Υπόμνημα Καποδίστρια περί της τύχης της Ελλάδος και οι σχετικές σημειώσεις του Μαυροκορδάτου το 1821

Το διαγγελματικό Υπόμνημα1 του Ιωάννου Καποδίστρια με ημερομηνία 17 Ιουλίου 1821—μετά 19 σχετικών σημειώσεων-παρατηρήσεων του Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου, σημειουμένων διά γραμμάτων του αλφαβήτου (α-σ)—παρατίθεται παρακάτω άνευ σχολίων (εκτός από λίγες διασαφηνίσεις εντός αγκυλών στο κείμενο), με απόδοση του κειμένου2 στο ΜΟΝΟΤΟΝΙΚΟ3 προς αναγνωστική διευκόλυνση φιλιστόρων αναγνωστών. Η μείζων ιστορική και εθνική σημασία του Υπομνήματος αναλύεται στο προηγούμενο άρθρο (από 13 Δεκεμβρίου 2020) στα Θέματα Ελληνικής Ιστορίας, με τίτλο «Διάγγελμα Καποδίστρια το 1821: Η αρχή του τέλους της Φιλικής Εταιρείας».

-------- ΕΝΑΡΞΗ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΟΣ --------

Η θέσις της Ρωσσίας δεν είναι πλέον άγνωστος, ούτε εις την Πόρταν, ούτε εις τας Ευρωπαϊκάς δυνάμεις. Ή οι Τούρκοι έχουν την θέλησιν και την δύναμιν του να παύσουν να είναι Τούρκοι και επομένως θέλουν δεχθή και βάλει εις πράξιν ειλικρινώς τας προτάσεις μας, και τότε αι με αυτούς σχέσεις μας θέλουν είναι ευσυμβίβαστοι με τα προς τους Χριστιανούς καθήκοντα χρέη μας, και θέλουν δυνηθή να στερεωθούν καλύτερα, παρά ότι εστερεώθησαν διά της συνθήκης του Βουκουρεστίου, ή το πράγμα είναι διαφορετικόν· και τότε δεν ημπορούμεν, αλλ’ ούτε χρεωστούμεν να έχωμεν καμμίαν σχέσιν φιλίας με την Πόρταν. Αν υποτεθή το δεύτερον, αι συμμαχικαί δυνάμεις έχουν να ιδούν αν ταις συμφέρη ν’ αφήσουν εις μόνην την Ρωσσίαν την φροντίδα να ειρηνεύση την Ανατολήν, ή να συναγωνισθούν με αυτήν, διά να επιτύχουν τον αυτόν σκοπόν και να ελευθερώσουν, ίσως διά πάντα, την Ευρώπην από την μουσουλμανικήν θεοβλάβειαν και βαρβαρότητα.

Ταύτα τα εμβριθή ζητήματα θέλουν αποφασισθή από τας αποκρίσεις των Αυλών, οπού προσμένομεν, και εις την λύσιν των ιδίων ζητημάτων θέλουν συνεισφέρει ουσιωδώς τα αποτελέσματα του Βαρώνου Στρογανώφ.(α)

(α) Σημείωση Μαυροκορδάτου:

Αυτά τ' αποτελέσματα είναι γνωστά ήδη· διότι η Πόρτα, καθώς άριστα προείδεν ο βαθύς αυτός πολιτικός, απέρριψε τα προβλήματα της Ρωσίας, και ο Βαρών Στρογανώφ ηναγκάσθη ν' αναχωρήση.

Είναι βέβαια δυσκολώτατον να προβλέψωμεν έν μέλλον, το οποίον φαίνεται να κρέμεται από τόσα συμφέροντα, γνώμας και περιστάσεις ποικίλας. Αν όμως τα προηγούμενα ημπορούν να δεικνύουν κάποιον συμπερασμόν, όσα γνωρίζομεν μας κάμνουν να πιστεύωμεν, ότι η Τουρκική διοίκησις ποσώς δεν δύναται εις το εξής να επιστρέψη οικειοθελώς εκεί, όπου ευρίσκετο προ των συμβεβηκότων του Μαρτίου, τόσον ως προς τους Έλληνας, όσον και ως προς την Ρωσσίαν, δύναμιν, ήτις χρεωστεί αναγκαίως να θέλη την άσειστον διατήρησιν των δικαιωμάτων και προνομίων, τα οποία αι συνθήκαι εγγυώνται εις τους ομοθρήσκους της εν Τουρκία.

Αλλ’ αν ίσως πρέπει βιαίως να ξαναγίνη η Τουρκική διοίκησις ό,τι ήτον, αμφιβάλλω ακόμη, ότι ηθική δύναμις και ακόμη ολιγώτερον ηθική δύναμις ξένη ημπορεί να ενεργήση τοιαύτην ασυνήθιστον μεταβολήν· μόνη η υλική δύναμις ή η δύναμις των όπλων έχει ταύτην την ισχύν. Τοιαύτη είναι όμως η παρούσα κατάστασις των πραγμάτων εν Τουρκία, ώστε μία παρούσα δύναμις, αφού άπαξ παρρησιασθή, δεν θέλει είναι δυνατόν να σταθή, παρά εκεί όπου ημπορεί, και όπου πρέπει να σταθή, δηλ. εκεί, όπου δεν θέλει έχει πλέον εχθρούς να πολεμήση.(β)

 Η Συνέχεια του άθρου εδώ:https://www.istorikathemata.com/2020/12/blog-post_18.html