Η απομάκρυνση του Στάθη Παναγιωτόπουλου από την εκπομπή Ράδιο Αρβύλα, μετά τις καταγγελίες ότι δημοσιοποίησε σε ιστοσελίδες ερωτικού περιεχομένου βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο με πρωταγωνίστρια πρώην σύντροφό του, φέρνουν ξανά στο προσκήνιο τη συζήτηση για το τι είναι το revenge porn ή αλλιώς εκδικητικό πορνό, αλλά και τις επιπτώσεις που έχει αυτό για τα θύματα.
Ο όρος «Revenge Porn» ή εκδικητική πορνογραφία είναι η δημοσιοποίηση φωτογραφιών ή βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο ενός ατόμου χωρίς τη συγκατάθεσή του, με εκδικητικό σκοπό. Οι φωτογραφίες ή τα βίντεο μπορεί να τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια μιας σχέσης με ή χωρίς τη γνώση και τη συγκατάθεση του θύματος και οι οποίες αφού η σχέση τελειώσει, εκδικητικά δημοσιοποιούνται και εξαπλώνονται πολύ γρήγορα σε ολόκληρο το διαδίκτυο μέσω ανώνυμων δικτύων, φόρουμ και sites εκδικητικής πορνογραφίας. Πρόκειται για μορφή κακοποίησης με τρομακτικές συνέπειες για τα θύματα, που τις περισσότερες φορές είναι γυναίκες και κορίτσια.
H εκδικητική πορνογραφία αφορά άτομα όλων των ηλικιών, από παιδιά 11 ετών μέχρι ενήλικα άτομα μεγαλύτερων ηλικιών. Ωστόσο, τα πιο συχνά αναφερόμενα περιστατικά προέρχονται από άτομα που είναι στην εφηβεία τους, κυρίως κατά την διάρκεια της ενηλικίωσης τους. Στην πλειοψηφία του, το εν λόγω υλικό λαμβάνεται από ζευγάρια που βρίσκονται σε σχέση. Παρόλα αυτά, σε αρκετές περιπτώσεις, το θύμα (άνδρας ή γυναίκα), έχει υποστεί σεξουαλική βία η οποία διευκολύνεται από χορήγηση ναρκωτικών (rape drugs) που προκαλούν επίσης μειωμένη αίσθηση πόνου, συμμετοχή σε αποτρόπαιες σεξουαλικές πράξεις ή/και αμνησία, σύμφωνα με το cyberalert.cy.
Η κατοχή του υλικού μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους δράστες για να εκβιάσουν τα υποψήφια θύματα σε άλλες σεξουαλικές πράξεις, να τα εξαναγκάσουν να συνεχίσουν τη σχέση ή να τους τιμωρήσουν για το τέλος της σχέσης, ή για να καταστρέψουν φήμη τους, ακόμα και για οικονομικό κέρδος.
Πώς ξεκίνησε και τι ρόλο έπαιξε η πανδημία
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το revenge porn έχει αυξηθεί σημαντικά μετά το 2015 και το 2016, καθώς τα κινητά τηλέφωνα έκαναν πιο εύκολη και γρήγορη τη δημοσιοποίηση εικόνων και βίντεο, ενώ οι υπηρεσίες άμεσων μηνυμάτων όπως Viber, WhatsApp, Messenger αυξάνουν τα άτομα που μοιράζονται περιεχόμενο.
Η πανδημία του κορονοϊού έχει αυξήσει τα περιστατικά εκδικητικού πορνό, σύμφωνα με την washingtonpost.com. Ακόμη και πριν από τον Covid-19, η μη συναινετική πορνογραφία (NCP) ήταν εξαιρετικά συνηθισμένη: Ένας στους 25 Αμερικανούς έχει πέσει θύμα απειλών ή αναρτήσεων σχεδόν γυμνών ή γυμνών εικόνων χωρίς την άδειά του, σύμφωνα με το Κέντρο Καινοτόμων Έρευνας Δημόσιας Υγείας.
Μάλιστα όπως σημειώνει η εφημερίδα ενώ τα θύματα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν στίγμα, οι δράστες σπάνια αντιμετωπίζουν σημαντικές συνέπειες, ακόμη και όταν τους συλλάβουν.
Τρομακτικές οι επιπτώσεις στα θύματα
Συνήθως τα θύματα έχουν εμπιστευτεί τον/την σύντροφο τους για να μοιραστούν τέτοιο προσωπικό περιεχόμενο μαζί τους και όταν αυτό το περιεχόμενο δημοσιοποιείται βιώνεται ως «βιασμός», όπως έχουν περιγράψει θύματα τέτοιας συμπεριφοράς. Οι συνέπειες για το θύμα μπορεί να είναι τραυματικές. Έρευνες έχουν δείξει ότι άτομα που πέφτουν θύματα τέτοιας πράξης εμφανίζουν πολλές ψυχολογικές δυσκολίες, από πολύ έντονο άγχος και στρες (Citron & Franks, 2014; Franks, 2016) μέχρι και συμπτώματα κατάθλιψης και αυτοκτονικό ιδεασμό (Henry et al., 2017), σύμφωνα με τη ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια, υποψήφια διδάκτωρ, Φωτεινή-Ελβίσα Φρροκάι.
Η έλλειψη ελέγχου σε συνδυασμό με την αίσθηση ταπείνωσης, τον εξευτελισμό, την γελοιοποίηση, την δημόσια ντροπή και τον φόβο της περιθωριοποίησής τους, καθιστά τα θύματα αδύνατα αντιδράσουν, αφήνοντάς τα έρμαιο στα χέρια των δραστών τους, προκαλώντας τους ανεπανόρθωτη ζημιά. Η παραβίαση της εμπιστοσύνης που επέδειξε ο θύτης, ασκεί τρομερή ψυχολογική πίεση στο θύμα, σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, μπορεί να οδηγήσει και στον θάνατο, όπως αναφέρει το cyberalert.cy.
