2012-08-16 10:07:47
της Ελίνας Γαληνού
Εργα από το κίνημα τέχνης που επηρεάσε καθοριστικά τον 20ο αιώνα, υποδέχτηκε το φετεινό καλοκαίρι, το Ιδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στην Ανδρο. Ο σουρεαλισμός, ένα κίνημα διαμαρτυρίας και ανατροπής των μέχρι τότε "κακώς κειμένων" άνοιξε κάποτε νέους δρόμους μέσα από τις εικαστικές τέχνες και τον έμμετρο λόγο, με κυρίαρχη φροντίδα όχι πλέον το αισθητικά ωραίο, αλλά το δραστικά πνευματικό.
Ηταν μια πρόταση για το πώς θα μπορούσε να αλλάξει η ζωή, τολμώντας να ανοίξει νέους ορίζοντες και βαδίζοντας σε αχαρτογράφητους δρόμους της ψυχής. Στην αρχή, η έκφραση χαρακτηριζόταν από απαξιωτικούς χλευασμούς, κάποια απροσδιοριστία, ρευστότητα και αρκετές διχογνωμίες. Στην πορεία κατέφερε να βρεί δικαίωση και αποδοχή από τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και να επηρεάσει ως έναν βαθμό την κοινωνική και πολιτισμική συμπεριφορά τους.
Η ιστορική διάσταση του κινήματος συνιστά το πρώτο σκέλος της έκθεσης και προβάλλεται μέσα από 20 περίπου έργα καλλιτεχνών, με το αρχειακό υλικό εκείνων που το συγκρότησαν αρχικά, αλλά και όσων προσχώρησαν σ΄αυτό στην πορεία. Στο δεύτερο μέρος, γίνεται λογοτεχνική και εικαστική αναφορά στα ονόματα που συγκρότησαν τον ελληνικό υπερρεαλισμό.
Ενας από τους πρωτοπόρους του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, είναι ο γνωστός μας Νίκος Εγγονόπουλος. Ο πολυποίκιλος και ανήσυχος αυτός δημιουργός, περνώντας από διάφορες καλλιτεχνικές φάσεις, κατέληξε να συνδυάσει την ποίηση με την ζωγραφική. Η ποίηση για τον Εγγονόπουλο, αποτελούσε τον καθρέφτη της ζωγραφικής ή και αντίστροφα. Ο κόσμος του ήταν γεμάτος από εικόνες που εκφράζονται πότε με στίχους πότε με χρώματα. "Μα η τέχνη δεν δημιουργείται με τις ιδέες μας. Χρειάζεται καρδιά και η καρδιά, εκφράζεται με χρώματα.." έλεγε ο ίδιος. Πώς αλλιώς θα μπορούσε άραγε να ερμηνεύσει τον κόσμο και τη ζωή ένας σουρεαλιστής;
Η ζωγραφική του συνιστά μια ιδιάζουσα αλλά και ανεπανάληπτη παρουσία στην Ελλάδα, αλλά και στον ευρύτερο καλλιτεχνικό κόσμο. Ωστόσο, την εποχή που ανέτειλλε το ταλέντο του Εγγονόπουλου, δεν έτυχε της εκτίμησης που άξιζε στον τόπο μας, ίσως επειδή αρνιόταν να υποταχτεί σε ορισμένους κοινωνικούς και εξωκαλλιτεχνικούς συμβιβασμούς. Ισως ακόμα, γιατί το έργο του, σαν υπερρεαλιστικό, προσεγγίζονταν δύσκολα από τους μη εξοικειωμένους. Ηταν όμως εκείνος που δημιούργησε έναν ελληνικό υπερρεαλισμό, αρκετά διαφοροποιημένο από εκείνον του υπόλοιπου κόσμου. Ο ίδιος δεν αρνήθηκε να παραδεχτεί ότι βίωνε την πραγματικότητα και τη ζωή με την καρδιά, που κάθε άλλο παρά υπακούει στους ορθολογιστικούς κανόνες. Τόλμησε έτσι, να προσαρμόσει τεχνοτροπίες εντελώς αντίθετες προς την ελληνική νοοτροπία και σκέψη, διαμορφώνοντας μια παραλλαγή ελληνική, γόνιμη και πλούσια σε δυνατότητες. Η τυφλή υποταγή στις ξένες αρχές και μεθόδους, δεν συμβάδιζε με τον χαρακτήρα του. Για τον Εγγονόπουλο, ο υπερρεαλισμός ήταν ένας τρόπος να διατυπώσει την ρήξη του με το μέχρι τότε περιβάλλον. Επενδύοντας στους ζωηρούς χρωματικούς συνδυασμούς και στη γλώσσα του σώματος, άλλοτε σαρκάζει τα αξιοκατάκριτα και άλλοτε, υμνεί τα μεγαλειώδη. Οι πρωταγωνιστές του ζωγραφικού και ποιητικού του έργου, είναι ήρωες, θεοί και ημίθεοι της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Η κοσμογονία και οι περιπέτειες των ηρώων του, τροφοδοτούσαν τις εμπνεύσεις του και το χαρακτηριστικό μαύρο χιούμορ του, με το οποίο αναζητούσε να επεξεργάζεται θέματα με πρωτότυπη προσέγγιση. Το χιούμορ υπήρξε βασικό συστατικό, τόσο στην ζωγραφική όσο και την ποιητική του δημιουργία, γιατί του ελευθέρωνε την σκέψη, και του άνοιγε τον δρόμο προς την υπέρβαση των αυστηρών κανόνων.
"Ο άνθρωπος είναι κλίμακα για κάθε τι. Ο άνθρωπος είναι το θέμα του ελληνισμού και για τον άνθρωπο δημιουργούμε...Για να του δώσουμε διέξοδο στη μοναξιά του, δύναμη να καταργήσει τη μόνωσή του, επικοινωνία...Αυτό είναι ό,τι προσφέρει η τέχνη.." έλεγε ο δημιουργός που δεν δίστασε ποτέ του να παραδίδεται με πάθος στην συγκίνηση.
Στην συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που πραγματοποιήθηκε κατά την διάρκεια των εγκαινίων με θέμα τον σουρεαλισμό, έλαβαν μέρος γνωστές προσωπικότητες των γραμμάτων ενώ συντονίστρια ήταν όπως κάθε χρόνο, η Πρύτανης των Ευρωπαικών Πανεπιστημίων, κα Ελένη Αρβελέρ. Στο πλαίσιο της έκθεσης που ξεκίνησε αρχές Ιουλίου και θα διαρκέσει ως τα τέλη Σεπτέμβρη, περιλαμβάνονται και άλλες συμπληρωματικές εκδηλώσεις, εμπνέοντας τους επισκέπτες να προσεγγίσουν τον σουρεαλισμό σε όλες του τις διαστάσεις, ανοίγοντας πρώτα την καρδιά τους...
InfoGnomon
Εργα από το κίνημα τέχνης που επηρεάσε καθοριστικά τον 20ο αιώνα, υποδέχτηκε το φετεινό καλοκαίρι, το Ιδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στην Ανδρο. Ο σουρεαλισμός, ένα κίνημα διαμαρτυρίας και ανατροπής των μέχρι τότε "κακώς κειμένων" άνοιξε κάποτε νέους δρόμους μέσα από τις εικαστικές τέχνες και τον έμμετρο λόγο, με κυρίαρχη φροντίδα όχι πλέον το αισθητικά ωραίο, αλλά το δραστικά πνευματικό.
Ηταν μια πρόταση για το πώς θα μπορούσε να αλλάξει η ζωή, τολμώντας να ανοίξει νέους ορίζοντες και βαδίζοντας σε αχαρτογράφητους δρόμους της ψυχής. Στην αρχή, η έκφραση χαρακτηριζόταν από απαξιωτικούς χλευασμούς, κάποια απροσδιοριστία, ρευστότητα και αρκετές διχογνωμίες. Στην πορεία κατέφερε να βρεί δικαίωση και αποδοχή από τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και να επηρεάσει ως έναν βαθμό την κοινωνική και πολιτισμική συμπεριφορά τους.
Η ιστορική διάσταση του κινήματος συνιστά το πρώτο σκέλος της έκθεσης και προβάλλεται μέσα από 20 περίπου έργα καλλιτεχνών, με το αρχειακό υλικό εκείνων που το συγκρότησαν αρχικά, αλλά και όσων προσχώρησαν σ΄αυτό στην πορεία. Στο δεύτερο μέρος, γίνεται λογοτεχνική και εικαστική αναφορά στα ονόματα που συγκρότησαν τον ελληνικό υπερρεαλισμό.
Ενας από τους πρωτοπόρους του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, είναι ο γνωστός μας Νίκος Εγγονόπουλος. Ο πολυποίκιλος και ανήσυχος αυτός δημιουργός, περνώντας από διάφορες καλλιτεχνικές φάσεις, κατέληξε να συνδυάσει την ποίηση με την ζωγραφική. Η ποίηση για τον Εγγονόπουλο, αποτελούσε τον καθρέφτη της ζωγραφικής ή και αντίστροφα. Ο κόσμος του ήταν γεμάτος από εικόνες που εκφράζονται πότε με στίχους πότε με χρώματα. "Μα η τέχνη δεν δημιουργείται με τις ιδέες μας. Χρειάζεται καρδιά και η καρδιά, εκφράζεται με χρώματα.." έλεγε ο ίδιος. Πώς αλλιώς θα μπορούσε άραγε να ερμηνεύσει τον κόσμο και τη ζωή ένας σουρεαλιστής;
Η ζωγραφική του συνιστά μια ιδιάζουσα αλλά και ανεπανάληπτη παρουσία στην Ελλάδα, αλλά και στον ευρύτερο καλλιτεχνικό κόσμο. Ωστόσο, την εποχή που ανέτειλλε το ταλέντο του Εγγονόπουλου, δεν έτυχε της εκτίμησης που άξιζε στον τόπο μας, ίσως επειδή αρνιόταν να υποταχτεί σε ορισμένους κοινωνικούς και εξωκαλλιτεχνικούς συμβιβασμούς. Ισως ακόμα, γιατί το έργο του, σαν υπερρεαλιστικό, προσεγγίζονταν δύσκολα από τους μη εξοικειωμένους. Ηταν όμως εκείνος που δημιούργησε έναν ελληνικό υπερρεαλισμό, αρκετά διαφοροποιημένο από εκείνον του υπόλοιπου κόσμου. Ο ίδιος δεν αρνήθηκε να παραδεχτεί ότι βίωνε την πραγματικότητα και τη ζωή με την καρδιά, που κάθε άλλο παρά υπακούει στους ορθολογιστικούς κανόνες. Τόλμησε έτσι, να προσαρμόσει τεχνοτροπίες εντελώς αντίθετες προς την ελληνική νοοτροπία και σκέψη, διαμορφώνοντας μια παραλλαγή ελληνική, γόνιμη και πλούσια σε δυνατότητες. Η τυφλή υποταγή στις ξένες αρχές και μεθόδους, δεν συμβάδιζε με τον χαρακτήρα του. Για τον Εγγονόπουλο, ο υπερρεαλισμός ήταν ένας τρόπος να διατυπώσει την ρήξη του με το μέχρι τότε περιβάλλον. Επενδύοντας στους ζωηρούς χρωματικούς συνδυασμούς και στη γλώσσα του σώματος, άλλοτε σαρκάζει τα αξιοκατάκριτα και άλλοτε, υμνεί τα μεγαλειώδη. Οι πρωταγωνιστές του ζωγραφικού και ποιητικού του έργου, είναι ήρωες, θεοί και ημίθεοι της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Η κοσμογονία και οι περιπέτειες των ηρώων του, τροφοδοτούσαν τις εμπνεύσεις του και το χαρακτηριστικό μαύρο χιούμορ του, με το οποίο αναζητούσε να επεξεργάζεται θέματα με πρωτότυπη προσέγγιση. Το χιούμορ υπήρξε βασικό συστατικό, τόσο στην ζωγραφική όσο και την ποιητική του δημιουργία, γιατί του ελευθέρωνε την σκέψη, και του άνοιγε τον δρόμο προς την υπέρβαση των αυστηρών κανόνων.
"Ο άνθρωπος είναι κλίμακα για κάθε τι. Ο άνθρωπος είναι το θέμα του ελληνισμού και για τον άνθρωπο δημιουργούμε...Για να του δώσουμε διέξοδο στη μοναξιά του, δύναμη να καταργήσει τη μόνωσή του, επικοινωνία...Αυτό είναι ό,τι προσφέρει η τέχνη.." έλεγε ο δημιουργός που δεν δίστασε ποτέ του να παραδίδεται με πάθος στην συγκίνηση.
Στην συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που πραγματοποιήθηκε κατά την διάρκεια των εγκαινίων με θέμα τον σουρεαλισμό, έλαβαν μέρος γνωστές προσωπικότητες των γραμμάτων ενώ συντονίστρια ήταν όπως κάθε χρόνο, η Πρύτανης των Ευρωπαικών Πανεπιστημίων, κα Ελένη Αρβελέρ. Στο πλαίσιο της έκθεσης που ξεκίνησε αρχές Ιουλίου και θα διαρκέσει ως τα τέλη Σεπτέμβρη, περιλαμβάνονται και άλλες συμπληρωματικές εκδηλώσεις, εμπνέοντας τους επισκέπτες να προσεγγίσουν τον σουρεαλισμό σε όλες του τις διαστάσεις, ανοίγοντας πρώτα την καρδιά τους...
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Αναγνώστης απευθύνεται στον πρωθυπουργό...
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Έλληνας ηθοποιός ήταν πέντε μέρες νεκρός στο σπίτι του!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
