2020-10-02 18:07:57
«Η Ελλάδα είναι απολύτως ικανοποιημένη» από τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής δήλωσε το πρωί της Παρασκευής ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσερχόμενος στη δεύτερη ημέρα της συνεδρίασης των 27 της ΕΕ.
«Προσμένουμε το συντομότερο δυνατόν στην έναρξη των διερευνητικών επαφών όπως τα δύο μέρη (σ.σ. Ελλάδα-Τουρκία) έχουν δεσμευθεί» συμπλήρωσε ο πρωθυπουργός.
Όπως εξήγησε η ΕΕ με το κείμενο στο οποίο κατέληξε «κατέστησε απολύτως σαφές ποιες θα είναι οι επιπτώσεις σε περίπτωση που η τουρκια συνεχίσει τις μονομερείς ενέργειές της».
Η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει ως εξής:
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έστειλε χθες ένα σαφές μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Ξεκαθάρισε, με απόλυτη σαφήνεια, ότι η άρση κάθε μονομερούς ενέργειας αποτελεί προϋπόθεση για τη βελτίωση των σχέσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας, κάτι το οποίο όλοι μας επιθυμούμε.
Κατέστησε όμως ταυτόχρονα και απολύτως σαφές ποιες θα είναι οι επιπτώσεις σε περίπτωση που η Τουρκία συνεχίσει την επιθετική της συμπεριφορά. Η Ελλάδα είναι απολύτως ικανοποιημένη από τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής και προσβλέπουμε, το συντομότερο δυνατόν, στην έναρξη των διερευνητικών επαφών, όπως εξάλλου και τα δύο μέρη έχουν δεσμευθεί.
Στο κείμενο συμπερασμάτων το οποίο ενέκριναν στις 2 τα ξημερώματα οι 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει (έμμεση, αλλά σαφής) αναφορά σε κυρώσεις κατά της Τουρκίας, εφόσον συνεχίσει τις προκλητικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Έπειτα από δραματικές διαβουλεύσεις που διήρκεσαν εννέα ώρες, η ευρωπαϊκή ηγεσία υιοθέτησε σε σημαντικό βαθμό τις ελληνικές θέσεις για σαφή καταδίκη της Άγκυρας και εξέφρασε την αλληλεγγύη προς την Ελλάδα και την Κύπρο, οι ηγέτες των οποίων Κυριάκος Μητσοτάκης και Νίκος Αναστασιάδης έδωσαν σκληρή μάχη συνεπικουρούμενοι κυρίως από τον Γάλλο Πρόεδρο Εμάνουελ Μακρόν αλλά και άλλους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων.
Στην τρίτη κατά σειράν εκδοχή του προσχεδίου που υιοθετήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση «καλεί την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου». Σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού».
Ενώ αναφέρεται ότι «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 ΣΛΕΕ, προκειμένου για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της». Είναι μια διατύπωση η οποία, κατά την ερμηνεία ελληνικών διπλωματικών πηγών παραπέμπει σε κυρώσεις οι οποίες περιγράφονται στα επικαλούμενα άρθρα των Ευρωπαϊκών Συνθηκών.
Στα σημεία, εξάλλου, που αφαιρέθηκαν στην τρίτη εκδοχή του προσχεδίου περιλαμβανόταν ακόμη και η αναφορά ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατανομή των πόρων υδρογονανθράκων στην Κύπρο, τη στιγμή που στον πυρήνα της τουρκικής επιχειρηματολογίας βρίσκεται η απαίτηση οι Τουρκοκύπριοι να λάβουν δίκαιο μερίδιο από τυχόν ευρήματα γύρω από το διχοτομημένο νησί. Σε κάθε περίπτωση, «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα επανέλθει αναλόγως και θα λάβει αποφάσεις, ανάλογα με την περίπτωση, το αργότερο κατά τη σύνοδό του του Δεκεμβρίου» υποστηρίζει το προσχέδιο.
Τι αναφέρει το κείμενο συμπερασμάτων
II. Εξωτερικές σχέσεις
Ανατολική Μεσόγειος
15. Στρατηγικό συμφέρον της ΕΕ είναι ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και η ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαίως επωφελούς σχέσης με την Τουρκία. Στο πλαίσιο αυτό, η επιδίωξη διαλόγου με καλή πίστη και η αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση. Όλες οι διαφορές πρέπει να επιλύονται μέσω ειρηνικού διαλόγου και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει την πλήρη αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα και την Κύπρο, των οποίων η κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα πρέπει να γίνονται σεβαστά.
16. Η ΕΕ εκφράζει ικανοποίηση για τα πρόσφατα βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης από την Ελλάδα και την Τουρκία καθώς και για την εξαγγελία ότι θα επαναλάβουν τις απευθείας διερευνητικές συνομιλίες τους με στόχο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης των δύο χωρών. Οι προσπάθειες αυτές πρέπει να συνεχιστούν και να διευρυνθούν.
17. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει έντονα τις παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας οι οποίες πρέπει να τερματιστούν. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να απόσχει στο μέλλον από παρόμοιες ενέργειες κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης θα πρέπει να επιλυθεί μέσω διαλόγου και διαπραγμάτευσης καλή τη πίστει, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου, και καλεί την Τουρκία να αποδεχθεί την πρόσκληση της Κύπρου να συμμετάσχει σε διάλογο για τη διευθέτηση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου.
18. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποστηρίζει την ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, και παραμένει πλήρως δεσμευμένο σε συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος στο πλαίσιο του ΟΗΕ και σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων 550 και 789 ΣΑΗΕ, και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες έχει θεμελιωθεί η ΕΕ. Το ίδιο αναμένει και από την Τουρκία. Η ΕΕ είναι πρόθυμη να συμβάλει ενεργά στην υποστήριξη των διαπραγματεύσεων, μεταξύ άλλων διορίζοντας, αμέσως μετά την επανέναρξή τους, εκπρόσωπο στην αποστολή καλών υπηρεσιών του ΟΗΕ.
19. Υπό τον όρο ότι θα συνεχιστούν οι εποικοδομητικές προσπάθειες να τερματιστούν οι παράνομες ενέργειες έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφωνεί να δρομολογήσει θετικό πολιτικό θεματολόγιο ΕΕ-Τουρκίας με ιδιαίτερη έμφαση στον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης και τη διευκόλυνση του εμπορίου, τις διαπροσωπικές επαφές, τους διαλόγους υψηλού επιπέδου, τη συνεχή συνεργασία σε ζητήματα μετανάστευσης, σύμφωνα με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του 2016. Προς τούτο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τον Πρόεδρό του, σε συνεργασία με την Πρόεδρο της Επιτροπής και με την υποστήριξη του Ύπατου Εκπροσώπου, να καταρτίσει πρόταση για την αναζωογόνηση του θεματολογίου ΕΕ-Τουρκίας.
20. Υπενθυμίζοντας και επιβεβαιώνοντας μεταξύ άλλων τα προηγούμενα συμπεράσματά του για την Τουρκία του Οκτωβρίου 2019, σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, μεταξύ άλλων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 της ΣΛΕΕ, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα επανέλθει αναλόγως και θα λάβει αποφάσεις κατά περίπτωση το αργότερο κατά τη σύνοδό του τού Δεκεμβρίου.
21. Τέλος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζητεί τη σύγκληση πολυμερούς διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο και καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο να συμμετάσχει στις συνομιλίες για τη διοργάνωσή της. Οι λεπτομέρειες, όπως η συμμετοχή, το πεδίο και το χρονοδιάγραμμα, θα πρέπει να συμφωνηθούν από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Η διάσκεψη θα μπορούσε να περιλαμβάνει ζητήματα για τα οποία απαιτούνται πολυμερείς λύσεις, μεταξύ άλλων η θαλάσσια οριοθέτηση, η ασφάλεια, η ενέργεια, η μετανάστευση και η οικονομική συνεργασία.
Οι κυβερνητικές πηγές
Κυβερνητικές πηγές σημειώνουν ότι «ήταν μία πολύ δύσκολη διαπραγμάτευση. Το τελικό κείμενο που υιοθετήθηκε είναι πολύ καλύτερο για τις θέσεις της Ελλάδας και της Κύπρου απ’ αυτό που είχε αρχικά προταθεί. Όπως τόνισε απόψε και η Πρόεχρος της Κομισιόν, κανείς δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη. Έτσι, η ΕΕ στέλνει σήμερα ένα μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Καταδικάζονται οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας και είναι ξεκάθαρο ότι αν υπάρξει συνέχιση τέτοιων συμπεριφορών, αυτο θα έχει συνέπειες».
Ως προς τις συνέπειες οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι «γίνεται σαφής αναφορά στα συγκεκριμένα άρθρα των Συνθηκών για την επιβολή κυρώσεων (Άρθρο 29 & 215). Υπογραμμίζεται δε, ότι η Ευρωπαΐκή Ένωση θα χρησιμοποιήσει, σε περίπτωση μονομερών ενεργειών και παραβιάσεων του Διεθνούς Δικαίου, όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεση της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της. Η ΕΕ θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις το αργότερο μέχρι τη σύνοδο του Δεκεμβρίου 2020».
«Επιπλέον, καθίσταται σαφές ότι οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας αφορούν την Οριοθέτηση Θαλάσσιων ζωνών (Υφαλοκρηπίδα - ΑΟΖ). Είναι σαφές πως για πρώτη φορά η συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου βρέθηκε στο επίκεντρο μιας μαραθώνιας συνεδρίασης της Συνόδου Κορυφής και δεν αποτέλεσε απλά ως ένα μέρος της υπό συζήτηση ατζέντας» συμπλήρωναν οι ίδιες πηγές τονίζοντας την απερίφραστη καταδίκη από τη Σύνοδο Κορυφής της παραβίασης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και την ρητή αναφορά στις αποφάσεις και στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού.
«Όπως έχει τονίσει πολλές φορές ο πρωθυπουργός, ο διάλογος με την Τουρκία είναι ανοιχτός αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι να μην υπάρχουν παράνομες ενέργειες εκ μέρους της. Και αυτό επιβεβαιώθηκε χθες το βράδυ» υπενθυμίζουν οι ίδιες πηγές.
Η ανάρτηση του Στέλιου Πέτσα
Εννιάωρες διαβουλεύσεις
Η πρώτη μέρα της Συνόδου που ξεκίνησε το μεσημέρι της Πέμπτης εξελίχθηκε σε παρτίδα διπλωματικού πόκερ για δεινούς παίκτες, καθώς η ηχηρή παράλειψη κάθε αναφοράς στην τουρκική προκλητικότητα και τις κυρώσεις που αυτή επισείει στο προσχέδιο των τελικών συμπερασμάτων, προκάλεσε ακαριαία τα αντανακλαστικά της ελληνικής κυβέρνησης.
Έχοντας παραλάβει η ελληνική αντιπροσωπεία το πρώτο -άτυπο- κείμενο εργασίας στο πλαίσιο της πάγιας διπλωματικής τακτικής, απέρριψε αυτόματα το περιεχόμενό του, αμέσως μόλις διαπιστώθηκε η απουσία της παραμικρής αναφοράς στις τυχόν συνέπειες από τα πεπραγμένα της γειτονικής χώρας.
Η σθεναρή στάση της ελληνικής κυβέρνησης αξιώνοντας ρητή -και γραπτή- έκφραση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης έναντι των τουρκικών προκλήσεων διαφάνηκε από τις πρώτες κιόλας στιγμές της παρουσίας του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη στη βελγική πρωτεύουσα, καθώς προσερχόμενος στη Σύνοδο τόνισε πως «η τουρκική προκλητικότητα, είτε αυτή εκδηλώνεται μέσα από μονομερείς ενέργειες είτε εκδηλώνεται μέσα από μία ακραία ρητορική δεν μπορεί να γίνει άλλο ανεκτή».
«Έχει έρθει η ώρα η Ευρώπη να συζητήσει με θάρρος και με ειλικρίνεια τι είδους σχέση θέλει πραγματικά να έχει με την Τουρκία» επισήμανε ακόμη ο κ. Μητσοτάκης, δείχνοντας το δρόμο της συλλογικής υποστήριξης των ελληνικών θέσεων από τους ομολόγους του τις επόμενες ώρες.
Το γερμανικό «ψαλίδι»
Παρά την ελληνική (και κυπριακή) απαίτηση για ενιαία, ευρωπαϊκή στάση, η «δημιουργική αφαίρεση» του ενδεχομένου κυρώσεων προς την Τουρκία αποδίδεται κατά κύριο λόγο στη Γερμανίδα Καγκελάριο, Άνγκελα Μέρκελ, καθώς η ίδια είχε προλειάνει από νωρίς το κλίμα υπέρ της γειτονικής χώρας, τονίζοντας πως επιθυμεί μαζί της μια «εποικοδομητική σχέση».
«Θα επισημάνω ότι η σχέση μας με την Τουρκία είναι φυσικά πολύπλοκη και ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον να αναπτύξει μια πραγματικά εποικοδομητική σχέση μαζί της, παρ' όλες τις δυσκολίες» ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Μέρκελ, προσθέτοντας μάλιστα πως «είμαστε εταίροι στο ΝΑΤΟ και ο ένας εξαρτάται από τον άλλο, όσον αφορά την τακτική στο μεταναστευτικό και στην υποστήριξη που παρέχουμε στην Τουρκία στην αντιμετώπιση των πολλών προσφύγων ροών που αναλαμβάνει να διαχειριστεί».
Υπό το πρίσμα της αποφυγής των κυρώσεων κατά της Τουρκίας, η Γερμανίδα καγκελάριος εμφανίστηκε, ωστόσο, αρκετά καθησυχαστική ως προς την πιθανότητα νέας ελληνοτουρκικής κλιμάκωσης, τονίζοντας πως «πρέπει να επιλύσουμε τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο και για μένα εδώ η διπλωματία διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο».
Φρένο από το ΝΑΤΟ
Η τελευταία αποστροφή της καγκελαρίου Μέρκελ περί διπλωματίας αντανακλά την εξέλιξη της ενεργοποίησης «μηχανισμού απεμπλοκής», δηλαδή αποτροπής ενδεχόμενης στρατιωτικής κλιμάκωσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εντός του ΝΑΤΟ, εξέλιξη που ανακοινώθηκε ελάχιστες ώρες πριν από την έναρξη των διεργασιών της Συνόδου, από το Γ. Γραμματέα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Σπριντ για τις συμμαχίες
Με καταγεγραμμένη, λοιπόν, την άρνηση της Γερμανίας να υπερψηφίσει οποιεσδήποτε κυρώσεις έναντι της Τουρκίας, σε ένα διπλωματικό σπριντ επιδόθηκε ο Έλληνας Πρωθυπουργός, συναντώντας τόσο την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Oύρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, όσο και τον Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Ζοζέπ Μπορέλ, λίγο πριν από την έναρξη των εργασιών της Ειδικής Συνόδου Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προκειμένου να συζητήσουν κατ’ ιδίαν τα θέματα της τρέχουσας ατζέντας.
Η κ. Φον Ντερ Λάιεν δεν έκρυψε μάλιστα την πλήρη αλληλεγγύη της απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, καθώς «θα συζητήσουμε το ζήτημα της Τουρκίας. Είμαι σίγουρη ότι το Συμβούλιο θα επαναβεβαιώσει την πλήρη αλληλεγγύη σε Ελλάδα και Κύπρο», δήλωσε κατά την άφιξή της, γέρνοντας από πλευράς της την πλάστιγγα προς τις δύο χώρες -μέλη.
«Η αλληλεγγύη απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, και εδώ θέλω να είμαι απόλυτα ξεκάθαρος, δεν είναι διαπραγματεύσιμη», ξεκαθάρισε από τις πρώτες στιγμές της Συνόδου και ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, εξηγώντας πως «όταν ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δέχεται επίθεση ή απειλή, όταν τα χωρικά ύδατά του δεν γίνονται σεβαστά, αποτελεί χρέος των Ευρωπαίων να δείξουν αλληλεγγύη. Και θα επαναδιατυπώσουμε την υποστήριξή μας προς την Ελλάδα και την Κύπρο».
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σάρλ Μισέλ έκανε λόγο για «διαφορετικές επιλογές» πάνω στο τραπέζι, υπενθυμίζοντας όμως την «πλήρη αλληλεγγύη με την Ελλάδα και την Κύπρο». «Είναι σημαντικό για εμάς να δεσμευτούμε ώστε να προστατευτούν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα» σημείωσε ο κ. Μισέλ.
Σε πιο αυστηρό τόνο, ο Αυστριακός καγκελάριος, Σεμπάστιαν Κούρτς δήλωσε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να εγκαταλείψει τις ενταξιακές συνομιλίες με την Τουρκία και να της επιβάλει κυρώσεις για τη θαλάσσια διαφωνία της με την Ελλάδα. «Πρέπει επιτέλους να δούμε μια ξεκάθαρη αντίδραση στις ενέργειες της Τουρκίας» υπογράμμισε ο κ. Κουρτς, ζητώντας από την Ευρωπαϊκή Ένωση «επιτέλους να ορίσει κόκκινες γραμμές για τον πρόεδρο (Ταγίπ) Ερντογάν, που σημαίνει τέλος των ενταξιακών συνομιλιών και κυρώσεις κατά της Τουρκίας».
Στην άλλη όχθη, αμφότερες η Γερμανία και η Μάλτα προέκριναν τη λύση του εποικοδομητικού διαλόγου με την Τουρκία διαγράφοντας από τα κείμενα εργασίας τις κυρώσεις, στάση που φάνηκε να συμμερίζεται και η Ισπανία.
Ώρες αγωνίας
Με το ζήτημα της Τουρκίας να συζητάται τελικά νωρίτερα από την προβλεπόμενη σειρά των θεμάτων της χθεσινής Συνόδου, αφενός η ελληνική αντίδραση και αφετέρου οι διαδοχικές δηλώσεις υποστήριξης σειράς κρατών -μελών είχαν ως αποτέλεσμα της διακοπή των εργασιών της Συνόδου στις 20.10 (ώρα Ελλάδος) και για 45 λεπτά, προκειμένου να μεσολαβήσουν ζυμώσεις για την εξεύρεση εναλλακτικής λύσης. Με την αγωνία να κορυφώνεται σε Αθήνα και Λευκωσία, λίγο μετά τις 9 το βράδυ ξεκίνησε τετραμερής συνάντηση μεταξύ της Γερμανίδας καγκελάριου, Άνγκελας Μέρκελ, του Γάλλου Προέδρου, Εμάνουελ Μακρόν, του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Αναστασιάδη, παρουσία τόσο της Προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλας Φον Ντερ Λάιεν, όσο και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ.
4 πυλώνες, 5 προϋποθέσεις
Αιτιολογώντας τις αιτίες της δυναμικής ελληνικής αντίδρασης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας χαρακτήρισε «σημαντική» τη Σύνοδο για τις ευρωτουρκικές και τις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ, διευκρινίζοντας, ωστόσο, πως «ειδικά για το θέμα αυτό της ημερήσιας διάταξης που είναι ξανά η συζήτηση για το ποιον δρόμο ακολουθεί η Τουρκία που φαίνεται να ολισθαίνει μακριά από τη Δύση, το βασικό κείμενο που προτάθηκε ως πρώτη βάση συζήτησης δεν είναι αποδεκτό από την Ελλάδα». Συγκεκριμένα, «δεν είναι αποδεκτό γιατί δεν ήταν ισορροπημένο. Χρειάζεται να οικοδομηθεί ένα σχέδιο συμπερασμάτων το οποίο θα έχει τουλάχιστον τέσσερις πυλώνες» σύμφωνα με τον κ. Πέτσα, περιγράφοντας πως:
· Ο πρώτος είναι φυσικά η έμπρακτη αλληλεγγύη απέναντι στην Ελλάδα και στην Κύπρο έναντι της τουρκικής προκλητικότητας.
· Ο δεύτερος πυλώνας έχει να κάνει με την ΕΕ να καλεί την Τουρκία να σταματήσει αμέσως κάθε παράνομη εξορυκτική δραστηριότητα στην κυπριακή ΑΟΖ και φυσικά να τερματίσει τις υπόλοιπες προκλητικές τις ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο.
· Οι άλλοι δύο πυλώνες είναι αλληλένδετοι κι έχουν να κάνουν με το καρότο, όταν η Τουρκία επιδείξει με συνέπεια και συνέχεια ότι εννοεί την αποκλιμάκωση δηλαδή οποιαδήποτε βοήθεια μπορεί να παρασχεθεί στην Τουρκία στο πλαίσιο αυτό.
· Και το τελευταίο, είναι το μαστίγιο αν δεν δείξει η Τουρκία τη διάθεση έμπρακτης αποκλιμάκωσης επαναλαμβάνω, με συνέπεια και συνέχεια», κατέληξε.
Απαντώντας παράλληλα αναφορικά με την επιβολή κυρώσεων, «μας περιμένει πολλή δουλειά» απάντησε σχετικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος συνιστώντας «να περιμένουμε στο τέλος της βραδιάς ένα αποτέλεσμα το οποίο θα εκφράζει την ενότητα της ΕΕ», αφού η ελληνική πλευρά «σέρβιρε» την αντιπρότασή της λίγο πριν το επίσημο δείπνο, δηλαδή ένα δεύτερο κατά σειρά προσχέδιο ελληνικών αυτή τη φορά προδιαγραφών.
Ειδικότερα, στην αντιπρόταση της Αθήνας περιλαμβάνονται 5 όροι-σημεία, δηλαδή:
1. «Η ΕΕ παραμένει δεσμευμένη στη δημιουργία περιβάλλοντος εμπιστοσύνης και ενός περιβάλλοντος συνεργασίας και κοινά επωφελούς συνεργασίας με την Τουρκία».
2. «Οι μονομερείς έρευνες για υδρογονάνθρακες πρέπει να τερματιστούν αμέσως».
3. «Η Τουρκία να δεσμευθεί στον διάλογο με καλή πίστη και να απέχει από μονομερείς ενέργειες που θα έρθουν σε αντίθεση με τα συμφέροντα της ΕΕ και θα παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-μελών, κάτι το οποίο αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση».
4. «Η ΕΕ καλωσορίζει τα βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και την ανακοίνωση της επανέναρξης άμεσων διερευνητικών επαφών για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ των δύο κρατών, μέσω διαπραγματεύσεων και προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο».
5. «Η ΕΕ επαναλαμβάνει πως μονομερείς ανακοινώσεις θαλάσσιων δικαιοδοσιών όπως στον χάρτη Γαλάζια Πατρίδα δεν συνάδουν με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα για τρίτες χώρες».
Σχέδιο Γ μετά… το γλυκό
Με τις ελληνικές αντιρρήσεις αποτυπωμένες στις γραμμές της αντιπρότασης, λίγο μετά τις 10 το βράδυ ολοκληρώθηκε και η τετραμερής -εκτονωτική- συνάντηση, με τη συμφωνία των παρευρισκομένων να συνεχιστούν οι διεργασίες μετά το πέρας του επίσημου δείπνου. «Περιμένουμε νέο ντραφτ, το οποίο ελπίζουμε και πιστεύουμε ότι θα είναι καλύτερο», ανέφεραν σχετικά κυβερνητικές πηγές, χωρίς να υποχωρούν από τη δεσπόζουσα γραμμή, αναμένοντας δηλαδή νέες διατυπώσεις που «να αντικατοπτρίζουν πληρέστερα τις ελληνικές θέσεις», με σαφείς αναφορές στην Τουρκία.
Η ρίζα, άλλωστε, του «κακού» έγκειται στο γεγονός ότι στην αρχική διατύπωση του προσχεδίου δεν είχε συμπεριληφθεί η λέξη «κυρώσεις», αλλά αντίθετα περιγραφόταν πως «η ΕΕ είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία και τα μέσα που έχει στη διάθεση της προκειμένου να διασφαλίσει το σεβασμό και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας και της Κύπρου», εκδοχή που δεν ικανοποίησε καθόλου την ελληνική μεριά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στο «προσχέδιο Α» γινόταν και μνεία διεξαγωγής πολυμερούς Συνόδου για την Ανατολική Μεσόγειο, όπως είχε αναφέρει προ καιρού και ο κ. Μισέλ, ενώ το ζήτημα της Κύπρου αναδεικνυόταν σε μία μόλις παράγραφο, στην οποία καλείται η Άγκυρα να σταματήσει όλες τις θαλάσσιες δραστηριότητες στην περιοχή και να μπουν οι δύο πλευρές σε διάλογο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Με αυτά τα… ορεκτικά, λίγο μετά τις 10 το βράδυ ξεκίνησε και το επίσημο δείπνο των 27 κρατών μελών, με «πρώτο πιάτο» τα ζητήματα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και την υπόθεση του Αλεξέι Ναβάλνι, για να φτάσει εκ νέου η συζήτηση στις ευρωτουρκικές σχέσεις λίγο μετά… το γλυκό.
Μετά το πέρας του δείπνου και πριν τα μεσάνυχτα, παρουσιάστηκε από πλευράς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το «προσχέδιο Γ», το οποίο ήρθε ως συμβιβαστική λύση, καθώς βασίζεται μεν στα δύο προηγούμενα, αλλά προσθέτει:
· την έντονη καταδίκη της ΕΕ για τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ,
· σημειώνει ότι η ΕΕ «είναι πλήρως δεσμευμένη στην επίλυση του κυπριακού»,
· διατηρεί τη φράση για «χρήση όλων των μέσων» σε περίπτωση μονομερών ενεργειών της Τουρκίας,
· δεσμεύει το Συμβούλιο για αποφάσεις ως το Δεκέμβρη και
· περιλαμβάνει την ελληνική φράση για «οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών», ενώ
· στο τελευταίο προσχέδιο εξετάζεται από τους ευρωπαίους ηγέτες και νέα διατύπωση για την Τουρκία και την Κύπρο.
Αναλυτικά, το προσχέδιο Γ «καλεί την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου» και σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού», ενώ «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 ΣΛΕΕ, προκειμένου για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της» τονίζει και μολονότι τα αναφερόμενα άρθρα της Συνθήκης αφορούν σε κυρώσεις, εξακολουθεί να απουσιάζει και από το τρίτο προσχέδιο η αντίστοιχη λέξη.
Στα σημεία που αφαιρέθηκαν στην τρίτη εκδοχή του προσχεδίου περιλαμβάνεται ακόμη και η αναφορά ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατανομή των πόρων υδρογονανθράκων στην Κύπρο, τη στιγμή που στον πυρήνα της τουρκικής επιχειρηματολογίας βρίσκεται η απαίτηση οι Τουρκοκύπριοι να λάβουν δίκαιο μερίδιο από τυχόν ευρήματα γύρω από το διχοτομημένο νησί. Σε κάθε περίπτωση, «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα επανέλθει αναλόγως και θα λάβει αποφάσεις, ανάλογα με την περίπτωση, το αργότερο κατά τη σύνοδό του του Δεκεμβρίου» υποστηρίζει το προσχέδιο Γ.
anatakti
«Προσμένουμε το συντομότερο δυνατόν στην έναρξη των διερευνητικών επαφών όπως τα δύο μέρη (σ.σ. Ελλάδα-Τουρκία) έχουν δεσμευθεί» συμπλήρωσε ο πρωθυπουργός.
Όπως εξήγησε η ΕΕ με το κείμενο στο οποίο κατέληξε «κατέστησε απολύτως σαφές ποιες θα είναι οι επιπτώσεις σε περίπτωση που η τουρκια συνεχίσει τις μονομερείς ενέργειές της».
Η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει ως εξής:
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έστειλε χθες ένα σαφές μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Ξεκαθάρισε, με απόλυτη σαφήνεια, ότι η άρση κάθε μονομερούς ενέργειας αποτελεί προϋπόθεση για τη βελτίωση των σχέσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας, κάτι το οποίο όλοι μας επιθυμούμε.
Κατέστησε όμως ταυτόχρονα και απολύτως σαφές ποιες θα είναι οι επιπτώσεις σε περίπτωση που η Τουρκία συνεχίσει την επιθετική της συμπεριφορά. Η Ελλάδα είναι απολύτως ικανοποιημένη από τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής και προσβλέπουμε, το συντομότερο δυνατόν, στην έναρξη των διερευνητικών επαφών, όπως εξάλλου και τα δύο μέρη έχουν δεσμευθεί.
Στο κείμενο συμπερασμάτων το οποίο ενέκριναν στις 2 τα ξημερώματα οι 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει (έμμεση, αλλά σαφής) αναφορά σε κυρώσεις κατά της Τουρκίας, εφόσον συνεχίσει τις προκλητικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Έπειτα από δραματικές διαβουλεύσεις που διήρκεσαν εννέα ώρες, η ευρωπαϊκή ηγεσία υιοθέτησε σε σημαντικό βαθμό τις ελληνικές θέσεις για σαφή καταδίκη της Άγκυρας και εξέφρασε την αλληλεγγύη προς την Ελλάδα και την Κύπρο, οι ηγέτες των οποίων Κυριάκος Μητσοτάκης και Νίκος Αναστασιάδης έδωσαν σκληρή μάχη συνεπικουρούμενοι κυρίως από τον Γάλλο Πρόεδρο Εμάνουελ Μακρόν αλλά και άλλους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων.
Στην τρίτη κατά σειράν εκδοχή του προσχεδίου που υιοθετήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση «καλεί την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου». Σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού».
Ενώ αναφέρεται ότι «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 ΣΛΕΕ, προκειμένου για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της». Είναι μια διατύπωση η οποία, κατά την ερμηνεία ελληνικών διπλωματικών πηγών παραπέμπει σε κυρώσεις οι οποίες περιγράφονται στα επικαλούμενα άρθρα των Ευρωπαϊκών Συνθηκών.
Στα σημεία, εξάλλου, που αφαιρέθηκαν στην τρίτη εκδοχή του προσχεδίου περιλαμβανόταν ακόμη και η αναφορά ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατανομή των πόρων υδρογονανθράκων στην Κύπρο, τη στιγμή που στον πυρήνα της τουρκικής επιχειρηματολογίας βρίσκεται η απαίτηση οι Τουρκοκύπριοι να λάβουν δίκαιο μερίδιο από τυχόν ευρήματα γύρω από το διχοτομημένο νησί. Σε κάθε περίπτωση, «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα επανέλθει αναλόγως και θα λάβει αποφάσεις, ανάλογα με την περίπτωση, το αργότερο κατά τη σύνοδό του του Δεκεμβρίου» υποστηρίζει το προσχέδιο.
Τι αναφέρει το κείμενο συμπερασμάτων
II. Εξωτερικές σχέσεις
Ανατολική Μεσόγειος
15. Στρατηγικό συμφέρον της ΕΕ είναι ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και η ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαίως επωφελούς σχέσης με την Τουρκία. Στο πλαίσιο αυτό, η επιδίωξη διαλόγου με καλή πίστη και η αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση. Όλες οι διαφορές πρέπει να επιλύονται μέσω ειρηνικού διαλόγου και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει την πλήρη αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα και την Κύπρο, των οποίων η κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα πρέπει να γίνονται σεβαστά.
16. Η ΕΕ εκφράζει ικανοποίηση για τα πρόσφατα βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης από την Ελλάδα και την Τουρκία καθώς και για την εξαγγελία ότι θα επαναλάβουν τις απευθείας διερευνητικές συνομιλίες τους με στόχο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης των δύο χωρών. Οι προσπάθειες αυτές πρέπει να συνεχιστούν και να διευρυνθούν.
17. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει έντονα τις παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας οι οποίες πρέπει να τερματιστούν. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να απόσχει στο μέλλον από παρόμοιες ενέργειες κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης θα πρέπει να επιλυθεί μέσω διαλόγου και διαπραγμάτευσης καλή τη πίστει, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου, και καλεί την Τουρκία να αποδεχθεί την πρόσκληση της Κύπρου να συμμετάσχει σε διάλογο για τη διευθέτηση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου.
18. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποστηρίζει την ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, και παραμένει πλήρως δεσμευμένο σε συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος στο πλαίσιο του ΟΗΕ και σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων 550 και 789 ΣΑΗΕ, και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες έχει θεμελιωθεί η ΕΕ. Το ίδιο αναμένει και από την Τουρκία. Η ΕΕ είναι πρόθυμη να συμβάλει ενεργά στην υποστήριξη των διαπραγματεύσεων, μεταξύ άλλων διορίζοντας, αμέσως μετά την επανέναρξή τους, εκπρόσωπο στην αποστολή καλών υπηρεσιών του ΟΗΕ.
19. Υπό τον όρο ότι θα συνεχιστούν οι εποικοδομητικές προσπάθειες να τερματιστούν οι παράνομες ενέργειες έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφωνεί να δρομολογήσει θετικό πολιτικό θεματολόγιο ΕΕ-Τουρκίας με ιδιαίτερη έμφαση στον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης και τη διευκόλυνση του εμπορίου, τις διαπροσωπικές επαφές, τους διαλόγους υψηλού επιπέδου, τη συνεχή συνεργασία σε ζητήματα μετανάστευσης, σύμφωνα με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του 2016. Προς τούτο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τον Πρόεδρό του, σε συνεργασία με την Πρόεδρο της Επιτροπής και με την υποστήριξη του Ύπατου Εκπροσώπου, να καταρτίσει πρόταση για την αναζωογόνηση του θεματολογίου ΕΕ-Τουρκίας.
20. Υπενθυμίζοντας και επιβεβαιώνοντας μεταξύ άλλων τα προηγούμενα συμπεράσματά του για την Τουρκία του Οκτωβρίου 2019, σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, μεταξύ άλλων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 της ΣΛΕΕ, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα επανέλθει αναλόγως και θα λάβει αποφάσεις κατά περίπτωση το αργότερο κατά τη σύνοδό του τού Δεκεμβρίου.
21. Τέλος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζητεί τη σύγκληση πολυμερούς διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο και καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο να συμμετάσχει στις συνομιλίες για τη διοργάνωσή της. Οι λεπτομέρειες, όπως η συμμετοχή, το πεδίο και το χρονοδιάγραμμα, θα πρέπει να συμφωνηθούν από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Η διάσκεψη θα μπορούσε να περιλαμβάνει ζητήματα για τα οποία απαιτούνται πολυμερείς λύσεις, μεταξύ άλλων η θαλάσσια οριοθέτηση, η ασφάλεια, η ενέργεια, η μετανάστευση και η οικονομική συνεργασία.
Οι κυβερνητικές πηγές
Κυβερνητικές πηγές σημειώνουν ότι «ήταν μία πολύ δύσκολη διαπραγμάτευση. Το τελικό κείμενο που υιοθετήθηκε είναι πολύ καλύτερο για τις θέσεις της Ελλάδας και της Κύπρου απ’ αυτό που είχε αρχικά προταθεί. Όπως τόνισε απόψε και η Πρόεχρος της Κομισιόν, κανείς δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη. Έτσι, η ΕΕ στέλνει σήμερα ένα μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Καταδικάζονται οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας και είναι ξεκάθαρο ότι αν υπάρξει συνέχιση τέτοιων συμπεριφορών, αυτο θα έχει συνέπειες».
Ως προς τις συνέπειες οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι «γίνεται σαφής αναφορά στα συγκεκριμένα άρθρα των Συνθηκών για την επιβολή κυρώσεων (Άρθρο 29 & 215). Υπογραμμίζεται δε, ότι η Ευρωπαΐκή Ένωση θα χρησιμοποιήσει, σε περίπτωση μονομερών ενεργειών και παραβιάσεων του Διεθνούς Δικαίου, όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεση της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της. Η ΕΕ θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις το αργότερο μέχρι τη σύνοδο του Δεκεμβρίου 2020».
«Επιπλέον, καθίσταται σαφές ότι οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας αφορούν την Οριοθέτηση Θαλάσσιων ζωνών (Υφαλοκρηπίδα - ΑΟΖ). Είναι σαφές πως για πρώτη φορά η συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου βρέθηκε στο επίκεντρο μιας μαραθώνιας συνεδρίασης της Συνόδου Κορυφής και δεν αποτέλεσε απλά ως ένα μέρος της υπό συζήτηση ατζέντας» συμπλήρωναν οι ίδιες πηγές τονίζοντας την απερίφραστη καταδίκη από τη Σύνοδο Κορυφής της παραβίασης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και την ρητή αναφορά στις αποφάσεις και στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού.
«Όπως έχει τονίσει πολλές φορές ο πρωθυπουργός, ο διάλογος με την Τουρκία είναι ανοιχτός αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι να μην υπάρχουν παράνομες ενέργειες εκ μέρους της. Και αυτό επιβεβαιώθηκε χθες το βράδυ» υπενθυμίζουν οι ίδιες πηγές.
Η ανάρτηση του Στέλιου Πέτσα
Εννιάωρες διαβουλεύσεις
Η πρώτη μέρα της Συνόδου που ξεκίνησε το μεσημέρι της Πέμπτης εξελίχθηκε σε παρτίδα διπλωματικού πόκερ για δεινούς παίκτες, καθώς η ηχηρή παράλειψη κάθε αναφοράς στην τουρκική προκλητικότητα και τις κυρώσεις που αυτή επισείει στο προσχέδιο των τελικών συμπερασμάτων, προκάλεσε ακαριαία τα αντανακλαστικά της ελληνικής κυβέρνησης.
Έχοντας παραλάβει η ελληνική αντιπροσωπεία το πρώτο -άτυπο- κείμενο εργασίας στο πλαίσιο της πάγιας διπλωματικής τακτικής, απέρριψε αυτόματα το περιεχόμενό του, αμέσως μόλις διαπιστώθηκε η απουσία της παραμικρής αναφοράς στις τυχόν συνέπειες από τα πεπραγμένα της γειτονικής χώρας.
Η σθεναρή στάση της ελληνικής κυβέρνησης αξιώνοντας ρητή -και γραπτή- έκφραση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης έναντι των τουρκικών προκλήσεων διαφάνηκε από τις πρώτες κιόλας στιγμές της παρουσίας του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη στη βελγική πρωτεύουσα, καθώς προσερχόμενος στη Σύνοδο τόνισε πως «η τουρκική προκλητικότητα, είτε αυτή εκδηλώνεται μέσα από μονομερείς ενέργειες είτε εκδηλώνεται μέσα από μία ακραία ρητορική δεν μπορεί να γίνει άλλο ανεκτή».
«Έχει έρθει η ώρα η Ευρώπη να συζητήσει με θάρρος και με ειλικρίνεια τι είδους σχέση θέλει πραγματικά να έχει με την Τουρκία» επισήμανε ακόμη ο κ. Μητσοτάκης, δείχνοντας το δρόμο της συλλογικής υποστήριξης των ελληνικών θέσεων από τους ομολόγους του τις επόμενες ώρες.
Το γερμανικό «ψαλίδι»
Παρά την ελληνική (και κυπριακή) απαίτηση για ενιαία, ευρωπαϊκή στάση, η «δημιουργική αφαίρεση» του ενδεχομένου κυρώσεων προς την Τουρκία αποδίδεται κατά κύριο λόγο στη Γερμανίδα Καγκελάριο, Άνγκελα Μέρκελ, καθώς η ίδια είχε προλειάνει από νωρίς το κλίμα υπέρ της γειτονικής χώρας, τονίζοντας πως επιθυμεί μαζί της μια «εποικοδομητική σχέση».
«Θα επισημάνω ότι η σχέση μας με την Τουρκία είναι φυσικά πολύπλοκη και ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον να αναπτύξει μια πραγματικά εποικοδομητική σχέση μαζί της, παρ' όλες τις δυσκολίες» ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Μέρκελ, προσθέτοντας μάλιστα πως «είμαστε εταίροι στο ΝΑΤΟ και ο ένας εξαρτάται από τον άλλο, όσον αφορά την τακτική στο μεταναστευτικό και στην υποστήριξη που παρέχουμε στην Τουρκία στην αντιμετώπιση των πολλών προσφύγων ροών που αναλαμβάνει να διαχειριστεί».
Υπό το πρίσμα της αποφυγής των κυρώσεων κατά της Τουρκίας, η Γερμανίδα καγκελάριος εμφανίστηκε, ωστόσο, αρκετά καθησυχαστική ως προς την πιθανότητα νέας ελληνοτουρκικής κλιμάκωσης, τονίζοντας πως «πρέπει να επιλύσουμε τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο και για μένα εδώ η διπλωματία διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο».
Φρένο από το ΝΑΤΟ
Η τελευταία αποστροφή της καγκελαρίου Μέρκελ περί διπλωματίας αντανακλά την εξέλιξη της ενεργοποίησης «μηχανισμού απεμπλοκής», δηλαδή αποτροπής ενδεχόμενης στρατιωτικής κλιμάκωσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εντός του ΝΑΤΟ, εξέλιξη που ανακοινώθηκε ελάχιστες ώρες πριν από την έναρξη των διεργασιών της Συνόδου, από το Γ. Γραμματέα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Σπριντ για τις συμμαχίες
Με καταγεγραμμένη, λοιπόν, την άρνηση της Γερμανίας να υπερψηφίσει οποιεσδήποτε κυρώσεις έναντι της Τουρκίας, σε ένα διπλωματικό σπριντ επιδόθηκε ο Έλληνας Πρωθυπουργός, συναντώντας τόσο την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Oύρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, όσο και τον Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Ζοζέπ Μπορέλ, λίγο πριν από την έναρξη των εργασιών της Ειδικής Συνόδου Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προκειμένου να συζητήσουν κατ’ ιδίαν τα θέματα της τρέχουσας ατζέντας.
Η κ. Φον Ντερ Λάιεν δεν έκρυψε μάλιστα την πλήρη αλληλεγγύη της απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, καθώς «θα συζητήσουμε το ζήτημα της Τουρκίας. Είμαι σίγουρη ότι το Συμβούλιο θα επαναβεβαιώσει την πλήρη αλληλεγγύη σε Ελλάδα και Κύπρο», δήλωσε κατά την άφιξή της, γέρνοντας από πλευράς της την πλάστιγγα προς τις δύο χώρες -μέλη.
«Η αλληλεγγύη απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, και εδώ θέλω να είμαι απόλυτα ξεκάθαρος, δεν είναι διαπραγματεύσιμη», ξεκαθάρισε από τις πρώτες στιγμές της Συνόδου και ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, εξηγώντας πως «όταν ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δέχεται επίθεση ή απειλή, όταν τα χωρικά ύδατά του δεν γίνονται σεβαστά, αποτελεί χρέος των Ευρωπαίων να δείξουν αλληλεγγύη. Και θα επαναδιατυπώσουμε την υποστήριξή μας προς την Ελλάδα και την Κύπρο».
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σάρλ Μισέλ έκανε λόγο για «διαφορετικές επιλογές» πάνω στο τραπέζι, υπενθυμίζοντας όμως την «πλήρη αλληλεγγύη με την Ελλάδα και την Κύπρο». «Είναι σημαντικό για εμάς να δεσμευτούμε ώστε να προστατευτούν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα» σημείωσε ο κ. Μισέλ.
Σε πιο αυστηρό τόνο, ο Αυστριακός καγκελάριος, Σεμπάστιαν Κούρτς δήλωσε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να εγκαταλείψει τις ενταξιακές συνομιλίες με την Τουρκία και να της επιβάλει κυρώσεις για τη θαλάσσια διαφωνία της με την Ελλάδα. «Πρέπει επιτέλους να δούμε μια ξεκάθαρη αντίδραση στις ενέργειες της Τουρκίας» υπογράμμισε ο κ. Κουρτς, ζητώντας από την Ευρωπαϊκή Ένωση «επιτέλους να ορίσει κόκκινες γραμμές για τον πρόεδρο (Ταγίπ) Ερντογάν, που σημαίνει τέλος των ενταξιακών συνομιλιών και κυρώσεις κατά της Τουρκίας».
Στην άλλη όχθη, αμφότερες η Γερμανία και η Μάλτα προέκριναν τη λύση του εποικοδομητικού διαλόγου με την Τουρκία διαγράφοντας από τα κείμενα εργασίας τις κυρώσεις, στάση που φάνηκε να συμμερίζεται και η Ισπανία.
Ώρες αγωνίας
Με το ζήτημα της Τουρκίας να συζητάται τελικά νωρίτερα από την προβλεπόμενη σειρά των θεμάτων της χθεσινής Συνόδου, αφενός η ελληνική αντίδραση και αφετέρου οι διαδοχικές δηλώσεις υποστήριξης σειράς κρατών -μελών είχαν ως αποτέλεσμα της διακοπή των εργασιών της Συνόδου στις 20.10 (ώρα Ελλάδος) και για 45 λεπτά, προκειμένου να μεσολαβήσουν ζυμώσεις για την εξεύρεση εναλλακτικής λύσης. Με την αγωνία να κορυφώνεται σε Αθήνα και Λευκωσία, λίγο μετά τις 9 το βράδυ ξεκίνησε τετραμερής συνάντηση μεταξύ της Γερμανίδας καγκελάριου, Άνγκελας Μέρκελ, του Γάλλου Προέδρου, Εμάνουελ Μακρόν, του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Αναστασιάδη, παρουσία τόσο της Προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλας Φον Ντερ Λάιεν, όσο και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ.
4 πυλώνες, 5 προϋποθέσεις
Αιτιολογώντας τις αιτίες της δυναμικής ελληνικής αντίδρασης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας χαρακτήρισε «σημαντική» τη Σύνοδο για τις ευρωτουρκικές και τις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ, διευκρινίζοντας, ωστόσο, πως «ειδικά για το θέμα αυτό της ημερήσιας διάταξης που είναι ξανά η συζήτηση για το ποιον δρόμο ακολουθεί η Τουρκία που φαίνεται να ολισθαίνει μακριά από τη Δύση, το βασικό κείμενο που προτάθηκε ως πρώτη βάση συζήτησης δεν είναι αποδεκτό από την Ελλάδα». Συγκεκριμένα, «δεν είναι αποδεκτό γιατί δεν ήταν ισορροπημένο. Χρειάζεται να οικοδομηθεί ένα σχέδιο συμπερασμάτων το οποίο θα έχει τουλάχιστον τέσσερις πυλώνες» σύμφωνα με τον κ. Πέτσα, περιγράφοντας πως:
· Ο πρώτος είναι φυσικά η έμπρακτη αλληλεγγύη απέναντι στην Ελλάδα και στην Κύπρο έναντι της τουρκικής προκλητικότητας.
· Ο δεύτερος πυλώνας έχει να κάνει με την ΕΕ να καλεί την Τουρκία να σταματήσει αμέσως κάθε παράνομη εξορυκτική δραστηριότητα στην κυπριακή ΑΟΖ και φυσικά να τερματίσει τις υπόλοιπες προκλητικές τις ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο.
· Οι άλλοι δύο πυλώνες είναι αλληλένδετοι κι έχουν να κάνουν με το καρότο, όταν η Τουρκία επιδείξει με συνέπεια και συνέχεια ότι εννοεί την αποκλιμάκωση δηλαδή οποιαδήποτε βοήθεια μπορεί να παρασχεθεί στην Τουρκία στο πλαίσιο αυτό.
· Και το τελευταίο, είναι το μαστίγιο αν δεν δείξει η Τουρκία τη διάθεση έμπρακτης αποκλιμάκωσης επαναλαμβάνω, με συνέπεια και συνέχεια», κατέληξε.
Απαντώντας παράλληλα αναφορικά με την επιβολή κυρώσεων, «μας περιμένει πολλή δουλειά» απάντησε σχετικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος συνιστώντας «να περιμένουμε στο τέλος της βραδιάς ένα αποτέλεσμα το οποίο θα εκφράζει την ενότητα της ΕΕ», αφού η ελληνική πλευρά «σέρβιρε» την αντιπρότασή της λίγο πριν το επίσημο δείπνο, δηλαδή ένα δεύτερο κατά σειρά προσχέδιο ελληνικών αυτή τη φορά προδιαγραφών.
Ειδικότερα, στην αντιπρόταση της Αθήνας περιλαμβάνονται 5 όροι-σημεία, δηλαδή:
1. «Η ΕΕ παραμένει δεσμευμένη στη δημιουργία περιβάλλοντος εμπιστοσύνης και ενός περιβάλλοντος συνεργασίας και κοινά επωφελούς συνεργασίας με την Τουρκία».
2. «Οι μονομερείς έρευνες για υδρογονάνθρακες πρέπει να τερματιστούν αμέσως».
3. «Η Τουρκία να δεσμευθεί στον διάλογο με καλή πίστη και να απέχει από μονομερείς ενέργειες που θα έρθουν σε αντίθεση με τα συμφέροντα της ΕΕ και θα παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-μελών, κάτι το οποίο αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση».
4. «Η ΕΕ καλωσορίζει τα βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και την ανακοίνωση της επανέναρξης άμεσων διερευνητικών επαφών για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ των δύο κρατών, μέσω διαπραγματεύσεων και προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο».
5. «Η ΕΕ επαναλαμβάνει πως μονομερείς ανακοινώσεις θαλάσσιων δικαιοδοσιών όπως στον χάρτη Γαλάζια Πατρίδα δεν συνάδουν με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα για τρίτες χώρες».
Σχέδιο Γ μετά… το γλυκό
Με τις ελληνικές αντιρρήσεις αποτυπωμένες στις γραμμές της αντιπρότασης, λίγο μετά τις 10 το βράδυ ολοκληρώθηκε και η τετραμερής -εκτονωτική- συνάντηση, με τη συμφωνία των παρευρισκομένων να συνεχιστούν οι διεργασίες μετά το πέρας του επίσημου δείπνου. «Περιμένουμε νέο ντραφτ, το οποίο ελπίζουμε και πιστεύουμε ότι θα είναι καλύτερο», ανέφεραν σχετικά κυβερνητικές πηγές, χωρίς να υποχωρούν από τη δεσπόζουσα γραμμή, αναμένοντας δηλαδή νέες διατυπώσεις που «να αντικατοπτρίζουν πληρέστερα τις ελληνικές θέσεις», με σαφείς αναφορές στην Τουρκία.
Η ρίζα, άλλωστε, του «κακού» έγκειται στο γεγονός ότι στην αρχική διατύπωση του προσχεδίου δεν είχε συμπεριληφθεί η λέξη «κυρώσεις», αλλά αντίθετα περιγραφόταν πως «η ΕΕ είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία και τα μέσα που έχει στη διάθεση της προκειμένου να διασφαλίσει το σεβασμό και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας και της Κύπρου», εκδοχή που δεν ικανοποίησε καθόλου την ελληνική μεριά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στο «προσχέδιο Α» γινόταν και μνεία διεξαγωγής πολυμερούς Συνόδου για την Ανατολική Μεσόγειο, όπως είχε αναφέρει προ καιρού και ο κ. Μισέλ, ενώ το ζήτημα της Κύπρου αναδεικνυόταν σε μία μόλις παράγραφο, στην οποία καλείται η Άγκυρα να σταματήσει όλες τις θαλάσσιες δραστηριότητες στην περιοχή και να μπουν οι δύο πλευρές σε διάλογο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Με αυτά τα… ορεκτικά, λίγο μετά τις 10 το βράδυ ξεκίνησε και το επίσημο δείπνο των 27 κρατών μελών, με «πρώτο πιάτο» τα ζητήματα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και την υπόθεση του Αλεξέι Ναβάλνι, για να φτάσει εκ νέου η συζήτηση στις ευρωτουρκικές σχέσεις λίγο μετά… το γλυκό.
Μετά το πέρας του δείπνου και πριν τα μεσάνυχτα, παρουσιάστηκε από πλευράς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το «προσχέδιο Γ», το οποίο ήρθε ως συμβιβαστική λύση, καθώς βασίζεται μεν στα δύο προηγούμενα, αλλά προσθέτει:
· την έντονη καταδίκη της ΕΕ για τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ,
· σημειώνει ότι η ΕΕ «είναι πλήρως δεσμευμένη στην επίλυση του κυπριακού»,
· διατηρεί τη φράση για «χρήση όλων των μέσων» σε περίπτωση μονομερών ενεργειών της Τουρκίας,
· δεσμεύει το Συμβούλιο για αποφάσεις ως το Δεκέμβρη και
· περιλαμβάνει την ελληνική φράση για «οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών», ενώ
· στο τελευταίο προσχέδιο εξετάζεται από τους ευρωπαίους ηγέτες και νέα διατύπωση για την Τουρκία και την Κύπρο.
Αναλυτικά, το προσχέδιο Γ «καλεί την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου» και σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού», ενώ «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 ΣΛΕΕ, προκειμένου για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της» τονίζει και μολονότι τα αναφερόμενα άρθρα της Συνθήκης αφορούν σε κυρώσεις, εξακολουθεί να απουσιάζει και από το τρίτο προσχέδιο η αντίστοιχη λέξη.
Στα σημεία που αφαιρέθηκαν στην τρίτη εκδοχή του προσχεδίου περιλαμβάνεται ακόμη και η αναφορά ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατανομή των πόρων υδρογονανθράκων στην Κύπρο, τη στιγμή που στον πυρήνα της τουρκικής επιχειρηματολογίας βρίσκεται η απαίτηση οι Τουρκοκύπριοι να λάβουν δίκαιο μερίδιο από τυχόν ευρήματα γύρω από το διχοτομημένο νησί. Σε κάθε περίπτωση, «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα επανέλθει αναλόγως και θα λάβει αποφάσεις, ανάλογα με την περίπτωση, το αργότερο κατά τη σύνοδό του του Δεκεμβρίου» υποστηρίζει το προσχέδιο Γ.
anatakti
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Τι σημαίνει για τις αγορές η μόλυνση Τραμπ με κορωνοϊό
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Το υπερτρόφιμο που ρίχνει το σάκχαρο και αδυνατίζει
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
