ΝΕΑ VIDEO NEA PHOTO NEA

 | 

Το 2024 θα δούμε σημαντικές αλλαγές στις ευρωπαϊκές σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές.

Τι θα γίνει με τις εταιρίες που καταγράφουν ζημιές και πιο είναι το μέλλον των εργαζομένων. Ο πέλεκυς της Ε.Ε επικρέμεται στις κρατικές επιχορηγούμενες εταιρίες.

Οι μεγαλύτερες εταιρείες σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών της Ευρώπης αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις το 2024, παρά τις προσπάθειες των πολιτικών να ενθαρρύνουν περισσότερες μεταφορές εμπορευμάτων σιδηροδρομικώς και λιγότερες οδικώς. 

Από τον Keith Fender

trains.com

Στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, η μεγαλύτερη εταιρεία σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών είναι ένας βραχίονας του κρατικού σιδηροδρόμου ή, όπου έχει γίνει η ιδιωτικοποίηση, του πρώην κρατικού σιδηροδρόμου. Ωστόσο, αυτό αλλάζει, εν μέρει λόγω της παρέμβασης των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών και εν μέρει λόγω της εισόδου νέων επενδυτών στην αγορά.

Η ρυθμιστική δράση οδηγεί σε αλλαγές στη Γαλλία

Μια μακροχρόνια έρευνα από την Ευρωπαϊκή Ένωση εξέτασε την άδικη κρατική υποστήριξη προς την Fret SNCF, την επιχείρηση εμπορευμάτων των γαλλικών σιδηροδρόμων (SNCF). Ως αποτέλεσμα, η SNCF συμφώνησε κατά τη διάρκεια του 2023 να διαλύσει την επιχείρηση και να παραδώσει κάποια κίνηση στους ανταγωνιστές για να αποφευχθούν περαιτέρω κυρώσεις και έρευνες. Η απόφαση, ενώ παρουσιάζεται ως από την SNCF, ελήφθη από τη γαλλική κυβέρνηση, η οποία ήθελε να αποφύγει πιο δραματικές πιθανές εκβάσεις. Η πιθανή εναλλακτική λύση θα ήταν πιθανότατα η αναγκαστική επιστροφή χρημάτων που είχαν παρασχεθεί ακατάλληλα. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα την πτώχευση και το κλείσιμο της Fret SNCF.

Μεταξύ 2007 και 2019, η Fret SNCF κατέγραψε ζημιές 5,3 δισεκατομμυρίων ευρώ (5,8 δισεκατομμύρια δολάρια). Αυτά καλύφθηκαν από μεταβιβάσεις εντός της εταιρείας χαρτοφυλακίου SNCF, οι οποίες θεωρήθηκαν από την Επιτροπή της ΕΕ ως άδικη κρατική ενίσχυση, καθώς οι εταιρείες χαρτοφυλακίου SNCF ανήκουν εξ ολοκλήρου στο γαλλικό κράτος και οι σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές υποτίθεται ότι είναι εμπορική δραστηριότητα. Μια εισφορά κεφαλαίου 170 εκατομμυρίων ευρώ (187 εκατομμύρια δολάρια) από την κυβέρνηση κατά τη στιγμή της σιδηροδρομικής μεταρρύθμισης το 2018 αναγνωρίστηκε επίσης ως άδικη βοήθεια.

Τα τελευταία δύο χρόνια, η Fret SNCF είχε αρχίσει να αναφέρει λειτουργικά κέρδη (208/228 εκατ. ευρώ σε κύκλο εργασιών 1,7/1,86 δισ. ευρώ το 2022 και 226 ευρώ/248 εκατ. δολάρια το 2021), αλλά φαίνεται ότι αυτά οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό στο κόστος- μέτρα εξοικονόμησης και εφάπαξ πωλήσεις θυγατρικών εταιρειών — συμβάλλοντας στη μείωση του χρέους — ή άμεσες επιδοτήσεις για τη λειτουργία της κυκλοφορίας φορτίου.

Η απόφαση διάλυσης της εταιρείας έχει προκαλέσει ευρεία κριτική στη Γαλλία, όπου η Fret SNCF είχε ξεκινήσει ένα πρόγραμμα μείωσης του κόστους. Η Fret SNCF θα χωριστεί σε δύο νέες εταιρείες, οι οποίες αργότερα ενδέχεται να ιδιωτικοποιηθούν εν μέρει ή εξ ολοκλήρου, και περίπου το 30% της τρέχουσας κίνησης (20% των εσόδων), συν εξοπλισμός (συμπεριλαμβανομένων 53 ατμομηχανών) θα παραδοθεί σε ανταγωνιστές. Αυτά εξαιρούν ρητά οποιαδήποτε από τις πολλές θυγατρικές εταιρείες μεταφοράς εμπορευμάτων της SNCF. Πάνω από 500 θέσεις εργασίας πιθανότατα θα περικοπούν και τα γαλλικά σιδηροδρομικά συνδικάτα αντιτίθενται έντονα, αν και δεν είναι σαφές εάν η κυβέρνηση θα αλλάξει γνώμη.

Η Fret SNCF πιθανότατα θα αναγκαστεί να χάσει τη διατροπική κυκλοφορία και να εμποδίσει την κυκλοφορία των τρένων, ενώ θα διατηρήσει την κυκλοφορία φορτίου. Αυτό αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, εν μέρει με τη βοήθεια γενναιόδωρων κρατικών επιδοτήσεων, όπως συμβαίνει σε ορισμένες άλλες χώρες της ΕΕ. Η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε τον Μάιο του 2023 ότι θα διαθέσει 320 €/351 εκατομμύρια δολάρια ετησίως σε επιδοτήσεις σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών — για όλους τους κατάλληλους φορείς εκμετάλλευσης, όχι μόνο για την Fret SNCF. Πάνω από το ήμισυ των επιδοτήσεων πρόκειται να μειώσουν τα τέλη πρόσβασης τροχιάς από άλλο τμήμα της SNCF. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να παρέχει την επιδότηση λειτουργίας σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών τουλάχιστον έως το 2030 ως μέρος των προσπαθειών για την επίτευξη του στόχου της για διπλασιασμό του μεριδίου των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών αυτή τη δεκαετία.

Ευρύτερες επιπτώσεις;

Ένα ζευγάρι ατμομηχανές DB Cargo Siemens Eurosprinter, Nos. 189033 και 189050, περνά μέσα από τους αμπελώνες στην κοιλάδα Mosel της Γερμανίας στο Pommern με ένα φορτωμένο τρένο σιδηρομεταλλεύματος από τις αποβάθρες του Αμβούργου στο Dillingen στις 4 Οκτωβρίου 2022. Keith Fender

Η SNCF δεν είναι ο πρώτος κρατικός σιδηρόδρομος που παραβιάζει τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, αλλά η υπόθεση Fret SNCF οδήγησε τους παρατηρητές του κλάδου στη Γερμανία να συζητήσουν εάν η DB Cargo μπορεί να έχει παρόμοια μοίρα, καθώς επίσης χάνει συνεχώς χρήματα, αλλά παραμένει στην επιχείρηση χάρη στη μητρική του εταιρεία.

Η DB Cargo, που ανήκει στην εθνική σιδηροδρομική εταιρεία Deutsche Bahn, είναι η μεγαλύτερη εταιρεία σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών της Γερμανίας. Όπως και η Fret SNCF, η DB Cargo επωφελήθηκε από επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν από τον ευρύτερο όμιλο DB και τη γερμανική κυβέρνηση, ενώ, όπως και η γαλλική ομόλογή της, χάνει τακτικά χρήματα. Το 2022 η DB Cargo ανέφερε ζημία 257 €/282 εκατ. δολάρια σε κύκλο εργασιών 5,2 €/5,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Η DB Cargo επεκτάθηκε επίσης σε όλη την Ευρώπη, αγοράζοντας υπάρχουσες εταιρείες σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών σε πολλές χώρες και δημιουργώντας νέες δραστηριότητες σε άλλες. Από το 2017, έχει ξοδέψει 1,7 ευρώ/1,87 δισεκατομμύρια δολάρια σε νέο εξοπλισμό —κυρίως φορτηγά αυτοκίνητα και ατμομηχανές— για τις γερμανικές και ευρωπαϊκές επιχειρήσεις της.

Το ενδεχόμενο η DB Cargo να αναγκαστεί να διαλύσει τις δραστηριότητές της, όπως συνέβη στη Γαλλία, λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και στα τέλη του 2023 η DB Cargo ανακοίνωσε μια σειρά από μειώσεις κόστους και απολύσεις σε μη γερμανικές εταιρείες της. Οι μηχανικοί απολύθηκαν από τη βρετανική επιχείρησή της, που προηγουμένως ονομαζόταν EWS και ανήκε σε μεγάλο βαθμό στην Wisconsin Central. Η DB το αγόρασε από την Canadian National, η οποία αγόρασε το WC το 2007. Τα σιδηροδρομικά συνδικάτα αναφέρουν παρόμοιες απολύσεις στη Γερμανία.

Η DB Schenker έχει παγκόσμια εμβέλεια, όπως φαίνεται από αυτό το τρέιλερ σε ένα φορτίο BNSF στο Tehachapi Pass τον Δεκέμβριο του 2013. Keith Fender

Η DB ανακοίνωσε την πώληση του βραχίονα logistics, DB Schenker, στα μέσα Δεκεμβρίου, αλλά αυτό δεν περιλαμβάνει την DB Cargo. Η DB Schenker ήταν σταθερά εξαιρετικά κερδοφόρα, με κέρδη 1,84 €/2 δισεκατομμύρια δολάρια σε κύκλο εργασιών 27,6 €/30,3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022. Η DB πουλά την DB Schenker κυρίως κατόπιν εντολής της γερμανικής κυβέρνησης, του μετόχου της — εν μέρει για να αποπληρώσει χρέη και εν μέρει για να αναγκάσει την DB να επικεντρωθεί στη σωστή λειτουργία του σιδηροδρομικού συστήματος της Γερμανίας.

Η DB Cargo έχει πολλούς ανταγωνιστές στη Γερμανία, αν και η πλειονότητα είναι εξειδικευμένες εταιρείες ή εταιρείες μικρών γραμμών. Ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής είναι η γερμανική θυγατρική του ιταλικού κρατικού σιδηροδρόμου FS. Η εμπορευματική της εταιρεία Mercitalia αγόρασε μια από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές γερμανικές εταιρείες σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών, την TX Logistics, η οποία ειδικεύεται στη διατροπική κυκλοφορία μεταξύ των κύριων λιμένων της Βόρειας Ευρώπης και της Ιταλίας, σε μια συμφωνία που ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο. Οι ιταλικές εμπορευματικές δραστηριότητες της θυγατρικής Trenitalia της FS αποτέλεσαν επίσης αντικείμενο ευρωπαϊκής αντιμονοπωλιακής έρευνας που ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2023. Σε αντίθεση με τη γαλλική υπόθεση, η έρευνα ενέκρινε σε μεγάλο βαθμό τη βοήθεια που είχε παρασχεθεί στην Trenitalia.

Οι ιδιωτικές εταιρείες γίνονται όλο και πιο σημαντικές

Ένα διατροπικό τρένο της Medway, που ανήκει στη ναυτιλιακή εταιρεία MSC, εμφανίζεται στο Ermidas Sado, τη διασταύρωση για το κύριο λιμάνι Sines της Πορτογαλίας στον Ατλαντικό, στις 9 Νοεμβρίου 2022. Keith Fender

Αλλού στη νότια Ευρώπη, αναδύεται ένας σημαντικός νέος παράγοντας στις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές — και η εν λόγω εταιρεία είναι ήδη η μεγαλύτερη ναυτιλιακή εταιρεία στον κόσμο. Η Mediterranean Shipping Company δαπανά σημαντικά χρήματα τα τελευταία χρόνια για να επεκταθεί σε επιχειρήσεις που συμπληρώνουν την κύρια δραστηριότητα της. Οι αναφορές των ιταλικών μέσων ενημέρωσης το 2023 υποδηλώνουν ότι η ιδιωτική εταιρεία με έδρα την Ελβετία πραγματοποίησε κέρδη 36,2 δισεκατομμυρίων ευρώ (39,7 δισεκατομμύρια δολάρια) το 2022, τα οποία αν είναι σωστά υποδηλώνουν ότι έχει σημαντικά κεφάλαια για επένδυση. Η MSC αγόρασε την πρώην κρατική εταιρεία σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών της Πορτογαλίας και ίδρυσε πολλές νέες εταιρείες σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών στην Ιταλία και το Βέλγιο. όλα είναι επώνυμα Medway. Κατέχει επίσης ορισμένους φορείς εκμετάλλευσης σιδηροδρομικών παραχωρήσεων στη Δυτική Αφρική και πρόσφατα συμφώνησε να αγοράσει το ήμισυ της ιδιόκτητης ιταλικής εταιρείας σιδηροδρόμων υψηλής ταχύτητας Italo από Αμερικανούς επενδυτές. Η MSC είχε ήδη εμπλακεί στην αγορά μεταφοράς επιβατών μέσω κρουαζιερόπλοιων και πορθμείων.

Επεκτείνοντας τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές, η MSC ελέγχει περισσότερο ολόκληρη τη διαδικασία εφοδιαστικής, καθώς διαθέτει επίσης πολλά από τα εμπορευματοκιβώτια που χρησιμοποιούν οι πελάτες της, καθώς και τα πλοία στα οποία πλέουν. Για ορισμένες διαδρομές, ελέγχει πλέον τη διαδρομή από το εργοστάσιο ή τον κόμβο διανομής στο λιμάνι όπου φορτώνεται το κοντέινερ σε ένα από τα 500 και πλέον πλοία της για μεταφορά σε όλο τον κόσμο. Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η MSC έχει προταθεί ως δυνητικός αγοραστής της DB Schenker, αλλά υπάρχουν αρκετοί πιθανοί πλειοδότες και το αποτέλεσμα δεν θα είναι γνωστό μέχρι τα μέσα του 2024.

Φέτος η Medway, η οποία κατέχει την πορτογαλική κρατική εταιρεία σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών από τότε που ιδιωτικοποιήθηκε το 2015, θα ολοκληρώσει μια νέα κοινοπραξία με την ισπανική κρατική εταιρεία σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών Renfe Mercancías. Η συμφωνία θα την κάνει να αποκτήσει το 50% της ζημιογόνου εταιρείας. Οι σιδηροδρομικές μεταφορές διαχειρίζονται μόνο το 4% των εμπορευματικών μεταφορών στην Ισπανία από το 2021, ενώ στην Πορτογαλία, όπου η Medway είναι ο μεγαλύτερος φορέας εκμετάλλευσης, είναι 11% — επομένως φαίνεται ότι υπάρχει περιθώριο για τη Medway και τη Renfe Mercancías να αναπτύξουν την αγορά.

Στα τέλη του 2023 η MSC έγινε επίσης συνιδιοκτήτης του μεγαλύτερου λιμανιού της Ευρώπης στο Αμβούργο της Γερμανίας, μαζί με την τοπική κυβέρνηση. Η εταιρεία λιμένων του Αμβούργου HHLA ήταν ήδη μια μεγάλη εταιρεία σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών μέσω της θυγατρικής της Metrans, η οποία μεταφέρει τη διατροπική κίνηση μεταξύ Γερμανίας και Ανατολικής Ευρώπης. Στις ΗΠΑ, η MSC δεν έχει εισέλθει στη σιδηροδρομική αγορά, αλλά μια θυγατρική είναι επενδυτής σε προγραμματισμένο τερματικό σταθμό εμπορευματοκιβωτίων που εξυπηρετείται από σιδηροδρόμους στο λιμάνι της Νέας Ορλεάνης [βλ. «Το λιμάνι της Νέας Ορλεάνης ανακοινώνει σχέδια…», Trains News Wire, Δεκ. 13, 2022].

Αλλού στην Ευρώπη, οι εταιρείες σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών έχουν ιδιωτικοποιηθεί με ανάμεικτα αποτελέσματα. Η μεγαλύτερη εταιρεία που θα ιδιωτικοποιηθεί είναι η πρώην κρατική PKP Cargo της Πολωνίας, η οποία ήταν κατά πλειοψηφία ιδιωτική από την εισαγωγή στο χρηματιστήριο της Βαρσοβίας το 2013-14. Περίπου το ένα τρίτο των μετοχών εξακολουθεί να κατέχεται από την πολωνική κρατική εταιρεία σιδηροδρομικών συμμετοχών PKP, με το υπόλοιπο να ανήκει σε Πολωνούς και διεθνείς επενδυτές. Η PKP Cargo παραμένει η μεγαλύτερη εταιρεία σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών στην Πολωνία, αλλά αντιμετωπίζει ανταγωνισμό από εταιρείες συμπεριλαμβανομένης της DB Cargo, η οποία επένδυσε πολλά σε νέο εξοπλισμό μετά την επέκταση μιας πολωνικής εταιρείας που αγόρασε το 2009, μετονομάζοντας την DB Cargo Polska. Η PKP Cargo ανακοίνωσε την επιστροφή της στην κερδοφορία το 2023 μετά τον συνδυασμένο αντίκτυπο της πανδημίας COVID-19 και του πολέμου στη γειτονική Ουκρανία χτύπησε σκληρά την επιχείρηση τα τελευταία χρόνια.

Ο διακόπτης ντίζελ Lineas-liveried No. 7784, καθώς και η αδερφή μονάδα 7785 που εξακολουθεί να είναι σε αυλή των Belgian Railways, περνούν από τον σταθμό Breda στην Ολλανδία στις 18 Φεβρουαρίου 2020. Η Lineas έχει πουλήσει και εκμισθώσει όλες αυτές τις θέσεις τα τελευταία χρόνια. Κιθ Φέντερ

Στις πολύ μικρότερες χώρες της Ολλανδίας και του Βελγίου, οι κρατικές εταιρείες σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών πουλήθηκαν. Στην Ολλανδία, η επιχείρηση αγοράστηκε από την DB Cargo πριν από το 2003. Στο Βέλγιο, ο πρώην βραχίονας σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών της βελγικής εθνικής σιδηροδρομικής εταιρείας SNCB ιδιωτικοποιήθηκε και πωλήθηκε το 2015 σε μια γαλλική εταιρεία επενδύσεων, η οποία κατέχει τώρα το 90% του εταιρεία, που μετονομάστηκε σε Lineas. Η βελγική κυβέρνηση και η διοίκηση διατηρούν ένα μικρό μερίδιο. Η Lineas έχει χαρακτηριστεί ως ο «μεγαλύτερος ιδιωτικός φορέας σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών στην Ευρώπη». Έχει επεκτείνει τις δραστηριότητές της τα τελευταία πέντε χρόνια, εστιάζοντας στην κίνηση μεγάλων αποστάσεων από τα λιμάνια της Βόρειας Θάλασσας της Ολλανδίας και του Βελγίου χρησιμοποιώντας ένα στόλο μισθωμένων ηλεκτρικών ατμομηχανών, αλλά έχει δει πολλά χρόνια ζημιών με σημαντικά ποσά χρέους. Στα τέλη του 2023, ο Lineas αναφέρθηκε ότι αναζητούσε νέους επενδυτές.

sidirodromikanea.blogspot.com