2012-09-03 08:40:41
by John Dizard
«Πάμε. Ναι, πάμε» (και μένουν ακίνητοι)
Περιμένοντας τον Γκοντό, Samuel Beckett
Η σκηνή από το έργο του Becket, αν και χρονολογείται από το 1953 αποτυπώνει άριστα την ιστορία της ευρωζώνης: ένα κρεσέντο που καταλήγει δραματικά, ίσως ακόμη και με την παρέμβαση ενός από μηχανής Θεού… αλλά τελικά… δεν συμβαίνει τίποτα.
Πολλοί από εμάς θεωρούμε ότι ο Σεπτέμβριος θα είναι κρίσιμος για την ευρωκρίση. Αλλά όχι. Η σκηνή δεν είναι ακόμη έτοιμη, οι θεατές δεν έχουν ακόμη καθίσει στις θέσεις τους και το ταμείοδεν έχει ακόμη αρκετά χρήματα για να πληρώσει τους ηθοποιούς.
Την τελευταία στιγμή ωστόσο, η υπόθεση πήρε μία ενδιαφέρουσα τροπή. Οι εκλογές στις ΗΠΑ μπήκαν στους υπολογισμούς της “ευρωκρατίας” και της πολιτικής ηγεσίας. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού υπήρξε μία εμμονή στο Λευκό Οίκο ότι ο πιο σημαντικός κίνδυνος στην επανεκλογή του προέδρου θα ήταν να καταλήξει η ευρωκρίση σε μία κατάρρευση παρόμοια με εκείνη της Lehman.
Προσωπικά δεν συμφωνούσα – όχι ότι ρωτήθηκα – καθώς θεωρώ γελοίο ότι θα μπορούσε κανείς να επιρρίψει ευθύνες στον Barack Obama για τα προβλήματα της νομισματικής ένωσης. Επίσης, ο χρόνος που θα μεσολαβούσε από την ευρω-κατάρρευση μέχρι τις χειροπιαστές επιπτώσεις στην αμερικανική οικονομία θα περνούσε πολύ την ημερομηνία των εκλογών.
Παρόλα αυτά, αυτή ήταν η εκτίμηση στον Λευκό Οίκο. Έτσι, οι απεσταλμένοι της κυβέρνησης, επίσημοι και ανεπίσημοι, ταξίδεψαν πέρα από τον Ατλαντικό για να καταστήσουν σαφές ότι ο Λευκός Οίκος θα εκτιμούσε – δείχνοντας την εκτίμησή του σε μεταγενέστερη ημερομηνία – εάν η Ευρώπη μπορούσε να αναβάλει την κρίση για μετά τις αρχές Νοεμβρίου.
Η προσπάθεια αυτή ενδεχομένως να είχε αποτύχει εάν υπήρχε κάποια διακριτική αντίδραση από άτομα που συνδέονται με την εκστρατεία Romney. Δεν υπήρχε όμως. Σύμφωνα με Ευρωπαίους φίλους μου, η ομάδα εξωτερικής πολιτικής του Romney, όχι μόνο δεν προσέφερε ούτε τις πιο ήπιες και ασήμαντες διαβεβαιώσεις, αλλά συμφώνησε με τα σχόλια του υποψηφίου να μην δοθούν «επιταγές στην Ευρώπη».
Αυτό ήταν ένα αυτογκόλ που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Κι αυτό ενώ υπάρχουν αρκετοί Ρεπουμπλικάνοι με βαθιά γνώση της διεθνούς τραπεζικής, ενώ και ο ίδιος ο κ. Romney έχει μία καλά κρυμμένη ευρωπαϊκή λάμψη, όπου περιλαμβάνεται και η καλή γνώση της γαλλικής γλώσσας.
Σε κάθε περίπτωση, όπως λένε και στην αμερικανική πολιτική, δεν μπορείς να κερδίσεις με το τίποτα. Και οι Ρεπουμπλικάνοι δεν έκαναν τίποτα. Επιπλέον, ζητώντας αναβολές για τη λήψη δύσκολων αποφάσεων, ο Λευκός Οίκος άνοιξε μία πόρτα για τους Ευρωπαίους.
Θα θυμάστε ότι ο Σεπτέμβριος επρόκειτο να είναι ιδιαίτερα σημαντικός επειδή στις 12 του μήνα ανακοινώνεται η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας για το εάν οι υποχρεώσεις της Γερμανίας βάσει της συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης παραβιάζουν τη βασική νομοθεσία της χώρας. Επίσης αναμένεται η έκθεση της τρόικας για τη συμμόρφωση της Ελλάδας με τους όρους του μνημονίου και η ανακοίνωση των όρων για το πακέτο καθολικής στήριξης της Ισπανίας.
Ας ξεκινήσουμε με την απόφαση του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου για τον ESM. Είναι σαφές ότι κανείς δεν μπορεί να πιέσει το Δικαστήριο να ψηφίσει με το «σωστό» τρόπο. Παρόλα αυτά, είναι ένας συντηρητικός θεσμός με σχεδόν προβλεπόμενες τάσεις. Οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες, όπως η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, έχουν προσπαθήσει αρκετά να προβλέψουν το πιθανό αποτέλεσμα της απόφασης και φαίνεται πως πιστεύουν ότι δεν θα είναι η επιβολή βέτο, αλλά μία σειρά λεπτομερών και σκληρών απαιτήσεων για διαφάνεια και κοινοβουλευτικό έλεγχο. Θα είναι μία περίπλοκη απόφαση και θα πάρει λίγο χρόνο ώστε να αναλυθεί σε βάθος.
Μετά είναι η σαφής αποτυχία της ελληνικής κυβέρνησης να ανταποκριθεί στους ανέφικτους στόχους του μνημονίου. Αυτό επρόκειτο να ανακοινωθεί τον Αύγουστο, ίσως ακόμη το Σεπτέμβριο. Τώρα λένε στις αρχές Οκτωβρίου. Μήπως εννοούν μέσα Οκτωβρίου; Και μήπως θα μπορούσε η διακήρυξη της τρόικας περί μη συμμόρφωσης και η επακόλουθη αναστολή από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναβληθεί μέχρι.. το Νοέμβριο;
Φαίνεται πως έτσι θα γίνει. Πως θα χρηματοδοτηθεί η Ελλάδα εν τω μεταξύ, δεδομένου ότι δεν θα υπάρξουν περαιτέρω εκταμιεύσεις βάσει των όρων του πακέτου; Με τον ίδιο τρόπο που χρηματοδοτήθηκε τον Αύγουστο, όταν είχε ξεμείνει από ρευστότητα. Δηλαδή με την χρήση του Μηχανισμού Έκτακτης Ρευστότητας (Emergency Liquidity Assistance, ELA) από την ΤτΕ.
Η αναβολή της ισπανικής κρίσης είναι ακόμη πιο εύκολη, δεδομένου ότι δεν υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα από τον τρόικα που πρέπει να τηρηθεί. Η χαλάρωση των απαιτήσεων για collateral από την ΕΚΤ σημαίνει ότι οι ισπανικές τράπεζες μπορούν, μεταφορικά μιλώντας, να δανειστούν για λίγο ακόμη με εγγύηση μερικά κομμάτια από χαρτί που αντιπροσωπεύουν κενά διαμερίσματα ή απλήρωτα τιμολόγια προμηθευτών.
Επίσης, προτού εφαρμοστεί οποιοδήποτε πρόγραμμα στήριξης/διάσωσης από την ΕΚΤ, θα πρέπει να υπάρχει επίσημη έγκριση από το ΔΝΤ ή τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας ώστε να μπορέσει να υποστηρίξει ότι όλη αυτή η βοήθεια δίνεται υπό αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις. Μόνο που το ΔΝΤ έχει ήδη σηματοδοτήσει ότιδεν ενδιαφέρεται καθόλου να δανείσει επιπλέον χρήματα στην Ελλάδα και είναι συγκρατημένο σχετικά με την προσφορά μεγάλης στήριξης στην Ισπανία. Αυτό σημαίνει ότι το ευρωπαϊκό «τείχος προστασίας» είναι κάπως μικρότερο από ότι η Ευρώπη είχε αρχικά υπολογίσει.
Και δεν είναι μόνο η μη συμμόρφωση της Ελλάδας με τους όρους του πακέτου που έχει οδηγήσει στο δισταγμό του ΔΝΤ, αλλά και επιταχυνόμενη εξάντληση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Ινδίας. Έτσι, τα υποτιθέμενα πλούσια σε ρευστότητα κράτη BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα) μπορεί να ξεμένουν και τα ίδια από πυρομαχικά και μπορεί με τη σειρά τους να χρειαστούν κάποια από τα χρήματα του ΔΝΤ στα οποία υπολόγιζε η Ευρώπη.
Στη συνέχεια, οι ξένοι κάτοχοι ισπανικών κρατικών και τραπεζικών ομολόγων αντιδρούν σθεναρά στο να παραδώσουν την προτεραιότητά τους στην ΕΚΤ ή τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς στήριξης. «Καήκαμε μία φορά, στην περίπτωση της Ελλάδας, και δεν θα παραδοθούμε τόσο εύκολα αυτή τη φορά» δήλωσε ένας εξ αυτών. Βεβαίως δεν τίθεται θέμα δικαίωσής τους σε ευρωπαϊκό δικαστήριο. Εάν όμως, οι αγορές δουν ότι το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ είναι ένα παιχνίδι χωρίς νικητές, τότε ενδέχεται να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο οι αγορά των ομολόγων που υπόκεινται σε ευρωπαϊκό δίκαιο.
Έτσι, μετά από όλα αυτά, είναι σαφές ότι υπάρχουν αρκετοί λόγοι ώστε η ηγεσία της ευρωζώνης να υποστηρίξει το αίτημα της κυβέρνησης Obama για λίγο ακόμη χρόνο. Παρακαλώ.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
«Πάμε. Ναι, πάμε» (και μένουν ακίνητοι)
Περιμένοντας τον Γκοντό, Samuel Beckett
Η σκηνή από το έργο του Becket, αν και χρονολογείται από το 1953 αποτυπώνει άριστα την ιστορία της ευρωζώνης: ένα κρεσέντο που καταλήγει δραματικά, ίσως ακόμη και με την παρέμβαση ενός από μηχανής Θεού… αλλά τελικά… δεν συμβαίνει τίποτα.
Πολλοί από εμάς θεωρούμε ότι ο Σεπτέμβριος θα είναι κρίσιμος για την ευρωκρίση. Αλλά όχι. Η σκηνή δεν είναι ακόμη έτοιμη, οι θεατές δεν έχουν ακόμη καθίσει στις θέσεις τους και το ταμείοδεν έχει ακόμη αρκετά χρήματα για να πληρώσει τους ηθοποιούς.
Την τελευταία στιγμή ωστόσο, η υπόθεση πήρε μία ενδιαφέρουσα τροπή. Οι εκλογές στις ΗΠΑ μπήκαν στους υπολογισμούς της “ευρωκρατίας” και της πολιτικής ηγεσίας. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού υπήρξε μία εμμονή στο Λευκό Οίκο ότι ο πιο σημαντικός κίνδυνος στην επανεκλογή του προέδρου θα ήταν να καταλήξει η ευρωκρίση σε μία κατάρρευση παρόμοια με εκείνη της Lehman.
Προσωπικά δεν συμφωνούσα – όχι ότι ρωτήθηκα – καθώς θεωρώ γελοίο ότι θα μπορούσε κανείς να επιρρίψει ευθύνες στον Barack Obama για τα προβλήματα της νομισματικής ένωσης. Επίσης, ο χρόνος που θα μεσολαβούσε από την ευρω-κατάρρευση μέχρι τις χειροπιαστές επιπτώσεις στην αμερικανική οικονομία θα περνούσε πολύ την ημερομηνία των εκλογών.
Παρόλα αυτά, αυτή ήταν η εκτίμηση στον Λευκό Οίκο. Έτσι, οι απεσταλμένοι της κυβέρνησης, επίσημοι και ανεπίσημοι, ταξίδεψαν πέρα από τον Ατλαντικό για να καταστήσουν σαφές ότι ο Λευκός Οίκος θα εκτιμούσε – δείχνοντας την εκτίμησή του σε μεταγενέστερη ημερομηνία – εάν η Ευρώπη μπορούσε να αναβάλει την κρίση για μετά τις αρχές Νοεμβρίου.
Η προσπάθεια αυτή ενδεχομένως να είχε αποτύχει εάν υπήρχε κάποια διακριτική αντίδραση από άτομα που συνδέονται με την εκστρατεία Romney. Δεν υπήρχε όμως. Σύμφωνα με Ευρωπαίους φίλους μου, η ομάδα εξωτερικής πολιτικής του Romney, όχι μόνο δεν προσέφερε ούτε τις πιο ήπιες και ασήμαντες διαβεβαιώσεις, αλλά συμφώνησε με τα σχόλια του υποψηφίου να μην δοθούν «επιταγές στην Ευρώπη».
Αυτό ήταν ένα αυτογκόλ που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Κι αυτό ενώ υπάρχουν αρκετοί Ρεπουμπλικάνοι με βαθιά γνώση της διεθνούς τραπεζικής, ενώ και ο ίδιος ο κ. Romney έχει μία καλά κρυμμένη ευρωπαϊκή λάμψη, όπου περιλαμβάνεται και η καλή γνώση της γαλλικής γλώσσας.
Σε κάθε περίπτωση, όπως λένε και στην αμερικανική πολιτική, δεν μπορείς να κερδίσεις με το τίποτα. Και οι Ρεπουμπλικάνοι δεν έκαναν τίποτα. Επιπλέον, ζητώντας αναβολές για τη λήψη δύσκολων αποφάσεων, ο Λευκός Οίκος άνοιξε μία πόρτα για τους Ευρωπαίους.
Θα θυμάστε ότι ο Σεπτέμβριος επρόκειτο να είναι ιδιαίτερα σημαντικός επειδή στις 12 του μήνα ανακοινώνεται η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας για το εάν οι υποχρεώσεις της Γερμανίας βάσει της συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης παραβιάζουν τη βασική νομοθεσία της χώρας. Επίσης αναμένεται η έκθεση της τρόικας για τη συμμόρφωση της Ελλάδας με τους όρους του μνημονίου και η ανακοίνωση των όρων για το πακέτο καθολικής στήριξης της Ισπανίας.
Ας ξεκινήσουμε με την απόφαση του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου για τον ESM. Είναι σαφές ότι κανείς δεν μπορεί να πιέσει το Δικαστήριο να ψηφίσει με το «σωστό» τρόπο. Παρόλα αυτά, είναι ένας συντηρητικός θεσμός με σχεδόν προβλεπόμενες τάσεις. Οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες, όπως η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, έχουν προσπαθήσει αρκετά να προβλέψουν το πιθανό αποτέλεσμα της απόφασης και φαίνεται πως πιστεύουν ότι δεν θα είναι η επιβολή βέτο, αλλά μία σειρά λεπτομερών και σκληρών απαιτήσεων για διαφάνεια και κοινοβουλευτικό έλεγχο. Θα είναι μία περίπλοκη απόφαση και θα πάρει λίγο χρόνο ώστε να αναλυθεί σε βάθος.
Μετά είναι η σαφής αποτυχία της ελληνικής κυβέρνησης να ανταποκριθεί στους ανέφικτους στόχους του μνημονίου. Αυτό επρόκειτο να ανακοινωθεί τον Αύγουστο, ίσως ακόμη το Σεπτέμβριο. Τώρα λένε στις αρχές Οκτωβρίου. Μήπως εννοούν μέσα Οκτωβρίου; Και μήπως θα μπορούσε η διακήρυξη της τρόικας περί μη συμμόρφωσης και η επακόλουθη αναστολή από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναβληθεί μέχρι.. το Νοέμβριο;
Φαίνεται πως έτσι θα γίνει. Πως θα χρηματοδοτηθεί η Ελλάδα εν τω μεταξύ, δεδομένου ότι δεν θα υπάρξουν περαιτέρω εκταμιεύσεις βάσει των όρων του πακέτου; Με τον ίδιο τρόπο που χρηματοδοτήθηκε τον Αύγουστο, όταν είχε ξεμείνει από ρευστότητα. Δηλαδή με την χρήση του Μηχανισμού Έκτακτης Ρευστότητας (Emergency Liquidity Assistance, ELA) από την ΤτΕ.
Η αναβολή της ισπανικής κρίσης είναι ακόμη πιο εύκολη, δεδομένου ότι δεν υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα από τον τρόικα που πρέπει να τηρηθεί. Η χαλάρωση των απαιτήσεων για collateral από την ΕΚΤ σημαίνει ότι οι ισπανικές τράπεζες μπορούν, μεταφορικά μιλώντας, να δανειστούν για λίγο ακόμη με εγγύηση μερικά κομμάτια από χαρτί που αντιπροσωπεύουν κενά διαμερίσματα ή απλήρωτα τιμολόγια προμηθευτών.
Επίσης, προτού εφαρμοστεί οποιοδήποτε πρόγραμμα στήριξης/διάσωσης από την ΕΚΤ, θα πρέπει να υπάρχει επίσημη έγκριση από το ΔΝΤ ή τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας ώστε να μπορέσει να υποστηρίξει ότι όλη αυτή η βοήθεια δίνεται υπό αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις. Μόνο που το ΔΝΤ έχει ήδη σηματοδοτήσει ότιδεν ενδιαφέρεται καθόλου να δανείσει επιπλέον χρήματα στην Ελλάδα και είναι συγκρατημένο σχετικά με την προσφορά μεγάλης στήριξης στην Ισπανία. Αυτό σημαίνει ότι το ευρωπαϊκό «τείχος προστασίας» είναι κάπως μικρότερο από ότι η Ευρώπη είχε αρχικά υπολογίσει.
Και δεν είναι μόνο η μη συμμόρφωση της Ελλάδας με τους όρους του πακέτου που έχει οδηγήσει στο δισταγμό του ΔΝΤ, αλλά και επιταχυνόμενη εξάντληση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Ινδίας. Έτσι, τα υποτιθέμενα πλούσια σε ρευστότητα κράτη BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα) μπορεί να ξεμένουν και τα ίδια από πυρομαχικά και μπορεί με τη σειρά τους να χρειαστούν κάποια από τα χρήματα του ΔΝΤ στα οποία υπολόγιζε η Ευρώπη.
Στη συνέχεια, οι ξένοι κάτοχοι ισπανικών κρατικών και τραπεζικών ομολόγων αντιδρούν σθεναρά στο να παραδώσουν την προτεραιότητά τους στην ΕΚΤ ή τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς στήριξης. «Καήκαμε μία φορά, στην περίπτωση της Ελλάδας, και δεν θα παραδοθούμε τόσο εύκολα αυτή τη φορά» δήλωσε ένας εξ αυτών. Βεβαίως δεν τίθεται θέμα δικαίωσής τους σε ευρωπαϊκό δικαστήριο. Εάν όμως, οι αγορές δουν ότι το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ είναι ένα παιχνίδι χωρίς νικητές, τότε ενδέχεται να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο οι αγορά των ομολόγων που υπόκεινται σε ευρωπαϊκό δίκαιο.
Έτσι, μετά από όλα αυτά, είναι σαφές ότι υπάρχουν αρκετοί λόγοι ώστε η ηγεσία της ευρωζώνης να υποστηρίξει το αίτημα της κυβέρνησης Obama για λίγο ακόμη χρόνο. Παρακαλώ.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Εφοδος Εφορίας σε μισθούς, ακίνητα, ΙΧ, καταθέσεις
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Αυτοκίνητο "καρφώθηκε" σε τοίχο σπιτιού στον Πύργο
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
