2012-07-03 17:47:03
του Wolfgang Münchau
O Mario Monti αντιμετώπισε κατά πρόσωπο τη Γερμανίδα καγκελάριο και κέρδισε τη μάχη. Θα επιβιώσει μερικές εβδομάδες ή μήνες ακόμη στην πολιτική ζωή.
Ήταν πολύ εξυπνο από μέρους του να απειλήσει με βέτο σε κάτι που ήθελε απεγνωσμένα η Angela Merkel. Τη στρίμωξε. Ήταν ένα παράδειγμα κλασικής ευρωπαϊκής διπλωματίας.
Ήταν όμως ένα θέαμα για τα μάτια. Αν κοιτάξουμε πίσω από τις κουρτίνες, θα δούμε ότιγια την Ιταλία τουλάχιστον τίποτα δεν άλλαξε. Ο μηχανισμός σταθερόττηταςEuropean Stability Mechanism είχε ήδη τη δυνατότητα να αγοράζει ιταλικά ομόλογα στις ανοιχτές αγορές. Το εργαλείο υπήρχε, αλλά δεν χρησιμοποιείτο. Οι αλλαγές που συμφωνήθηκαν είναι ελάχιστες. Η Ιταλία και πάλι πρέπει να υπογράψει μνημόνιο κατανόησης και να υπόκειται στην τρόικα. Η διαδικασία θα είναι λιγότερο επιθετική και περισσότερο διακριτική, αλλά και πάλι θα υπάρχει.
Το πραγματικό πρόβλημα με τις αγορές ομολόγων από τον ESM είχε να κάνει λιγότερο με τους κανόνες και περισσότερο με το συνολικό μέγεθος του μηχανισμού. Έχει δανειστική δυνατότητα 500 δισ. ευρώ κι αυτό δεν έχει αλλάξει. Όσο κι αν το γυρίσουμε από εδώ κι από εκεί, ο ESM απλώς δεν είναι αρκετά μεγάλος. Θα διαθέσει κεφάλαια στις ισπανικές τράπεζες, θα χρειαστεί να επαναχρηματοδοτήσει τα προγράμματα για την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία και σύντομα θα πρέπει να αντιμετωπίσει το ζήτημα της Κύπρου και -ποιος ξέρει; -ίσως και της Σλοβενίας. Ένα πλήρες πρόγραμμα για την Ισπανία δεν έχει αποκλειστεί. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα μπορούσε να χωρέσει κάτω από την ομπρέλα και την Ισπανία και αγορές ιταλικών ομολόγων.
Ένα από τα μαθήματα των χρηματοοικονομικών κρίσεων είναι ότι τα μπαζούκα πρέπει να είναι μεγάλα για να είναι αποτελεσματικά. Αυτό εδώ δεν είναι. Όπως δεν ήταν το απενεργοποιημένο πλεον πρόγραμμα αγοράς χρεογράφων της ΕΚΤ. Δεν αντιμετώπισε την κρίση γιατί η δέσμευση της ΕΚΤ ήταν αυστηρά περιορισμένη. Η ΕΚΤ ξόδεψε πάνω από 200 δισ. ευρώ σε εκείνο το πρόγραμμα και πάλι δεν απέδωσε. Ο προϋπολογισμός του ESM μάλλον θα είναι μικρότερος.
Ο κ. Monti ίσως εξασφάλισε τη σωστή συμφωνία από πολιτική άποψη, αλλά για να λυθεί το πρόβλημα του μεγέθους του ESM θα έπρεπε να είχε επιμείνει στην τραπεζική αδειοδότηση. Με αυτήν ο ESM θα μπορούσε να μοχλεύσει το δανειστικό πλαφόν του σε πιο ρεαλιστικά επίπεδα. Τώρα δεν θα μπορέσει να το κάνει.
Γι’ αυτό και πιστεύω ότι ο πραγματικός νικητής από τη σύνοδο της περασμένης εβδομάδας δεν ήταν ο κ. Monti, αλλά η κ. Merkel τελικά. Κατάφερε να κρατήσει αμετάβλητες τις γερμανικές υποχρεώσεις. Κάποιος θα πρέπει να μου εξηγήσει πώς γίνεται να μην έχουμε αλλαγή στις υποχρεώσεις της Γερμανίας ούτε στις πολιτικές της ΕΚΤ, κι όμως η Ιταλία και η Ισπανία να θεωρούνται ασφαλέστερες απ’ όσο μία εβδομάδα πριν.
Η συμφωνία για την Ισπανία ήταν λίγο καλύτερη – στα χαρτιά. Και αυτή όμως δεν είναι ό,τι δείχνει. Διακρίνω τρία εμπόδια:
1. Η υποχρέωση προσφοράς κεφαλαίων στις τράπεζες θα εξαρτάται από μια πολιτική συμφωνία για κοινή τραπεζική εποπτεία. Εκεί, η κ. Merkel θα μπορέσει να πάρει την εκδίκησή της. Πιστεύω ότι η διαδικασία δεν θα είναι εύκολη. Ένα κοινό σύστημα για τις τράπεζες θα είναι μια πολύ μεγάλη συμφωνία και αμφιβάλλω αν θα μπορούσε αυτό να προκύψει μέχρι τον Οκτώβριο.
2. Οι άμεσες τραπεζικές ανακεφαλαιοποιήσεις ίσως απαιτήσουν αλλαγή στη συμφωνία για τον μηχανισμό ESM. Γνωρίζω ότι είναι αμφιλεγόμενο θέμα. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι μπορούν να το καταφέρουν με ειδική ρύθμιση. Αλλά δεν καταλαβαίνω πώς μπορεί να επιτραπεί στον ESM να διαθέτει κεφάλαια απευθείας στις τράπεζες, όταν η συμφωνία αναφέρει ρητά ότι δανείζει κεφάλαια στα κράτη-μέλη γι’ αυτόν τον σκοπό. Ο επικεφαλής της επιτροπής προϋπολογισμού της Bundestag πιστεύει επίσης ότι θα χρειαστεί αλλαγή στη συνθήκη.
3. Ο νέος μηχανισμός περιορίζεται από τα ίδια όρια στον δανεισμό του ESM όπως και με τις αγορές ομολόγων. Πιστεύω ότι οι ισπανικές τράπεζες θα χρειαστούν εν τέλει πολύ περισσότερα από τα 100 δισ. ευρώ που διατίθενται γι’ αυτό το πρόγραμμα, αν συνυπολογίσουμε τις επιπτώσεις του κραχ στην αγορά ακινήτων και την υποτίμηση. Ο ESM πάσχει από σοβαρή υπερφόρτωση.
Όπως και να έχει, το πιο σημαντικό γεγονός της περασμένης εβδομάδας μάλλον δεν ήταν η συμφωνία της συνόδου, αλλά η δήλωση της κ. Merkel ότι δεν θα υπάρξουν ευρωομόλογα όσο ζει. Εκτιμώ ότι αυτή η δήλωση δείχνει ότι δεν παίρνει στα σοβαρά την πολιτική ενοποίηση. Η τακτική της μου θυμίζει τη «θεωρία της ενθρόνισης» της δεκαετίας του 1980: η Bundesbank έλεγε ότι η νομισματική ένωση θα είναι αποδεκτή μόνο όταν ολοκληρωθεί εντελώς η πολιτική ενοποίηση. Ήταν ένας άλλος τρόπος για να λέει «ποτέ». Πάντα υποπτευόμουν ότι όλες αυτές οι κουβέντες για μακροπρόθεσμες λύσεις ίσως είναι κομπίνα. Τώρα μάλλον είμαι σίγουρος.
Αν η κ. Merkel έχει δίκιο και δεν υπάρξουν ευρωομόλογα όσο ζει, η ευρωζώνη δεν θα επιβιώσει. Χωρίς ομόλογα ευρωζώνης ή αλλαγή στην πολιτική της ΕΚΤ το χρέος της Ιταλίας και της Ισπανίας -και η συμμετοχή στην ευρωζώνη- δεν είναι βιώσιμο. Αυτό ίσχυε την περασμένη εβδομάδα όσο ισχύει και σήμερα.
filologos10.wordpress.com
O Mario Monti αντιμετώπισε κατά πρόσωπο τη Γερμανίδα καγκελάριο και κέρδισε τη μάχη. Θα επιβιώσει μερικές εβδομάδες ή μήνες ακόμη στην πολιτική ζωή.
Ήταν πολύ εξυπνο από μέρους του να απειλήσει με βέτο σε κάτι που ήθελε απεγνωσμένα η Angela Merkel. Τη στρίμωξε. Ήταν ένα παράδειγμα κλασικής ευρωπαϊκής διπλωματίας.
Ήταν όμως ένα θέαμα για τα μάτια. Αν κοιτάξουμε πίσω από τις κουρτίνες, θα δούμε ότιγια την Ιταλία τουλάχιστον τίποτα δεν άλλαξε. Ο μηχανισμός σταθερόττηταςEuropean Stability Mechanism είχε ήδη τη δυνατότητα να αγοράζει ιταλικά ομόλογα στις ανοιχτές αγορές. Το εργαλείο υπήρχε, αλλά δεν χρησιμοποιείτο. Οι αλλαγές που συμφωνήθηκαν είναι ελάχιστες. Η Ιταλία και πάλι πρέπει να υπογράψει μνημόνιο κατανόησης και να υπόκειται στην τρόικα. Η διαδικασία θα είναι λιγότερο επιθετική και περισσότερο διακριτική, αλλά και πάλι θα υπάρχει.
Το πραγματικό πρόβλημα με τις αγορές ομολόγων από τον ESM είχε να κάνει λιγότερο με τους κανόνες και περισσότερο με το συνολικό μέγεθος του μηχανισμού. Έχει δανειστική δυνατότητα 500 δισ. ευρώ κι αυτό δεν έχει αλλάξει. Όσο κι αν το γυρίσουμε από εδώ κι από εκεί, ο ESM απλώς δεν είναι αρκετά μεγάλος. Θα διαθέσει κεφάλαια στις ισπανικές τράπεζες, θα χρειαστεί να επαναχρηματοδοτήσει τα προγράμματα για την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία και σύντομα θα πρέπει να αντιμετωπίσει το ζήτημα της Κύπρου και -ποιος ξέρει; -ίσως και της Σλοβενίας. Ένα πλήρες πρόγραμμα για την Ισπανία δεν έχει αποκλειστεί. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα μπορούσε να χωρέσει κάτω από την ομπρέλα και την Ισπανία και αγορές ιταλικών ομολόγων.
Ένα από τα μαθήματα των χρηματοοικονομικών κρίσεων είναι ότι τα μπαζούκα πρέπει να είναι μεγάλα για να είναι αποτελεσματικά. Αυτό εδώ δεν είναι. Όπως δεν ήταν το απενεργοποιημένο πλεον πρόγραμμα αγοράς χρεογράφων της ΕΚΤ. Δεν αντιμετώπισε την κρίση γιατί η δέσμευση της ΕΚΤ ήταν αυστηρά περιορισμένη. Η ΕΚΤ ξόδεψε πάνω από 200 δισ. ευρώ σε εκείνο το πρόγραμμα και πάλι δεν απέδωσε. Ο προϋπολογισμός του ESM μάλλον θα είναι μικρότερος.
Ο κ. Monti ίσως εξασφάλισε τη σωστή συμφωνία από πολιτική άποψη, αλλά για να λυθεί το πρόβλημα του μεγέθους του ESM θα έπρεπε να είχε επιμείνει στην τραπεζική αδειοδότηση. Με αυτήν ο ESM θα μπορούσε να μοχλεύσει το δανειστικό πλαφόν του σε πιο ρεαλιστικά επίπεδα. Τώρα δεν θα μπορέσει να το κάνει.
Γι’ αυτό και πιστεύω ότι ο πραγματικός νικητής από τη σύνοδο της περασμένης εβδομάδας δεν ήταν ο κ. Monti, αλλά η κ. Merkel τελικά. Κατάφερε να κρατήσει αμετάβλητες τις γερμανικές υποχρεώσεις. Κάποιος θα πρέπει να μου εξηγήσει πώς γίνεται να μην έχουμε αλλαγή στις υποχρεώσεις της Γερμανίας ούτε στις πολιτικές της ΕΚΤ, κι όμως η Ιταλία και η Ισπανία να θεωρούνται ασφαλέστερες απ’ όσο μία εβδομάδα πριν.
Η συμφωνία για την Ισπανία ήταν λίγο καλύτερη – στα χαρτιά. Και αυτή όμως δεν είναι ό,τι δείχνει. Διακρίνω τρία εμπόδια:
1. Η υποχρέωση προσφοράς κεφαλαίων στις τράπεζες θα εξαρτάται από μια πολιτική συμφωνία για κοινή τραπεζική εποπτεία. Εκεί, η κ. Merkel θα μπορέσει να πάρει την εκδίκησή της. Πιστεύω ότι η διαδικασία δεν θα είναι εύκολη. Ένα κοινό σύστημα για τις τράπεζες θα είναι μια πολύ μεγάλη συμφωνία και αμφιβάλλω αν θα μπορούσε αυτό να προκύψει μέχρι τον Οκτώβριο.
2. Οι άμεσες τραπεζικές ανακεφαλαιοποιήσεις ίσως απαιτήσουν αλλαγή στη συμφωνία για τον μηχανισμό ESM. Γνωρίζω ότι είναι αμφιλεγόμενο θέμα. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι μπορούν να το καταφέρουν με ειδική ρύθμιση. Αλλά δεν καταλαβαίνω πώς μπορεί να επιτραπεί στον ESM να διαθέτει κεφάλαια απευθείας στις τράπεζες, όταν η συμφωνία αναφέρει ρητά ότι δανείζει κεφάλαια στα κράτη-μέλη γι’ αυτόν τον σκοπό. Ο επικεφαλής της επιτροπής προϋπολογισμού της Bundestag πιστεύει επίσης ότι θα χρειαστεί αλλαγή στη συνθήκη.
3. Ο νέος μηχανισμός περιορίζεται από τα ίδια όρια στον δανεισμό του ESM όπως και με τις αγορές ομολόγων. Πιστεύω ότι οι ισπανικές τράπεζες θα χρειαστούν εν τέλει πολύ περισσότερα από τα 100 δισ. ευρώ που διατίθενται γι’ αυτό το πρόγραμμα, αν συνυπολογίσουμε τις επιπτώσεις του κραχ στην αγορά ακινήτων και την υποτίμηση. Ο ESM πάσχει από σοβαρή υπερφόρτωση.
Όπως και να έχει, το πιο σημαντικό γεγονός της περασμένης εβδομάδας μάλλον δεν ήταν η συμφωνία της συνόδου, αλλά η δήλωση της κ. Merkel ότι δεν θα υπάρξουν ευρωομόλογα όσο ζει. Εκτιμώ ότι αυτή η δήλωση δείχνει ότι δεν παίρνει στα σοβαρά την πολιτική ενοποίηση. Η τακτική της μου θυμίζει τη «θεωρία της ενθρόνισης» της δεκαετίας του 1980: η Bundesbank έλεγε ότι η νομισματική ένωση θα είναι αποδεκτή μόνο όταν ολοκληρωθεί εντελώς η πολιτική ενοποίηση. Ήταν ένας άλλος τρόπος για να λέει «ποτέ». Πάντα υποπτευόμουν ότι όλες αυτές οι κουβέντες για μακροπρόθεσμες λύσεις ίσως είναι κομπίνα. Τώρα μάλλον είμαι σίγουρος.
Αν η κ. Merkel έχει δίκιο και δεν υπάρξουν ευρωομόλογα όσο ζει, η ευρωζώνη δεν θα επιβιώσει. Χωρίς ομόλογα ευρωζώνης ή αλλαγή στην πολιτική της ΕΚΤ το χρέος της Ιταλίας και της Ισπανίας -και η συμμετοχή στην ευρωζώνη- δεν είναι βιώσιμο. Αυτό ίσχυε την περασμένη εβδομάδα όσο ισχύει και σήμερα.
filologos10.wordpress.com
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Το κυρίαρχο στοιχείο!
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Παραιτήθηκε ο γενικός διευθυντής της Barclays
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
