2012-03-16 18:57:05
της Φωτεινής Μπάρκα
Το υπουργείο Πολιτισμού έδωσε στη δημοσιότητα τα κύρια σημεία της «Λευκής Βίβλου» για τον σύγχρονο πολιτισμό. Μπορεί, όμως, να ασκηθεί πραγματικά μακρόπνοη και οραματική πολιτική χωρίς πόρους και επαρκές προσωπικό;
Στην αποσπασματική, εν πολλοίς αδιαφανή, τελείως αναποτελεσματική και καθόλου μακροπρόθεσμη πολιτιστική πολιτική πάνω στον σύγχρονο πολιτισμό φιλοδοξεί να βάλει ένα τέλος ο υπουργός Παύλος Γερουλάνος. Το φθινόπωρο του 2011 κάλεσε εφτά καταξιωμένους επαγγελματίες από τον χώρο του πολιτισμού και τους ανέθεσε τη σύνταξη μιας «λευκής βίβλου» για τη δημόσια πολιτική στο πεδίο του σύγχρονου πολιτισμού. Η πρόταση των Γεράσιμου Γιαννόπουλου (δικηγόρου, Ίδρυμα Στ. Νιάρχος), Κωστή Δάλλα (καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο), Ντένη Ζαχαρόπουλου (διευθυντή του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης), Μυρσίνης Ζορμπά (πρώην διευθύντριας του ΕΚΕΒΙ), Ζωής Καζαζάκη (γενικής διευθύντριας Σύγχρονου Πολιτισμού του ΥΠΠΟΤ), Χρήστου Καρρά (εκτελεστικού διευθυντή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση) και Νίκου Τσούχλου (καλλιτεχνικού διευθυντή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών) θα τεθεί ωσονούπω σε δημόσια διαβούλευση για να εξειδικευτούν οι προτάσεις με στόχο τη διαμόρφωση του νομικού πλαισίου που θα επιτρέψει την υλοποίησή της.
Είναι δεδομένο ότι η πρόταση θα περάσει από τη θεωρία στην πράξη μόνο εάν το θελήσει ο υπουργός Πολιτισμού που θα προκύψει μετά τις επερχόμενες εκλογές. Μια και είναι όμως η πρώτη φορά που επιχειρείται με σοβαρότητα μια συνολική θεώρηση των υπουργικών πεπραγμένων στο πεδίο του σύγχρονου πολιτισμού, αξίζει να της αφιερώσουμε και τον χρόνο και τη σκέψη μας.
Η αναδιοργάνωση της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού
Από τις έξι Διευθύνσεις από τις οποίες αποτελείται σήμερα (Γραμμάτων, Θεάτρου και Χορού, Μουσικής, Κινηματογράφου και Οπτικοακουστικών Μέσων, Εικαστικών, Πολιτιστικών Δράσεων) προτείνεται να αποκτήσει πέντε, μία για τον στρατηγικό προγραμματισμό της πολιτιστικής πολιτικής, μια αρμόδια για την εφαρμογή του προγραμματισμού στους επιμέρους τομείς, μία που θα υποστηρίζει τη διαχείριση των προγραμμάτων και την εποπτεία των φορέων. Δίπλα τους θα συγκεντρωθεί σε μία Διεύθυνση η καλλιτεχνική εκπαίδευση, ενώ τέλος προτείνεται να εξεταστεί η μεταφορά του λαϊκού πολιτισμού στη νέα Γενική Διεύθυνση. Αν και το σχήμα (με όλες αυτές τις Διευθύνσεις και τα δεκάδες τμήματα) ηχεί δυσκίνητο και γραφειοκρατικό, η αναδιοργάνωση της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού αποτελεί αναγκαιότητα. Για να επιτελέσει όμως αποτελεσματικά το έργο της, απαιτούνται πόροι και έμπειρο στελεχικό δυναμικό. Με δεδομένη την οικονομική κρίση και την αδυναμία πρόσληψης νέου προσωπικού στο Δημόσιο, πώς θα επιτευχθεί η αναδιάρθρωση;
Γνωμοδοτικό Συμβούλιο
Της ΓΔΣΠ προτείνεται να προΐσταται ένα Γνωμοδοτικό Συμβούλιο κατά τα πρότυπα του ΚΑΣ, πλην όμως χωρίς να έχει τον αποφασιστικό του ρόλο. Το 11μελές Συμβούλιο Σύγχρονου Πολιτισμού θα «παίζει» κατά κάποιο τρόπο τον ρόλο του «διευθυντηρίου» καθώς θα γνωμοδοτεί στον υπουργό για όλα τα καίρια ζητήματα της πολιτικής, από την επαρκή χρηματοδότηση μέχρι τον καλλιτεχνικό προγραμματισμό κρατικών θεάτρων και μουσείων, ενώ παράλληλα θα ασκεί και τον έλεγχο και την αξιολόγηση του έργου των εποπτευόμενων φορέων και θα θέτει τις προτεραιότητες της πολιτικής του υπουργείου. Εύκολα συμπεραίνει κανείς ότι από τη σύνθεσή του εξαρτάται και η αποτελεσματικότητά του. Με μια επιτυχημένη σύνθεση το Συμβούλιο θα μπορεί ακόμη και τον ίδιο τον υπουργό να ελέγχει ασκώντας του κριτική (γεγονός ευκταίο). Τι γίνεται όμως όταν τα μέλη του θελήσουν να χειραγωγήσουν τους καλλιτεχνικούς διευθυντές και το έργο τους; Ποιος θα ελέγχει το Συμβούλιο για την άσκηση χρηστής διοίκησης χωρίς εμπάθειες και προσωπικές κόντρες; Η θολή περιγραφή των αρμοδιοτήτων του πρέπει να αποσαφηνιστεί. Οι παρατηρήσεις, για παράδειγμα, που αναφέρουν οι ίδιοι οι συντάκτες για τη λειτουργία των εποπτευόμενων φορέων περιγράφουν ωραιότατα τις «δύσκολες» σχέσεις που προκύπτουν... Θέλουμε άραγε να προσθέσουμε κι άλλες;
Περιφερειακή πολιτιστική πολιτική
Προτείνεται η λειτουργία σε κάθε περιφέρεια και δήμο ενός Συμβουλίου Σύγχρονου Πολιτισμού αλλά και ενός Γραφείου Πολιτιστικού Σχεδιασμού και Προγραμμάτων με τον ανάλογο διευθυντή. Είναι εμφανής η προσπάθεια να ελεγχθούν κεντρικά οι δήμαρχοι που αποφασίζουν και χρηματοδοτούν πολιτιστικές δράσεις κατά το δοκούν.
Ωστόσο θα απαιτούνταν εδώ μια πιο τολμηρή πρόταση, που ενδεχομένως θα πρόκρινε τις περιφέρειες εκείνες που αποδεδειγμένα παράγουν αξιόλογο πολιτιστικό έργο. Εκεί τα γραφεία πολιτιστικού σχεδιασμού θα ήταν όντως χρήσιμα. Την ίδια ώρα, δεν γίνεται λόγος για την ανάγκη διατήρησης όλων των ΔΗΠΕΘΕ που, ενώ αποτελούν τον μοναδικό μακροχρόνιο πολιτιστικό θεσμό του ΥΠΠΟΤ στην περιφέρεια, δεν επιτελούν πλέον όλα τον ιδρυτικό τους στόχο.
Επαναπροσδιορισμός του ρόλου του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού
Για την προβολή και προώθηση της εγχώριας δημιουργίας στο εξωτερικό, προτείνεται ο ριζικός επαναπροσδιορισμός της λειτουργίας του ΕΙΠ. Ουσιαστικά προτείνεται η κατάργησή του όπως το ξέραμε. Δεν θα «παράγει» εκδηλώσεις, αλλά σαν άλλος ατζέντης θα τις προωθεί στο εξωτερικό. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόταση «επανεκκίνησης» του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, αξιοποιώντας τη θεσμική του διασύνδεση με το Συμβούλιο της Ευρώπης.
topontiki.gr
Το υπουργείο Πολιτισμού έδωσε στη δημοσιότητα τα κύρια σημεία της «Λευκής Βίβλου» για τον σύγχρονο πολιτισμό. Μπορεί, όμως, να ασκηθεί πραγματικά μακρόπνοη και οραματική πολιτική χωρίς πόρους και επαρκές προσωπικό;
Στην αποσπασματική, εν πολλοίς αδιαφανή, τελείως αναποτελεσματική και καθόλου μακροπρόθεσμη πολιτιστική πολιτική πάνω στον σύγχρονο πολιτισμό φιλοδοξεί να βάλει ένα τέλος ο υπουργός Παύλος Γερουλάνος. Το φθινόπωρο του 2011 κάλεσε εφτά καταξιωμένους επαγγελματίες από τον χώρο του πολιτισμού και τους ανέθεσε τη σύνταξη μιας «λευκής βίβλου» για τη δημόσια πολιτική στο πεδίο του σύγχρονου πολιτισμού. Η πρόταση των Γεράσιμου Γιαννόπουλου (δικηγόρου, Ίδρυμα Στ. Νιάρχος), Κωστή Δάλλα (καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο), Ντένη Ζαχαρόπουλου (διευθυντή του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης), Μυρσίνης Ζορμπά (πρώην διευθύντριας του ΕΚΕΒΙ), Ζωής Καζαζάκη (γενικής διευθύντριας Σύγχρονου Πολιτισμού του ΥΠΠΟΤ), Χρήστου Καρρά (εκτελεστικού διευθυντή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση) και Νίκου Τσούχλου (καλλιτεχνικού διευθυντή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών) θα τεθεί ωσονούπω σε δημόσια διαβούλευση για να εξειδικευτούν οι προτάσεις με στόχο τη διαμόρφωση του νομικού πλαισίου που θα επιτρέψει την υλοποίησή της.
Είναι δεδομένο ότι η πρόταση θα περάσει από τη θεωρία στην πράξη μόνο εάν το θελήσει ο υπουργός Πολιτισμού που θα προκύψει μετά τις επερχόμενες εκλογές. Μια και είναι όμως η πρώτη φορά που επιχειρείται με σοβαρότητα μια συνολική θεώρηση των υπουργικών πεπραγμένων στο πεδίο του σύγχρονου πολιτισμού, αξίζει να της αφιερώσουμε και τον χρόνο και τη σκέψη μας.
Η αναδιοργάνωση της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού
Από τις έξι Διευθύνσεις από τις οποίες αποτελείται σήμερα (Γραμμάτων, Θεάτρου και Χορού, Μουσικής, Κινηματογράφου και Οπτικοακουστικών Μέσων, Εικαστικών, Πολιτιστικών Δράσεων) προτείνεται να αποκτήσει πέντε, μία για τον στρατηγικό προγραμματισμό της πολιτιστικής πολιτικής, μια αρμόδια για την εφαρμογή του προγραμματισμού στους επιμέρους τομείς, μία που θα υποστηρίζει τη διαχείριση των προγραμμάτων και την εποπτεία των φορέων. Δίπλα τους θα συγκεντρωθεί σε μία Διεύθυνση η καλλιτεχνική εκπαίδευση, ενώ τέλος προτείνεται να εξεταστεί η μεταφορά του λαϊκού πολιτισμού στη νέα Γενική Διεύθυνση. Αν και το σχήμα (με όλες αυτές τις Διευθύνσεις και τα δεκάδες τμήματα) ηχεί δυσκίνητο και γραφειοκρατικό, η αναδιοργάνωση της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού αποτελεί αναγκαιότητα. Για να επιτελέσει όμως αποτελεσματικά το έργο της, απαιτούνται πόροι και έμπειρο στελεχικό δυναμικό. Με δεδομένη την οικονομική κρίση και την αδυναμία πρόσληψης νέου προσωπικού στο Δημόσιο, πώς θα επιτευχθεί η αναδιάρθρωση;
Γνωμοδοτικό Συμβούλιο
Της ΓΔΣΠ προτείνεται να προΐσταται ένα Γνωμοδοτικό Συμβούλιο κατά τα πρότυπα του ΚΑΣ, πλην όμως χωρίς να έχει τον αποφασιστικό του ρόλο. Το 11μελές Συμβούλιο Σύγχρονου Πολιτισμού θα «παίζει» κατά κάποιο τρόπο τον ρόλο του «διευθυντηρίου» καθώς θα γνωμοδοτεί στον υπουργό για όλα τα καίρια ζητήματα της πολιτικής, από την επαρκή χρηματοδότηση μέχρι τον καλλιτεχνικό προγραμματισμό κρατικών θεάτρων και μουσείων, ενώ παράλληλα θα ασκεί και τον έλεγχο και την αξιολόγηση του έργου των εποπτευόμενων φορέων και θα θέτει τις προτεραιότητες της πολιτικής του υπουργείου. Εύκολα συμπεραίνει κανείς ότι από τη σύνθεσή του εξαρτάται και η αποτελεσματικότητά του. Με μια επιτυχημένη σύνθεση το Συμβούλιο θα μπορεί ακόμη και τον ίδιο τον υπουργό να ελέγχει ασκώντας του κριτική (γεγονός ευκταίο). Τι γίνεται όμως όταν τα μέλη του θελήσουν να χειραγωγήσουν τους καλλιτεχνικούς διευθυντές και το έργο τους; Ποιος θα ελέγχει το Συμβούλιο για την άσκηση χρηστής διοίκησης χωρίς εμπάθειες και προσωπικές κόντρες; Η θολή περιγραφή των αρμοδιοτήτων του πρέπει να αποσαφηνιστεί. Οι παρατηρήσεις, για παράδειγμα, που αναφέρουν οι ίδιοι οι συντάκτες για τη λειτουργία των εποπτευόμενων φορέων περιγράφουν ωραιότατα τις «δύσκολες» σχέσεις που προκύπτουν... Θέλουμε άραγε να προσθέσουμε κι άλλες;
Περιφερειακή πολιτιστική πολιτική
Προτείνεται η λειτουργία σε κάθε περιφέρεια και δήμο ενός Συμβουλίου Σύγχρονου Πολιτισμού αλλά και ενός Γραφείου Πολιτιστικού Σχεδιασμού και Προγραμμάτων με τον ανάλογο διευθυντή. Είναι εμφανής η προσπάθεια να ελεγχθούν κεντρικά οι δήμαρχοι που αποφασίζουν και χρηματοδοτούν πολιτιστικές δράσεις κατά το δοκούν.
Ωστόσο θα απαιτούνταν εδώ μια πιο τολμηρή πρόταση, που ενδεχομένως θα πρόκρινε τις περιφέρειες εκείνες που αποδεδειγμένα παράγουν αξιόλογο πολιτιστικό έργο. Εκεί τα γραφεία πολιτιστικού σχεδιασμού θα ήταν όντως χρήσιμα. Την ίδια ώρα, δεν γίνεται λόγος για την ανάγκη διατήρησης όλων των ΔΗΠΕΘΕ που, ενώ αποτελούν τον μοναδικό μακροχρόνιο πολιτιστικό θεσμό του ΥΠΠΟΤ στην περιφέρεια, δεν επιτελούν πλέον όλα τον ιδρυτικό τους στόχο.
Επαναπροσδιορισμός του ρόλου του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού
Για την προβολή και προώθηση της εγχώριας δημιουργίας στο εξωτερικό, προτείνεται ο ριζικός επαναπροσδιορισμός της λειτουργίας του ΕΙΠ. Ουσιαστικά προτείνεται η κατάργησή του όπως το ξέραμε. Δεν θα «παράγει» εκδηλώσεις, αλλά σαν άλλος ατζέντης θα τις προωθεί στο εξωτερικό. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόταση «επανεκκίνησης» του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, αξιοποιώντας τη θεσμική του διασύνδεση με το Συμβούλιο της Ευρώπης.
topontiki.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η χούντα του μνημονίου παίρνει τα μέτρα της
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ρωτώ τ’ άστρα… είναι η φίλη μου ξελογιάστρα;
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
