Στο ταξίδι του με το τρένο από την Κωνσταντινούπολη στον τόπο της εξορίας του στη Θεσσαλονίκη, ο έκπτωτος σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίτ Β' επισκεπτόταν συχνά το τελευταίο βαγόνι του συρμού για να καπνίσει. Ήταν το τελευταίο βαγόνι, που σήμερα είναι γνωστό ως καπνιστήριο.
Σύμφωνα με τον δημοτικό σύμβουλο από την παράταξη «Ομάδα για τη Θεσσαλονίκη» του δημάρχου Στέλιου Αγγελούδη, Βασίλη Διαμαντάκη, το βαγόνι είχε γίνει δώρο από μια βασίλισσα της Γαλλίας, και σήμερα έχει τεράστια ιστορική αξία. Η φήμη του ήρθε και πάλι στην επικαιρότητα με αφορμή την επιστολή που έστειλε την περασμένη Δευτέρα ο κ. Αγγελούδης στη ΓΑΙΑΟΣΕ και στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ζητώντας να επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη από την Αθήνα όπου βρίσκεται.
Ο ίδιος αναφέρθηκε στο θέμα κατά τη διάρκεια της ειδικής συνεδρίασης λογοδοσίας της δημοτικής αρχής και της συζήτησης που έγινε μετά από ερώτημα του επικεφαλής της παράταξης «Θεσσαλονίκη για όλους» Σπύρου Πέγκα, σχετικά με το κτιριακό συγκρότημα και το οικόπεδο του πρώην βιομηχανικού συγκροτήματος Ντεπώ και την αποκατάσταση βαγονιών τραμ.
Ο κ. Διαμαντάκης επισήμανε ότι το βαγόνι μεταφέρθηκε κάποια στιγμή στην Αθήνα για να εκτεθεί και έμεινε στο αμαξοστάσιο του Ρέντη και πρόσθεσε ότι υπάρχει ένα καθολικό αίτημα από το χώρο τον σιδηροδρομικό, εδώ και χρόνια, να επιστρέψει. «Είχε γίνει επιστολή και επί δημαρχίας Μπουτάρη αλλά η Αθήνα κωφεύει. Ελπίζω τώρα ότι ο δήμαρχος Αγγελούδης με την επιμονή του θα καταφέρει να το φέρει πίσω», τόνισε.
Το ερώτημα του κ. Πέγκα προς τη δημοτική αρχή παρουσίασε στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου ο Δημοτικός Σύμβουλος της παράταξης «Θεσσαλονίκη για όλους», Μιχάλης Τρεμόπουλος, ο οποίος πρότεινε να γίνει Μουσείο Αστικών Μεταφορών στο αμαξοστάσιο του τραμ στο Ντεπώ και ζήτησε να ενημερωθεί για τους σχεδιασμούς της διοίκησης του Δήμου Θεσσαλονίκης σχετικά με το ιστορικό συγκρότημα και την αποκατάσταση-επανακατασκευή των δύο ιστορικών οχημάτων τραμ, που έχουν πλέον απαξιωθεί.
Η ιστορία της Θεσσαλονίκης δεμένη με την ιστορία του τραμ
Όπως επισήμανε ο κ. Τρεμόπουλος «η ιστορία της Θεσσαλονίκης είναι δεμένη με την ιστορία του τραμ. Η πόλη συνδέθηκε. Ήταν σε μια εποχή αναγέννησης, ανάπτυξης, εκσυγχρονισμού της πόλης, στο τέλος του 19ου αιώνα. Το τραμ άρχισε να κατασκευάζεται το 1892 και μέσα σε ένα χρόνο είχαν κατασκευαστεί τα δέκα χιλιόμετρα. Το τραμ συνδέθηκε με μια χαρισματική προσωπικότητα της πόλης τον Χαμντί Μπέη».
Σύμφωνα με τον ίδιο, το αμαξοστάσιο άρχισε να γίνεται παράλληλα, το 1893 όταν κατασκευάστηκε από τον σπουδαίο αρχιτέκτονα Πιέρρο Αρριγκόνι που έχει συνδέσει το όνομά του με μια σειρά από σημαντικά κτίρια της πόλης. Το 1908 τα τραμ ήταν ηλεκτροκίνητα. Στο Ντεπώ, δηλαδή στην αποθήκη των τραμ, κάτω από τη δίρριχτη μεταλλική σκεπή (σχέδιο του Αριγκόνι) στάθμευαν τα τραμ και διανυκτέρευαν. Αργότερα, κατασκευάστηκε ένα σχολείο στο μέρος του παλιού οικοπέδου της εταιρείας τροχιοδρόμων και ηλεκτροφωτισμού.
Το συγκρότημα του αμαξοστασίου των τραμ έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το υπουργείο Πολιτισμού. Σήμερα σώζονται κάποια μηχανουργεία ενώ κάποια άλλα έχουν καταστραφεί. Στο Ντεπώ υπάρχει ένα υπόλειμμα ενός τραμ κάτω από τη μεταλλική σκεπή ενώ ο δήμος χρησιμοποιεί την έκταση για να συγκεντρώνει εκεί μεγάλους όγκους αλατιού αποχιονισμού. Η υπόλοιπη έκταση καταστρέφεται από διάφορους.
Για τα δύο βαγόνια που πρότεινε να αποκατασταθούν, ανέφερε ότι το πρώτο βρισκόταν το 1999 στο Ρετζίκι όπου χρησιμοποιούταν ως εξοχική κατοικία. Στη συνέχεια διασώθηκε και μεταφέρθηκε στο σιδηροδρομικό μουσείο, στον παλαιό σταθμό και αργότερα στο αμαξοστάσιο του Ντεπώ, όπου καταστρέφεται από τον καιρό και από διάφορους ασυνείδητους. Το δεύτερο βαγόνι είχε διασωθεί χάρη στην ευαισθησία του τότε διευθυντή του Αρχιτεκτονικού στο Δήμο Θεσσαλονίκης Απόστολου Παπαγιαννόπουλου, ενώ χρησιμοποιήθηκε για τις ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου και του Τάσου Ψαρρά. Πλέον, βρίσκεται στα χέρια του δήμου και σύμφωνα με τον κ. Τρεμόπουλο απαξιώνεται συνεχώς εκτεθειμένο στην καταστροφή.
Ο δημοτικός σύμβουλος τόνισε ότι υπάρχει ένα θετικό κλίμα για την αποκατάσταση των βαγονιών ενώ επισήμανε, μεταξύ άλλων, ότι σε κοινωνική διαβούλευση που διοργάνωσε η «Μαμαγαία» σε συνεργασία με τον Δήμο Θεσσαλονίκης οι κάτοικοι του Ε' διαμερίσματος εξέφρασαν τη διάθεσή τους να αξιοποιηθεί ο χώρος και να συνδεθεί με την ιστορία της πόλης και για χώρο πολιτισμού και για άλλες δραστηριότητες. Ομάδες φοιτητών έχουν κάνει εργασίες για την αποκατάσταση των σχεδίων, ενώ έχουν γίνει προεργασίες και για την αποκατάσταση των δύο βαγονιών.
Αμπντούλ Χαμίτ Β'
Η λεηλασία έχει προχωρήσει πολύ
Για την κατάσταση που επικρατεί πλέον ο κ. Διαμαντάκης ανέφερε ότι «η λεηλασία έχει προχωρήσει πολύ». Εξέφρασε φόβους ότι η αποκατάσταση μπορεί πλέον να μην είναι εφικτή, ωστόσο τάχθηκε σθεναρά υπέρ της καθώς. όπως είπε, πρόκειται για δύο σημαντικά κειμήλια για την πόλη που πρέπει να περισωθούν. Από την πλευρά του ο Σωκράτης Δημητριάδης, δημοτικός σύμβουλος της παράταξης «Ναι στη Θεσσαλονίκη» του πρώην δημάρχου Κωνσταντίνου Ζέρβα σχολίασε ότι «επί σειρά χρόνων έγινε προσπάθεια αναζήτησης κονδυλίων για την ανακατασκευή των βαγονιών», εκτίμησε ότι «είναι κάτι που λόγω οικονομικής κρίσης δεν μπορούσε να γίνει» και δήλωσε ότι «τώρα σιγά σιγά μπορεί να αρχίσει να υλοποιείται».
Προς το παρόν, ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Κινητικότητας , Πρόδρομος Νικηφορίδης, γνωστοποίησε ότι στο χώρο του πρώην αμαξοστασίου του Ντεπώ θα φιλοξενηθεί τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θεατρικό έργο του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Αξιοτιμε κυριε Δημαρχε
Με το παρόν διεκδικούμε την επιστροφή της ΑΜΑΞΑΣ- ΚΑΠΝΙΣΤΗΡΙΟ του σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Αμπντούλ Αζίζ (1830-1876), στο Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης όπου και ανήκει βάση ιστορικών στοιχείων και προσδοκούμε στην βοήθειά σας
Ακολουθεί μια σύντομη ιστορική αναφορά στην ΄΄πορεία΄΄ της εν λόγω άμαξας που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πόλη της Θεσσαλονίκης.
Η συγκεκριμένη άμαξα-καπνιστήριο αποτελεί μέρος του σουλτανικού συρμού και δόθηκε ως δώρο στον Αμπντούλ Αζίζ από την τελευταία αυτοκράτειρα της Γαλλίας, Ευγενία Ντε Μοντίχο (1826-1920), σύζυγος του Ναπολέοντα Γ΄ από τον οίκο Βοναπάρτη.
Το συγκεκριμενο βαγόνι είναι μοναδικο ειναι ειδικη παραγγελια της Αυτοκρατειρας κατασκευασμένο από ξύλο με Διαστασεις μηκος 8.10 μετρα Μεγιστο πλατος 3,130 μετρα υψος 4,00 μετρα
Είναι με μπρούτζινα διακοσμητικά. Ο εξωτερικός του διάκοσμος φέρει επίχρυσα καλλιτεχνικά αραβουργήματα και η οροφή του είναι σκαλιστή στηριζόμενη σε στριφτές κολώνες.
Το βαγόνι-καπνιστήριο ενσωματώθηκε στον βασικό σουλτανικό συρμό για τα ταξίδια του σουλτάνου. Στον χώρο αυτό αναπαυόταν ο ίδιος ο σουλτάνος συνοδευόμενος από την ακολουθία του κατά την διάρκεια των ταξιδιών του.
Κάτοχος του συρμού αυτού υπήρξε και ο ξακουστός σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ (1876-1909). Μετά την εκθρόνισή του τον Απρίλιο του 1909 και την επικράτηση του κινήματος των Νεότουρκων, μεταφέρθηκε με σφραγισμένο τρένο από τον σιδηροδρομικό σταθμό Σιρκετζή της Κωνσταντινούπολης στην Θεσσαλονίκη, που επιλέχθηκε ως τόπος εξορίας του εκθρονισμένου πλέον σουλτάνου. Το κτίριο της Στρατιωτικής Στάσης, που ‘’υποδέχτηκε’’ τον σουλτάνο, αποτελεί σήμερα το κεντρικό εκθετήριο του Σιδηροδρομικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.
Κατόπιν ακολούθησαν τα γεγονότα των Βαλκανικών πολέμων,και κατά τον Β’ Βαλκανικο πολεμο το 1913 ο Σουλτανικος συρμος ηταν στα χερια του Βουλγαρικου στρατου τον οποιον χρησιμοποιησαν για την διαφυγη τους και μεταξυ Κομοτινης και Αλεξανδρουπολης βομβαρδιστικε από τον Ελληνικο στρατο με επικεφαλης τον Ναυαρχο Στυλιανο ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ , μεγαλο μερος του συρμου καταστραφηκε από τον συρμο διασωθηκε το βαγονι καπνιστηριο και αποστελεται στην Θεσσαλονικη δωρο στον Βασιλια ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ από τον ΝΑΥΑΡΧΟ ΣΤ .ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ ως λαφυρο του πολεμου (δηλαδη ερχεται για δευτερη φορα στην Θεσσαλονικη )
Το βαγονι αυτό το ανακαλυψε ο τεως προεδρος του Συλλογου μας ο Αειμνηστος ΕΥΘΥΜΗΣ ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ εγκατελειμμενο στην περιοχη των Λαχανοκηπων Θεσσαλονικης και το εφερε στο εργοστασιο τουΟ.Σ.Ε
Το βαγόνι αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή, χάρη στη φιλότιμη εργασία του Τεχνικού Προσωπικού του Εργοστασίου Οχημάτων Θεσσαλονίκης. Έκτοτε μεταφέρθηκε στο Μουσείο των Αθηνών, εφόσον δεν υπήρχε τότε το αντίστοιχο Μουσείο στην Θεσσαλονίκη.
(Το συγκεκριμενο οχημα ποτε δεν κυκλοφορισε κατω από την Μακεδονια διοτι δεν υπηρχε σιδηροδρομικη συνδεση μεταξυ Θεσσαλονικης Λαρισας)
Μετα την δημιουργια του Σιδηροδρομικου Μουσειου Θεσσαλονικης το 2001 από τοντοτε υπουργο πολιτισμου ΕΥΑΓΓΕΛΟ ΒΕΝΙΖΕΛΟ η πολη ολοκληρη ζητα την επιστροφη του κατά καιρους με τους ΕΥΘΥΜΗ ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟ. ΣΠΥΡΟ ΒΟΥΓΙΑ ΤΑΚΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΟΥΤΑΡΗ ΑΝΔΡΕΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ Και σημερα με αποφαση της γενικης συνελευση του Σ.Φ.Σ.Θ καιμε αποφασεις των Δ/Σ των συνταξιουχικων σωματειων και χωρις αποτελεσμα
Το τελευταιο διαστημα ο Συλλογος μας κατασκευασε ειδικο εκθεσιακο περιπτερο για την υποδοχη του σχεδιασμενο από μεγαλο αρχιτεκτονικο γραφειο της πολης
( τα ιστορικα στοιχεια είναι από τα βιβλια του Τακη Παπαδημητριου
καθως και από τα ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ τομος 42ος 43ος και από τις επιστολες του Ναυαρχου ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ και από την σχετικη βιβλιογραφια)
ΓΙΑ ΤΟ Δ.Σ. ΤΟΥ Σ.Φ.Σ.Θ. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΚΩΝ/ΝΟΣ ΠΑΤΑΡΑΣ
sidirodromikanea.blogspot.com
