Ο Διευθυντής του 5ου Γυμνασίου Αδάμης Ευθύμιος και οι μαθητές που συμμετέχουν στον Εκπαιδευτικό Όμιλο του σχολείου “Μελέαγρος” το σχολικό έτος 2022-2023 θα ασχοληθούν με την μελέτη της Αγίας Τριάδας του Μαύρικα, ενός σημαντικού βυζαντινού μνημείου της περιοχής του Αγρινίου!
Η Αγία Τριάδα του Μαύρικα αποτελεί σημαντικό βυζαντινό μνημείο της περιοχής μας που το 90% του κτίσματος βρίσκεται μέσα στο νερό και ίσως θα πρέπει να προβληματιστούμε για την επιβίωσή του! Το μνημείο είναι εκτεθειμένο στις καιρικές συνθήκες, λόγω έλλειψης στεγάστρου, στην διάβρωση από το νερό και την ανάπτυξη υδρόβιας βλάστησης (καλαμιώνων) πολύ κοντά στο κτίσμα….
Μήπως λοιπόν θα πρέπει όλοι να γνωρίσουμε την Αγία Τριάδα, ως βυζαντινό μνημείο και αφού εκτιμήσουμε την αξία του, στη συνέχεια να υπάρξει έμπρακτο ενδιαφέρον για την προστασία του;
Ο καθηγητής Αθανάσιος Παλιούρας που το ανέσκαψε, περιγράφει το μνημείο στο βιβλίο του “Η βυζαντινή Αιτωλοακαρνανία” (σελ. 172) ως εξής:
“Στην τοποθεσία Μαύρικα, πέντε χιλιόμετρα νότια του Αγρινίου, κοντά στη λίμνη Λυσιμαχία βρίσκεται η Αγία Τριάδα. H ονομασία της είναι γνωστή από νεότερο εξωκκλήσι που είναι χτισμένο από το 1884 μερικά μέτρα ανατολικότερα και από την τοπική προφορική παράδοση. Το αξιόλογο αυτό μνημείο σώζεται βυθισμένο κατά το µεγαλύτερο µέρος µέσα στο νερό, απ’ όπου προεξέχει σχεδόν μόνο ο τρούλος. Λίγα λόγια για το μνημείο και σκαρίφηµα της Kάτοψης είχε δημοσιεύσει το 1886 ο Λαμπάκης, που πρώτος πρόσεξε την αξία του, και σύντομη περιγραφή του έδωσε ο Βοκοτόπουλος το 1975.
Ο ναός ανήκει στον τύπο του ελεύθερου σταυρού ως προς την κάτοψη. Οι ισοϋψείς κεραίες του σταυρού ήταν καµαροσκέπαστες και στο χώρο συνάντησης υψώνεται ο τρούλος (177). Ανήκει ειδικότερα στο σχήμα του ελεύθερου σταυρού της πρώτης παραλλαγής κατά Ορλάνδο, όπου τα «τέσσερα σκέλη του σταυρού κατασκευάζονται ισοµήκη, σχηματίζουν
δηλαδή τον λεγόμενο «ελληνικόν σταυρόν». Στη δυτική πλευρά χτίστηκε σε μεταγενέστερη εποχή ορθογώνιος νάρθηκας, ερειπωµένος σήμερα. Οι τοίχοι είναι χτισμένοι µε ελαφρά επεξεργασµένους λίθους και ανάμεσά τους σε οριζόντιες στρώσεις έχουν τοποθετηθεί πλίνθοι. Οι καµάρες και ο τρούλος χτίστηκαν με πλίνθους και µόνο σε ορισμένα σηµεία παρεμβάλλονται λίθοι, που δεν αποκλείεται να προέρχονται από μεταγενέστερες επισκευές. O ψηλός τρούλος, µε την ηµισφαιρική στέγη, διαθέτει τέσσερα μεγάλα μo- νόλοβα τοξωτά παράθυρα, που περιβάλλονται µε οδοντωτή ταινία (178). Μικρότερο δίλοβο φωτιστικό άνοιγµα διατρυπά την αψίδα του Ιερού µε πλίνθινο διαχωριστικό πεσσίσκο στη µέση. Παλιότερα στην εσωτερική επιφάνεια των καμαρών διακρίνονταν ίχνη τοιχογραφιών. Σημείωμα αθηναϊκού κώδικα του 1377 αναφέρει σταυροπηγιακό ναό της Αγίας Τριάδας «ἐν τῷ χωρίῳ Σελτζιάνω δρούγγου Ἀχελώου ἐπί τῆς βασιλείας Μανουήλ μεγάλου βασιλέως πορφυρογεννήτου τοῦ Κομνηνοῦ, καί Νικήτα τοῦ ἱερωτάτου μητροπολίτου Ναυπάκτου». Αν και δεν έχει ταυτιστεί μέχρι σήμερα το χωριό Σόλτζανο, εντούτοις, επειδή ο σταυροπηγιακός ναός βρίσκεται στην περιοχή Αχελώου, δεν θα ήταν παράτολµο να υποστηριχθεί πως το σημείωμα ίσως αναφέρεται στην Αγία Τριάδα του Μαύρικα.
Χρονολόγηση: Το μνημείο παραμένει βυθισμένο στο νερό και προσχωμµένο και είναι δύσκολη η χρονολόγησή του. Είναι γνωστό πως ο τύπος του ελεύθερου σταυρού µε τρούλο, που κατάγεται από τα ρωμαϊκά μαυσωλεία και συνεχίζεται στα μαρτύρια της παλαιοχριστιανικής περιόδου, δεν είχε µεγάλη διάδοση στη µεσοβυζαντινή και υστεροβυζαντινή περίοδο στην ηπειρωτική Ελλάδα, και yι’ αυτό τα γνωστά παραδείγµατα είναι ελάχιστα”.
Σύμφωνα µε τις εκτιμήσεις του Βοκοτόπουλου, το ψηλό και τετράγωνο τύμπανο του τρούλου, η μορφή των παραθύρων και η περιορισμένη χρήση οδοντωτών ταινιών καθώς και η έλλειψη πλίνθινου διακόσμου οδηγούν σε πρώιμη χρονολόγηση του μνημείου, που πρέπει να τοποθετηθεί στα τέλη του 8ου ἡ στο πρώτο μισό του 9ου αιώνα.
Εκπαιδευτικός Όμιλος «Μελέαγρος»
ximeronews
