ΝΕΑ VIDEO NEA PHOTO NEA

 | 

Κολμπαϊνσέι και Οκινοτορισίμα: Δύο νησιά που χάνονται και οι «μάχες» για την ΑΟΖ τους

Το θέμα της ΑΟΖ της χώρας μας εξακολουθεί να βρίσκεται ψηλά στην επικαιρότητα και παρά την κάποια σχετική ηρεμία που υπάρχει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις το τελευταίο χρονικό διάστημα, είναι βέβαιο ότι θα μας απασχολήσει και στο μέλλον.

Βέβαια προβλήματα με την ΑΟΖ δεν έχει μόνο η Ελλάδα με την Τουρκία, ούτε υπάρχουν μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεκάδες χώρες παγκοσμίως αντιμετωπίζουν παρόμοια ζητήματα. Ορισμένες επιλύουν τις διαφορές τους μεταξύ τους, άλλες με την παρέμβαση τρίτων χωρών κι άλλες καταφεύγουν στα Διεθνή Δικαστήρια: Χάγης (κυρίως) και Αμβούργου. Έχουμε αναφερθεί σε αρκετά άρθρα στις αποφάσεις των Διεθνών Δικαστηρίων. Επειδή το θέμα της ΑΟΖ συνεχίζει να μας απασχολεί, εντοπίσαμε στο διαδίκτυο δύο εντυπωσιακές περιπτώσεις νησιών με καθοριστική συμβολή στην ΑΟΖ της χώρας στην οποία ανήκουν. Πρόκειται για το Kolbeinsey (Κολμπαϊνσέι) και το Okinotorsihima (Οκινοτορισίμα) της Ιαπωνίας.

Τα νησιά αυτά έχουν μερικές ιδιαιτερότητες. Είναι εντελώς απομονωμένα, στη μέση του πουθενά θα λέγαμε, απέχοντας εκατοντάδες ναυτικά μίλια από τον κορμό της χώρας στην οποία ανήκουν, διαβρώνονται, τρώγονται θα λέγαμε από τη θάλασσα και έχουν σημαντικό ρόλο για την ΑΟΖ της Ισλανδίας και της Ιαπωνίας.

Kolbeinsey: Σκόρπια βράχια στον αρκτικό κύκλο

Το Kolbeinsey είναι ένα νησί (μάλλον υπόλειμμα νησιού) της Ισλανδίας, 105 χλμ(65 ν. μ.) από τη βόρεια ακτή της χώρας και 74χλμ (46 ν. μ.)Β-ΒΔ του νησιού Grimsey, του βορειότερου κατοικημένου εδάφους της Ισλανδίας. Το Kolbeinsey ή Isle Kolbeinn ή Seagull Rock ή Mevenklint βρίσκεται βόρεια του αρκτικού κύκλου. Σύμφωνα με την Svarfdaela σάγκα (είδος της μεσαιωνικής σκανδιναβικής λογοτεχνίας), πήρε το όνομά του από τον Kolbeinn Sigmundsson, ο οποίος ναυάγησε σ’ αυτό με το πλοίο του και πέθανε εκεί με τους άντρες του. Το νησί δεν έχει βλάστηση και κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι διαβρώνεται από τα κύματα και οι επιστήμονες προβλέπουν ότι σύντομα θα εξαφανιστεί. Το αρχικό μέγεθος του νησιού είναι άγνωστο. Μετρήθηκε για πρώτη φορά το 1616 και είχε μήκος 700 μέτρα και πλάτος 100 μέτρα. Το 1903 το μέγεθός του είχε μειωθεί στο μισό, ενώ τον Αύγουστο του 1985 είχε μήκος 39 μέτρα. Στις αρχές του 2001 η έκτασή του ήταν μόλις 90 τ.μ..

Η Ισλανδία βλέποντας ότι το νησί σταδιακά εξαφανίζεται και γνωρίζοντας τη σπουδαιότητά του, κατασκεύασε το 1989 στο Kolbeinsey ένα ελικοδρόμιο. Υπήρξε τότε πρόβλημα με τη Δανία που αντέδρασε. Τον Μάρτιο του 2006 τα ελικόπτερα δεν μπορούσαν πλέον να προσγειωθούν στο νησί, καθώς το μισό ελικοδρόμιο που ήταν φτιαγμένο από σκυρόδεμα καταστράφηκε καθώς το νησί χωρίστηκε στα δύο, όταν ένα μεγάλο κομμάτι βράχου αποσπάστηκε απ’ το υπόλοιπο. Επιστημονικές μελέτες το 1994 υπολόγισαν ότι ως το 2020 θα έχει εξαφανιστεί.

Ωστόσο τον Αύγουστο του 2020 ο YouΤuber Tom Scott ανέβασε ένα βίντεο στο οποίο, όπως βλέπετε, πέταξε με αεροπλάνο πάνω από το Kolbeinsey και βρήκε το νησί στη θέση του χωρισμένο στα δύο όμως. Οι προβλέψεις των επιστημόνων είχαν διαψευσθεί.

Το καλοκαίρι του 1996 δανέζικα πλοία άρχισαν να ψαρεύουν πολύ κοντά στο Kolbeinsey, ωστόσο η Ισλανδία και η Δανία αποφάσισαν από κοινού να δώσουν μια λύση στο ζήτημα της οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο χωρών. Στις 11/11/1997 υπογράφτηκε συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών για οριοθέτηση της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας, με τη μεσολάβηση της Νορβηγίας. Στο νησί Grimsey, που έχει έκταση 5,3 τ. χλμ, 61 κατοίκους και απέχει 39,4 χλμ. από το πλησιέστερο νησί προς τον νότο, το Flatey,δόθηκε πλήρης επίδραση στην οριοθέτηση και η Ισλανδία απέκτησε όλη την περιοχή που επηρεάζεται από το νησί περίπου 1.500 τ.χλμ. Αλλά και στο Kolbeinsey δόθηκε το 30% μιας περιοχής που θεωρητικά επηρεάζει.

Συγκεκριμένα δόθηκαν 3.000 τ. χλμ από μία περιοχή 10.000 τ. χλμ. Αυτά συμβαίνουν βόρεια του αρκτικού κύκλου. Σε μια άλλη περιοχή του κόσμου όμως, στην Ασία, Ιαπωνία, Κίνα, Νότια Κορέα και Ταϊβάν ερίζουν για έναν κοραλλιογενή ύφαλο που ονομάζεται Okinotorishima ή Okinotori.

Okinotorishima, ένας ύφαλος στρατηγικής σημασίας

Το Okinotorishima είναι ένας κοραλλιογενής ύφαλος από δύο βράχους που έχουν μεγεθυνθεί με τσιμεντοκονίες. Πρόκειται ουσιαστικά για μία ατόλη, που ανήκει στην Ιαπωνία και είναι το μόνο έδαφός της στις τροπικές περιοχές. Η ατόλη έχει έκταση 8,482 τ. χλμ. Η Ιαπωνία ισχυρίζεται ότι το Okinotorishima δικαιούται να έχει ΑΟΖ 200 ν. μ., κάτι που απορρίπτουν Κίνα, Νότια Κορέα και Ταϊβάν, καθώς θεωρούν ότι δεν πληροί τις προδιαγραφές νησιού σύμφωνα με την UNCLOS του 1982. Ανακαλύφθηκε πιθανότατα το 1543 από τον Ισπανό ναυτικό Bernardo de la Torre και το αρχικό του όνομα ήταν Parece Vela (“μοιάζει με πανί”) στα ισπανικά.

Οι Ιάπωνες, αγνοούσαν την ύπαρξη της ατόλης ως το 1888! Το 1922 και το 1925, το ιαπωνικό πλοίο Mashu ερεύνησε την περιοχή και το 1931, καθώς καμία άλλη χώρα δεν είχε διεκδικήσει τους ύφαλους, κήρυξε το Okinotorishima, όπως το ονόμασε ιαπωνικό έδαφος. Είναι χαρακτηριστικό, ότι το νησί απέχει από το Τόκιο 1.740 χλμ! Το Okinotori, χτυπιέται συχνά από τυφώνες.

Ενώ το 1925 υπήρχαν 5 βράχοι, το 1987 οι δύο είχαν βυθιστεί στη θάλασσα και απέμειναν μόνο τρεις. Μεταξύ 1987 και 1993, η ιαπωνική κυβέρνηση δημιούργησε κυματοθραύστες και τοίχους από σκυρόδεμα για να σταματήσει τη διάβρωση του νησιού. Το 1988, το Ιαπωνικό Κέντρο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Ιαπωνίας, δημιούργησε μια θαλάσσια εγκατάσταση έρευνας στο Okinotori, η οποία υπέστη ζημιές από τυφώνα και επιδιορθώθηκε τελικά το 2016. Τον Μάρτιο του 2007, εγκαταστάθηκε στο νησί και φάρος.

Όπως βλέπετε και στις φωτογραφίες, το Okinotori, δεν θυμίζει σε τίποτα φυσικό νησί, αλλά περισσότερο μια πλατφόρμα στη θάλασσα. Και στο Okinotori κατασκευάστηκε ελικοδρόμιο, το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα, ενώ το 2005, η ιαπωνική κυβέρνηση που έχει ξοδέψει πάνω από 600 εκατομμύρια δολάρια για να σώσει και να διατηρήσει το νησί, εγκατέστησε σ’ αυτό ένα σύστημα ραντάρ.

Okinotorishima και ΑΟΖ

Ο λόγος για τον οποίο γίνονται όλα αυτά, είναι φυσικά η ΑΟΖ που εξασφαλίζει το Okinotori στην Ιαπωνία. Πρόκειται για μια τεράστια έκταση 400.000 τ. χλμ. Το 2004, Κινέζοι διπλωμάτες, μετά από συνομιλίες τους με Ιάπωνες συναδέλφους τους, δήλωσαν ότι το Okinotori, δεν πληροί τις προϋποθέσεις που ορίζει η UNCLOS για να θεωρηθεί νησί, σε αντίθεση με την Ιαπωνία που προβάλλει την ύπαρξη φάρου και άλλων εγκαταστάσεων στο νησί ως αντεπιχειρήματα. Πάντως, ούτε η Κίνα, ούτε η Νότια Κορέα έχουν εδαφικές βλέψεις στο Οkinotori, αμφισβητούν όμως το δικαίωμα της Ιαπωνίας να αποκτά ΑΟΖ από αυτό. Το νησί βρίσκεται και σε στρατηγικό σημείο ανάμεσα στην Ταϊβάν και το Γκουάμ, όπου εδρεύουν στρατιωτικές δυνάμεις των Η.Π.Α. Πιστεύεται ότι οι Κινέζοι χαρτογραφούν τον βυθό του ωκεανού πάνω από τον οποίο πιθανότατα θα κινηθούν τα πλοία των Η.Π.Α. πλέοντας προς την Ταϊβάν. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Κίνα πραγματοποίησε θαλάσσιες έρευνες κοντά στο νησί, γεγονός που προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις της Ιαπωνίας.

Στην όλη διαμάχη, έχει εμπλακεί και η Ταϊβάν με αφορμή τη σύλληψη το 2016 του πληρώματος ενός αλιευτικού της σκάφους από τους Ιάπωνες. Η Ταϊπέι (πρωτεύουσα της Ταϊβάν, γνωστής ίσως σε κάποιους και ως Φορμόζα), διαμαρτυρήθηκε στην Ιαπωνία τόσο για το καθεστώς του Okinatori, όσο και για την επέκταση της ιαπωνικής ΑΟΖ.

Τα δύο αυτά νησιά, δεν είναι τα μοναδικά για τα οποία υπάρχουν διενέξεις μεταξύ κρατών. Μια άλλη περίπτωση, είναι το Rockall, ένας ακατοίκητος γρανιτένιος βράχος στον Ατλαντικό Ωκεανό, που βρίσκεται 301 χλμ. δυτικά του σκωτσέζικου νησιού Soay, 423 χλμ. βορειοδυτικά του νησιού Tory της Ιρλανδίας και 700 χλμ. νότια της Ισλανδίας.

Η Μ. Βρετανία, άρχισε να το διεκδικεί απ’ το 1965 και το 1972, το ενσωμάτωσε επίσημα, ως τμήμα της Σκωτίας. Στο Rockall, που έχει έκταση 784 τ.μ., στις 18 Σεπτεμβρίου 1955, τέσσερις Βρετανοί αξιωματικοί είχαν υψώσει τη βρετανική σημαία . Το 1997, η Greenpeace κατέλαβε το Rockall για μικρό χρονικό διάστημα και το ανακήρυξε «παγκόσμιο κράτος», διαμαρτυρόμενη για τις έρευνες πετρελαίου στην περιοχή. Η Βρετανία, επιδίωξε το Rockall να αποκτήσει ΑΟΖ, ωστόσο δεν τα κατάφερε. Ισχυρίζεται όμως ότι έχει δικαίωμα σε χωρική θάλασσα που εκτείνεται σε 12 ν.μ. Η Ιρλανδία (Έιρε), δεν αναγνωρίζει τον ισχυρισμό της Μ. Βρετανίας, καθώς θεωρεί ότι δεν αποτελεί βρετανικό έδαφος, όμως δεν διεκδικεί το Rockall για λογαριασμό της… Έτσι ισχυρίζεται τουλάχιστον Ζουράφα (Σγόραφα) και Καλόγεροι

Οι περιπτώσεις των νησιών που αναφέραμε παραπάνω, θυμίζουν τις αντίστοιχες δύο ελληνικών νησιών στα οποία έχουμε αναφερθεί σε ξεχωριστά άρθρα. Πρόκειται για τη Ζουράφα ή Σγόραφα ή Λαδόξερα, 5,8 ν.μ. ανατολικά της Σαμοθράκης, χάρη στην οποία η χώρα μας επεκτείνει σημαντικά τις ζώνες θαλάσσιας κυριαρχίας της προς τα ανατολικά. Δυστυχώς, η Ζουράφα διαβρώνεται από τη θάλασσα και σήμερα έχει έκταση περίπου ένα στρέμμα, όταν παλαιότερα είχε έκταση εννιά! Περισσότερα στο άρθρο μας της 25/9/2016.

Οι Καλόγεροι, δύο βράχοι μεταξύ Άνδρου και Χίου, αποτελούν το «κλειδί του Κεντρικού Αιγαίου» Και αυτοί κάποτε ήταν κατοικημένοι, ωστόσο μετά από ένα μεγάλο σεισμό, πιθανότατα το 1650, ερημώθηκαν και μεγάλο μέρος τους βυθίστηκε στη θάλασσα. Περισσότερα, στο σχετικό μας άρθρο στις 24/7/2016. Οι Καλόγεροι, στους οποίους υπήρχε μοναστήρι, όπως φαίνεται ξεκάθαρα σε παλιές γκραβούρες, λειτουργούσαν ως ένα είδος τράπεζας, καθώς εκεί φύλαγαν μεγάλο μέρος από χρήματα και άλλα αγαθά, έμποροι πειρατές κλπ. Μετά την έκρηξη του 1650 (;), πολύτιμα αντικείμενα βρέθηκαν στον βυθό του Αιγαίου. Σε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Δημήτρη Σταυρόπουλου στο «εν Άνδρω» (7/12/2016), διαβάζουμε ότι όλα αυτά, έχουν αξία πολλών δις ευρώ και ότι στην Διεύθυνση Ενάλιων Αρχαιοτήτων, του Υπουργείου Πολιτισμού υπάρχει εμπιστευτικός φάκελος για τους θησαυρούς των Καλόγερων που βρίσκονται στο βυθό του Αιγαίου. Ωστόσο, τα βάθη γύρω από τις νησίδες (από 117 ως 543 μ.), καθιστούν απαγορευτική οποιαδήποτε προσπάθεια ανέλκυσής τους. anatakti