2012-07-22 13:55:09
>Τι είπε με τον Μακάριο το 1974 και τι ζήτησε για να εμπλακούν οι ΗΠΑ στο Κυπριακό
Όταν ο Κίσιγκερ ζήτησε τη γνώμη του Μακαρίου για μια λογική συμφωνία, ο Αρχιεπίσκοπος απάντησε ότι η βάση θα μπορούσε να είναι διζωνική, με μια τουρκική περιοχή μικρότε- ρη του 25% και με μια κεντρική κυβέρ- νηση στην οποία οι Τούρκοι δεν θα συμμετείχαν σε μια βάση του 50-50
Στα δύσκολα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή, αρκούντως σημαντικές κρίνονται οι συναντήσεις που είχε ο τότε ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Χένρι Κίσιγκερ, με τον Μακάριο και τον Ντενκτάς. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, συνοδευόμενος από τον Σίσκο και τον Ίγκλετον, συναντήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου με τον Μακάριο, στη Νέα Υόρκη. Τον συνόδευαν ο υπουργός Εξωτερικών Γιαννάκης Χριστοφίδης, ο μόνιμος αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη Ζήνων Ρωσσίδης και ο πρέσβης στην Ουάσιγκτον, Νίκος Δημητρίου(Departmentof State, Τηλεγραφήματα στις πρεσβείες της Αθήνας, της Άγκυρας, της Λευκωσίας και της μόνιμης αντιπροσωπείας στον ΟΗΕ, 29 Σεπτεμβρίου 1974)
. Ο Μακάριος εξέφρασε εκτίμηση για τις προτάσεις που έκανε ο Κίσιγκερ στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και υπέδειξε ότι συνέχιζε να πιστεύει ότι ο υπουργός είχε να παίξει βασικό ρόλο στην επίτευξη συμφωνίας για την Κύπρο. Ο Κίσιγκερ είπε ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να παίξουν ρόλο, αλλά δεν μπορούσε να αναμειχθεί με χρήσιμο τρόπο, εάν παρενοχλούνταν συνέχεια από το Κογκρέσο και την Ελληνοαμερικανική Κοινότητα. Παρατήρησε ότι το εμπάργκο όπλων στην Τουρκία ίσως να ήταν χρήσιμο σαν απειλή, αλλά όχι ως μια πραγματική κατάσταση.
Όταν ο Κίσιγκερ ζήτησε τη γνώμη του Μακαρίου για μια λογική συμφωνία, ο Αρχιεπίσκοπος απάντησε ότι η βάση θα μπορούσε να είναι διζωνική, με μια τουρκική περιοχή μικρότερη του 25% και με μια κεντρική κυβέρνηση στην οποία οι Τούρκοι δεν θα συμμετείχαν σε μια βάση του 50-50. Είπε ότι οι εξουσίες της κεντρικής κυβέρνησης δεν είχαν μεγάλη σημασία. Ο υπουργός απάντησε ότι δεν είχε ακριβή αντίληψη για την ποσοστιαία βάση μιας τελικής συμφωνίας, αν και διαισθανόταν ότι δεν ήταν ρεαλιστικό να αναμένεται μια τουρκική ζώνη μικρότερη του 25%. Υπέδειξε ότι μια πιο πρακτική προσέγγιση θα ήταν να εξεταστεί η επιστροφή του εδάφους στη βάση των περιφερειών: Για παράδειγμα, κάτι στην Αμμόχωστο, στη Μόρφου και στην περιοχή νοτίως της οδού Λευκωσίας-Αμμοχώστου.
Ως προς τα επόμενα βήματα, ο Κίσιγκερ είπε ότι εφόσον αρθεί το εμπάργκο όπλων και πραγματοποιηθούν οι εκλογές για την τουρκική Γερουσία, θα προετοιμαζόταν να κάνει μια μεγάλη προσπάθεια για να επιτύχει μια τουρκική εδαφική πρόταση ως βάση για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων. Δεν είπε συγκεκριμένα τι μορφή θα έπαιρνε αυτή η προσπάθεια. Προειδοποίησε ότι η διαπραγματευτική διαδικασία θα ήταν βραδεία και θα είχε τις δύσκολες στιγμές της, ιδιαίτερα προς το τέλος. Συμβούλεψε να επιδειχθεί μετριοπάθεια κατά τη συζήτηση στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, παρατηρώντας ότι εάν δεν σημειωνόταν πρόοδος σε δύο ή τρεις μήνες, το θέμα θα ετίθετο ξανά στη Γενική Συνέλευση.
Ο Μακάριος εξέφρασε ανησυχία για την αδυναμία της τουρκικής κυβέρνησης και την ανικανότητά της να κινηθεί στο ζήτημα της Κύπρου. Ο υπουργός αναγνώρισε ότι αυτό ήταν ένα πρόβλημα αλλά επανέλαβε ότι θα έκανε μια μεγάλη προσωπική προσπάθεια. Οι Τούρκοι, ανέφερε, είχαν πει ότι εάν γινόταν άρση του εμπάργκο, η αμερικανο-τουρκική σχέση θα εξαρτιόταν από την κίνηση στο Κυπριακό. Αυτό θα δημιουργούσε μέγιστη πίεση στους Τούρκους και εάν μπορούσε να υπάρξει μια περίοδος απαλλαγμένη από τις ενοχλήσεις του Κογκρέσου, θα υπήρχε μια ευκαιρία για πρόοδο. Μετά τη συνάντηση ο Μακάριος έκανε κάποιες επισημάνσεις στους δημοσιογράφους σχετικά με το γεγονός ότι είχε συζητήσει διάφορες πλευρές του Κυπριακού με τον υπουργό και ότι είχαν κάνει εκτιμήσεις για τις περαιτέρω εξελίξεις και επιπτώσεις εάν δεν βρισκόταν λύση. Ο Μακάριος πρόσθεσε ότι πίστευε πως ο υπουργός μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη μιας ειρηνικής και δίκαιης συμφωνίας. Ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών Γιαννάκης Χριστοφίδης είπε αργότερα στους Αμερικανούς ότι «ο Μακάριος αισθάνθηκε ανακουφισμένος όταν μπόρεσε να μπει στο ασανσέρ και να απομακρυνθεί από τους δημοσιογράφους που έκαναν ερωτήσεις σχετικές με τις απόψεις του για το εμπάργκο όπλων στην Τουρκία» (DepartmentofState, Τηλεγραφήματα στις πρεσβείες της Αθήνας, της Αγκυρας, της Λευκωσίας και της μόνιμης αντιπροσωπείας στον ΟΗΕ, 29 Σεπτεμβρίου 1974)
Ο πρέσβης Ανδρος Νικολαΐδης θυμάται ότι μετά την εισβολή, ο Μακάριος είχε ετοιμάσει έγγραφο με προτάσεις, το οποίο παρέδωσε στον Κίσιγκερ. Σημειώνει σχετικά: «Όταν ο Αρχιεπίσκοπος είχε έρθει στις ΗΠΑ, τον Ιούλιο του 1974, για να προσφωνήσει το Συμβούλιο Ασφαλείας, προσπάθησε να συναντηθεί με τον πρόεδρο και τον Κίσιγκερ. Συναντήθηκε μόνο με τον Κίσιγκερ. Ο Αρχιεπίσκοπος βρισκόταν στην πρεσβευτική κατοικία πριν τη συνάντηση. Ήρθε και τον είδε ο Βρετανός πρέσβης, ο οποίος ήταν προηγουμένως Ύπατος Αρμοστής στη Λευκωσία, ο Πίτερ Ράμσμποθαμ.
Ο Βρετανός είχε κατ΄ ιδίαν συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο. Δεν ξέρω τι ελέχθηκε μεταξύ τους. Θυμάμαι ότι στη συζήτηση που είχαμε, πριν μεταβεί στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, έδειχνε πόσο απογοητευμένος ήταν για την κατάσταση στην Κύπρο και τη συμπεριφορά γενικά πολλών προσωπικοτήτων στο νησί. Είχε πει πως εάν οι πραξικοπηματίες παρέμεναν ακόμη λίγες μέρες, αμφέβαλλε κατά πόσο κι αυτή η αδελφή του Μαρία δεν θα τον πρόδιδε. Ο Μακάριος είχε παρουσιάσει στον Κίσιγκερ ένα έγγραφο με πέντε ή έξι σημεία για τη λύση του Κυπριακού κάτω από το βάρος των συνθηκών που δημιουργήθηκαν από την εισβολή. Ήταν ακόμη η πρώτη φάση της εισβολής». (Συνέντευξη του πρέσβη Ανδρου Νικολαΐδη- Τα μυστικά αρχεία του Κίσιγκερ. Η απόφαση για τη διχοτόμηση. Μ. Ιγνατίου-Κ. Βενιζέλος).
«Θεωρούμαι μεροληπτικός υπέρ της Τουρκίας»
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗο Κίσιγκερ είχε και με τον Ραούφ Ντενκτάς ένα χρόνο αργότερα, στις 20 Νοεμβρίου 1975, ο οποίος στο υπόμνημα συνομιλίας που καταγράφηκε από τον πρακτικογράφο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, παρουσιάζεται ως αντιπρόεδρος της Κύπρου. Παρόντες στη συνάντηση από αμερικανικής πλευράς ο βοηθός υπουργός Χάρτμαν και ο Ίγκλετον, που έπαιξε ρόλο πρακτικογράφου. Ο διάλογος της συνάντησης είναι αρκούντως αποκαλυπτικός για την προσέγγιση θέσεων, απόψεων και στόχων μεταξύ της αμερικανικής και της τουρκικής πλευράς(Departmentof State, Secret/ΝΟDΙS, Μemorandum ofConversation, 20 Νοεμβρίου 1975) Κίσιγκερ: Πού μάθατε τόσο καλά Αγγλικά;
Ντενκτάς: Σπούδασα νομικά στην Αγγλία. Σ’ αυτή τη φάση, προσπαθώ να εξουδετερώσω ό,τι έχει δημιουργήσει ο Μακάριος. Δώδεκα χρόνια πριν, όταν το Συμβούλιο Ασφαλείας ψήφισε την απόφαση, δεν ήμαστε τοποθετημένοι σε ισότιμη θέση με τους Έλληνες. Σημειώσαμε τη διαφορά μεταξύ της κυπριακής κυβέρνησης και των Τουρκοκυπρίων. Θέλαμε να έχουμε λόγο γι’ αυτό, αλλά υπήρχε επείγουσα ανάγκη να αποσταλεί μια δύναμη του ΟΗΕ για να σταματήσουν οι συγκρούσεις. Οι φίλοι μας μας είπαν να μη δίνουμε σημασία στις λέξεις. Εκείνη η απόφαση ψηφίστηκε και ο Μακάριος έγινε η αποκλειστική κυβέρνηση της Κύπρου. Θέλαμε να ακουστούμε και να πούμε τις απόψεις μας. Στα ταξίδια μας ανακάλυψα ότι ακόμη και αδελφοί μας όπως οι Πακιστανοί δεν γνώριζαν τα προβλήματά μας. Γι’ αυτό και αυτό τοΝ χρόνο ζητάμε πλήρη ισότητα.
Κίσιγκερ: Τι εννοείτε με την πλήρη ισότητα;
Ντενκτάς: Εννοώ ότι όταν το πρόβλημα συζητιέται στη Γενική Συνέλευση, πρέπει να ακουστούμε. Πρέπει να ακούσουν και τις δύο πλευρές ώστε να υπάρξει δικαιοσύνη. Αυτή τη φορά, όταν διαπιστώσαμε ότι ο Μακάριος κινείτο προς τη Γενική Συνέλευση, η άποψή μου ήταν ότι δεν πρέπει να του επιτραπεί να συνεχίσει να κάνει αυτά τα πράγματα χωρίς επιπτώσεις. Είπα στον Κληρίδη πρόσφατα πως πριν δώδεκα χρόνια ήμουν στη θέση του και αυτός στη δική μου και πάντα με έβρισκε να τον περιμένω.
Αλλά τώρα τα πράγματα άλλαξαν. Του είπα να διαβιβάσει στον Μακάριο ότι εάν εγκαταλείψει το τραπέζι, δεν θα μας βρει να τον περιμένουμε. Είχαμε μια κοινότητα χωρίς κράτος επί δώδεκα χρόνια και αυτή είναι μια θέση που δεν αποδεχόμαστε πλέον. Όταν ο Μακάριος κατέφυγε στη Γενική Συνέλευση, θελήσαμε να του δείξουμε ότι δεν θα ήταν μόνο αυτός που θα το έκανε. Αυτός είναι ο λόγος που ήρθα στη Νέα Υόρκη. Διάφορες ομάδες ήταν αρκετά ευγενικές για να με συναντήσουν. Εξεπλάγησαν ακούγοντας καινούργια γεγονότα για την Κύπρο. Βάσει των διαδικασιών δεν μπορώ να απευθυνθώ στη Γενική Συνέλευση. Αυτό το γεγονός θα επιτρέψει στον Μακάριο να πάει στους ανθρώπους του και να πει ότι με σταμάτησε. Κίσιγκερ: Πέρασε το ψήφισμα; Τι θα κάνουν οι Τούρκοι;
Ντενκτάς: Η Τουρκία βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Δεν ξέρω τι θα κάνει για το ψήφισμα. Κίσιγκερ: Θεωρούμαι μεροληπτικός υπέρ της Τουρκίας, αλλά μου αρέσει να πιστεύω ότι είμαι μεροληπτικός υπέρ των Ηνωμένων Πολιτειών. Πιστεύω ότι η ιστορία (της Κύπρου) δεν άρχισε από την ανατροπή του Μακάριου. Υπάρχουν προηγούμενα γεγονότα που πρέπει να ληφθούν υπόψη, και έχεις νόμιμα και αιτιολογημένα παράπονα. Αποδεικνύοντας ότι είχα αντιληφθεί την τουρκική θέση ενωρίς, ήλπιζα ότι θα προχωρούσαμε σε γρήγορο διακανονισμό. Αλλά υπάρχουν δύο γεγονότα που απέτρεψαν κάτι τέτοιο: Το ένα ήταν η αποχώρηση του Ετζεβίτ από την κυβέρνηση και το δεύτερο ήταν η ενέργεια του Κογκρέσου (να τιμωρήσει την Τουρκία). Είμαστε τώρα σε αδιέξοδο. Ο εφιάλτης μου είναι ότι αν δεν συμβεί κάτι, το Κογκρέσο θα ψηφίσει περιοριστικά μέτρα εναντίον της Τουρκίας. Οι σχέσεις μας με την Τουρκία θα υποστούν μη αναστρέψιμη βλάβη. Πιστεύω ότι κάτι τέτοιο τελικά θα ζημιώσει τη δική σας θέση. Αυτό που μπορεί να επιτευχθεί, πηγαίνει πολύ μακρύτερα από οτιδήποτε θα μπορούσες να είχες σκεφθεί πριν από δύο χρόνια. Μπορείς να επιτύχεις ένα διζωνικό σύστημα και μία κεντρική κυβέρνηση με περιορισμένες εξουσίες. Εάν θα έχεις συμμετοχή 50%, όπως ζητάς (σ.σ. εννοεί την ισότητα -equality), δεν είναι σαφές. Αλλά εάν υπάρχει μία αδύναμη κεντρική κυβέρνηση, δεν είναι ίσως τόσο σημαντικό. Το ερώτημα είναι εάν η τουρκική πλευρά θα δώσει προτάσεις στο εδαφικό. Δεν πιστεύω ότι μία συζήτηση για τα ποσοστά θα είναι χρήσιμη. Εχει φτάσει η στιγμή για να επιτευχθεί μια διευθέτηση. Θα βρεθούμε στη θέση να έχουμε άρει το εμπάργκο στη βάση μιας υποτιθέμενης προόδου στο Κυπριακό. Οι αντίπαλοί μας θα χρησιμοποιήσουν την έλλειψη προόδου για να υποστηρίξουν τη θέση των Ελλήνων. Θέλουμε να τους προλάβουμε επιτυγχάνοντας την επανάληψη των διαπραγματεύσεων. Γνωρίζω ότι όταν κάποιος δείχνει προθυμία, ο Μακάριος είναι ιδιαίτερα δύσκολος.
(Τα μυστικά αρχεία του Κίσιγκερ. Η απόφαση για τη διχοτόμηση. Μ. Ιγνατίου-Κ. Βενιζέλος).
Λίγο από Αμμόχωστο και νοτίως από τη Μόρφου
ΣΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΚίσιγκερ-Ντενκτάς, στις 20 Νοεμβρίου 1975, ειπώθηκαν κι άλλα ενδιαφέροντα, ιδιαίτερα σε σχέση με τις επόμενες κινήσεις στο Κυπριακό.
Ντενκτάς: Ο Μακάριος αμέσως απέρριψε τη μεταβατική κυβέρνηση. Όταν διαπραγματευόμουν με τον Κληρίδη, μου ζήτησε το μισό του εδάφους που τώρα ελέγχουμε. Τον ρώτησα εάν αυτό θα είναι ο τελικός στόχος όσον αφορά τον Μακάριο, αλλά δεν μπορούσε να μου απαντήσει.
Κίσιγκερ: Μήπως θα είναι ευκολότερο σε έξι μήνες από τώρα;
Ντενκτάς: Εάν μπορούσαμε να δείξουμε ότι δεν αντιπροσωπεύει αυτός μόνο την Κύπρο στα διεθνή φόρα, οι ίδιοι οι δικοί του άνθρωποι θα του υποδείκνυαν ότι απαιτείται ένας άλλος δρόμος, μία άλλη προσέγγιση για την επίτευξη λύσης. Η εμπειρία σου στην επίλυση διεθνών προβλημάτων είναι πολύ μεγαλύτερη. Γνωρίζεις ότι κάποιος πρέπει να περιμένει μέχρι να έρθει η δική του σειρά. Εάν βιάζεσαι, η άλλη πλευρά θα το εκμεταλλευθεί. Η κατάλληλη στιγμή δεν είναι αναγκαία αυτή που λέει το Κογκρέσο. Είδα τον Βάλντχαϊμ και του είπα να μη δείξει στον Μακάριο ότι πιέζει. Τον συμβούλευσα να αφήσει τον Μακάριο μόνο του να κάνει τις διευθετήσεις, και θα δει ότι ο Μακάριος θα επιστρέψει κτυπώντας του την πόρτα με ανανεωμένο ενδιαφέρον για διαπραγματεύσεις.
Ο Μακάριος κατέστρεψε τον Κληρίδη. Όλη η κυπριακή ομάδα στα Ηνωμένα Έθνη είναι αντικληριδικοί.
Κίσιγκερ: Και πού θες να καταλήξεις. Χωρίς διαπραγματεύσεις το ελληνικό κομμάτι θα προσαρτηθεί στην Ελλάδα.
Ντενκτάς: Οι Τούρκοι λένε ότι δεν θέλουν κοινά σύνορα (με την Ελλάδα στην Κύπρο) και δεν πιστεύω ότι οι Έλληνες θα επιθυμούσαν κάτι τέτοιο. Κίσιγκερ: Μπορεί να μην έχουν άλλη επιλογή. Ντενκτάς: Η ιδέα ενός ανεξάρτητου κράτους είναι η μόνη που μπορούμε να υποστηρίξουμε. Υπάρχουν και άλλες ιδέες. Μία από αυτές είναι να καταστήσουμε το νησί κομμάτι της Ελλάδας και της Τουρκίας, αλλά να μείνει εκτός ΝΑΤΟ. Οι Σοβιετικοί θα επιμείνουν σ’ αυτό.
Θα είναι ένα είδος συγκυριαρχίας (condominium). Δεν ξέρω ποιες θα ήταν οι προοπτικές (για την εφαρμογή αυτής της ιδέας).
Κίσιγκερ: Η άποψή μου είναι ότι αν δεν επαναληφθούν σύντομα οι διαπραγματεύσεις, το Κογκρέσο θα επιβάλει μιά νέα αντιπαράθεση μεταξύ των Ην. Πολιτειών και της Τουρκίας. Αυτή δεν είναι ρεαλιστική πολιτική για την Τουρκία. Στην πραγματικότητα δεν μπορούν να στραφούν προς τη Σοβιετική Ενωση (ΕΣΣΔ). Οι Ελληνες μπορεί τότε να προκαλούν συνεχείς κρίσεις στο Αιγαίο, αφήνοντας την Τουρκία σε άμυνα. Αυτός είναι ο φόβος μου. Εάν δεν υπάρξει διευθέτηση στους προσεχείς μήνες, η λογική των γεγονότων μπορεί να μας οδηγήσει στο πλευρό της Ελλάδας.
Ντενκτάς: Σας διαβεβαιώνω ότι αν σήμερα δώσω στον Μακάριο αυτό που θέλει, αυτός θα ζητήσει ακόμα περισσότερα.
Κίσιγκερ: Θα συμφωνήσει στο 28%. Ντενκτάς: Δηλαδή απαιτεί το 2%, αυτού που είχαμε στην αρχή, όταν οι Τούρκοι ήλεγχαν το 30% του νησιού. Δεν μπορεί να το δεχθεί.
Κίσιγκερ: Πιστεύω ότι εάν συμφωνήσεις στο εδαφικό, μπορεί κανείς να το αποκαλέσει 28%, μπορεί και να το αποκαλέσει 30%. Μια συμφωνία θα μπορούσε να δώσει στους Έλληνες κάτι από την ελληνική Αμμόχωστο και την περιοχή κάτω από τον δρόμο και κάτι στην περιοχή της Μόρφου. Δεν ξέρω ακριβώς πόσο θα ήταν το ποσοστό.
http://www.philenews.com/digital/
Όταν ο Κίσιγκερ ζήτησε τη γνώμη του Μακαρίου για μια λογική συμφωνία, ο Αρχιεπίσκοπος απάντησε ότι η βάση θα μπορούσε να είναι διζωνική, με μια τουρκική περιοχή μικρότε- ρη του 25% και με μια κεντρική κυβέρ- νηση στην οποία οι Τούρκοι δεν θα συμμετείχαν σε μια βάση του 50-50
Στα δύσκολα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή, αρκούντως σημαντικές κρίνονται οι συναντήσεις που είχε ο τότε ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Χένρι Κίσιγκερ, με τον Μακάριο και τον Ντενκτάς. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, συνοδευόμενος από τον Σίσκο και τον Ίγκλετον, συναντήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου με τον Μακάριο, στη Νέα Υόρκη. Τον συνόδευαν ο υπουργός Εξωτερικών Γιαννάκης Χριστοφίδης, ο μόνιμος αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη Ζήνων Ρωσσίδης και ο πρέσβης στην Ουάσιγκτον, Νίκος Δημητρίου(Departmentof State, Τηλεγραφήματα στις πρεσβείες της Αθήνας, της Άγκυρας, της Λευκωσίας και της μόνιμης αντιπροσωπείας στον ΟΗΕ, 29 Σεπτεμβρίου 1974)
Όταν ο Κίσιγκερ ζήτησε τη γνώμη του Μακαρίου για μια λογική συμφωνία, ο Αρχιεπίσκοπος απάντησε ότι η βάση θα μπορούσε να είναι διζωνική, με μια τουρκική περιοχή μικρότερη του 25% και με μια κεντρική κυβέρνηση στην οποία οι Τούρκοι δεν θα συμμετείχαν σε μια βάση του 50-50. Είπε ότι οι εξουσίες της κεντρικής κυβέρνησης δεν είχαν μεγάλη σημασία. Ο υπουργός απάντησε ότι δεν είχε ακριβή αντίληψη για την ποσοστιαία βάση μιας τελικής συμφωνίας, αν και διαισθανόταν ότι δεν ήταν ρεαλιστικό να αναμένεται μια τουρκική ζώνη μικρότερη του 25%. Υπέδειξε ότι μια πιο πρακτική προσέγγιση θα ήταν να εξεταστεί η επιστροφή του εδάφους στη βάση των περιφερειών: Για παράδειγμα, κάτι στην Αμμόχωστο, στη Μόρφου και στην περιοχή νοτίως της οδού Λευκωσίας-Αμμοχώστου.
Ως προς τα επόμενα βήματα, ο Κίσιγκερ είπε ότι εφόσον αρθεί το εμπάργκο όπλων και πραγματοποιηθούν οι εκλογές για την τουρκική Γερουσία, θα προετοιμαζόταν να κάνει μια μεγάλη προσπάθεια για να επιτύχει μια τουρκική εδαφική πρόταση ως βάση για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων. Δεν είπε συγκεκριμένα τι μορφή θα έπαιρνε αυτή η προσπάθεια. Προειδοποίησε ότι η διαπραγματευτική διαδικασία θα ήταν βραδεία και θα είχε τις δύσκολες στιγμές της, ιδιαίτερα προς το τέλος. Συμβούλεψε να επιδειχθεί μετριοπάθεια κατά τη συζήτηση στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, παρατηρώντας ότι εάν δεν σημειωνόταν πρόοδος σε δύο ή τρεις μήνες, το θέμα θα ετίθετο ξανά στη Γενική Συνέλευση.
Ο Μακάριος εξέφρασε ανησυχία για την αδυναμία της τουρκικής κυβέρνησης και την ανικανότητά της να κινηθεί στο ζήτημα της Κύπρου. Ο υπουργός αναγνώρισε ότι αυτό ήταν ένα πρόβλημα αλλά επανέλαβε ότι θα έκανε μια μεγάλη προσωπική προσπάθεια. Οι Τούρκοι, ανέφερε, είχαν πει ότι εάν γινόταν άρση του εμπάργκο, η αμερικανο-τουρκική σχέση θα εξαρτιόταν από την κίνηση στο Κυπριακό. Αυτό θα δημιουργούσε μέγιστη πίεση στους Τούρκους και εάν μπορούσε να υπάρξει μια περίοδος απαλλαγμένη από τις ενοχλήσεις του Κογκρέσου, θα υπήρχε μια ευκαιρία για πρόοδο. Μετά τη συνάντηση ο Μακάριος έκανε κάποιες επισημάνσεις στους δημοσιογράφους σχετικά με το γεγονός ότι είχε συζητήσει διάφορες πλευρές του Κυπριακού με τον υπουργό και ότι είχαν κάνει εκτιμήσεις για τις περαιτέρω εξελίξεις και επιπτώσεις εάν δεν βρισκόταν λύση. Ο Μακάριος πρόσθεσε ότι πίστευε πως ο υπουργός μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη μιας ειρηνικής και δίκαιης συμφωνίας. Ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών Γιαννάκης Χριστοφίδης είπε αργότερα στους Αμερικανούς ότι «ο Μακάριος αισθάνθηκε ανακουφισμένος όταν μπόρεσε να μπει στο ασανσέρ και να απομακρυνθεί από τους δημοσιογράφους που έκαναν ερωτήσεις σχετικές με τις απόψεις του για το εμπάργκο όπλων στην Τουρκία» (DepartmentofState, Τηλεγραφήματα στις πρεσβείες της Αθήνας, της Αγκυρας, της Λευκωσίας και της μόνιμης αντιπροσωπείας στον ΟΗΕ, 29 Σεπτεμβρίου 1974)
Ο πρέσβης Ανδρος Νικολαΐδης θυμάται ότι μετά την εισβολή, ο Μακάριος είχε ετοιμάσει έγγραφο με προτάσεις, το οποίο παρέδωσε στον Κίσιγκερ. Σημειώνει σχετικά: «Όταν ο Αρχιεπίσκοπος είχε έρθει στις ΗΠΑ, τον Ιούλιο του 1974, για να προσφωνήσει το Συμβούλιο Ασφαλείας, προσπάθησε να συναντηθεί με τον πρόεδρο και τον Κίσιγκερ. Συναντήθηκε μόνο με τον Κίσιγκερ. Ο Αρχιεπίσκοπος βρισκόταν στην πρεσβευτική κατοικία πριν τη συνάντηση. Ήρθε και τον είδε ο Βρετανός πρέσβης, ο οποίος ήταν προηγουμένως Ύπατος Αρμοστής στη Λευκωσία, ο Πίτερ Ράμσμποθαμ.
Ο Βρετανός είχε κατ΄ ιδίαν συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο. Δεν ξέρω τι ελέχθηκε μεταξύ τους. Θυμάμαι ότι στη συζήτηση που είχαμε, πριν μεταβεί στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, έδειχνε πόσο απογοητευμένος ήταν για την κατάσταση στην Κύπρο και τη συμπεριφορά γενικά πολλών προσωπικοτήτων στο νησί. Είχε πει πως εάν οι πραξικοπηματίες παρέμεναν ακόμη λίγες μέρες, αμφέβαλλε κατά πόσο κι αυτή η αδελφή του Μαρία δεν θα τον πρόδιδε. Ο Μακάριος είχε παρουσιάσει στον Κίσιγκερ ένα έγγραφο με πέντε ή έξι σημεία για τη λύση του Κυπριακού κάτω από το βάρος των συνθηκών που δημιουργήθηκαν από την εισβολή. Ήταν ακόμη η πρώτη φάση της εισβολής». (Συνέντευξη του πρέσβη Ανδρου Νικολαΐδη- Τα μυστικά αρχεία του Κίσιγκερ. Η απόφαση για τη διχοτόμηση. Μ. Ιγνατίου-Κ. Βενιζέλος).
«Θεωρούμαι μεροληπτικός υπέρ της Τουρκίας»
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗο Κίσιγκερ είχε και με τον Ραούφ Ντενκτάς ένα χρόνο αργότερα, στις 20 Νοεμβρίου 1975, ο οποίος στο υπόμνημα συνομιλίας που καταγράφηκε από τον πρακτικογράφο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, παρουσιάζεται ως αντιπρόεδρος της Κύπρου. Παρόντες στη συνάντηση από αμερικανικής πλευράς ο βοηθός υπουργός Χάρτμαν και ο Ίγκλετον, που έπαιξε ρόλο πρακτικογράφου. Ο διάλογος της συνάντησης είναι αρκούντως αποκαλυπτικός για την προσέγγιση θέσεων, απόψεων και στόχων μεταξύ της αμερικανικής και της τουρκικής πλευράς(Departmentof State, Secret/ΝΟDΙS, Μemorandum ofConversation, 20 Νοεμβρίου 1975) Κίσιγκερ: Πού μάθατε τόσο καλά Αγγλικά;
Ντενκτάς: Σπούδασα νομικά στην Αγγλία. Σ’ αυτή τη φάση, προσπαθώ να εξουδετερώσω ό,τι έχει δημιουργήσει ο Μακάριος. Δώδεκα χρόνια πριν, όταν το Συμβούλιο Ασφαλείας ψήφισε την απόφαση, δεν ήμαστε τοποθετημένοι σε ισότιμη θέση με τους Έλληνες. Σημειώσαμε τη διαφορά μεταξύ της κυπριακής κυβέρνησης και των Τουρκοκυπρίων. Θέλαμε να έχουμε λόγο γι’ αυτό, αλλά υπήρχε επείγουσα ανάγκη να αποσταλεί μια δύναμη του ΟΗΕ για να σταματήσουν οι συγκρούσεις. Οι φίλοι μας μας είπαν να μη δίνουμε σημασία στις λέξεις. Εκείνη η απόφαση ψηφίστηκε και ο Μακάριος έγινε η αποκλειστική κυβέρνηση της Κύπρου. Θέλαμε να ακουστούμε και να πούμε τις απόψεις μας. Στα ταξίδια μας ανακάλυψα ότι ακόμη και αδελφοί μας όπως οι Πακιστανοί δεν γνώριζαν τα προβλήματά μας. Γι’ αυτό και αυτό τοΝ χρόνο ζητάμε πλήρη ισότητα.
Κίσιγκερ: Τι εννοείτε με την πλήρη ισότητα;
Ντενκτάς: Εννοώ ότι όταν το πρόβλημα συζητιέται στη Γενική Συνέλευση, πρέπει να ακουστούμε. Πρέπει να ακούσουν και τις δύο πλευρές ώστε να υπάρξει δικαιοσύνη. Αυτή τη φορά, όταν διαπιστώσαμε ότι ο Μακάριος κινείτο προς τη Γενική Συνέλευση, η άποψή μου ήταν ότι δεν πρέπει να του επιτραπεί να συνεχίσει να κάνει αυτά τα πράγματα χωρίς επιπτώσεις. Είπα στον Κληρίδη πρόσφατα πως πριν δώδεκα χρόνια ήμουν στη θέση του και αυτός στη δική μου και πάντα με έβρισκε να τον περιμένω.
Αλλά τώρα τα πράγματα άλλαξαν. Του είπα να διαβιβάσει στον Μακάριο ότι εάν εγκαταλείψει το τραπέζι, δεν θα μας βρει να τον περιμένουμε. Είχαμε μια κοινότητα χωρίς κράτος επί δώδεκα χρόνια και αυτή είναι μια θέση που δεν αποδεχόμαστε πλέον. Όταν ο Μακάριος κατέφυγε στη Γενική Συνέλευση, θελήσαμε να του δείξουμε ότι δεν θα ήταν μόνο αυτός που θα το έκανε. Αυτός είναι ο λόγος που ήρθα στη Νέα Υόρκη. Διάφορες ομάδες ήταν αρκετά ευγενικές για να με συναντήσουν. Εξεπλάγησαν ακούγοντας καινούργια γεγονότα για την Κύπρο. Βάσει των διαδικασιών δεν μπορώ να απευθυνθώ στη Γενική Συνέλευση. Αυτό το γεγονός θα επιτρέψει στον Μακάριο να πάει στους ανθρώπους του και να πει ότι με σταμάτησε. Κίσιγκερ: Πέρασε το ψήφισμα; Τι θα κάνουν οι Τούρκοι;
Ντενκτάς: Η Τουρκία βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Δεν ξέρω τι θα κάνει για το ψήφισμα. Κίσιγκερ: Θεωρούμαι μεροληπτικός υπέρ της Τουρκίας, αλλά μου αρέσει να πιστεύω ότι είμαι μεροληπτικός υπέρ των Ηνωμένων Πολιτειών. Πιστεύω ότι η ιστορία (της Κύπρου) δεν άρχισε από την ανατροπή του Μακάριου. Υπάρχουν προηγούμενα γεγονότα που πρέπει να ληφθούν υπόψη, και έχεις νόμιμα και αιτιολογημένα παράπονα. Αποδεικνύοντας ότι είχα αντιληφθεί την τουρκική θέση ενωρίς, ήλπιζα ότι θα προχωρούσαμε σε γρήγορο διακανονισμό. Αλλά υπάρχουν δύο γεγονότα που απέτρεψαν κάτι τέτοιο: Το ένα ήταν η αποχώρηση του Ετζεβίτ από την κυβέρνηση και το δεύτερο ήταν η ενέργεια του Κογκρέσου (να τιμωρήσει την Τουρκία). Είμαστε τώρα σε αδιέξοδο. Ο εφιάλτης μου είναι ότι αν δεν συμβεί κάτι, το Κογκρέσο θα ψηφίσει περιοριστικά μέτρα εναντίον της Τουρκίας. Οι σχέσεις μας με την Τουρκία θα υποστούν μη αναστρέψιμη βλάβη. Πιστεύω ότι κάτι τέτοιο τελικά θα ζημιώσει τη δική σας θέση. Αυτό που μπορεί να επιτευχθεί, πηγαίνει πολύ μακρύτερα από οτιδήποτε θα μπορούσες να είχες σκεφθεί πριν από δύο χρόνια. Μπορείς να επιτύχεις ένα διζωνικό σύστημα και μία κεντρική κυβέρνηση με περιορισμένες εξουσίες. Εάν θα έχεις συμμετοχή 50%, όπως ζητάς (σ.σ. εννοεί την ισότητα -equality), δεν είναι σαφές. Αλλά εάν υπάρχει μία αδύναμη κεντρική κυβέρνηση, δεν είναι ίσως τόσο σημαντικό. Το ερώτημα είναι εάν η τουρκική πλευρά θα δώσει προτάσεις στο εδαφικό. Δεν πιστεύω ότι μία συζήτηση για τα ποσοστά θα είναι χρήσιμη. Εχει φτάσει η στιγμή για να επιτευχθεί μια διευθέτηση. Θα βρεθούμε στη θέση να έχουμε άρει το εμπάργκο στη βάση μιας υποτιθέμενης προόδου στο Κυπριακό. Οι αντίπαλοί μας θα χρησιμοποιήσουν την έλλειψη προόδου για να υποστηρίξουν τη θέση των Ελλήνων. Θέλουμε να τους προλάβουμε επιτυγχάνοντας την επανάληψη των διαπραγματεύσεων. Γνωρίζω ότι όταν κάποιος δείχνει προθυμία, ο Μακάριος είναι ιδιαίτερα δύσκολος.
(Τα μυστικά αρχεία του Κίσιγκερ. Η απόφαση για τη διχοτόμηση. Μ. Ιγνατίου-Κ. Βενιζέλος).
Λίγο από Αμμόχωστο και νοτίως από τη Μόρφου
ΣΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΚίσιγκερ-Ντενκτάς, στις 20 Νοεμβρίου 1975, ειπώθηκαν κι άλλα ενδιαφέροντα, ιδιαίτερα σε σχέση με τις επόμενες κινήσεις στο Κυπριακό.
Ντενκτάς: Ο Μακάριος αμέσως απέρριψε τη μεταβατική κυβέρνηση. Όταν διαπραγματευόμουν με τον Κληρίδη, μου ζήτησε το μισό του εδάφους που τώρα ελέγχουμε. Τον ρώτησα εάν αυτό θα είναι ο τελικός στόχος όσον αφορά τον Μακάριο, αλλά δεν μπορούσε να μου απαντήσει.
Κίσιγκερ: Μήπως θα είναι ευκολότερο σε έξι μήνες από τώρα;
Ντενκτάς: Εάν μπορούσαμε να δείξουμε ότι δεν αντιπροσωπεύει αυτός μόνο την Κύπρο στα διεθνή φόρα, οι ίδιοι οι δικοί του άνθρωποι θα του υποδείκνυαν ότι απαιτείται ένας άλλος δρόμος, μία άλλη προσέγγιση για την επίτευξη λύσης. Η εμπειρία σου στην επίλυση διεθνών προβλημάτων είναι πολύ μεγαλύτερη. Γνωρίζεις ότι κάποιος πρέπει να περιμένει μέχρι να έρθει η δική του σειρά. Εάν βιάζεσαι, η άλλη πλευρά θα το εκμεταλλευθεί. Η κατάλληλη στιγμή δεν είναι αναγκαία αυτή που λέει το Κογκρέσο. Είδα τον Βάλντχαϊμ και του είπα να μη δείξει στον Μακάριο ότι πιέζει. Τον συμβούλευσα να αφήσει τον Μακάριο μόνο του να κάνει τις διευθετήσεις, και θα δει ότι ο Μακάριος θα επιστρέψει κτυπώντας του την πόρτα με ανανεωμένο ενδιαφέρον για διαπραγματεύσεις.
Ο Μακάριος κατέστρεψε τον Κληρίδη. Όλη η κυπριακή ομάδα στα Ηνωμένα Έθνη είναι αντικληριδικοί.
Κίσιγκερ: Και πού θες να καταλήξεις. Χωρίς διαπραγματεύσεις το ελληνικό κομμάτι θα προσαρτηθεί στην Ελλάδα.
Ντενκτάς: Οι Τούρκοι λένε ότι δεν θέλουν κοινά σύνορα (με την Ελλάδα στην Κύπρο) και δεν πιστεύω ότι οι Έλληνες θα επιθυμούσαν κάτι τέτοιο. Κίσιγκερ: Μπορεί να μην έχουν άλλη επιλογή. Ντενκτάς: Η ιδέα ενός ανεξάρτητου κράτους είναι η μόνη που μπορούμε να υποστηρίξουμε. Υπάρχουν και άλλες ιδέες. Μία από αυτές είναι να καταστήσουμε το νησί κομμάτι της Ελλάδας και της Τουρκίας, αλλά να μείνει εκτός ΝΑΤΟ. Οι Σοβιετικοί θα επιμείνουν σ’ αυτό.
Θα είναι ένα είδος συγκυριαρχίας (condominium). Δεν ξέρω ποιες θα ήταν οι προοπτικές (για την εφαρμογή αυτής της ιδέας).
Κίσιγκερ: Η άποψή μου είναι ότι αν δεν επαναληφθούν σύντομα οι διαπραγματεύσεις, το Κογκρέσο θα επιβάλει μιά νέα αντιπαράθεση μεταξύ των Ην. Πολιτειών και της Τουρκίας. Αυτή δεν είναι ρεαλιστική πολιτική για την Τουρκία. Στην πραγματικότητα δεν μπορούν να στραφούν προς τη Σοβιετική Ενωση (ΕΣΣΔ). Οι Ελληνες μπορεί τότε να προκαλούν συνεχείς κρίσεις στο Αιγαίο, αφήνοντας την Τουρκία σε άμυνα. Αυτός είναι ο φόβος μου. Εάν δεν υπάρξει διευθέτηση στους προσεχείς μήνες, η λογική των γεγονότων μπορεί να μας οδηγήσει στο πλευρό της Ελλάδας.
Ντενκτάς: Σας διαβεβαιώνω ότι αν σήμερα δώσω στον Μακάριο αυτό που θέλει, αυτός θα ζητήσει ακόμα περισσότερα.
Κίσιγκερ: Θα συμφωνήσει στο 28%. Ντενκτάς: Δηλαδή απαιτεί το 2%, αυτού που είχαμε στην αρχή, όταν οι Τούρκοι ήλεγχαν το 30% του νησιού. Δεν μπορεί να το δεχθεί.
Κίσιγκερ: Πιστεύω ότι εάν συμφωνήσεις στο εδαφικό, μπορεί κανείς να το αποκαλέσει 28%, μπορεί και να το αποκαλέσει 30%. Μια συμφωνία θα μπορούσε να δώσει στους Έλληνες κάτι από την ελληνική Αμμόχωστο και την περιοχή κάτω από τον δρόμο και κάτι στην περιοχή της Μόρφου. Δεν ξέρω ακριβώς πόσο θα ήταν το ποσοστό.
http://www.philenews.com/digital/
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Τα 10 καλύτερα μέρη για να κάνετε ελεύθερο κάμπινγκ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
"Ξεκόλλησε" η Ολυμπία Οδός
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
