2012-09-06 08:22:00
By Ralph Atkins
Θα ήταν άραγε ποτέ εφικτό να υπάρξει μία ομαλή έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη; Το ερώτημα έγινε πιο έντονο αυτή την εβδομάδα για επενδυτές και αγορές καθώς η δημοσκόπηση των Financial Times/Harrisέδειξε ότι μόλις το ένα τέταρτο των Γερμανών θεωρεί πως η χώρα πρέπει να παραμείνει στη νομισματική ένωση.
Ο Mario Draghi, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα προσπαθήσει να κάνει ένα ακόμη βήμα ώστε να εξασφαλίσει ότι δεν θα επικρατήσουν τα τρία τέταρτα των Γερμανών.
Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ θα συζητήσει σχέδια για την εξάλειψη του κινδύνου «μετατρεψιμότητας» ή διάσπασης του ευρώ – με τη βοήθεια των πολιτικών – κάτι που ήδη προεξοφλείται στις αγορές κρατικών ομολόγων.
Προς το παρόν, ο κ. Draghiαρνείται να συζητήσει οποιοδήποτε άλλο σενάριο από εκείνο που φέρει την ευρωζώνη να παραμένει ακέραιη. Η ευρωζώνη, που τώρα απαρτίζεται από 17 μέλη, οικοδομήθηκε με βάσει την αρχή του αμετάκλητου. Δεδομένης της αποδοκιμασίας των Ευρωπαϊκών θεσμών, ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης από τις τράπεζες και τους επενδυτές έγινε κυρίως στα κρυφά. Από την στιγμή που θα συζητηθεί ανοιχτά η πιθανότητα εξόδου μίας χώρας, τότε υπάρχει ο κίνδυνος αυτοεκπληρούμενης προφητείας.
Το πρόβλημα είναι πως έχουμε περάσει κατά πολύ αυτό το σημείο. Η συζήτηση για την έξοδο της Ελλάδας γίνεται σχεδόν ανοιχτά στο Βερολίνο. Ο κ. Draghi όμως, μπορεί να χρησιμοποιήσει την κατάργηση αυτού του ταμπού ως ευκαιρία. Εάν γίνει ευρύτερα κατανοητό το ενδεχόμενο για διευρυμένο οικονομικό και νομικό χάος, όπως και για κακή λειτουργία των κεφαλαιαγορών, τότε θα ενταθούν και οι πιέσεις προς τους πολιτικούς για να αποτραπεί ο κίνδυνος.
Ελάχιστοι Ευρωπαίοι δικηγόροι είναι αρκετά τολμηροί ώστε να υποστηρίξουν ότι μία «ελεγχόμενη» έξοδος από την ευρωζώνη είναι εφικτή. Δεν υπάρχει νομική βάση στην ευρωζώνη για αποπομπή – εκτός εάν μία χώρα αποχωρήσει και από την ΕΕ, που θα επιφέρει ακόμη μεγαλύτερη οικονομική ζημία στην εν λόγω χώρα. Από την άλλη πλευρά, η αλλαγή της Συνθήκης θα απαιτούσε έγκριση και από τα 27 κράτη – μέλη μέσω των κοινοβουλίων τους ή με δημοψηφίσματα.
Ένα πρώτο βήμα προς την έξοδο θα ήταν η επιβολή κεφαλαιουχικών ελέγχων – χωρίς προειδοποίηση, ίσως κατά τη διάρκεια ενός σαββατοκύριακου ή μία αργίας – ώστε να αποτραπεί η μαζική φυγή κεφαλαίων προτού εισαχθεί το νέο νόμισμα. Άμεσα, θα ξεκινήσουν και τα νομικά προβλήματα.
Η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων είναι κεντρική αρχή της ενιαίας αγοράς της Ευρώπης. Οι έλεγχοι θα αποτελούν παραβίαση και των συμφωνιών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ή των διμερών επενδυτικών συμφωνιών. (Η Ελλάδα έχει 43 τέτοιες συμφωνίες σύμφωνα με την Freshfields αν και δεν είναι δεδομένο ότι περιλαμβάνουν όλες ρήτρες για κεφαλαιουχικούς ελέγχους).
Η Αθήνα θα μπορούσε να δράσει μονομερώς – και να αντιμετωπίσει αργότερα τις επιπτώσεις – ή να υποστηρίξει ότι οι κεφαλαιουχικοί έλεγχοι είναι απαραίτητοι ώστε να αποτραπεί η κατάρρευση της δημόσιας τάξης. Το επιχείρημα θα ήταν λογικό δεδομένου ότι η πιθανή κατάρρευση του χρηματοοικονομικού συστήματος - που θα πυροδοτηθεί από την απόσυρση της στήριξης της ΕΚΤ για τις τράπεζες - θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταραχές στους δρόμους.
Κάθε προσπάθεια των ελληνικών αρχών, όπως επί παραδείγματι να σφετεριστούν κεφάλαια των Ελλήνων στο εξωτερικό θα πυροδοτούσε δικαστικές διαμάχες ανά τον κόσμο. Οι τράπεζες θα βρεθούν εγκλωβισμένες μεταξύ της ελληνικής νομοθεσίας και της παραβίασης των υποχρεώσεών τους προς τους πελάτες τους.
Επιπλέον σύγχυση θα μπορούσε να προκληθεί κατά την απόπειρα προσδιορισμού του τι ακριβώς εντάσσεται στο νέο νόμισμα (δεδομένου βεβαίως ότι τα λογισμικά συστήματα έχουν τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν στην αλλαγή του νομίσματος). Μέχρι πρότινος οι δικηγόροι αφιέρωναν ελάχιστο χρόνο στην υπεράσπιση του ευρώ.
Η καθιερωμένη αρχή είναι η lex monetae, βάσει της οποίας εφαρμόζεται το δίκαιο της χώρας στην οποία ανήκει το νόμισμα. Κατά συνέπεια, τα συναλλαγματικά θέματα σε ένα συμβόλαιο που έχει συναφθεί σε στερλίνες επιδικάζονται βάσει του βρετανικού δικαίου. Το ευρώ όμως, δεν εκδίδεται από μία μόνο χώρα. Ελάχιστα ομόλογα ή συμβάσεις δανείων ορίζουν τι ακριβώς είναι το ευρώ.
Οι όποιες ανησυχίες για τον προσδιορισμό του ευρώ όμως, είναι το μικρότερο πρόβλημα. Εάν η Ελλάδα βρεθεί εκτός ευρωζώνης, οι φόβοι για ευρύτερη διάσπαση είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αναγκάσουν την Ισπανία και την Ιταλία να επιβάλουν επίσης κεφαλαιουχικούς ελέγχους. Η Γερμανία και άλλα κράτη του ευρωπαϊκού Βορρά μπορεί να θελήσουν να επιβάλουν περιορισμούς ώστε να αποτρέψουν αποσταθεροποιητικές εισροές κεφαλαίων.
Κατά πάσα πιθανότητα, το ενδεχόμενο μίας εξόδου από την ευρωζώνη θα συζητηθεί μόνο μετά από χρονοβόρα αλλαγή της Συνθήκης. Εν τω μεταξύ, θα υπάρχει σοβαρός κίνδυνος παράλυσης των αγορών. Ο αντίκτυπος θα εξαπλωθεί ταχύτατα πέρα από τις τράπεζες και τους επενδυτές με ελληνικά συμφέροντα.
Ο αντίκτυπος στην ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία μπορεί να είναι καταστροφικός.
Εκθέτοντας καθαρά αυτό το σενάριο τρόμου, ο κ. Draghi θα μπορούσε να ενισχύσει τη θέση του κατά την αντιπαράθεσή του με τους πολιτικούς της ευρωζώνης.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Θα ήταν άραγε ποτέ εφικτό να υπάρξει μία ομαλή έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη; Το ερώτημα έγινε πιο έντονο αυτή την εβδομάδα για επενδυτές και αγορές καθώς η δημοσκόπηση των Financial Times/Harrisέδειξε ότι μόλις το ένα τέταρτο των Γερμανών θεωρεί πως η χώρα πρέπει να παραμείνει στη νομισματική ένωση.
Ο Mario Draghi, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα προσπαθήσει να κάνει ένα ακόμη βήμα ώστε να εξασφαλίσει ότι δεν θα επικρατήσουν τα τρία τέταρτα των Γερμανών.
Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ θα συζητήσει σχέδια για την εξάλειψη του κινδύνου «μετατρεψιμότητας» ή διάσπασης του ευρώ – με τη βοήθεια των πολιτικών – κάτι που ήδη προεξοφλείται στις αγορές κρατικών ομολόγων.
Προς το παρόν, ο κ. Draghiαρνείται να συζητήσει οποιοδήποτε άλλο σενάριο από εκείνο που φέρει την ευρωζώνη να παραμένει ακέραιη. Η ευρωζώνη, που τώρα απαρτίζεται από 17 μέλη, οικοδομήθηκε με βάσει την αρχή του αμετάκλητου. Δεδομένης της αποδοκιμασίας των Ευρωπαϊκών θεσμών, ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης από τις τράπεζες και τους επενδυτές έγινε κυρίως στα κρυφά. Από την στιγμή που θα συζητηθεί ανοιχτά η πιθανότητα εξόδου μίας χώρας, τότε υπάρχει ο κίνδυνος αυτοεκπληρούμενης προφητείας.
Το πρόβλημα είναι πως έχουμε περάσει κατά πολύ αυτό το σημείο. Η συζήτηση για την έξοδο της Ελλάδας γίνεται σχεδόν ανοιχτά στο Βερολίνο. Ο κ. Draghi όμως, μπορεί να χρησιμοποιήσει την κατάργηση αυτού του ταμπού ως ευκαιρία. Εάν γίνει ευρύτερα κατανοητό το ενδεχόμενο για διευρυμένο οικονομικό και νομικό χάος, όπως και για κακή λειτουργία των κεφαλαιαγορών, τότε θα ενταθούν και οι πιέσεις προς τους πολιτικούς για να αποτραπεί ο κίνδυνος.
Ελάχιστοι Ευρωπαίοι δικηγόροι είναι αρκετά τολμηροί ώστε να υποστηρίξουν ότι μία «ελεγχόμενη» έξοδος από την ευρωζώνη είναι εφικτή. Δεν υπάρχει νομική βάση στην ευρωζώνη για αποπομπή – εκτός εάν μία χώρα αποχωρήσει και από την ΕΕ, που θα επιφέρει ακόμη μεγαλύτερη οικονομική ζημία στην εν λόγω χώρα. Από την άλλη πλευρά, η αλλαγή της Συνθήκης θα απαιτούσε έγκριση και από τα 27 κράτη – μέλη μέσω των κοινοβουλίων τους ή με δημοψηφίσματα.
Ένα πρώτο βήμα προς την έξοδο θα ήταν η επιβολή κεφαλαιουχικών ελέγχων – χωρίς προειδοποίηση, ίσως κατά τη διάρκεια ενός σαββατοκύριακου ή μία αργίας – ώστε να αποτραπεί η μαζική φυγή κεφαλαίων προτού εισαχθεί το νέο νόμισμα. Άμεσα, θα ξεκινήσουν και τα νομικά προβλήματα.
Η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων είναι κεντρική αρχή της ενιαίας αγοράς της Ευρώπης. Οι έλεγχοι θα αποτελούν παραβίαση και των συμφωνιών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ή των διμερών επενδυτικών συμφωνιών. (Η Ελλάδα έχει 43 τέτοιες συμφωνίες σύμφωνα με την Freshfields αν και δεν είναι δεδομένο ότι περιλαμβάνουν όλες ρήτρες για κεφαλαιουχικούς ελέγχους).
Η Αθήνα θα μπορούσε να δράσει μονομερώς – και να αντιμετωπίσει αργότερα τις επιπτώσεις – ή να υποστηρίξει ότι οι κεφαλαιουχικοί έλεγχοι είναι απαραίτητοι ώστε να αποτραπεί η κατάρρευση της δημόσιας τάξης. Το επιχείρημα θα ήταν λογικό δεδομένου ότι η πιθανή κατάρρευση του χρηματοοικονομικού συστήματος - που θα πυροδοτηθεί από την απόσυρση της στήριξης της ΕΚΤ για τις τράπεζες - θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταραχές στους δρόμους.
Κάθε προσπάθεια των ελληνικών αρχών, όπως επί παραδείγματι να σφετεριστούν κεφάλαια των Ελλήνων στο εξωτερικό θα πυροδοτούσε δικαστικές διαμάχες ανά τον κόσμο. Οι τράπεζες θα βρεθούν εγκλωβισμένες μεταξύ της ελληνικής νομοθεσίας και της παραβίασης των υποχρεώσεών τους προς τους πελάτες τους.
Επιπλέον σύγχυση θα μπορούσε να προκληθεί κατά την απόπειρα προσδιορισμού του τι ακριβώς εντάσσεται στο νέο νόμισμα (δεδομένου βεβαίως ότι τα λογισμικά συστήματα έχουν τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν στην αλλαγή του νομίσματος). Μέχρι πρότινος οι δικηγόροι αφιέρωναν ελάχιστο χρόνο στην υπεράσπιση του ευρώ.
Η καθιερωμένη αρχή είναι η lex monetae, βάσει της οποίας εφαρμόζεται το δίκαιο της χώρας στην οποία ανήκει το νόμισμα. Κατά συνέπεια, τα συναλλαγματικά θέματα σε ένα συμβόλαιο που έχει συναφθεί σε στερλίνες επιδικάζονται βάσει του βρετανικού δικαίου. Το ευρώ όμως, δεν εκδίδεται από μία μόνο χώρα. Ελάχιστα ομόλογα ή συμβάσεις δανείων ορίζουν τι ακριβώς είναι το ευρώ.
Οι όποιες ανησυχίες για τον προσδιορισμό του ευρώ όμως, είναι το μικρότερο πρόβλημα. Εάν η Ελλάδα βρεθεί εκτός ευρωζώνης, οι φόβοι για ευρύτερη διάσπαση είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αναγκάσουν την Ισπανία και την Ιταλία να επιβάλουν επίσης κεφαλαιουχικούς ελέγχους. Η Γερμανία και άλλα κράτη του ευρωπαϊκού Βορρά μπορεί να θελήσουν να επιβάλουν περιορισμούς ώστε να αποτρέψουν αποσταθεροποιητικές εισροές κεφαλαίων.
Κατά πάσα πιθανότητα, το ενδεχόμενο μίας εξόδου από την ευρωζώνη θα συζητηθεί μόνο μετά από χρονοβόρα αλλαγή της Συνθήκης. Εν τω μεταξύ, θα υπάρχει σοβαρός κίνδυνος παράλυσης των αγορών. Ο αντίκτυπος θα εξαπλωθεί ταχύτατα πέρα από τις τράπεζες και τους επενδυτές με ελληνικά συμφέροντα.
Ο αντίκτυπος στην ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία μπορεί να είναι καταστροφικός.
Εκθέτοντας καθαρά αυτό το σενάριο τρόμου, ο κ. Draghi θα μπορούσε να ενισχύσει τη θέση του κατά την αντιπαράθεσή του με τους πολιτικούς της ευρωζώνης.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Φοροελαφρύνσεις και επιδόματα με τρία νομοσχέδια
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
