ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Γράφει ο Ντίνος Στυλιανός
ARCO AZIACO DI AUGUSTO
Η Αψίδα του Ακτίου στην Ρώμη
Στοιχεία από την έρευνα της Αμφικτιονίας στην Ρώμη κατά τον Ιούλιο του 2022
Αμέσως μετά την ναυμαχία του Ακτίου, η Ρωμαϊκή Σύγκλητος αποφάσισε την διάθεση όσων χρημάτων χρειαστούν για την κατασκευή αψίδας θριάμβου, σε ανάμνηση της νίκης του Οκταβιανού. Η αψίδα και οι γιορτές της νίκης έγιναν το 29 πχ, δύο χρόνια μετά την ναυμαχία και κράτησαν τρείς ημέρες. Έτσι ο Αύγουστος το 29 π.Χ. γιόρτασε έναν τριπλό θρίαμβο επί της Δαλματίας (37-35 π.Χ.), του Ακτίου (31 π.Χ.) και της Αιγύπτου (30 π.Χ.), οπότε ο τρίτος θρίαμβος επί της επαρχίας της Αιγύπτου ήταν το αποκορύφωμα των τριών ημερών των εορτασμών. Ο Αύγουστος μέσω των εορτασμών και ειδικότερα της πιο μεγαλοπρεπούς αλλά και διαφορετικής αρχικτεκτονικής αψίδας θριάμβου, προσπάθησε να διώξει από τη δημόσια μνήμη τον μέχρι πρίν λίγα χρόνια τον ισχυρό άνδρα και μέλος της Τριανδρίας, τον Μάρκο Αντώνιο.
Το παράξενο στην συνέχεια της ιστορίας είναι ότι τόσο η αψίδα του Ακτίου στην Ρώμη , όσο και αυτή στο Βρισήνδιο (Μπρίντεζι) δεν υπάρχουν. Εχουν ισοπεδωθεί από τα Ρωμαϊκά χρόνια.
Τι μπορεί να είχε συμβεί; Σε ποιο σημείο ήταν κτισμένη η αψίδα; Υπάρχουν περιγραφές της;
Από τα στοιχεία της επιτόπιας έρευνας (στο Forum Romano και στη βιβλιοθήκη της Ρώμης) ο χώρος που αναγέρθηκε η αψίδα του Ακτίου (Aziac) ήταν εντός της παλιάς Ρωμαϊκής αγοράς και ειδικότερα στη βορειοδυτική γωνία του Φόρουμ κοντά στο Comizio, τοποθετημένη μεταξύ του Rostri Augusti και της Curia. Σήμερα εκεί υπάρχει μόνο η κεφαλή ενός κιονόκρανου.
Στο εθνικό μουσείο της Ρώμης υπάρχουν δύο νομίσματα με τον Οκταβιανό στην μία όψη και στην άλλη την αψίδα του Ακτίου. Η διαφορά που υπάρχει μεταξύ των δύο νομισμάτων είναι ότι η απεικόνιση διαφέρει, με κύρια διαφορά στον άνω διάκοσμο της αψίδας. Όπως θα παρατηρήσετε και εσείς στις δύο φωτογραφίες που ακολουθούν, στο ένα νόμισμα ο άνω διάκοσμος έχει μόνο το κεντρικό τμήμα της τοξοειδούς αψίδας, με διάκοσμο τέσσερα άλογα και στην μέση τον νικητή Οκταβιανό (με τη μορφή του θεού Απόλλωνα, μορφή που την επικαλούνταν) , ενώ στην δεύτερη ο προαναφερόμενος διάκοσμος έχει τα πρόσθετα στοιχεία που υπήρχαν στο αριστερό και δεξιό μέρος της αψίδας με δύο άτομα που κρατούν φύλλα φοίνικα.
Από τις δύο απεικονίσεις στα νομίσματα, διαπιστώνουμε ότι η αψίδα του Ακτίου διέφερε από όσες αψίδες είχαν στηθεί μέχρι τότε, καθόσον αυτή είχε τοξοειδή ανοίγματα. Από την κεφαλή του κιονόκρανου που έχει διασωθεί, αντιλαμβανόμαστε ότι επικρατούσε ο δωρικός ρυθμός στο μαρμάρινο διάκοσμο της αψίδας.
Μια προσπάθεια γραφιστικής απεικόνισης στο πως ήταν η αψίδα του Ακτίου (Arco Aziaco) είναι η ακόλουθη.
Ο άνω διάκοσμος της αψίδας, με τα τέσσαρα άλογα μπορεί να συγκριθεί (όχι να ταυτοποιηθεί) με τα άλογα που σήμερα βρίσκονται στο μουσείο Αγίου Μάρκου στην Βενετία. Για την ιστορία, η προέλευση των αλόγων είναι συγκεχυμένη και πολλούς τόπους διεκδικητές στην πρώτη τοποθέτησή τους. Αυτά μετά μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, μεταφέρθηκαν στην Βενετία. Το 1797 με την πτώση της Βενετίας μεταφέρθηκαν στο Παρίσι και λίγα χρόνια μετά την πτώση του Ναπολέοντα, επιστράφηκαν στην Βενετία.
Σήμερα σε κανένα σημείο της Ρωμαϊκής αγοράς στην Ρώμη δεν έχουν βρεθεί ερείπια της αψίδας. Για την καταστροφή της αψίδας στη Ρωμαϊκή αγορά, πλειοδοτούν οι απόψεις για καταστροφή της από του Χριστιανούς. Πρόκειται για την εύκολη λύση στα ζητήματα που υπάρχει ανάγκη κάτι να αποκρυφτεί, κάτι να περάσει απαρατήρητο, ρίχνοντας λάσπη εκεί που χρειάζεται.
Μια ενέργεια καταστροφής της αψίδας από τους Χριστιανούς πρέπει να αιτιολογηθεί με κάποιο μίσος. Ο Οκταβιανός δεν είχε εντάσεις με τους Χριστιανούς και εξ άλλου ο χριστιανισμός δεν ήταν στα χρόνια της βασιλείας του, σε αντίθεση με τον αυτοκράτορα Τίτο που βεβήλωσε τον ναό του Σολομώντα.
Ετσι αν κάποια αψίδα θα έπρεπε να καταστραφεί από τους Χριστιανούς, αυτή θα ήταν του Τίτου και όχι του Οκταβιανού. Σήμερα η αψίδα του Τίτου υπάρχει μέσα στην Ρωμαϊκή αγορά συγκεντρώνοντας καθημερινά πλήθος επισκεπτών.
Η καταστροφή της αψίδας δεν μπορεί να έχει γίνει τυχαία και σίγουρα όχι από τους «Χριστιανούς».
Ας δούμε όμως επιγραμματικά την ιστορία μετά την ναυμαχία του Ακτίου. Ο Οκταβιανός επικρατεί και ανακηρύσσεται αυτοκράτορας της Ρώμης, με τίτλο του Αυγούστου. Όμως από τη γενιά του, κανείς δεν ανέρχεται στον αυτοκρατορικό θώκο της Ρώμης. Από την άλλη πλευρά, τρείς απόγονοι του ηττημένου Μάρκου Αντώνιου στέφονται αυτοκράτορες. Από τον πρώτο απόγονό του ως αυτοκράτορα, αρχίζουν οι προσπάθειες «αποκατάστασης» του μεγάλου στρατηγού Μάρκου Αντώνιου. Πράγματι ο Μάρκος Αντώνιος είχε στρατιωτικές ικανότητες και τις είχε αποδείξει σε πλήθος μαχών. Ακόμα και το σχέδιό του στην ναυμαχία του Ακτίου ήταν περίφημο και σίγουρα θα είχε την νίκη, αν μια μεγάλη μερίδα από τα πλοία του δεν άλλαζαν στρατόπεδο κατά την διάρκεια της ναυμαχίας.
Τα 100 πρώτα χρόνια από την ναυμαχία, κανείς δεν είχε αναφέρει την «φυγή της Κλεοπάτρας» και μάλιστα με τέτοιο τρόπο που να έσπασε την δομή των πλοίων του Αντωνίου. Βέβαια ακόμη δεν μπορούν να αιτιολογήσουν το πώς εξήντα φορτωμένα πλοία ταξίδευσαν κόντρα στον άνεμο, διέρρηξαν την δομή των πλοίων του Αντωνίου, έσπασαν τον κλοιό των πλοίων του Οκταβιανού και χωρίς απώλειες πορεύτηκαν προς την Αίγυπτο.
Εκατό χρόνια μετά την ναυμαχία του Ακτίου, οι ιστορικοί συγγραφείς στην Ρώμη, αρχίζουν να ξαναγράφουν την ιστορία, αυτήν την ιστορία που έχει φτάσει σε εμάς. Από όλους αυτούς, μόνο ο Πλούταρχος , τιμώντας την Ελληνική του προέλευση, έθεσε ανάμεσα σε όλα «τα κατά παραγγελία ψεύδη» φράσεις που να παρουσιάζουν , έστω και κρυφά, την άλλη όψη του νομίσματος. Για παράδειγμα θα καταχωρήσουμε σε αυτό το άρθρο μια τέτοια γραφή του: «Πρίν την αναχώρηση του Μάρκου Αντώνιου για την εκστρατεία κατά των Πάρθων, ο Αντώνιος ρώτησε την Κλεοπάτρα για το τι θα ήθελε να της φέρει με την επιστροφή του. Αυτή του απάντησε: «την βιβλιοθήκη της Περγάμου»».
Μετά την με δικούς τους συγγραφείς απόδοση της ήττας στην Κλεοπάτρα, οι συγγραφείς της εποχής των αυτοκρατόρων απογόνων του Αντωνίου συνέχισαν την συκοφαντία κατά της τελευταίας Ελληνίδας Βασίλισσας της Αιγύπτου (απόγονος του Πτολεμαίου, αλλάδελφου του Μεγάλου Αλέξανδρου). Τι απέμεινε να θυμίζει την ήττα του πρόγονού του και μέγα στρατηλάτη; Του Μάρκου Αντώνιου; Η αψίδα του Ακτίου…. Τότε ποιος μπορεί να την γκρέμισε; Οι Χριστιανοί ή οι αυτοκράτορες-απόγονοι του Μάρκου Αντώνιου;
ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Ο Πρόεδρος Ο Αντιπρόεδρος
Φίλιππος Ντόβας Στυλιανός Ντίνος
ximeronews
