχής αναμενόμενος ο σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜΑΡ, αλλά όσοι είχαν χάσει τον ύπνο τους από τον φόβο της ακυβερνησίας έβγαλαν αναστεναγμό ανακούφισης. Η ανακούφισή τους, όμως, σύντομα εξατμίσθηκε. Η σύνθεση δεν προσφέρει έρεισμα αισιοδοξίας ακόμα και στους πολίτες που ψήφισαν αυτά τα κόμματα. Με άλλα λόγια, πέρα από το γενικότερο πολιτικό πρόβλημα που αφορά το Μνημόνιο, εγείρεται και πρόβλημα λειτουργικότητας.
Οταν τρία κόμματα με διαφορετικές ιδεολογικοπολιτικές ορίζουσες υποχρεώνονται από τις περιστάσεις να σχηματίσουν κυβέρνηση, προτεραιότητα είναι να εξασφαλισθεί η ταχεία και δημιουργική επίλυση των διαφορών που αναπόφευκτα θα προκύπτουν στην πορεία. Η πρακτική που κατά κανόνα ακολουθείται στις ευρωπαϊκές χώρες είναι οι αρχηγοί των μικρότερων κυβερνητικών εταίρων να αναλαμβάνουν σημαντικά χαρτοφυλάκια και να ορίζονται αντιπρόεδροι. Αυτό γίνεται κυρίως επειδή η λειτουργική παρουσία των πολιτικών αρχηγών προσφέρει τη δυνατότητα μίας διαρκούς διαβούλευσης εντός των κυβερνητικών οργάνων, ώστε να αποφεύγονται οι συγκρούσεις και να επιτυγχάνεται συντονισμός.
Στην Ελλάδα, ο κανόνας των μονοκομματικών κυβερνήσεων διαμόρφωσε μία αρνητική παράδοση. Στις τρεις φορές, άλλωστε, που μετά το 1974 χρειάστηκε να σχηματιστεί κυβέρνηση συνεργασίας (οι κυβερνήσεις Τζανετάκη, Ζολώτα και Παπαδήμου) η κυβέρνηση ήταν ειδικού σκοπού και περιορισμένου χρόνου. Γι’ αυτό και ορίσθηκε πρωθυπουργός τρίτο πρόσωπο. Και στις τρεις περιπτώσεις τον συντονισμό εξασφάλιζε η παραθεσμική διαβούλευση - διαπραγμάτευση των πολιτικών αρχηγών. Με άλλα λόγια, η πραγματική εξουσία εκπορευόταν από αυτήν την άτυπη λειτουργία. Ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση ήταν διεκπεραιωτές.
Χθες, όμως, δεν σχηματίστηκε κυβέρνηση ειδικού σκοπού, αλλά κανονική κυβέρνηση με ορίζοντα τετραετίας. Εάν κρίνουμε από τις δηλώσεις του στην πρώτη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Σαμαράς επιδιώκει να ασκήσει ακέραιες τις προβλεπόμενες πρωθυπουργικές εξουσίες. Αυτό, όμως, δεν εξαρτάται μόνο από τον ίδιο. Οι υπουργοί που έχουν υποδειχθεί από το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ θα δέχονται οδηγίες μόνο από το Μαξίμου ή ατύπως θα δέχονται και οδηγίες αντιστοίχως από τον Βενιζέλο και τον Κουβέλη; Οταν στη διαδρομή θα εγείρονται προβλήματα, θα τα επιλύει ο Σαμαράς με τους υπουργούς του ή θα παρεμβάλλονται και οι άλλοι πολιτικοί αρχηγοί; Το ίδιο ερώτημα αφορά την αξιολόγηση των υπουργών (και γενικών γραμματέων) και ενδεχομένως την αντικατάστασή τους. Τέλος, τι θα γίνει με το πλήθος των αξιωμάτων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα; Θα τα μοιράσουν οι εταίροι μεταξύ τους ή θα επιλεγούν στελέχη με αξιοκρατικά κριτήρια;
Η μη συμμετοχή των Βενιζέλου και Κουβέλη στην κυβέρνηση πιθανότατα θα προκαλέσει δυσλειτουργίες, τριβές και τελικώς αποσταθεροποίηση. Δεν γνωρίζουμε εάν οι δύο θεωρούν υποτιμητικό να τεθούν υπό την προεδρία του Σαμαρά ή εάν θεωρούν ότι μένοντας εκτός δεν θα εισπράξουν ακέραιο το πολιτικό κόστος από τις κυβερνητικές πράξεις και παραλείψεις. Εάν ισχύει το πρώτο, το σύνδρομο θυμίζει «βλαχοδήμαρχο». Εάν ισχύει το δεύτερο, σημαίνει ότι το αρνητικό δίδαγμα από τα «εντός και εκτός» της Ν.Δ. στην κυβέρνηση Παπαδήμου δεν έχει αφομοιωθεί. Εάν, τέλος, ισχύουν και τα δύο, τότε τα πράγματα είναι χειρότερα κι απ’ όσο φαίνονται.
InfoGnomon
Μπορεί να ήταν εξ αρχής αναμενόμενος ο σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜΑΡ, αλλά όσοι είχαν χάσει τον ύπνο τους από τον φόβο της ακυβερνησίας έβγαλαν αναστεναγμό ανακούφισης. Η ανακούφισή τους, όμως, σύντομα εξατμίσθηκε. Η σύνθεση δεν προσφέρει έρεισμα αισιοδοξίας ακόμα και στους πολίτες που ψήφισαν αυτά τα κόμματα. Με άλλα λόγια, πέρα από το γενικότερο πολιτικό πρόβλημα που αφορά το Μνημόνιο, εγείρεται και πρόβλημα λειτουργικότητας.
Οταν τρία κόμματα με διαφορετικές ιδεολογικοπολιτικές ορίζουσες υποχρεώνονται από τις περιστάσεις να σχηματίσουν κυβέρνηση, προτεραιότητα είναι να εξασφαλισθεί η ταχεία και δημιουργική επίλυση των διαφορών που αναπόφευκτα θα προκύπτουν στην πορεία. Η πρακτική που κατά κανόνα ακολουθείται στις ευρωπαϊκές χώρες είναι οι αρχηγοί των μικρότερων κυβερνητικών εταίρων να αναλαμβάνουν σημαντικά χαρτοφυλάκια και να ορίζονται αντιπρόεδροι. Αυτό γίνεται κυρίως επειδή η λειτουργική παρουσία των πολιτικών αρχηγών προσφέρει τη δυνατότητα μίας διαρκούς διαβούλευσης εντός των κυβερνητικών οργάνων, ώστε να αποφεύγονται οι συγκρούσεις και να επιτυγχάνεται συντονισμός.
Στην Ελλάδα, ο κανόνας των μονοκομματικών κυβερνήσεων διαμόρφωσε μία αρνητική παράδοση. Στις τρεις φορές, άλλωστε, που μετά το 1974 χρειάστηκε να σχηματιστεί κυβέρνηση συνεργασίας (οι κυβερνήσεις Τζανετάκη, Ζολώτα και Παπαδήμου) η κυβέρνηση ήταν ειδικού σκοπού και περιορισμένου χρόνου. Γι’ αυτό και ορίσθηκε πρωθυπουργός τρίτο πρόσωπο. Και στις τρεις περιπτώσεις τον συντονισμό εξασφάλιζε η παραθεσμική διαβούλευση - διαπραγμάτευση των πολιτικών αρχηγών. Με άλλα λόγια, η πραγματική εξουσία εκπορευόταν από αυτήν την άτυπη λειτουργία. Ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση ήταν διεκπεραιωτές.
Χθες, όμως, δεν σχηματίστηκε κυβέρνηση ειδικού σκοπού, αλλά κανονική κυβέρνηση με ορίζοντα τετραετίας. Εάν κρίνουμε από τις δηλώσεις του στην πρώτη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Σαμαράς επιδιώκει να ασκήσει ακέραιες τις προβλεπόμενες πρωθυπουργικές εξουσίες. Αυτό, όμως, δεν εξαρτάται μόνο από τον ίδιο. Οι υπουργοί που έχουν υποδειχθεί από το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ θα δέχονται οδηγίες μόνο από το Μαξίμου ή ατύπως θα δέχονται και οδηγίες αντιστοίχως από τον Βενιζέλο και τον Κουβέλη; Οταν στη διαδρομή θα εγείρονται προβλήματα, θα τα επιλύει ο Σαμαράς με τους υπουργούς του ή θα παρεμβάλλονται και οι άλλοι πολιτικοί αρχηγοί; Το ίδιο ερώτημα αφορά την αξιολόγηση των υπουργών (και γενικών γραμματέων) και ενδεχομένως την αντικατάστασή τους. Τέλος, τι θα γίνει με το πλήθος των αξιωμάτων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα; Θα τα μοιράσουν οι εταίροι μεταξύ τους ή θα επιλεγούν στελέχη με αξιοκρατικά κριτήρια;
Η μη συμμετοχή των Βενιζέλου και Κουβέλη στην κυβέρνηση πιθανότατα θα προκαλέσει δυσλειτουργίες, τριβές και τελικώς αποσταθεροποίηση. Δεν γνωρίζουμε εάν οι δύο θεωρούν υποτιμητικό να τεθούν υπό την προεδρία του Σαμαρά ή εάν θεωρούν ότι μένοντας εκτός δεν θα εισπράξουν ακέραιο το πολιτικό κόστος από τις κυβερνητικές πράξεις και παραλείψεις. Εάν ισχύει το πρώτο, το σύνδρομο θυμίζει «βλαχοδήμαρχο». Εάν ισχύει το δεύτερο, σημαίνει ότι το αρνητικό δίδαγμα από τα «εντός και εκτός» της Ν.Δ. στην κυβέρνηση Παπαδήμου δεν έχει αφομοιωθεί. Εάν, τέλος, ισχύουν και τα δύο, τότε τα πράγματα είναι χειρότερα κι απ’ όσο φαίνονται.
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΑΥΤΟ ΘΕΛΑΤΕ;
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Μνημεία της Θεσσαλονίκης «ταξιδεύουν»
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
