2021-10-04 08:41:40
Η ιστορία του πρώτου φαρμακείου της χώρας, το οποίο λεγόταν «Σωτήρ», στο Ναύπλιο - Θα γίνει μουσείο
Της ΠΕΝΝΥΣ ΜΠΟΥΛΟΥΤΖΑ
Ο Ιταλός Βονιφάτιος Βοναφίν ανέλαβε στα τέλη Σεπτεμβρίου 1831 το θλιβερό καθήκον να ταριχεύσει τον φίλο του και πρώτο Κυβερνήτη.
Στην πλατεία των Τριών Ναυάρχων στο Ναύπλιο, ένα παλιό νεοκλασικό κτίριο έχει μια ιδιαίτερη ιστορία. Σε αυτό στεγαζόταν «ο Σωτήρ», το πρώτο φαρμακείο της χώρας που ίδρυσε ο Ιταλός Βονιφάτιοε Βοναφίν και ο οποίος ανέλαβε στα τέλη Σεπτεμβρίου 1831 το θλιβερό καθήκον να ταριχεύσει τον δολοφονημένο φίλο του και πρώτο Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Αυτή η ιδιαίτερη ιστορία είναι που οδήγησε τον Δήμο Ναυπλιέων και τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο στην απόφαση για την ανασύσταση του φαρμακείου και τη λειτουργία του ως μουσείου με διπλό σκοπό: αφενός να παρουσιάσει πώς ήταν ένα φαρμακείο κατά την τρίτη δεκαετία του 19ου αιώνα, όπου ο φαρμακοποιός στο εργαστήριό του, χρησιμοποιώντας πρώτη ύλη από φυτά, έφτιαχνε φαρμακευτικά σκευάσματα, αφετέρου να αναδείξει άλλο ένα σημείο της ιστορίας του ελληνικού κράτους.
Η συμφωνία μεταξύ του Δήμου Ναυπλιέων και του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου για την αξιοποίηση του κτιρίου ως μουσείου έγινε πριν από περίπου δύο εβδομάδες και αναμένεται να επισφραγισθεί με την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας. Οπως ανέφερε στην «Κ» ο δήμαρχος Ναυπλιέων Δημήτρης Κωστούρος,
...με την υπογραφή του μνημονίου ο δήμος αναλαμβάνει την εκπόνηση μελετών για την αναστήλωση του κτιρίου, όπως αρχιτεκτονικές, στατικές, ηλεκτρολογικές, και ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ) τη μουσειολογική - μουσειογραφική μελέτη αλλά και τις εργασίες για τη δημιουργία του μουσείου.
Ο πρόεδρος του ΠΦΣ Απόστολος Βαλτάς επισημαίνει στην «Κ»: «Ο σύλλογος με δικά του έξοδα και αξιοποιώντας δωρεές θα αναλάβει να φτιάξει το κτίριο και το μουσειακό τμήμα. Θα στηθεί όπως ήταν τα φαρμακεία εκείνης της εποχής και με φαρμακευτικό εξοπλισμό της εποχής από ιδιωτικές συλλογές. Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να ξεκινήσει η δημιουργία του μουσείουπριν από ένα χρόνο ώστε να είναι έτοιμο φέτος, με τον εορτασμό των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821. Η πανδημία πήγε πίσω τον σχεδιασμό μας. Πλέον εκτιμούμε ότι υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις θα μπορεί είναι έτοιμο σε ενάμιση χρόνο».
Σε αυτή τη φάση το μόνο που μαρτυρεί την ιστορία του κτιρίου είναι μια μαρμάρινη επιγραφή στην πρόσοψή του, στην οποία αναφέρεται: «Το πρώτο φαρμακείον της Ελλάδος, 1828-1972, Ιδρυτής Βονιφάτιοε Βοναφίν. Εδώ εταριχεύθη ο Α΄ Κυβερνήτης της Ελλάδος Καποδίστριας». Ο Βονιφάτιοε Βοναφίν γεννήθηκε στην Τεργέστη το 1800 και σπούδασε Χημεία στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβας. Το 1826 γνώρισε τη σύζυγό του που καταγόταν από την Υδρα και εγκαταστάθηκε στο νησί. Μετά τον θάνατο του παιδιού τους μετακόμισαν στο Ναύπλιο. Το 1828 ίδρυσε το φαρμακείο «ο Σωτήρ», το πρώτο επίσημο φαρμακείο του ελληνικού κράτους. Οπως αναφέρει στην «Κ» η πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αργολίδας, Αριστέα Κατσουλάκου, το κτίριο λειτούργησε ως φαρμακείο έως και το 1972, οπότε και πέρασε υπό την σκέπη της εκκλησίας και συγκεκριμένα τριών ενοριών του Ναυπλίου (Αγίου Νικολάου, Γεννήσεως της Θεοτόκου και Αγίου Γεωργίου). Το 2013 η εκκλησία έβγαλε το κτίριο σε δημοπρασία. Οι κάτοικοι αντέδρασαν και το δημοτικό συμβούλιο της πόλης αποφάσισε την εξαγορά του. Η κυριότητα του κτιρίου πέρασε στον Δήμο Ναυπλιέων τον Νοέμβριο του 2017, με την τιμή της αγοραπωλησίας να ανέρχεται στις 585.000 ευρώ.
«Δεν έχουμε πληροφορίες για το πώς ήταν η διαρρύθμιση του φαρμακείου στην πρώτη περίοδο λειτουργίας του. Η εικόνα του από εκείνη την εποχή έχει πλήρως χαθεί όπως και όλα τα έπιπλα και τα αντικείμενα που είχε. Θα γίνει μια προσπάθεια να αναπαραστήσουμε ένα φαρμακείο εκείνης της εποχής, χρησιμοποιώντας φωτογραφίες από την Ευρώπη», τονίζει στην «Κ» ο φαρμακοποιός, συνταγματάρχης ε.α. και διευθυντής του Ελληνικού Φαρμακευτικού Μουσείου που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, Βασίλειος Νικόλτσιοε. Και συνεχίζει: «Τα φαρμακεία εκείνης της εποχής ήταν κομψοτεχνήματα. Οι φαρμακοποιοί ήταν υψηλού οικονομικού και πνευματικού επιπέδου και το φαρμακείο ήταν σημείο συνάντησης του γιατρού, του φαρμακοποιού, του δασκάλου και του διανοούμενου, που δεν πήγαιναν στο καφενείο».
Συλλογή αντικειμένων
Σύμφωνα με τον κ. Νικόλτσιο, ήδη υπάρχει η πρώτη συλλογή φαρμακευτικών αντικειμένων, με παλιά φαρμακευτικά βάζα, ιγδία (γουδιά) όπου έτριβε τις πρώτες ύλες ο φαρμακοποιός, ζυγαριές και άλλα αντικείμενα εκείνης της εποχής που θα κοσμήσουν τα ράφια του φαρμακείου-μουσείου. Θα τοποθετηθεί ειδικός φωτισμός για να τα αναδεικνύει καθώς και καρτέλες - κείμενα για τη χρήση τους. «Εκτός από το να μιλήσουμε για το φαρμακείο εκείνης της εποχής, ο στόχος είναι να αναδείξουμε ένα ακόμα σημείο πληροφορίας και αναφοράς στο Ναύπλιο για τον Κυβερνήτη Καποδίστρια. Θα προσπαθήσουμε να πετύχουμε τον στόχο αυτό δημιουργώντας δημιουργώντας ένα διόραμα σε φυσικό μέγεθος της σκηνής της ταρίχευσης. Στον μαρμάρινο πάγκο του φαρμακείου θα είναι ξαπλωμένη φιγούρα με τα χαρακτηριστικά του Καποδίστρια και με σημάδια των μοιραίων τραυμάτων που δέχθηκε και σκυμμένος πάνω του θα είναι ο φαρμακοποιός Βονιφάτιοε με τη λευκή μπλούζα εργαστηρίου και δίπλα του ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Τράιμπερ που τον βοήθησε στη διαδικασία».
Αν και υπάρχουν εκδοχές της ιστορίας σύμφωνα με τις οποίες ο Καποδίστριας ταριχεύθηκε στο Κυβερνείο, έχουμε αναφορές σε κείμενα από μαρτυρίες που λένε ότι η διαδικασία έγινε στον μαρμάρινο πάγκο του φαρμακείου του Βονιφάτιου. «Και η λογική αυτό λέει, αφού εκεί θα υπήρχαν όλα τα κατάλληλα εργαλεία και σύνεργα. Μάλιστα, λέγεται ότι ήταν τόσο επιτυχημένη η ταρίχευση, που αγράμματες γυναίκες μόλις είδαν τη σορό του Καποδίστρια, έλεγαν ότι ο “τρελός φαρμακοποιός” τον ανέστησε!» επισημαίνει στην «Κ» η κ. Κατσουλάκου.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
farmakopoioi
Της ΠΕΝΝΥΣ ΜΠΟΥΛΟΥΤΖΑ
Ο Ιταλός Βονιφάτιος Βοναφίν ανέλαβε στα τέλη Σεπτεμβρίου 1831 το θλιβερό καθήκον να ταριχεύσει τον φίλο του και πρώτο Κυβερνήτη.
Στην πλατεία των Τριών Ναυάρχων στο Ναύπλιο, ένα παλιό νεοκλασικό κτίριο έχει μια ιδιαίτερη ιστορία. Σε αυτό στεγαζόταν «ο Σωτήρ», το πρώτο φαρμακείο της χώρας που ίδρυσε ο Ιταλός Βονιφάτιοε Βοναφίν και ο οποίος ανέλαβε στα τέλη Σεπτεμβρίου 1831 το θλιβερό καθήκον να ταριχεύσει τον δολοφονημένο φίλο του και πρώτο Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Αυτή η ιδιαίτερη ιστορία είναι που οδήγησε τον Δήμο Ναυπλιέων και τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο στην απόφαση για την ανασύσταση του φαρμακείου και τη λειτουργία του ως μουσείου με διπλό σκοπό: αφενός να παρουσιάσει πώς ήταν ένα φαρμακείο κατά την τρίτη δεκαετία του 19ου αιώνα, όπου ο φαρμακοποιός στο εργαστήριό του, χρησιμοποιώντας πρώτη ύλη από φυτά, έφτιαχνε φαρμακευτικά σκευάσματα, αφετέρου να αναδείξει άλλο ένα σημείο της ιστορίας του ελληνικού κράτους.
Η συμφωνία μεταξύ του Δήμου Ναυπλιέων και του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου για την αξιοποίηση του κτιρίου ως μουσείου έγινε πριν από περίπου δύο εβδομάδες και αναμένεται να επισφραγισθεί με την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας. Οπως ανέφερε στην «Κ» ο δήμαρχος Ναυπλιέων Δημήτρης Κωστούρος,
...με την υπογραφή του μνημονίου ο δήμος αναλαμβάνει την εκπόνηση μελετών για την αναστήλωση του κτιρίου, όπως αρχιτεκτονικές, στατικές, ηλεκτρολογικές, και ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ) τη μουσειολογική - μουσειογραφική μελέτη αλλά και τις εργασίες για τη δημιουργία του μουσείου.
Ο πρόεδρος του ΠΦΣ Απόστολος Βαλτάς επισημαίνει στην «Κ»: «Ο σύλλογος με δικά του έξοδα και αξιοποιώντας δωρεές θα αναλάβει να φτιάξει το κτίριο και το μουσειακό τμήμα. Θα στηθεί όπως ήταν τα φαρμακεία εκείνης της εποχής και με φαρμακευτικό εξοπλισμό της εποχής από ιδιωτικές συλλογές. Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να ξεκινήσει η δημιουργία του μουσείουπριν από ένα χρόνο ώστε να είναι έτοιμο φέτος, με τον εορτασμό των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821. Η πανδημία πήγε πίσω τον σχεδιασμό μας. Πλέον εκτιμούμε ότι υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις θα μπορεί είναι έτοιμο σε ενάμιση χρόνο».
Σε αυτή τη φάση το μόνο που μαρτυρεί την ιστορία του κτιρίου είναι μια μαρμάρινη επιγραφή στην πρόσοψή του, στην οποία αναφέρεται: «Το πρώτο φαρμακείον της Ελλάδος, 1828-1972, Ιδρυτής Βονιφάτιοε Βοναφίν. Εδώ εταριχεύθη ο Α΄ Κυβερνήτης της Ελλάδος Καποδίστριας». Ο Βονιφάτιοε Βοναφίν γεννήθηκε στην Τεργέστη το 1800 και σπούδασε Χημεία στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβας. Το 1826 γνώρισε τη σύζυγό του που καταγόταν από την Υδρα και εγκαταστάθηκε στο νησί. Μετά τον θάνατο του παιδιού τους μετακόμισαν στο Ναύπλιο. Το 1828 ίδρυσε το φαρμακείο «ο Σωτήρ», το πρώτο επίσημο φαρμακείο του ελληνικού κράτους. Οπως αναφέρει στην «Κ» η πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αργολίδας, Αριστέα Κατσουλάκου, το κτίριο λειτούργησε ως φαρμακείο έως και το 1972, οπότε και πέρασε υπό την σκέπη της εκκλησίας και συγκεκριμένα τριών ενοριών του Ναυπλίου (Αγίου Νικολάου, Γεννήσεως της Θεοτόκου και Αγίου Γεωργίου). Το 2013 η εκκλησία έβγαλε το κτίριο σε δημοπρασία. Οι κάτοικοι αντέδρασαν και το δημοτικό συμβούλιο της πόλης αποφάσισε την εξαγορά του. Η κυριότητα του κτιρίου πέρασε στον Δήμο Ναυπλιέων τον Νοέμβριο του 2017, με την τιμή της αγοραπωλησίας να ανέρχεται στις 585.000 ευρώ.
«Δεν έχουμε πληροφορίες για το πώς ήταν η διαρρύθμιση του φαρμακείου στην πρώτη περίοδο λειτουργίας του. Η εικόνα του από εκείνη την εποχή έχει πλήρως χαθεί όπως και όλα τα έπιπλα και τα αντικείμενα που είχε. Θα γίνει μια προσπάθεια να αναπαραστήσουμε ένα φαρμακείο εκείνης της εποχής, χρησιμοποιώντας φωτογραφίες από την Ευρώπη», τονίζει στην «Κ» ο φαρμακοποιός, συνταγματάρχης ε.α. και διευθυντής του Ελληνικού Φαρμακευτικού Μουσείου που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, Βασίλειος Νικόλτσιοε. Και συνεχίζει: «Τα φαρμακεία εκείνης της εποχής ήταν κομψοτεχνήματα. Οι φαρμακοποιοί ήταν υψηλού οικονομικού και πνευματικού επιπέδου και το φαρμακείο ήταν σημείο συνάντησης του γιατρού, του φαρμακοποιού, του δασκάλου και του διανοούμενου, που δεν πήγαιναν στο καφενείο».
Συλλογή αντικειμένων
Σύμφωνα με τον κ. Νικόλτσιο, ήδη υπάρχει η πρώτη συλλογή φαρμακευτικών αντικειμένων, με παλιά φαρμακευτικά βάζα, ιγδία (γουδιά) όπου έτριβε τις πρώτες ύλες ο φαρμακοποιός, ζυγαριές και άλλα αντικείμενα εκείνης της εποχής που θα κοσμήσουν τα ράφια του φαρμακείου-μουσείου. Θα τοποθετηθεί ειδικός φωτισμός για να τα αναδεικνύει καθώς και καρτέλες - κείμενα για τη χρήση τους. «Εκτός από το να μιλήσουμε για το φαρμακείο εκείνης της εποχής, ο στόχος είναι να αναδείξουμε ένα ακόμα σημείο πληροφορίας και αναφοράς στο Ναύπλιο για τον Κυβερνήτη Καποδίστρια. Θα προσπαθήσουμε να πετύχουμε τον στόχο αυτό δημιουργώντας δημιουργώντας ένα διόραμα σε φυσικό μέγεθος της σκηνής της ταρίχευσης. Στον μαρμάρινο πάγκο του φαρμακείου θα είναι ξαπλωμένη φιγούρα με τα χαρακτηριστικά του Καποδίστρια και με σημάδια των μοιραίων τραυμάτων που δέχθηκε και σκυμμένος πάνω του θα είναι ο φαρμακοποιός Βονιφάτιοε με τη λευκή μπλούζα εργαστηρίου και δίπλα του ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Τράιμπερ που τον βοήθησε στη διαδικασία».
Αν και υπάρχουν εκδοχές της ιστορίας σύμφωνα με τις οποίες ο Καποδίστριας ταριχεύθηκε στο Κυβερνείο, έχουμε αναφορές σε κείμενα από μαρτυρίες που λένε ότι η διαδικασία έγινε στον μαρμάρινο πάγκο του φαρμακείου του Βονιφάτιου. «Και η λογική αυτό λέει, αφού εκεί θα υπήρχαν όλα τα κατάλληλα εργαλεία και σύνεργα. Μάλιστα, λέγεται ότι ήταν τόσο επιτυχημένη η ταρίχευση, που αγράμματες γυναίκες μόλις είδαν τη σορό του Καποδίστρια, έλεγαν ότι ο “τρελός φαρμακοποιός” τον ανέστησε!» επισημαίνει στην «Κ» η κ. Κατσουλάκου.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
farmakopoioi
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Αποκαλυπτικό: Αυτό θα είναι το trailer για το «Ελλάδα έχεις ταλέντο»
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
