Γράφει η Κλεοπάτρα Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr iatrikanea
Το κεφίρ ή αλλιώς κεφύριο, είναι ένα παραδοσιακό προβιοτικό γαλακτοκομικό προϊόν, ρόφημα. Παρασκευάζεται κυρίως από γάλα αιγοπροβάτων το οποίο έχει υποστεί γαλακτική και αλκοολική ζύμωση με την προσθήκη κόκκων κεφυριού, που έχουν την μορφή αφυδατωμένων κόκκων μεγέθους μπιζελιού.
Το κεφίρ, όπως και η γιαούρτη, πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στις περιοχές γύρω από τον Καύκασο και έχει συνδεθεί με την εκπληκτική μακροζωία των φυλών που ζουν εκεί. Ο Elie Metchnikoff (Βραβείο Νόμπελ ιατρικής το 1908) που εργάστηκε στη Γαλλία, απέδιδε την μακροζωία των Βαλκανικών λαών στην άφθονη κατανάλωση ζυμούμενων προϊόντων γάλακτος, δηλαδή Κεφίρ, κουμίς, ξυνόγαλου και γιαουρτιού. Η περίφημη θεωρία του υπήρξε η αιτία να προσελκυστεί το ενδιαφέρον των λαών της Δυτικής Ευρώπης με αποτέλεσμα να αυξηθεί η κατανάλωση όλων των όξινων προϊόντων γάλακτος!
Ανάλογα με την περιοχή έχει και διαφορετικό όνομα, όπως kephir, kiaphur, kefer, knapon, kepi, kippi. Είναι το πιο δημοφιλές ζυμούμενο γαλακτοκομικό προϊόν στις Παρευξείνιες χώρες. Ωστόσο, παράγεται και σε άλλες χώρες, όπως είναι η Τουρκία, η Ελλάδα, η Τσεχία, η Πολωνία, η Σουηδία, η Γαλλία, η Πορτογαλία, αλλά και η Αργεντινή, η Ταϊβάν.
Τα βακτήρια προκαλούν γαλακτική ζύμωση και δίνουν στο προιόν την γεύση γιαούρτης. Έχει παχύρρευστη υφή, είναι εύγευστο, εύπεπτο και πλούσιο σε προβιοτικά. Ο όρος προβιοτικά περιγράφει τα τρόφιμα εκείνα τα οποία περιέχουν ωφέλιμους για την υγεία μικροοργανισμούς. Η υψηλή περιεκτικότητα του κεφίρ σε προβιοτικά (υψηλότερη από του γιαουρτιού) δρα ανασταλτικά στην ανάπτυξη παθογόνων και τοξικών μικροοργανισμών του παχέος εντέρου και επαναφέρει σε ισορροπία την φυσιολογική χλωρίδα του εντέρου.
Παράγεται από οποιονδήποτε τύπο γάλακτος αγελαδινό, πρόβειο, κατσικίσιο στο οποίο έχει προστεθεί για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα καλλιέργεια από νωπούς σπόρους κεφίρ, προκαλώντας ζύμωση. Οι σπόροι κεφίρ, που οπτικά δίνουν την εντύπωση σφουγγαριού ή μικρού κουνουπιδιού, αποτελούνται από μια μάζα οξυγαλακτικών βακτηριδίων φιλικών για τον ανθρώπινο οργανισμό ζύμης που ονομάζεται kefiran.
Το κεφίρ παρασκευάζεται αποκλειστικά με κόκκους κεφίρ. Οι κόκκοι του κεφίρ έχουν ακανόνιστο σχήμα και ανώμαλη επιφάνεια. Μοιάζουν με μικρές συμπαγείς μάζες κουνουπιδιού. Παρουσιάζουν ελαστικότητα στη δομή τους και πολλές φορές σχηματίζουν συσσωματώματα. Το χρώμα τους είναι λευκό έως υποκίτρινο και έχουν χαρακτηριστική όξινη γεύση. Οι κόκκοι του κεφίρ είναι αποτέλεσμα μίας συμβίωσης βακτηρίων και ζυμών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Έχουν πάντα καθορισμένη δομή και συμπεριφέρονται ως ζωντανοί οργανισμοί. Αυξάνονται σε μέγεθος, πολλαπλασιάζονται και μεταβιβάζουν τις ιδιότητές τους στις επόμενες γενιές των κόκκων.
Στην πραγματικότητα, οι κόκκοι του κεφίρ αποτελούνται από μικρότερα τμήματα με την ίδια σύσταση και μορφολογία. Στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο φαίνονται πυκνά συνυφασμένα νημάτια που σχηματίζουν τη βασική δομή των κόκκων μέσα στην οποία παγιδεύονται οι μικροοργανισμοί.
Οι κόκκοι διατηρούνται σε γάλα υπό ψύξη για να χρησιμοποιηθούν σε επόμενο εμβολιασμό γάλακτος. Το κεφίρ είναι έτοιμο για κατανάλωση και διατηρείται στους 4οC για περιορισμένο χρόνο.
Το κεφίρ είναι ένα φυσικό τρόφιμο που περιέχει προβιοτικούς μικροοργανισμούς. Ως προβιοτικοί χαρακτηρίζονται οι ζωντανοί μικροοργανισμοί, οι οποίοι δρουν ευεργετικά στην υγεία του ανθρώπου. Για το λόγο αυτό τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μεγάλο ενδιαφέρον για αυτά τα προβιοτικά είδη τόσο από τους επιστήμονες όσο και από τους καταναλωτές.
Τι περιέχει το κεφίρ;
Περιέχει ευεργετικά βακτηρίδια, ζύμες, μέταλλα και αμινοξέα που βοηθούν τον οργανισμό του ανθρώπου στις λειτουργίες θεραπείας και συντήρησης. Οι πλήρεις πρωτεΐνες του κεφίρ, αφομοιώνονται ευκολότερα στο σώμα. Τα αμινοξέα του είναι γνωστά για τη χαλάρωση του νευρικού συστήματος.
Θρεπτική αξία
Ένα φλιτζάνι κεφίρ αποτελεί πηγή πρωτεΐνης, με 8 έως 11g/ φλιτζάνι. Το κεφίρ παρέχει επίσης το 10% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης σε βιταμίνη Α και το 25% της βιταμίνης D. Το Κεφίρ είναι επίσης μια καλή πηγή ασβεστίου, παρέχοντας στον οργανισμό περίπου το 30% της ημερήσιας απαιτούμενης ενεργειακής πρόσληψης/φλιτζάνι, με βάση μία τυπική δίαιτα αξίας 2.000 θερμίδων.
Προβιοτικά
Το κεφίρ περιέχει συγκεκριμένα βακτήρια, ωφέλιμα για την υγεία , τα οποία δεν τα βρίσκουμε στο γιαούρτι, συμπεριλαμβανομένων των Lactobacillus Caucasus, Leuconostoc, Acetobacter species, Streptococcus species, Saccharomyces kefir και Τorula kefir. Αυτοί οι ευεργετικοί μικροοργανισμοί συμβάλλουν την ενίσχυση της υγείας του πεπτικού συστήματος και παράλληλα εμποδίζουν την ανάπτυξη των παθογόνων βακτηριδίων στο έντερο.
Βιταμίνες
Η βιταμίνη Κ και Β12, παράγονται στο έντερο και τα προβιοτικά που βρίσκονται στο κεφίρ συμμετέχουν στην παραγωγή των βιταμινών αυτών.
Ποια είναι τα οφέλη του κεφίρ;
Η ιδιαιτερότητα του κεφίρ είναι ότι αφομοιώνεται εύκολα από τον οργανισμό περισσότερο από το γιαούρτι!
Έλεγχος σωματικού βάρους
Ένα φλιτζάνι απλό κεφίρ περιέχει 150 θερμίδες και 8g λίπους, 5g εκ των οποίων είναι κορεσμένα. Εάν προσέχετε το βάρος σας, επιλέξτε χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά κεφίρ, καθώς ένα φλιτζάνι χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά κεφίρ περιέχει μόνο 110 θερμίδες και 2 g λίπους, εκ των οποίων τα 1,5 g είναι κορεσμένα. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Curtin της Αυστραλίας βρήκαν σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2009 ότι τα άτομα που κατανάλωναν πέντε μερίδες γαλακτοκομικών καθημερινά, σε υποθερμιδική δίαιτα, έχασαν περισσότερο βάρος και κοιλιακό λίπος από αυτούς που κατανάλωναν μόλις τρεις μερίδες γαλακτοκομικών ημερησίως. Ένα φλιτζάνι κεφίρ υπολογίζεται ως μία μερίδα γαλακτοκομικών προϊόντων.
Κεφίρ και κοροναϊός
Το κεφίρ σύμφωνα με έρευνα, είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά και πιθανόν χαμηλώνουν τα επίπεδα ACE2, ενός ενζύμου που εντοπίζεται στα πνευμονικά κύτταρα και χρησιμοποιείται από τον SARS-COV-2 ως σημείο εισόδου στο σώμα.
«Το γάλα που έχει υποστεί ζύμωση, για παράδειγμα, έχει αναγνωριστεί ως ένας φυσικός ανασταλτικός παράγοντας του ACE2. Ο κοροναϊός δένεται στα συγκεκριμένα ένζυμα, προκαλώντας οξειδωτικό στρες και φλεγμονώδεις δράσεις. Οι τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και μπορούν να προστατεύσουν από τον COVID-19» επεσήμανε ο Μπουσκέ. Μία σημαντική Μελέτη από τον Zhou et al που δημοσιεύτηκε το Φεβρουάριο στο περιοδικό Νature καταδεικνύει τον ρόλο των υποδοχέων ACE 2 ως των υποδοχέων πρόσδεσης του ιού για την είσοδο του κυψελιδικά επιθηλιακά κύτταρα.
Που μπορούμε να το προμηθευτούμε;
Πλέον και στην χώρα μας κυκλοφορεί στην αγορά και είναι πολύ εύκολο να το βρείτε.
Πέρα από το να το πίνετε, χρησιμοποιήστε το κεφίρ σε milk shake, λουκουμάδες, κρέπες, κέικ και σε συνταγές στη θέση της γιαούρτης.
Οδηγίες για παρασκευή κεφίρ στο σπίτι.
Βάλτε 50 γραμμάρια κόκκους κεφίρ σε ένα γυάλινο βάζο. Προσθέστε 1/2 λίτρο γάλα της προτίμησής σας και κλείστε καλά το καπάκι.
Αφήστε το σε θερμοκρασία δωματίου 24 ώρες. Αν το θέλετε ποιο αραιό αφήστε το 12 ώρες.
Όσο πιο πολύ το αφήνετε τόσο πιο πηχτό και όξινη η γεύση θα γίνεται. Γενικά μην το αφήνεται πάνω από τρεις μέρες και λιγότερο από 12 ώρες. Φροντίστε επίσης να είναι μακριά από το άμεσο ηλιακό φως.
Περάστε το από πλαστικό σουρωτήρι (όχι μεταλλικό). Αυτό που θα περάσει είναι το πόσιμο κεφίρ, ότι μείνει στο σουρωτήρι είναι οι δραστικοί κόκκοι τους οποίους θα ξαναχρησιμοποιήσετε για την επόμενη καλλιέργεια.
Ξεβγάλτε καλά το βάζο, και τους κόκκους όπως είναι μέσα στο πλαστικό σουρωτήρι, με φρέσκο γάλα ή με κρύο νερό προσέχοντας να στραγγίσει καλά και επαναλαμβάνετε την ίδια διαδικασία παρασκευής από την αρχή.
Πότε θα καταλάβετε ότι ήρθε η ώρα να το σουρώσετε και να το καταναλώσετε;
Ένα ενδεικτικό σημείο ότι το κεφίρ είναι έτοιμο προς κατανάλωση, είναι ότι οι σπόροι αρχικά μένουν ψηλά και επιπλέουν, ενώ όταν το ρόφημα αρχίζει να ετοιμάζεται, οι σπόροι πάνε στον πάτο. Συνήθως, θέλει από 1-2 ημέρες. Επίσης, αρχίζει να διαχωρίζεται το γάλα από το νερό, σαν να υπάρχει διαστρωμάτωση των υγρών. Το πόσο σύντομα θα συμβεί αυτό, εξαρτάται από την ποσότητα των σπόρων και από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Αναπτύσσεται πιο γρήγορα τους θερμούς μήνες. Μόλις δείτε ότι αρχίζει να διαχωρίζεται το υγρό, το βάζετε στο ψυγείο. Μετά, αν θέλετε να το πιείτε σε θερμοκρασία δωματίου, το αφήνετε λίγο εκτός ψυγείου και σουρώνετε. Αν το βάλετε πρόωρα στο ψυγείο, θα καθυστερήσει πολύ να γίνει.
Πότε πρέπει να το χαρίσετε;
Όταν σε μισό λίτρο γάλα που χρησιμοποιείτε καθημερινά, οι σπόροι έχουν γίνει πολλοί (4-5 κ. σ. και παραπάνω) τότε, ήρθε η ώρα είτε να μοιράσετε τους σπόρους σε 2 βάζα, είτε να χαρίσετε λίγο. Αυτό θα συμβεί περίπου σε ένα μήνα, αν το καλλιεργείτε συχνά.
Υπάρχει άλλος τρόπος συντήρησης;
Μπορείτε να φυλάξετε τους σπόρους στην κατάψυξη, αλλά για να επανέρθουν οι σπόροι στη φυσική τους κατάσταση, τους βάζουμε σε μικρή ποσότητα γάλακτος και αλλάζουμε συχνά το γάλα αυτό χωρίς να το πίνουμε για λίγες μέρες. Μετά από 4-5 μέρες, το κεφίρ μας θα πρέπει να έχει τη συνηθισμένη του μορφή και συμπεριφορά. Αν όχι, τότε δεν κάνει πια. Πολλοί λένε ότι δεν πρέπει να τους καταψύχετε, γιατί μπορεί να μην μπορείτε να τους επαναφέρετε.
Με την συνεχή καλλιέργεια ο αριθμός των κόκκων πολλαπλασιάζετε και, η τους αφήνετε και με την ίδια ποσότητα γάλατος θα γίνει πιο πυκνό η το απομακρύνεται. Δείτε στο παρακάτω βίντεο με πολύ απλό τρόπο την διαδικασία καλλιέργειας κεφίρ.
Πηγή: medlabnews.gr