Μαθήματα διαδικτυακής αναζήτησης αλλά και έγκυρης πληροφόρησης από πηγές του ανοικτού διαδικτύου παραδίδει αυτές της ημέρες στην Ελλάδα ο Henk van Ess, ο ανεξάρτητος ειδικός που έχει συμβουλεύσει στην μέχρι τώρα πορεία του, φορείς επιβολής του νόμου, μέσα ενημέρωσης, ειδικούς σε θέματα απάτης, ειδικούς σε θέματα ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, ΜΚΟ και οποιονδήποτε άλλον ενδιαφέρεται για τη δύναμη αλλά και τους κινδύνους των διαδικτυακών πληροφοριών.
Με την αφορμή της συμμετοχής του στη Διεθνή Εβδομάδα Δημοσιογραφίας, η οποία διοργανώνεται από το iMEdD για τέταρτη χρονιά στο Ωδείο Αθηνών από τις 5 έως και τις 9 Οκτωβρίου, ο Henk Van Ess μιλά στο insider.gr για την δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες για την σημασία της «οπτικής αντίληψης» στην διαδικασία της αναζήτησης καθώς και για την επόμενη ημέρα των fact checking εργαλείων και της διαδικτυακής πληροφόρησης
Ζούμε στην εποχή της πληροφορίας, γνωστή και ως εποχή των υπολογιστών και πλέον οι άνθρωποι έχουν την δυνατότητα να ανταλλάσσουν και να μεταφέρουν πληροφορίες ελεύθερα αλλά και να έχουν άμεση πρόσβαση σε γνώσεις που θα ήταν δύσκολο ή αδύνατο να βρεθούν στο παρελθόν. Το γεγονός επιβεβαιώνει και ο ίδιος, τονίζοντας ότι «η πρόσβαση σε πληροφορίες γίνεται όλο και πιο εύκολη στο ευρύ κοινό». Την ίδια στιγμή όμως, όπως επισημαίνει, γίνεται όλο και πιο δύσκολη, τόσο για τους δημοσιογράφους όσο και για τις επιχειρήσεις. «Οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των μηχανών αναζήτησης έχουν πλέον συντονιστεί σε αυτό που θέλει το ευρύ κοινό. Παρότι όμως δημοσιογράφοι κι επιχειρήσεις εργάζονται για ένα ευρύ κοινό, η έρευνά τους απαιτείται να είναι συχνά εξαιρετικά εστιασμένη και λεπτομερής, γεγονός που καθιστά δύσκολη την όλη διαδικασία» εξηγεί στο insider.gr. Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο θα πρέπει το ερώτημα που διατυπώνεται στις μηχανές αναζήτησης να είναι φιλτραρισμένο και σωστά εστιασμένο. «Η λογική των εργαλείων που χρησιμοποιούμε είναι άκαμπτη. Για να αντικατοπτρίζεται λοιπόν το πραγματικό σας ερώτημα σε αυτή την άκαμπτη λογική θα πρέπει να επαναδιατυπωθεί και να φιλτραριστεί έξυπνα. Μόνο έτσι δεν θα πάρετε τις ίδιες απαντήσεις με το ευρύ κοινό»
Πέρα από το έξυπνο φιλτράρισμα κατά την αναζήτηση βέβαια, στις μέρες μας ελλοχεύει και ο κίνδυνος της παραπληροφόρησης. Και γι' αυτόν όμως, σύμφωνα με τον Henk Van Ess υπάρχουν συγκεκριμένες τεχνικές - αν όχι τεχνάσματα - τα οποία μπορούν να εφαρμόσουν οι χρήστες ώστε να ελέγξουν αν αυτό που διαβάζουν είναι αληθινό ή όχι στις εκατομμύρια σελίδες που επισκέπτονται καθημερινά.
«Προσπαθήστε να βρείτε κάτι ενδιαφέρον από διαφορετικές πηγές, διασταυρώνοντάς το. Φανταστείτε ότι βρίσκετε για παράδειγμα στο Google ένα άρθρο για την αποψίλωση των δασών σε μια μικρή πόλη της Βραζιλίας. Για να βρείτε πιο γρήγορα πληροφορίες που σχετίζονται με την συγκεκριμένη είδηση, πληκτρολογήστε ξανά τις λέξεις-κλειδιά, αποκλείοντας την αρχική πηγή».
H σημασία του επειδή έναντι του γιατίΓια ενδελεχή αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο μάλιστα, ο Van Ess προτείνει να χρησιμοποιήσουμε και την οπτική μας αντίληψη ( visual thinking approach). «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η οπτική μας αντίληψη έχει μια κυριολεκτική πτυχή. Αν σκεφτούμε λοιπόν ότι όπου βρίσκεται η πληροφορία, η δημοσιογραφία πρέπει να την ακολουθήσει θα πρέπει να εμπιστευτούμε και την οπτική μας αντίληψη. Αρκεί να σκεφτείτε ότι υπάρχουν πολλά δισεκατομμύρια ώρες βίντεο και ήχου που δεν διερευνώνται επειδή δεν υπάρχει χρόνος ή γνώση για το πώς να τα φιλτράρουμε γρήγορα. Θα έπρεπε όμως, αφού υπάρχουν πολλαπλά εργαλεία διαθέσιμα για να κάνουν γρήγορα το φιλτράρισμα αυτό. Σε λιγότερο από μισή ώρα, μπορείτε να κατηγοριοποιήσετε και να απομαγνητοφωνήσετε ένα βίντεο, αναζητώντας μάλιστα κάθε λέξη-κλειδί που ελπίζετε ότι περιλαμβάνει».
Σε αυτό δε, βοηθά και η “πλευρική σκέψη“ (σ.σ. ένας τρόπος επίλυσης προβλημάτων που χρησιμοποιεί μια έμμεση και δημιουργική προσέγγιση μέσω συλλογισμού που δεν είναι άμεσα προφανής) την οποία μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να οπτικοποιήσετε την απάντηση που θέλετε να βρείτε κι όχι την ερώτηση.
Για να το πούμε πιο απλά σκεφτείτε πόσες φορές χρησιμοποιείτε την λέξη «γιατί» όταν αναζητάτε τον λόγο που συμβαίνει κάτι. Χρησιμοποιείτε την λέξη «γιατί» κι όχι την λέξη «επειδή», παρόλο που οι απαντήσεις που αναζητάτε είναι πιθανότερο να περιλαμβάνουν την λέξη «επειδή».
Όταν κάποτε αναρωτήθηκα γιατί η ποδοσφαιρική ομάδα της Γερμανίας φορούσε ασπρόμαυρα κατά τη διάρκεια των εντός έδρας αγώνων της, οι λέξεις που χρησιμοποίησα στο Google για να βρω την απάντηση ήταν «ασπρόμαυρα επειδή» (black and white because)».
Πόσο απέχουμε από την διασταύρωση των πληροφοριώνΟι παραπάνω πρακτικές βοηθούν τα μέσα ενημέρωσης να προσεγγίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την αλήθεια ειδικά σε μια εποχή που ο έλεγχος των πληροφοριών, το γνωστό fact checking - τίθεται υπό αμφισβήτηση. Ακόμα κι έτσι όμως ο Henk Van Ess είναι αισιόδοξος. Στην ερώτηση αν η διασταύρωση των γεγονότων αποτελεί συνήθη πρακτική στα Μέσα Ενημέρωσης απαντά «στον κόσμο υπάρχουν λιγότερες από 30 δημοκρατίες. Σε δικτατορικές χώρες για παράδειγμα συχνά το fact-checking μετατρέπεται σε fact-shopping. Άρα η διασταύρωση των πληροφοριών πριν την δημοσιοποίησή τους, δεν αποτελεί συνήθη πρακτική σε όλα τα μέσα ενημέρωσης σε παγκόσμια κλίμακα. Ως εκτιμητής όμως του Διεθνούς Δικτύου Ελέγχου Γεγονότων (International Fact Checking Network), Poynter, ελπίζω ότι η διαπίστευση των μέσων ενημέρωσης με υψηλά δημοσιογραφικά πρότυπα, συμβάλλει στο να ανέβει ο πήχης».
Όσο για το μέλλον των fact checking εργαλείων αλλά και των open source πληροφοριών o Henk Van Ess πιστεύει ότι αφηγούνται μόνο το ένα μέρος της ιστορίας». «Ο γεωγραφικός εντοπισμός εξελίσσεται χάρη στη Maxar και τη Google. Η αναζήτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει μετατραπεί σε περιφραγμένο κήπο, αλλά με στρατηγική σκέψη, μπορεί κανείς ακόμα να εντοπίσει τις λεπτομέρειες που αναζητά. Η τέχνη της αναζήτησης βέβαια είναι άλλη υπόθεση. Είναι αυτή στην οποία θα δοθεί η μεγαλύτερη έμφαση στο μέλλον κι όχι στη γνώση των σωστών εργαλείων» επισημαίνει.
Ένα trick για «σωστό» Google SearchΚλείνει δε την συζήτηση με ένα trick που βοηθά, δημοσιογράφους, επιχειρήσεις και αναγνωστικό κοινό κατά την περιήγησή τους στον ιστό.
«Έστω ότι θέλετε να αναζητήσετε τα μελλοντικά σχέδια της Tesla. Αν πληκτρολογήσετε στο Google αυτή ακριβώς τη φράση τα αποτελέσματα θα είναι αυτά που περιγράψαμε παραπάνω, προσαρμοσμένα σε ό,τι αναζητά το ευρύ κοινό. Θα ήταν πολύ πιο ακριβή όμως τα αποτελέσματα που θα παίρνατε αν χρησιμοποιούσατε ένα χρονικό εύρος για τα μελλοντικά αυτά σχέδια (2022...2030 - το Google σας επιτρέπει να καθορίσετε ένα εύρος), αν ζητούσατε αξιόπιστη πηγή (βάζετε στην αναζήτηση site:edu για επίσημες εκπαιδευτικές ιστοσελίδες, αλλά και site:int για διμερείς πληροφορίες) και αν το κάνετε όσο το δυνατόν πιο επίσημο (πληκτρολογώντας filetype:pdf).
Δηλαδή αντί για τα «μελλοντικά σχέδια της Tesla» δοκιμάστε «Tesla" 2023...2030 filetype:pdf site:edu». Οι διαφορές στα αποτελέσματα μπορεί να σας εκπλήξουν…
O Henk Van Ess παραδίδει μαθήματα γύρω από τη διαδικτυακή έρευνα και την έρευνα στα social media στα NBC News, Global Witness, Buzzfeed, Google, Axel Springer, ITV και σε κατόχους βραβείων Πούλιτζερ από τη Wallstreet Journal. Βοηθά επίσης δικηγόρους σε περίπλοκες υποθέσεις, ανακαλύπτοντας νέα, απρόσμενα στοιχεία στο διαδίκτυο.
Αυτήν την περίοδο βρίσκεται στη χώρα μας και συμμετέχει στην Διεθνή Εβδομάδα Δημοσιογραφίας, η οποία για πέντε ημέρες (από τις 5 έως τις 9 Οκτωβρίου) φιλοξενεί μέλη της δημοσιογραφικής κοινότητας, εκπροσώπους διεθνών οργανισμών και ανεξάρτητων μέσων στην καρδιά της Αθήνας ώστε να ανταλλάσσουν εμπειρίες, απόψεις και γνώσεις γύρω από το ζήτημα της εμπιστοσύνης στη δημοσιογραφία.
Η διευρυμένη και ανανεωμένη ετήσια διοργάνωση, πραγματοποιείται από το iMEdD (incubator for Media Education and Development), και τοποθετεί φέτος στο επίκεντρο το ζήτημα της εμπιστοσύνης στη δημοσιογραφία, σε μια προσπάθεια να εξεταστούν βαθύτερα οι αιτίες, οι επιπτώσεις αλλά και οι πιθανοί τρόποι να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη του κοινού.
Στη Διεθνή Εβδομάδα Δημοσιογραφίας δίνουν φέτος το παρόν καταξιωμένοι Έλληνες και διεθνείς ομιλητές, επαγγελματίες των Μέσων, εκπρόσωποι διεθνών ΜΜΕ και ανεξάρτητων Οργανισμών όπως: Arena for Journalism, GIJN, PolitiFact, Trusting News, BIRN, Solomon, AWJP, API, EDJNet κ.α. Πλήθος εργαστηρίων, ομιλιών, συζητήσεων, case studies, ειδικών προβολών και άλλων δράσεων, θα συμπληρώσουν το πρόγραμμα του πενθημέρου με το European Press Prize Community Event 2022 να εξελίσσεται την τελευταία ημέρα.
Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη συμμετοχή δημοσιογραφικών οργανισμών και ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που θα βρίσκονται στο «Media Village» της διοργάνωσης και θα παρουσιάσουν το έργο και το όραμά τους μέσα από τα δικά τους sessions.
Freegr network blog- News about pc, technology.
freegr
