Τους τελευταίους μήνες κυκλοφορούν αρκετές αισιόδοξες απόψεις γύρω από την προοπτική της Ευρώπης. Περιέργως, καμιά από αυτές τις «εκτιμήσεις» δεν υποστηρίζει ότι η γερμανική συνταγή της αυστηρής λιτότητας έχει ελπίδες επιτυχίας.
Αντίθετα, ο λόγος της όποιας αισιοδοξίας είναι ότι η αποτυχία, μια διάλυση δηλαδή του ευρώ, θα ήταν καταστροφική για όλους, ακόμη και για τους Γερμανούς.
Αυτός ο φόβος είναι που αποτελεί το κίνητρο για να κάνουν ότι μπορούν οι ηγέτες, προκειμένου να διατηρηθεί το ενιαίο νόμισμα.
Μακάρι αυτός ο ισχυρισμός να είναι σωστός. Κάθε φορά όμως που διαβάζω ένα άρθρο που κινείται σε αυτές τις γραμμές, δεν μπορώ παρά να θυμάμαι τον Norman Angell.
Πρόκειται για κάποιον που το 1910 είχε γράψει ένα βιβλίο με τίτλο «Η Μεγάλη Ψευδαίσθηση», μέσα από το οποίο ισχυρίζονταν πως ο πόλεμος ήταν πλέον περιττός. Όπως ανέφερε, το εμπόριο και η βιομηχανία, και όχι η εκμετάλλευση του ανθρώπου, θα αποτελούσαν στο μέλλον το κλειδί του εθνικού πλούτου, σε βαθμό που να μην υπάρχει κανένα κέρδος για κανέναν από τις πολεμικές συγκρούσεις και κατακτήσεις.
Πέραν αυτού, ο συγγραφέας πίστευε πως η ανθρωπότητα ήταν πλέον έτοιμη να αποδεχτεί αυτή τη νέα πραγματικότητα, με τα πάθη του πατριωτισμού να υποχωρούν παντού.
Δεν κατέληγε στο ότι δεν θα ξαναδούμε πολέμους, αλλά το άφηνε να εννοηθεί. Και βέβαια όλοι πια γνωρίζουμε το τι ακολούθησε….
Το νόημα των παραπάνω είναι ότι το ενδεχόμενο καταστροφής, όσο εμφανές κι αν είναι, δεν αποτελεί εγγύηση ότι τα κράτη θα κάνουν αυτό που χρειάζεται ώστε να αποφευχθεί αυτή η καταστροφή. Κι αυτό γίνεται πιο εμφανές, όταν η περηφάνια και οι διακρίσεις κάνουν τους ηγέτες να μην μπορούν να δουν το προφανές.
Έτσι, επανερχόμαστε στην σημερινή Ευρώπη και στα οικονομικά της χάλια.
Ακόμη και για όλους εμάς που παρακολουθούμε από κοντά την εξέλιξη της κρίσης, αποτελεί σοκ το ότι ήδη πέρασαν δυο ολόκληρα χρόνια από τότε που οι Ευρωπαίοι ηγέτες ακολουθούν την πολιτική της δημοσιονομικής λιτότητας και της εσωτερικής υποτίμησης, με την ελπίδα πως έτσι θα λυθεί το χρεωστικό πρόβλημα των χωρών της ευρωζώνης.
Όλο αυτό το διάστημα, η εν λόγω πολιτική δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα. Το μόνο απτό αποτέλεσμα είναι το ότι κάποιες μικρές χώρες της Βαλτικής πέτυχαν μια μερική ανάκαμψη από το κραχ που είχαν υποστεί, αλλά συνεχίζουν να είναι φτωχές, ακόμη και πιο φτωχές από την εποχή πριν από την κρίση!
Εν τω μεταξύ η κρίση του ευρώ εξαπλώθηκε από την Ελλάδα προς τις μεγαλύτερες οικονομίες όπως είναι η Ισπανία και η Ιταλία, με ολόκληρη την Ευρώπη να βυθίζεται και πάλι στην ύφεση. Και όμως, η πολιτική συνταγή της λιτότητας που ξεκινάει από το Βερολίνο και την Φρανκφούρτη, δεν έχει αλλάξει καθόλου.
Ναι, αλλά η τελευταία σύνοδος κορυφής δεν παρουσίασε κάποια θετικά βήματα;
Ναι, όντως. Η Γερμανία υποχώρησε κάπως, συμφωνώντας στην χαλάρωση των όρων δανεισμού της Ιταλίας και της Ισπανίας, μέσω ενός σχέδιου διάσωσης των ιδιωτικών τραπεζών, που μπορεί να βοηθήσει πραγματικά. Αυτές όμως οι παραχωρήσεις είναι μικρές, σε σχέση με το πραγματικό μέγεθος του όλου προβλήματος.
Τι χρειάζεται προκειμένου να σωθεί το κοινό νόμισμα; Η απάντηση είναι η αγορά κρατικών ομολόγων από πλευράς της ΕΚΤ και η δεδηλωμένη αποδοχή από αυτήν, ενός κάπως μεγαλύτερου πληθωρισμού. Ακόμη όμως και έτσι, η Ευρώπη θα αντιμετώπιζε πολλά χρόνια ανεργίας. Θα υπήρχε όμως ένας ορατός δρόμος προς την ανάκαμψη.
Μια τέτοια αλλαγή πολιτικής είναι δύσκολο να συμβεί.
Μέρος του προβλήματος είναι και το γεγονός ότι εδώ και δυο χρόνια, οι Γερμανοί πολιτικοί λένε ψέματα στους ψηφοφόρους τους. Ότι δηλαδή, η κρίση οφείλεται στις ανεύθυνες πολιτικές των κυβερνήσεων της Νότιας Ευρώπης.
Στην Ισπανία όμως, που σήμερα είναι το επίκεντρο της κρίσης, η κυβέρνηση είχε πετύχει χαμηλό χρέος και πρωτογενές πλεόνασμα, πριν από την κρίση. Το ότι επλήγη τελικά από την κρίση οφείλεται στην φούσκα ακινήτων, την οποία «φούσκωσαν» σε ολόκληρη την Ευρώπη οι τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων και των γερμανικών. Τώρα όμως, αυτά τα ψέματα στέκονται εμπόδιο στην εξεύρεση λύσης.
Βέβαια, οι παραπληροφορημένοι ψηφοφόροι δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα. Ακόμη και οι «ειδικοί» της Ευρώπης, αρνούνται να δουν την πραγματικότητα.
Για παράδειγμα, μια πρόσφατη έκθεση της Τράπεζας Διεθνών Αποζημιώσεων αναφέρει πράγματα που σε κάνουν να πιστεύεις ότι ζούμε σε ένα εναλλακτικό σύμπαν, στο οποίο δεν ισχύουν οι νόμοι της αριθμητικής, ούτε η ιστορία. Ένα σύμπαν, στο οποίο η λιτότητα θα πετύχαινε, αρκεί όλοι να είχαμε πίστη και να μπορούσαμε να κόβαμε δαπάνες χωρίς να προκληθεί ύφεση…
Μπορεί η Ευρώπη να σωθεί; Το διακύβευμα είναι μεγάλο, και σε γενικές γραμμές, οι ηγέτες δεν είναι ούτε κακοί, ούτε ηλίθιοι. Το ίδιο όμως θα μπορούσαμε να πούμε και για τους ηγέτες του 1914. Ας ελπίσουμε πως αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι διαφορετικά.
nytimes.com
S.A.
